Bureau Medische Milieukunde GGD'en Brabant / Zeeland. Eikenprocessierups: van een provinciaal naar landelijk probleem?!

Transcriptie

1 Bureau Medische Milieukunde GGD'en Brabant / Zeeland Eikenprocessierups: van een provinciaal naar landelijk probleem?! Evaluatie 2005 Rapportnummer: 2005/03 Definitieve versie: 6 december 2005

2 Colofon Dit rapport werd opgesteld door het Bureau Medische Milieukunde GGD'en Brabant/Zeeland in opdracht van de expertgroep Eikenprocessierups, en met medefinanciering van de provincies Noord-Brabant, Gelderland, Limburg en Utrecht, diverse GGD en, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en enkele gemeenten uit Noorden Midden-Limburg. Projectuitvoering: Projectverantwoordelijke/supervisie: drs. N.F. van Riet drs. H.W.A. Jans, arts/medisch milieukundige Foto s: Bureau MMK; H. Stigter, Lienden; H. Kuppen, Mill Dit rapport is (digitaal) op te vragen bij: Bureau Medische Milieukunde GGD'en Brabant/Zeeland Postbus 3369, 4800 DJ Breda Telefoon: (076) Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant/Zeeland, Breda. Auteursrecht voorbehouden. Bronvermelding verplicht.

3 Bureau Medische Milieukunde GGD'en Brabant / Zeeland Eikenprocessierups: van een provinciaal naar landelijk probleem?! Evaluatie 2005 Rapportnummer: 2005/03 Drs. N.F. van Riet Bureau Medische Milieukunde Breda GGD en Brabant / Zeeland december 2005

4 Voorwoord In 2004 is er door het Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant/Zeeland een uitgebreid evaluatieonderzoek gehouden over de omvang in verspreiding en overlast van de eikenprocessierups. De conclusies en aanbevelingen die hieruit voorkwamen, hebben er mede toe geleid dat er een interprovinciale expertgroep Eikenprocessierups is gevormd. Deze is aan de slag gegaan met de aanbevelingen. Dit heeft er toe geleid dat er in 2005 verschillende activiteiten hebben plaatsgevonden. Er is een leidraad opgesteld met bouwstenen voor beheerders om op een afgewogen wijze keuzes te kunnen maken uit de verschillende bestrijdingsmethoden. De Natuurkalender van de Vlinderstichting bevat nu ook een site waarop de aanwezigheid van de eikenprocessierups in een bepaald gebied gemeld kan worden. De publieksfolder en poster zijn vernieuwd. Tenslotte heeft er een beperkte vorm van monitoring plaatsgevonden. Kortom, verschillende acties zijn in gang gezet in 2005, die hopelijk in 2006 verder voortgezet kunnen worden. Om een beeld te krijgen van het verloop van het eikenprocessierupsenseizoen in 2005 is een kort evaluatieonderzoek uitgevoerd. Gemeenten, provincies, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer hebben een korte vragenlijst ontvangen waarin werd ingegaan op het vóórkomen van de eikenprocessierups, de bestrijdingsmethoden en de ontwikkelde informatiematerialen. Een woord van dank gaat uit naar de provincies Noord-Brabant, Gelderland, Limburg en Utrecht, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer en naar de diverse GGD en 1 en naar gemeenten uit Noord- en Midden-Limburg 2, die het financieel mogelijk hebben gemaakt dit project uit te voeren. Tevens willen we hierbij ook de leden van de interprovinciale expertgroep bedanken voor hun inzet in 2005, waardoor o.a. de genoemde activiteiten tot stand hebben kunnen komen. Tot slot een woord van dank aan dhr. R. Deckers die ook dit jaar weer bereid was om de kaarten met het verspreidingsgebied van de eikenprocessierups te verzorgen. Henk Jans December Te weten: GGD West-Brabant, GGD Hart voor Brabant, GGD Eindhoven, GGD Zuidoost-Brabant, GGD Westelijke Mijnstreek, Hulpverlening Gelderland Midden, GGD Regio Nijmegen, GGD Rivierenland, GGD Gelre-IJssel, GGD Midden-Nederland en Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant/Zeeland. 2 Te weten: Bergen, Venray, Horst a/d Maas, Venlo, Helden, Beesel, Roggel en Neer, Nederweert, Roermond, Maasbracht, Thorn. I

