Valproblematiek in de eerste en tweede lijn. Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht

Transcriptie

1 Valproblematiek in de eerste en tweede lijn Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht

2 Het komt vaak voor Het heeft belangrijke gevolgen

3

4 Balans en veroudering Visueel Vestibulair Zenuwstelsel accommodatie vestibulaire functie reactietijd visus vibratiezin donkeradaptie mgl positiezin perifere visus oprichtreflexen licht tolerantie neuronen contrastsensitiviteit neurotransmitters Spier/skelet-stelsel: Stijfheid van bindweefsel en degeneratieve veranderingen van de gewrichten Vertraging in de contractie van spieren spiermassa en spierkracht (sarcopenie)

5 Bewegen Norm gezond leven: Lichamelijke inspanning 30 min per dag gedurende minimaal 5 dagen per week Ouderen bewegen te weinig: jaar: 70% voldoet aan de norm 75+: 40% voldoet aan de norm Cijfers CBS 2009

6 Frequent vallen: altijd multifactorieel fysiologische veroudering spiermassa reactievermogen balans extrinsieke factoren intrinsieke factoren verminderde cognitie duizeligheid slechte visus status na CVA Vallen

7 eerdere val afgelopen jaar mobiliteits- en balansproblemen valangst medicatie moeite met ADL visusproblemen artrose urine incontinentie ziekte van Parkinson duizeligheid polyfarmacie depressieve symptomen cognitieve stoornis CBO Preventie van valincidenten bij ouderen 2004

8

9 Eerstelijns screeningstool Ontworpen bij n=408 ouderen 65+ na bezoek huisarts of SEH ivm een val Juiste voorspelling herhaald vallen in 67%: Bent u het afgelopen jaar gevallen 2 keer of vaker gevallen? Hoe bang bent u om te vallen? Gebruikt u een loophulpmiddel? G. Peeters et al, 2008

10 Een kort valconsult: aantal vallen afgelopen jaar oorzaak val angst om te vallen loophulpmiddel visus bloeddruk liggend en staand osteoporose cognitie medicatie beoordelen mobiliteit

11 Vallen en osteoporose: bij een totaal van 4 punten of meer wordt een DEXA geadviseerd Risicofactor Risicoscore Leeftijd: - 60 jaar 1-70 jaar 2 Heupfractuur bij een ouder 1 Gewicht < 60 kg en/of BMI < 20 kg/m vallen in de afgelopen 12 maanden 1 Eerdere fracturen vanaf 50 jaar > 2 jaar geleden: - 1 fractuur 1-2 fracturen 2 NHG standaard fractuurpreventie 2012

12 Valconsult aantal vallen afgelopen jaar oorzaak val angst om te vallen loophulpmiddel visus bloeddruk liggend en staand osteoporose cognitie medicatie beoordelen mobiliteit

13 Psychofarmaca Sedativa, neuroleptica en anti-depressiva Anti-epileptica Cardiovasculaire medicatie Antihypertensiva, anti-arrhythmica, vasodilatoren Overige B-blokker oogdruppels, opiaten, anticholinerge medicatie, antihistaminica, anti-vertigo medicatie, medicatie voor DM, NSAID s

14 Valconsult aantal vallen afgelopen jaar oorzaak val angst om te vallen loophulpmiddel visus osteoporose cognitie medicatie beoordelen mobiliteit

15 Mobiliteitstesten - lopen beoordelen looppatroon

16 tandemstand

17 opstaan vanuit de stoel zonder de handen te gebruiken

18 Inzetten van preventieve maatregelen bewegingsprogramma s/fysiotherapie ergotherapie medicatie aanpassen visus verbeteren vitamine D suppletie verwijzen

19 Verwijsindicaties voor valkliniek val met bewustzijnsverlies onduidelijke oorzaak van herhaald vallen te veel problemen ineens patiënt blijft vallen ondanks interventie

20 Werkwijze valkliniek Multidisciplinaire screening van de risicofactoren en oorzaken die bij het vallen een rol spelen Opstellen behandelplan Terugverwijzing naar de eerste lijn om het behandelplan uit te voeren

21 Cochrane: interventions for preventing falls in older people living in the community 2012 Effect multifactoriële interventie: 29% minder valincidenten Aantal patiënten dat valt niet minder

22 Valpreventie en verwondingen/fracturen all injurious falls falls resulting in medical care falls resulting in serious injuries falls resulting in fractures El-Khoury F et al. BMJ 2013;347

23 Samenvatting Case-finding m.b.v. 3 vragen: Bent u 2 keer of vaker het afgelopen jaar gevallen? Heeft u problemen met de mobiliteit? Bent u bang om te vallen? Een valconsult is ook in de eerste lijn goed te doen Denk aan de valkliniek bij lastige valproblemen. Een goede samenwerking tussen de eerste en tweede lijn is hierbij belangrijk

24 Hopelijk kunnen we dan dit voorkomen