Young refugees: a contextual framework on aspirations, expectations & experiences

Transcriptie

1 Prf. dr. Dminique Verté Minne Huysmans Aggische wetenschappen (3B 241) Pleinlaan Brussel minne.huysmans@vub.ac.be Yung refugees: a cntextual framewrk n aspiratins, expectatins & experiences Bvenstaande titel en nderzeksfcus is ntstaan p basis van een ruime literatuur review en gesprekken met 48 rganisaties en experten binnen het vluchtelingenwerk in Vlaanderen en Brussel. Deze input heeft geleid tt de definitieve afbakening vr bvengenemd nderzek naar jnge vluchtelingen tussen 2015 en In de nderstaande tekst vindt u meer achtergrndinfrmatie bij de centrale nderzeksthema s (jnge vluchtelingen, tekmstperspectieven, burgerschap en de stedelijke cntext). Del: Kwalitatieve, beschrijvende diepte-interviews afnemen bij jnge (14-18 jaar) vluchtelingen in Vlaanderen (Gent, Antwerpen), Brussel en Waalse steden, via een gerichte steekpref met een maximum aan variatie. 1. Achtergrnd Wereldwijde migratie heeft histrische aantallen bereikt, dat elk land in de wereld beïnvledt (Smith & Guarniz, 2009). Migratie is meer en meer een beweging van het platteland naar de stad. Tegen 2050 leeft 70% van de wereldbevlking in steden (f verstedelijkt gebied) (Saunders, 2010). Vlgens Blch, Signa & Zetter (2014) en Omata (2014) is er ndanks het glbale fenmeen van migratie tch maar bijznder weinig geweten ver het leven en de aspiraties van mensen in migratie. Sciale mbiliteit verlpt prblematisch vr nieuwkmers (vluchtelingen en migranten) (Saunders, 2010). Velen wrden uitgeslten van sci-plitieke inclusie, vertegenwrdiging en participatie in de gemeenschap waarin ze leven (Smith & Guarniz, 2009). In Eurpa (EU-28) lpt 30% van de bevlking risic p armede. In België ligt dit cijfer (8 à 9%) gevelig lager (Eurstat, 2015). Het armederisic p basis van de herkmst van de uders schetst echter een ander beeld. In België lpt dit cijfer p tt 43% en in Eurpa (EU-28) is dit 36% (Eurstat, 2015). 1

2 Plitieke en maatschappelijke verharding van het discurs ver migratie en vluchtelingen. Beperkte tegang tt de maatschappij en samenleving p basis van 2 kenmerken: vluchteling en jngere zijn. 2. Onderzeksfcus Yung refugees aspiratins, expectatins and experiences: a cntextual framewrk. 3 grte nderzekslijnen: I. Zicht krijgen p he jngeren naar de tekmst kijken (aspiraties, verwachtingen, ervaringen) Definiëring & cnceptualisering van tekmstperspectief: zie tekst cnnecting t the future (kan u bezrgd wrden indien gewenst). Aspiratins: ne s preferences r what ne hpes t achieve, relatively unsullied by anticipated cnstraints (MacLed s, 2009) & the ability t read a map f a jurney int the future (Appadurai, 2004). Expectatins: pwerful mtivatrs f current decisins (Nurmi, 1991). A mre specific aspiratinal level, with a clear link between dream and reality. What des ne expect t ccur in the future? Experiences: what is the cncrete link between dream and reality? What des ne experience in her/his live frm day t day. Cncreet: Wat zijn de aspiraties, verwachtingen en ervaringen van jnge vluchtelingen in stedelijke cntext? Aspiraties, verwachtingen en ervaringen van jnge vluchtelingen (vandaag) in verwevenheid met de cntext waarin ze leven (develpment in cntext). Wat heeft invled p en waarm heeft dit invled p aspiraties, expectatins & experiences van jnge vluchtelingen? He willen jngeren deze tekmst waarmaken? Welke barrières ndervinden jngeren en he gaan ze hiermee m? In welke mate kmt hun tekmstperspectief vereen met he deze was in hun thuisland: cherentie tussen verleden, heden en tekmst? In welke mate beïnvleden ervaringen vandaag hun aspiraties? 2