5 Samenvatting Inleiding In 2004 is er een uitgebreide evaluatie gehouden om de omvang van verspreiding en overlast van de eikenprocessierups in kaart te brengen. Hieruit bleek dat het verspreidingsgebied van de eikenprocessierups aanzienlijk was toegenomen ten opzichte van de jaren daarvoor. Daarnaast bleek dat de wijze van bestrijding aan het veranderen was en dat biologische bestrijding sterk in opkomst was. Mede naar aanleiding van deze bevindingen is begin 2005 een interprovinciale expertgroep Eikenprocessierups opgericht. Deze heeft er voor gezorgd dat verschillende activiteiten hebben plaatsgevonden, zoals het ontwikkelen van een leidraad voor beheerders; beperkte monitoring; opzetten van een publiekscampagne; het opzetten van een digitaal monitoringssysteem (via de Natuurkalender); het opstellen van beheerkaarten waar beschermde vlindersoorten voorkomen; het organiseren van themabijeenkomsten voor beheerders en de centrale coördinatie van deze activiteiten. Onderzoeksopzet Om een beeld te krijgen van het eikenprocessierupsenseizoen in 2005 is in het najaar van 2005 een beperkte evaluatie gehouden. Bijna 400 vragenlijsten zijn verstuurd naar gemeenten, provincies, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. Het onderzoeksgebied omvatte de gehele provincie Noord-Brabant, Limburg, Gelderland en Utrecht en daarnaast delen van Overijssel, Zuid-Holland, Noord-Holland en Zeeland. Resultaten en conclusie Verspreiding eikenprocessierups 182 instanties hebben gereageerd. Ruim 70% van de gemeenten heeft gereageerd. Gemiddeld heeft 74% van de respondenten de eikenprocessierups aangetroffen binnen haar beheergebied. In de provincies Noord-Brabant en Gelderland ligt dit percentage met respectievelijk 94% en 85% aanzienlijk hoger. Het percentage bomen binnen het beheergebied dat besmet was, is afgenomen. Ca. 40% van de respondenten gaf aan dat meer dan 20% van de eikenbomen in 2005 besmet was, tegenover 50% in Uitzondering hierop vormt de provincie Limburg waar 2/3 van de respondenten aangaf dat >20% van de bomen in 2005 was besmet. 41% van de respondenten geeft dan ook dat de omvang van de problematiek t.o.v is afgenomen. Desalniettemin is het verspreidingsgebied wel toegenomen: 15% van de respondenten heeft in 2005 voor het eerst met de eikenprocessierups te maken gekregen. In alle windrichtingen is het verspreidingsgebied toegenomen. Dit betekent dat inmiddels in 8 provincies de eikenprocessierups in meer of mindere mate voorkomt. II

6 Bestrijding De trend die in 2004 werd geconstateerd heeft zich doorgezet: biologische bestrijding (met Bacillus Thuringiensis) wordt steeds meer toegepast (46% van de respondenten die aan bestrijding heeft gedaan heeft deze methode toegepast). Branden is met 55% nog steeds de meest toegepaste bestrijdingsmethode. Zuigen wordt aanzienlijk minder toegepast (32% in 2005 t.o.v. 51% in 2004). Daarnaast wordt chemische bestrijding net als in 2004 nog steeds door 10% van de respondenten toegepast. Voorlichting De bekendheid met het voorlichtingsmateriaal is ten opzichte van 2004 toegenomen. 62% tot 87% van de respondenten bij wie de eikenprocessierups op het grondgebied is geconstateerd is bekend met de verschillende voorlichtingsmaterialen. De waardering van het materiaal is ten opzichte van 2004 gelijk gebleven of iets toegenomen. Uit de slotopmerkingen van de respondenten blijkt wel dat de voorlichting richting burgers geïntensiveerd moet worden. Eikenprocessierups 2006 Het merendeel van de respondenten vindt dat de informatievoorziening en coördinatie in 2006 op dezelfde manier moet plaatsvinden (respectievelijk 84% en 91%). De verbeterpunten betreffen o.a. het opzetten van één website waar gemeenten op hun eigen website naar kunnen linken. Daarnaast wordt aangegeven dat bij de coördinatie enerzijds beter samengewerkt zou moeten worden met buurgemeenten, provincie, Rijkswaterstaat en anderzijds dat de coördinatie landelijk opgepakt zou moeten worden. Aanbevelingen Ondanks dat op veel plaatsen de overlast van de eikenprocessierups in 2005 is afgenomen t.o.v. 2004, neemt het verspreidingsgebied nog steeds toe. Bij de informatievoorziening in 2006 dient rekening gehouden te worden met een nog groter verspreidingsgebied. Gezien de verdere toename van de toepassing van biologische bestrijding dient meer onderzoek te worden gedaan naar de mogelijke risico s van biologische bestrijding voor mens, dier en ecosystemen, met name bij ongecontroleerd en grootschalig gebruik van deze bestrijdingsmiddelen. De beheerders dienen beter geïnformeerd worden over de nadelen van chemische bestrijdingsmiddelen. De voorlichting richting burgers dient verder geïntensiveerd te worden. GGD en en gemeenten zouden hiertoe hun folders aan meer organisaties actief kunnen verstrekken (bijv. scholen, scouting, bibliotheken, VVV). Daarnaast zou de bevolking via tv-spotjes, zoals Postbus 51, en (gemeentelijke) websites geïnformeerd kunnen worden. III

7 Centrale coördinatie blijft gewenst. Aangezien de problematiek van de eikenprocessierups zich inmiddels over 8 provincies verspreid, zou dit mogelijk op landelijk niveau (ministeries, IPO-verband) opgepakt of ondersteund moeten worden. IV

