Diabetes en. Vitamine D deficiëntie. ntie. Vitamine D is een hormoon! Klinische presentatie vit. D deficiëntie. Interpretatie 25 (OH)2 spiegel?

Transcriptie

1 Vitamine D is een hormoon! Diabetes en vitamine D deficiëntie Dr. Yvo Sijpkens, internist-nefroloog nefroloog Bronovo, Den Haag Derde Landelijk Symposium Diabetes en Nierziekten Klinische presentatie vit. D deficiëntie Heer S, geboren 1947 Patiënt 1987 niercelcarcinoom, nefrectomie links 1990 diabetes mellitus type 2 bij adipositas R/ / insuline glargine, glimepride 1994 hyperlipidemie R/ rosuvastatine, ezitimibe 1995 hypertensie 2005 chronische nierinsufficiëntie, ntie, proteïnurie R/ enalapril Klinische presentatie vit. D deficiëntie Interpretatie 25 (OH)2 spiegel? L 1.79 m, G 94 kg, oedeem RR 132/80 mmhg, pols 62 ra hemoglobine 9.9 mmol/l, creatinine 176 µmol/l,, egfr 35 ml/min, kalium 5,5 mmol/l, glucose 7.8, HbA1c 7.8 calcium 2.30 mmol/l, albumine 31 g/l, fosfaat 1.73 mmol/l urinezuur 0.38 mmol/l, 25(OH)D 26 nmol/l,, PTH 22.5 pmol/l cholesterol 4.5, LDL 2.2 HDL 1.1, TG 2.5 mmol/l 24 uurs urine: totaal eiwit 9.5 g > met gewichtsverlies en chloortalidon sterke reductie proteïnurie nmol/l > 200 (500) potentieel toxisch optimaal (75) insufficiëntie ntie < 30 deficiëntie

2 bij diabetes Diabetes en vitamine D deficiëntie 1. Fysiologie vitamine D metabolisme 2. Oorzaken vitamine D deficiëntie 3. en diabetes 4. en hypertensie 5. en hart- en vaatziekten 6. Behandeling vitamine D deficiëntie D3 D2 25(OH)D 1,25(OH)2D Vitamine D metabolisme Fysiologie D3 wordt in de huid gemaakt uit 7-dehydrocholesterol (of ingenomen als supplement) niet biologisch actief Cholecalciferol D2 is plantaardig (omgezet uit ergosterol) - voeding Ergocalciferol 25-OH OH-D D wordt in de lever gemaakt uit D2 en D3, de opslagvorm, NIET biologisch actief Calcidiol 1α,25-di(OH) di(oh)-d3 wordt gemaakt in de nieren en extrarenaal intracellulair - biologisch actief Calcitriol Vitamine D metabolisme Vitamine D receptor Extrarenal nmol/l pmol/l

3 Effecten actief vitamine D Pleiotrope effecten vitamine D? BMJ 2008;336: Vit D deficiëntie oorzaken en gevolgen Vitamine D deficientie Oorzaken Copyright 2008 BMJ Publishing Group Ltd. - oorzaken Onvoldoende zonlicht expositie Verminderde synthese in de huid Donkere huidskleur Veroudering (70 jaar 75% ) Bedekkende kleding Seizoen, latitude Zonnebrandecreme (factor 15-99% ) Luchtevervuiling

4 - oorzaken Onvoldoende vit. D inname Nefrotisch syndroom Malabsorptie Adipositas (sequestratie vit. D in vet) Lever falen (hydroxylation ) Medicatie (P450 - katabolisme ) Nierfalen (productie 1.25 (OH)2 ) Nefrotisch syndroom (verlies vit D BP) Bariatrische chirurgie Vit D deficiëntie diabetische nierziekte Afname 1α-hydroxylase1 activiteit Verminderde 1α-hydroxylase1 productie Afgenomen niermassa Verminderde 25 (OH)D substraat 25(OH)D deficiëntie Remming 1α-hydroxylase1 activiteit hyperfosfatemie uremische toxines acidose FGF-23 (fibroblast( growth factor) Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A827 Vit D deficiëntie - nierinsufficiëntie ntie diabetes

5 Vitamine D suppletie en diabetes type 1 en diabetes type 2 Finnish 1966-birth cohort: Vitamin D to the babies prevented diabetes by 1996 when they were age 30 yrs Babies who received vitamin D ended up by age 30 years, with only ONE FIFTH THE RISK OF TYPE 1 DIABETES Hyppönen et al 2001 Lancet 358: en diabetes type 2 en diabetes type 2 Combined daily intake of 1200 mg of calcium and 800 IU of vitamin D lowered the risk of type 2 diabetes by 33 % compared to daily intake of less than 600 mg calcium and less than 400 IU of vitamin D. (Pittas( Pittas,, Diabetes Care 2006) Proposed mechanism: The 1,25 OH vitamin D produced in the kidney enters the circulation and stimulates insulin secretion in the islet cells of the pancreas - hypertensie hypertensie

6 - hypertensie Cholecalciferol - bloeddrukverlaging J Clin Endocrinol Metab. 2001;86: HVZ Hart- en vaatziekten - HVZ Vitamine D deficientie - mortaliteit Arch Intern Med. 2008;168: Arch Intern Med 2008;168:

7 - HVZ - IMT Cholecalciferol mortaliteit associaties? Bot/spier (vallen, fracturen, fibromyalgie) Maligniteiten (colon, mamma, prostaat, ovarium) Auto-immunziekten (MS) Huidziekten (psoriasis) Longziekten (asthma) Infecties (luchtweginfecties,, influenza, TBC) Arch Intern Med 2007;167: Neurologie (multiple sclerose,, CVA, dementie) Psychiatrie (depressie, schizofrenie) Behandeling vitamine D deficiëntie Behandeling Streefwaarde 1 µg g of D3 or D2 = 40 IE D10 > 10 µg g = 400 IE Voor elke 100 IU vitamin D3 ingenomen, stijgt de 25-OH OH-D D spiegel met 2.5 nmol/l (1 ng/ml) 400 IE 10; , nmol/l Steefwaarde 25(OH)D: (75) nmol/l

8 Vitamine D minimale behoefte Behandeling vitamine D deficiëntie Extra behoefte IE per dag UVB licht zonlicht min per dag, armen en benen > 2000 IE zonnebank (niet verbranden!) Cholecalciferol devaron 400 IE 1 dd 2-4 calcichew/d mg/800 IE 1 dd 1 CAD 1000mg/880 IE 1 dd 1 cholecalciferol FNA IE / 1-41 wk Solarium op recept! Behandeling vitamine D deficientie Steefwaarde: 25(OH)D nmol/l Hoge dosis cholecalciferol is veilig! - HVZ

9 Nierinsufficientie actief vitamine D Osteomalacie ondanks paricalcitol - conclusies Vit. D deficiëntie is zeer prevalent en wordt vooral veroorzaakt door onvoldoende inname met de voeding, onvoldoende zonlichtexpositie en adipositas. Vit. D deficiëntie is geassocieerd met diabetes door verminderde insuline secretie Vit. D deficiëntie is geassocieerd met hypertensie en hart- en vaatziekten oa.. door RAAS activatie. Behandeling bestaat uit UVB expositie en voldoende suppletie op basis van 25 (OH) D spiegels - gevolgen Diabetes en vitamine D deficiëntie Screen en behandel!

10