3 II. Sciale netwerken: functie, samenstelling, perceptie, aspiraties van deze netwerken. Relatie tussen individu en cntext: eclgisch mdel. Jngeren leven niet in een vacuüm, daarm is een link met de cntext waarin ze leven belangrijk => sci-eclgisch mdel (Brnfenbrenner, 1979) => interactie tussen individu en mgeving. Wisselwerking tussen sciale, structurele en culturele mgeving Verwevenheid van verschillende mgevingen: fysiek, sciaal, rganisatrisch en cultureel => physical-scial envirnment. Fysieke mgeving (buurt, publieke ruimte, stad), sciale mgeving (interpersnlijke relaties met familie, buurt, vereniging, peers ) en psychlgische mgeving (de betekenis die mensen aan hun mgeving geven) beïnvleden elkaar. Sciale netwerken: kwaliteit, kwantiteit & tevredenheid Interacties tussen individu en mgeving beïnvleden het functineren. Cntextuele factren (Crrea-Velez et al., 2010): Individual (lcus f cntrl) Familial Schl/friends/peers Ethnic cmmunity Brader cmmunity III. (Ksmplitisch) Burgerschap: Burgerschap= sciaal prces waarlangs individuen en grepen zich engageren in het peisen en uitbreiden van rechten (Isin & Turner, 2002). Maar k een frmele status die mensen tegang geeft tt een nieuwe- samenleving. Ksmplitisch burgerschap= Migratie, glbalisatie, het ntstaan van supra- en transnatinale staten (zals de EU), vluchtelingenstrmen en het tt stand kmen van internatinale mensenrechten hebben vlgens Isin en Turner (2002) de betekenis van burgerschap verbreed naar een transnatinale aangelegenheid. Stedelijk Burgerschap= Een ander sleuteleffect van glbale migratie is dat mensen verhuizen naar plaatsen waar ze -ng- geen natinaal burgerschap bezitten en hierdr uitgeslten wrden van een demcratische deelname aan de samenleving. Deze scheiding tussen plaatsen van burgerschap en dagelijkse leven hebben geleid tt een plitieke devlutie van burgerschap van een natinaal niveau naar de urban space (Smith & Guarniz, 2009). Steden zijn een belangrijke rl gaan spelen in het rganiseren en vrmen van sciale, culturele en ecnmische flws die burgerschap bevrderen (Smith & Guarniz, 2009). 3

4 Binnen de verschillende burgerschapsdefinities zijn er 2 belangrijke fcussen (bttm-up en tp-dwn): Migrants' perspectives n citizenship are rarely examined in either academic r public plicy debates, which cncentrate instead n brader legal plitical aspects f citizenship - changes in natinal citizenship laws and plicies and/r nrmative arguments abut hw citizenship shuld be cnceived- making claims abut immigrants' attitudes twards citizenship frm afar (Bauböck, 1994; 2003; Miller, 2000; Sysal, 1994 in Leitner & Ehrkamp, 2006). Bttm-up: he vullen jngeren burgerschap in, he claimen ze een nieuwe psitie in een nieuwe samenleving (aspiraties, verwachtingen, ervaringen)? Welke tegang krijgen ze tt deze nieuwe samenleving (tp-dwn)? Beleving. Aspiraties, verwachtingen, ervaringen. In welke mate verschilt hun maatschappelijke psitie en invulling van deze in hun thuisland? Cncreet: He verhuden jngeren zich tt de samenleving waarin ze leven. Wat betekent burgerschap vr hen? Welke rl willen ze hierin spelen? Welke psitie nemen ze p? Welke tegang krijgen ze? Evlutie drheen de tijd 3. Delgrep Del: jnge vluchtelingen (14-18 jaar) centraal belichten in dit nderzek. Vlgens het Kinderrechtencmmissariaat zijn jnge vluchtelingen in gezinsverband, een nderbelichte grep. Bijznder weinig nderzek naar en ndersteuning vr deze grep jngeren. Vlgens Fedasil zijn 83% van de minderjarige vluchtelingen, jngeren die met hun uders gevlucht zijn. Vlgens Eurstat (2015) zijn zelfs 93% van de minderjarige vluchtelingen, jngeren die met hun uders gevlucht zijn. Maar k NBBM betrekken => afstappen van afbakening p basis van statuut => jngeren centraal stellen. 14 tt 18 jaar: na meerderjarigheid verandert er veel in het leven van jnge vluchtelingen (m.b.t. hun verblijfsstatuut) waardr vergelijking meilijk wrdt è Vervlgnderzek ð Bvenstaande vaststellingen vrmen de basis vr de mtivering m minderjarige vluchtelingen ndanks hun hetergeniteit (Derluyn & Brekaert, 2005; Save The Children, 2000) - als een hmgene grep te benaderen, als jngeren p de vlucht. 4