8 Inhoudsopgave Voorwoord...I Samenvatting...II 1. Inleiding Onderzoeksopzet Doelstelling Onderzoekgroep en -omvang Vragenlijst Dataverwerking en -analyse Resultaten Respons Resultaten vragenlijst Verspreiding eikenprocessierups Bestrijding eikenprocessierups Voorlichting Eikenprocessierups Overige opmerkingen en verbeterpunten Discussie Respons Verspreiding eikenprocessierups Bestrijding eikenprocessierups Eikenprocessierups Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen...19 Referenties...21 Bijlagen...22 Bijlage 1: Verspreidingsgebied eikenprocessierups Bijlage 2: Antwoorden Tweede Kamervragen m.b.t. eikenprocessierups...31 Bijlage 3: Begeleidende brief + vragenlijst

9 1. Inleiding In 2004 is er voor het eerst sinds een aantal relatief rustigere jaren weer een uitgebreide evaluatie uitgevoerd met betrekking tot het vóórkomen en de aanpak van de eikenprocessierups (Van Riet, 2004). Deze rups met irriterende brandharen houdt zich sinds begin jaren negentig in ons land op. Uit deze evaluatie bleek onder andere dat de eikenprocessierups die voorheen hoofdzakelijk in Noord-Brabant en Limburg voorkwam, zich in 2004 sterk verspreid heeft, vooral in de richting van de provincies Gelderland en Utrecht. Daarnaast bleek dat biologische bestrijding sterk in opkomst was. Deze uitkomsten hebben er mede toe geleid dat er een interprovinciale expertgroep is opgericht. Deze bestaat onder andere uit vertegenwoordigers van de provincies Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht, Limburg, 3 Rijkswaterstaat, Plantenziektenkundige Dienst/LNV, Staatsbosbeheer, het Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant /Zeeland en Hulpverlening Gelderland Midden. Doelstelling van deze expertgroep is als volgt: Het zoveel mogelijk verlagen van risico s voor mens en dier in gebieden waar de eikenprocessierups voorkomt op een wijze waarbij minimale schade wordt toegebracht aan de ecologische kwaliteit van bomen en leefgebieden. Om deze doelstelling te bereiken zijn verschillende activiteiten opgesteld, welke grotendeels in 2005 zijn uitgevoerd, te weten: het ontwikkelen van een leidraad voor beheerders; beperkte monitoring; opzetten van een publiekscampagne; het opzetten van een digitaal monitoringssysteem (via de Natuurkalender); het opstellen van beheerkaarten waar beschermde vlindersoorten voorkomen; het organiseren van themabijeenkomsten voor beheerders en de centrale coördinatie van deze activiteiten. Om een beeld te krijgen van het eikenprocessierupsenseizoen in 2005, is wederom een evaluatie gehouden. In een korte enquête is gevraagd naar verschillende onderwerpen, zoals de mate van plaagdruk en de waardering van de voorlichtingsmaterialen. Dit rapport bevat de resultaten hiervan. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de opzet van het onderzoek. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 de resultaten van de vragenlijst besproken. De discussie vindt plaats in hoofdstuk 4, waarna vervolgens in hoofdstuk 5 de conclusies en aanbevelingen worden besproken. 3 In de loop van 2005 heeft de provincie Overijssel zich hier bij aangesloten. 2

10 2. Onderzoeksopzet In dit hoofdstuk wordt de opzet van het evaluatieonderzoek besproken. 2.1 Doelstelling De doelstelling van de evaluatie is tweeledig: 1. het verkrijgen van inzicht in de ernst en omvang van de problematiek met betrekking tot de eikenprocessierups, de effectiviteit van de voorlichtingscampagne en de gebruikte bestrijdingsmethoden in het vergelijken van de resultaten van 2005 met die van Dit alles met tot doel om op grond van deze verkregen kennis aanbevelingen te kunnen doen om de doelmatigheid van bestrijding van de eikenprocessierups in de komende jaren verder te verbeteren en daarmee een bijdrage te leveren om de overlast zoveel mogelijk te beperken. 2.2 Onderzoekgroep en -omvang De vragenlijst is gestuurd naar gemeenten, provincies, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. Het onderzoeksgebied omvat de gehele provincies Noord-Brabant, Limburg, Gelderland en Utrecht. Daarnaast is in de provincie Overijssel de regio Twente en Salland meegenomen. In Zuid-Holland is de (GGD-)regio Zuid-Holland Zuid onderzocht. Tot slot zijn nog enkele gemeenten op Zeeuws-Vlaanderen en enkele in Noord-Holland meegenomen. De grenzen van het onderzoeksgebied zijn vastgesteld op basis van signalen in 2005 van de (waarschijnlijke) aanwezigheid van de eikenprocessierups in dat gebied of de nabije omgeving. Deze signalen zijn zowel binnengekomen bij het Bureau Medische Milieukunde, als bij de Plantenziektenkundige Dienst te Wageningen als bij de Natuurkalender, die hier specifiek voor is uitgebreid in In totaal zijn 393 vragenlijsten verstuurd. Naar sommige gemeenten zijn meerdere vragenlijsten verstuurd, daar er meerdere contactpersonen bekend waren. Gevraagd is echter om per organisatie één enquête terug te sturen. In tabel 1 staat per provincie weergegeven hoeveel gemeenten een enquête hebben ontvangen. 3