5 Hiermee stappen we enerzijds bewust buiten het dr verheid gecreëerde raamwerk en categrisering waar afhankelijk van het statuut (alleenstaande minderjarige vluchteling, Niet-Begeleide Buitenlandse Minderjarige, slachtffer van mensenhandel, kinderen p de vlucht met hun gezin...) jngeren vrwerp wrden van bepaalde (tijdelijke) rechten en plichten. Anderzijds hernemen we de centrale psitie van de jngere zelf vanuit een vlwaardig burgerschapsperspectief in een stedelijke mgeving. Cncreet Jnge vluchtelingen (14-18 jaar) in geürbaniseerde cntext (Brussel, Antwerpen, Gent, Leuven, Aalst,.. &Waalse steden). Alleenstaande minderjarige vluchtelingen, Niet-Begeleide Buitenlandse Minderjarigen, slachtffers van mensenhandel, kinderen p de vlucht met hun gezin è brede grep jnge vluchtelingen. Gelijkmatige spreiding tussen verschillende grepen. 1/3 respndenten jaar, 2/3 respndenten 16+ 1/3 meisjes, 2/3 jngens 1/4 NBBM (vergrte meerderheid zijn jngens), 3/4 BBM Vldende spreiding naar herkmstland (Afghanistan, Eritrea, Smalië, Guinee, Syrië). Minimaal aantal: dr grte diversiteit aan respndenten min. 30. Sneeuwbalsteekpref (meerdere namen vragen per respndent) en nieuwe respndenten cntacteren p basis van bvenstaande kenmerken. 1 ste grep die maximum 1 jaar in België is: 0-meting Zelfde bevraging bij jngeren die hier ngeveer 3 jaar: 1-meting 5

6 Schematisch KWALITATIEF LUIK (3 artikels) vluchtelingen 2 x 75 interviews (0 & 1- meting) via Cnventie van Genève jaar +- 1 jaar in België (0 -meeting) +- 3 jaar in België (1-meeting) (N)BBM steden ( inwners) Fedasil VVSG: LOI & OCMW Vluchtelingenwerk Vlaanderen Agentschap integratie en inburgering OCMW's en LOI's BON & Atlas Dienst Vgdij Rde Kruis OKAN & nderwijs: Brussel en Antwerpen Ervaringen Aspiraties Verwachtingenen In stedelijke cntext Burgerschap Lidmaatschap - tegang tt maatschappij en samenleving (frmeel) - rl die jngeren willen spelen in deze cntext Sciale netwerken - rl - kwaliteit - densiteit - diversiteit - tevredenheid Meer inf ver (kan bezrgd wrden): - Schema: klik hier - Partners en netwerk: klik hier - nderzeksvragen & tpiclijst: klik hier - Ervaringen, aspiraties & verwachtingen: klik hier - Burgerschap & sciale netwerken: klik hier 6

7 3) bevraging jngeren in stedelijke cntext: wat zijn vereenkmsten en verschillen met vluchtelingen? 2) bevraging jeugdwerkers: nden en beheften in het werken met jnge vluchtelingen 1) 0 & 1 meting 7