11 Tabel 1 Aantal gemeenten per provincie die vragenlijst ontvangen hebben Provincie Aantal gemeenten die vragenlijst hebben ontvangen Noord-Brabant 68 Limburg 47 Gelderland 56 Utrecht 33 Noord-Holland 2 Zuid-Holland 20 Overijssel 17 Zeeland 3 Totaal Vragenlijst De schriftelijke vragenlijst die in 2005 is gebruikt, is grotendeels een verkorte versie van de schriftelijke vragenlijst die in 2004 is gehanteerd. Op deze manier kunnen de resultaten van deze jaren goed met elkaar vergeleken worden. Totaal omvatte de enquête in vragen; merendeels meerkeuze vragen en enkele open vragen. In bijlage 3 staat de vragenlijst met de begeleidende brief weergegeven. In de vragenlijst zijn de volgende aspecten kort aan bod gekomen: - de verspreiding van de eikenprocessierups; - de bestrijding van de eikenprocessierups; - de voorlichting betreffende de eikenprocessierups; - verbeterpunten voor het volgende seizoen. Op het voorblad konden de instanties hun adresgegevens invullen, zodat bepaald kon worden op welk grondgebied de ingevulde gegevens betrekking hadden. Vervolgens zijn de gegevens anoniem verwerkt. Uitvoering De vragenlijst is begin oktober met een begeleidende brief verzonden. De vragenlijst is zoveel mogelijk op naam verstuurd, voor zover contactpersonen bekend waren. Bij gemeenten waar dit niet bekend was, is de vragenlijst gericht aan de afdeling Beheer openbaar groen. Aan de contactpersonen van Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer is gevraagd de vragenlijst onder de districten van hun organisatie te verspreiden. De respondenten werd gevraagd de vragenlijst binnen 3 weken met een bijgevoegde antwoordenvelop terug te sturen. Er is geen herinneringsbrief gestuurd. Alleen naar de contactpersonen van de provincies en Staatsbosbeheer is per en vervolgens indien nodig telefonisch alsnog verzocht de vragenlijst in te vullen en te retourneren. Om het verspreidingsgebied goed te kunnen bepalen, zijn gemeenten die niet gereageerd hadden en waarvan door ontbreken van historische gegevens onduidelijk 4

12 was of de eikenprocessierups daar voorkwam, alsnog telefonisch benaderd met de vraag of de eikenprocessierups daar in 2005 is voorgekomen. 2.4 Dataverwerking en -analyse Ten behoeve van de invoer van de gegevens is eerst een codeboek gemaakt, waarin aan alle antwoorden in de vragenlijst een code werd toegekend. Bij de dataverwerking is gebruik gemaakt van de invoermodule Data Entry versie 3.0, behorende bij het statistisch verwerkingsprogramma SPSS. Bij de invoer is gebruik gemaakt van automatische controles door het opgeven van toegestane antwoordmogelijkheden. De beschrijvende analyse heeft plaatsgevonden met behulp van het programma SPSS for Windows versie

13 3. Resultaten In dit hoofdstuk worden de resultaten van de vragenlijst besproken. Daarbij wordt waar mogelijk een vergelijking met de resultaten van de evaluatie van 2004 gemaakt (Van Riet, 2004). 3.1 Respons In totaal zijn 190 vragenlijsten geretourneerd. Vragenlijsten die na 4 november zijn teruggestuurd, zijn niet meer verwerkt (N=10). Ondanks het verzoek om slechts één vragenlijst per organisatie terug te sturen, hebben sommige gemeenten toch meerdere enquêtes teruggestuurd. Om dubbeltelling te voorkomen is de tweede enquête die teruggestuurd is vanuit dezelfde gemeente niet in de analyse meegenomen. Uiteindelijk zijn 182 vragenlijsten geanalyseerd; 174 van gemeenten, 3 van provincies 4 ; 4 van Rijkswaterstaat en 1 van Staatsbosbeheer. Het responspercentage bij de gemeenten ligt hiermee op 71%. Tabel 2 Respons naar provincie Provincie Aantal respondenten Percentage respondenten Noord-Brabant 49 27% Limburg 33 18% Gelderland 48 26% Utrecht 24 13% Noord-Holland 1 1% Zuid-Holland 9 5% Overijssel 15 8% Zeeland 3 2% Totaal % 3.2 Resultaten vragenlijst Verspreiding eikenprocessierups Van de 182 respondenten gaf 74% aan dat de eikenprocessierups in 2005 op het grondgebied van haar organisatie is voorgekomen. In tabel 3 staat dit weergegeven per provincie. 4 Eén provincie heeft na 4 november de vragenlijst teruggestuurd en is derhalve niet in het onderzoek meegenomen. 6

14 Tabel 3 Voorkomen eikenprocessierups in 2005 naar provincie Provincie Aantal respondenten, waar eikenprocessierups is voorgekomen Percentage respondenten Noord-Brabant 46 94% Limburg 26 79% Gelderland 41 85% Utrecht 12 50% Noord-Holland 1 100% Zuid-Holland 2 22% Overijssel 5 33% Zeeland 1 33% Bij deze tabel dient rekening gehouden te worden met het feit dat in de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Overijssel en Zeeland slechts enkele instanties gevraagd zijn om mee te werken aan het onderzoek. Deze resultaten zijn voor deze provincies dan ook niet door te vertalen naar de gehele provincie. Opvallend is dat Gelderland na Noord-Brabant de provincie is waar de meeste respondenten te maken gehad hebben met de eikenprocessierups. Limburg komt op de derde plaats. Overigens betekent dit niet dat de ernst van de besmetting hier het grootst was. Dit blijkt ook uit figuur 1, waarin het percentage besmette eikenbomen per provincie staat weergegeven. Percentage eikenbomen in beheer die besmet zijn 100% Percentage van de respondenten 80% 60% 40% 20% 0% N-Brabant Limburg Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Overijssel Zeeland Gemiddeld % 60-80% 40-60% 20-40% 1-20% Provincie Figuur 1 Percentage eikenbomen in beheer die besmet zijn Gemiddeld geeft 61% van de respondenten aan dat 1-20% van de eikenbomen binnen hun beheergebied besmet is met de eikenprocessierups. In de provincie Limburg was het percentage besmette bomen het hoogst in 2005; tweederde van de respondenten gaf aan dat >20% van de eikenbomen besmet was. 7

15 Bij de beoordeling van de grafiek moet rekening gehouden worden met het aantal respondenten per provincie. In Zuid-Holland gaven 2 respondenten aan te maken te hebben gehad met de eikenprocessierups. Een van deze respondenten gaf aan dat % van de bomen besmet was. In de overige provincies waar de eikenprocessierups nog relatief kort voorkomt, is veelal 1-20% van de bomen besmet. Wanneer deze grafiek wordt vergeleken met de resultaten uit 2004, blijkt dat in 2005 gemiddeld genomen een kleiner percentage van de respondenten aangeeft dat >20% van de eikenbomen besmet is dan in 2004 (39% vs. 50%). Dit kan deels verklaard worden door een groter onderzoeksgebied met meer gemeenten die sinds kort met de eikenprocessierups te maken hebben. Bij gemeenten die sinds kort te maken hebben met de eikenprocessierups is de besmetting veelal nog beperkt. In figuur 2 staat weergegeven wat de ervaring per provincie ten opzichte van 2004 is. Percentage (% ) 100% 80% 60% 40% 20% Ervaring per provincie t.o.v meer dan 3x zo veel 3x zo veel 2x zo veel gelijk gebleven minder dan vorig jaar voor het eerst besmetting 0% N-Brabant Limburg Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Overijssel Zeeland Gemiddeld Provincies Figuur 2 Ervaring per provincie t.o.v Opvallend is dat in de provincie Noord-Brabant 66% van de respondenten aangeeft dat de besmetting met de eikenprocessierups t.o.v. van 2004 is afgenomen. Slechts iets meer dan 10% geeft aan dat de besmetting is toegenomen in Brabant. In het onderzoek in 2004 werd op deze vraag t.o.v nog door meer dan 50% van de respondenten geantwoord dat de besmetting was toegenomen in Brabant. 15% van de respondenten heeft in 2005 voor het eerst te maken gekregen met de eikenprocessierups. In de provincies Zuid-Holland en Overijssel ligt dit percentage aanzienlijk hoger. Echter, hierbij dient wederom rekening gehouden met de kleine aantallen respondenten. Net als in de provincie Noord-Holland waar één gemeente aangeeft, dat de besmetting met de eikenprocessierups verdrievoudigd is t.o.v. van

16 Figuur 3 Verspreidingsgebied eikenprocessierups in 2004 en 2005 Verspreidingsgebied 2004 Verspreidingsgebied

17 Verspreidingsgebied In figuur 3 staat het verspreidingsgebied van de eikenprocessierups weergegeven, zowel voor 2004 als In bijlage 1 staat het verspreidingsgebied per provincie weergegeven. Bij gemeenten die niet hebben gereageerd, is er vanuit gegaan dat de situatie van 2004 nog steeds geldt. Gemeenten die in 2004 niet in het onderzoek waren meegenomen en in 2005 niet gereageerd hebben, zijn telefonisch gevraagd of de eikenprocessierups voorkomt. Vooral in Gelderland heeft de eikenprocessierups zich verder verspreid. Inmiddels hebben bijna alle gemeenten in deze provincie met de eikenprocessierups te maken. Opvallend is dat in Limburg 2 gemeenten aangeven dit jaar niet meer met de eikenprocessierups te maken te hebben gehad, terwijl dit vorige jaren wel het geval was en de aangrenzende gemeenten hier wel mee te maken hebben. Daarnaast zijn er enkele gemeenten die vorig jaar voor het eerst met de eikenprocessierups te maken hadden en dit jaar niet. Meldingen In totaal hebben 95 respondenten (73%) aangegeven meldingen binnen te hebben gekregen van locaties, die onder hun eigen beheer vallen. Totaal ging het om ca meldingen; variërend van 1 tot 200 meldingen per instantie. Daarnaast zijn er ca. 390 meldingen bij 69 respondenten binnengekomen over locaties op particulier terrein. Het aantal meldingen varieerde van 1 tot 30. De meeste meldingen zijn bij instanties in de provincies Noord-Brabant en Gelderland terecht gekomen. Dit kan mogelijk deels verklaard worden, doordat de provincie Noord-Brabant en Gelderland op hun website uitgebreid aandacht hebben besteed aan de eikenprocessierups. Burgers hebben hierdoor meer informatie en weten mogelijk beter bij wie ze meldingen kunnen doen. Overlast voor burgers In de vragenlijst was een vraag opgenomen hoe de overlast voor burgers werd ingeschat. In figuur 4 staat dit per provincie weergegeven. 10

18 100% Mate van overlast voor burgers Percentage (%) 80% 60% 40% 20% geen zicht op ernstig matig licht nihil 0% N-Brabant Limburg Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Overijssel Zeeland Gemiddeld Provincies Figuur 4 Mate van overlast voor burgers per provincie Uit figuur 4 blijkt duidelijk dat het merendeel van de respondenten (ruim 80%) de overlast voor burgers door de eikenprocessierups als nihil tot licht in schat. Uitzondering hierop vormen respondenten uit de provincie Limburg waar ruim 40% van de respondenten de overlast inschat als matig tot ernstig. Daarnaast valt op dat relatief veel respondenten uit Utrecht geen schatting kunnen maken van de overlast voor burgers binnen hun grondgebied Bestrijding eikenprocessierups Van de 134 respondenten waar de eikenprocessierups op het grondgebied is voorgekomen, geven 6 respondenten (4,5%) aan niet aan bestrijding te hebben gedaan. In figuur 5 staat aangegeven welke vormen van bestrijdingsmethoden zijn gebruikt in 2005 en Toegepaste bestrijdingsmethode in 2004 en 2005 Percentage (%) biologisch chemisch branden zuigen overig Bestrijdingsmethode Figuur 5 Toegepast bestrijdingsmethode in 2004 en

19 Uit figuur 4 blijkt dat de trend die in 2004 werd geconstateerd zich heeft doorgezet: biologische bestrijding (met Bacillus Thuringiensis) wordt steeds meer toegepast (46% in 2005). In Limburg is dit zelfs door 80% van de instanties toegepast. Zuigen is aanzienlijk minder toegepast als bestrijdingsmethode dan in Deze methode wordt met name relatief veel toegepast in provincies waar de eikenprocessierups nog niet zo lang voorkomt: Overijssel, Utrecht en Zuid-Holland. Branden is nog steeds de meest toegepaste bestrijdingsmethode: 55% van de instanties heeft deze methode gebruikt. In de provincies Noord-Brabant en Gelderland wordt deze methode het meest toegepast. Daarnaast blijkt dat chemische bestrijding nog steeds door 10% van de respondenten wordt toegepast, ook al wordt dit door de expertgroep afgeraden. Vooral in de provincie Noord-Brabant wordt deze methode nog relatief veel toegepast (22%). In 2005 werden als overige bestrijdingstechnieken handmatig bestrijden en bestrijding m.b.v. knoflook genoemd. 14% (N=18) van de respondenten die in 2005 die eikenprocessierups heeft bestreden is van plan in 2006 op een andere manier van bestrijding over te stappen. Tweederde is van plan in 2006 biologische bestrijding te gaan toepassen; 28% wil gaan branden en 44% wil gaan zuigen Voorlichting Van de respondenten heeft 45% deelgenomen aan de themamiddag over de eikenprocessierups: 21% heeft aan de middag in Arnhem deelgenomen; 24% aan de middag in s-hertogenbosch. Beide middagen worden met een 7,4 gewaardeerd. In 2005 is in opdracht van de expertgroep Eikenprocessierups de Leidraad beheersing eikenprocessierups ontwikkeld. In deze leidraad worden middels een stappenplan bouwstenen aan professionele beheerders aangereikt om goede beheerkeuzen te maken. Daarnaast is in 2005 gestart met het versturen van digitale nieuwsbrieven. De adressen zijn grotendeels afkomstig van personen die vorig jaar de vragenlijst hebben teruggestuurd en deelnemers aan de themamiddagen. 12

20 Tabel 4 Bekendheid met voorlichtingsmaterialen en waardering hiervoor Respondenten die bekend zijn met het materiaal Waardering Rups wel op eigen grondgebied Rups niet op eigen grondgebied Leidraad 82% 36% 7,7 Publieksfolder 87% 57% 7,8 Poster 74% 36% 7,6 Nieuwsbrieven 62% 30% 7,5 Gemiddeld 70% van de respondenten is bekend met de leidraad. De bekendheid met het materiaal hangt af van het wel of niet voorkomen van de eikenprocessierups binnen het grondgebied, zoals blijkt uit tabel 4. Geen van de respondenten uit Zuid- Holland en Zeeland is bekend met de leidraad. Daarnaast is er nog relatief veel onbekendheid met deze leidraad in de provincies Limburg en Utrecht. In vergelijking met de resultaten van 2004 blijkt dat de waardering voor de leidraad (in 2004 gemeentefolder), publieksfolder en poster gelijk is gebleven of iets is toegenomen. De bekendheid met het materiaal is aanzienlijk toegenomen; vooral onder respondenten, bij wie de eikenprocessierups op het grondgebied is voorgekomen. De bekendheid met de leidraad (in 2004 gemeentefolder) is toegenomen van 70% in 2004 naar 82% in 2005; met de publieksfolder van 68% naar 87% en met de poster van 47% naar 74%. Echter, ook bij respondenten die niet te maken hebben gehad met de eikenprocessierups in 2005 is de bekendheid met het materiaal toegenomen. Vooral de bekendheid met de publieksfolder is aanzienlijk toegenomen; in 2004 was 22% van hen bekend met de publieksfolder, in 2005 is dit meer dan verdubbeld tot 57%. De verspreiding via verschillende websites heeft hier waarschijnlijk toe bijgedragen Eikenprocessierups 2006 In de vragenlijst waren 2 vragen opgenomen over wat men veranderd wilde zien in respondenten (16%) hadden een opmerking over de wijze waarop ze geïnformeerd wilden worden. Dit betroffen met name respondenten die niet met al het informatiemateriaal bekend waren en dit in 2006 graag zouden willen ontvangen. Daarnaast werden suggesties gedaan als een link op iedere gemeentelijke website naar een website met informatie over de eikenprocessierups en het verbeteren van voorlichting voordat het seizoen begint. 13

21 15 respondenten (9%) hadden een opmerking over de wijze van coördinatie voor Hierbij werd o.a. genoemd meer regionale samenwerking/samenwerking buurgemeenten. Daarnaast vonden sommigen een grotere/pro-actievere rol voor de provincie weggelegd. Ook werd landelijke coördinatie via een ministerie of IPO genoemd Overige opmerkingen en verbeterpunten De vragenlijst eindigde met een viertal open vragen. Respondenten konden hier over verschillende aspecten hun opmerkingen en verbeterpunten kwijt. Opmerkingen met betrekking tot beslisboom uit de leidraad De opmerkingen m.b.t. de beslisboom varieerden van duidelijk en erg zinvol tot onoverzichtelijk en te ingewikkeld. Andere opmerking waren: de methode van tellen kost veel tijd; effect op populatieontwikkeling van bestrijdingswijzen ontbreekt; beslisboom gebruiken voor gebieden waar plaag nog niet onder controle is. Verbeterpunten met betrekking tot aanpak van eikenprocessierups Opmerkingen die bij deze vraag werden gedaan betroffen onder andere dat er meer samenwerking moet zijn op gemeentelijk niveau en met provincie en Rijkswaterstaat. De aanpak moet zo afgestemd zijn dat in een bepaald gebied dezelfde bestrijding wordt toegepast. In het bijzonder in de regio Twente en de provincie Limburg wordt door een enkele respondent de betrokkenheid van provincie en GGD als te beperkt ervaren. Daarnaast werd een paar keer opgemerkt dat ministeries ook hun bijdragen moeten leveren, zowel financieel gezien als bij de communicatie. Meer onderzoek en monitoring wordt ook door enkele respondenten als verbeterpunt genoemd. Verbeterpunten met betrekking tot huidige voorlichting omtrent eikenprocessierups Belangrijkste opmerkingen die bij deze vraag worden gedaan, zijn betere en intensievere verspreiding van het informatiemateriaal, o.a. via scholen, zwembaden, scouting, apotheken. Een paar respondenten geeft aan dat burgers via tv-spotjes (postbus 51) geïnformeerd zouden moeten worden. Overige opmerkingen of verbeterpunten De reacties bij deze laatste vraag zijn zeer uiteenlopend; variërend van biologische bestrijding is zeer effectief tot wat zijn de ervaringen in buurlanden?. Ook hier wordt door een aantal respondenten aangegeven, dat er meer onderzoek moet komen naar natuurlijke vijanden en bestrijdingsmethoden. Daarnaast wordt gemeld dat het publiek alert moet worden gemaakt, niet bang gemaakt. 14

22 4. Discussie 4.1 Respons De respons is relatief hoog te noemen. Hoewel er geen herinneringsbrief is gestuurd, heeft toch 71% van de gemeenten gereageerd. Ook gemeenten waar de eikenprocessierups niet is voorgekomen, hebben gereageerd. Hierdoor is een redelijk goed beeld te vormen van het verspreidingsgebied van de eikenprocessierups in Tevens duidt dit erop dat de betrokkenheid van gemeenten bij het probleem als zeer groot is te omschrijven. 4.2 Verspreiding eikenprocessierups 74% van de 182 respondenten geeft aan in 2005 te maken te hebben gehad met de eikenprocessierups binnen haar beheergebied. Dit percentage ligt iets lager dan in 2004 (toen: 78%). Verklaring hiervoor is waarschijnlijk dat dit jaar een groter gebied is onderzocht om het verspreidingsgebied nauwkeuriger vast te kunnen stellen. Van de 130 respondenten die in 2005 te maken hebben gehad met de eikenprocessierups, was dit voor 20 instanties (15%) voor het eerst. Dit betreft met name instanties uit Overijssel. Opvallend is dat in de provincie Limburg, waar de eikenprocessierups al sinds lange tijd wordt waargenomen, toch nog uitbreiding van het verspreidingsgebied plaatsvindt. Bij veel instanties die al langer te maken hebben met de eikenprocessierups, vooral in de provincie Noord- Brabant, blijkt dat de besmetting is afgenomen t.o.v Ook het percentage eikenbomen dat besmet was, is gemiddeld lager dan in In de provincie Limburg lag het percentage besmette bomen in 2005 het hoogst. Tevens wordt de overlast voor burgers in deze provincie het hoogst ingeschat. Verklaring voor de afname t.o.v kan deels liggen in de weersomstandigheden in het voorjaar met grote temperatuursverschillen. De eerste eikenprocessierupsen werden al begin april waargenomen, terwijl de eikenbomen nog kaal waren. Daarnaast waren op sommige plaatsen relatief veel eipakketten niet uitgekomen. Mogelijk heeft de extreme koude van maart hiertoe bijgedragen. Verder was op sommige plaatsen door aanvankelijk voedselgebrek en slechte weersomstandigheden van eind april duidelijke sterfte waarneembaar onder de rupsen (Nieuwsbrief 1, 2005). Tot slot heeft mogelijk een effectievere bestrijding hier een rol in gespeeld. 15

23 4.3 Bestrijding eikenprocessierups In tegenstelling tot vorige jaren blijkt dat zuigen en branden in 2005 niet meer de twee meest gebruikte bestrijdingsmethoden zijn, maar dat na branden, biologische bestrijding de meest gebruikte bestrijdingsmethode is. Bijna 50% van de respondenten die aan bestrijding heeft gedaan, heeft deze methode gebruikt in In 2003 was dit slechts 1% van de respondenten. Zuigen wordt nog door eenderde van de respondenten toegepast. De trend die vorig jaar reeds geconstateerd werd, zet zich dus door. Het preventieve karakter van biologische bestrijding speelt hierbij mogelijk een belangrijke rol; hoewel nader onderzoek dit nog moet uitwijzen. Of de bomen geheel volgens gebruiksaanwijzing bespoten zijn, is de vraag. De temperaturen eind april, een periode waar veel gespoten wordt, bereikten veelal niet de voor de spuitbehandeling aanbevolen 15 0 C en tevens stond er veel wind, waardoor er meer kans op drift is. Daarnaast is niet bekend in hoeverre beheerders rekening hebben gehouden met het evt. vóórkomen van beschermde vlinders in hun beheergebied. In de leidraad beheersing eikenprocessierups is het volgende over chemische bestrijding opgenomen (Spijker, 2005): In deze leidraad wordt niet ingegaan op de mogelijke inzet van (toegelaten) chemische bestrijdingsmiddelen. Inzet hiervan kan op (middel)lange termijn contraproductief zijn, omdat ook natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups worden aangetast. Bovendien sluit dit niet aan op overheidsbeleid om het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de groene ruimte zoveel mogelijk te beperken. Ondanks deze opmerking in de leidraad wordt deze methode in 2005 nog evenveel toegepast als in Voorlichting In 2005 is het voorlichtingsmateriaal vernieuwd. In plaats van een gemeentefolder is er een uitgebreide leidraad opgesteld voor beheerders. De publieksfolder en poster zijn naar aanleiding van opmerkingen in de evaluatie van 2004 vernieuwd. Daarnaast is er in 2005 gestart met een digitale nieuwsbrief, die 4x is verschenen. Net als in 2004 is het seizoen gestart met een themamiddag. In 2005 is er gezien de toegenomen omvang van het verspreidingsgebied besloten op 2 verschillende locaties een middag te organiseren. 16

24 Het aantal respondenten dat bekend is met het voorlichtingsmateriaal is ten opzichte van 2004 aanzienlijk toegenomen. Desalniettemin wordt door verschillende respondenten de opmerking gemaakt dat de verspreiding van vooral de informatie naar burgers verbeterd en geïntensiveerd moet worden. 4.5 Eikenprocessierups 2006 De ministeries van LNV en VWS hebben, in reactie op vragen gesteld door Tweede Kamerlid Ormel, aangegeven dat de aanpak van de eikenprocessierups lokaal en provinciaal moet worden opgepakt (Kamervragen 1933, 2005) (zie bijlage 2). Toch geven verschillende respondenten aan dat de landelijke overheid ook een bijdrage zou moeten leveren in Dit wordt zowel in financiële zin bedoeld als in een bijdrage in de communicatie, bijv. Postbus 51-spotjes. 17

25 5. Conclusie en aanbevelingen Eikenprocessierups: van een provinciaal naar landelijk probleem?! Zo luidt de titel van dit rapport. Historisch gezien was de eikenprocessierups vooral een probleem in de provincies Noord-Brabant en Limburg. Dit is zeker niet meer het geval: de resultaten uit deze evaluatie tonen aan dat inmiddels in 8 van de 12 Nederlandse provincies deze rups in meer of mindere mate voorkomt. Indien deze opmars zich doorzet, zou dit er op kunnen duiden dat de rups op weg is om een landelijk probleem te worden. Om de overlast omtrent deze problematiek zowel voor mens als voor ecosystemen (verder) te verminderen, worden in dit hoofdstuk verschillende aanbevelingen gedaan. 1.1 Conclusie Respons De respons is redelijk hoog te noemen: 182 instanties hebben de vragenlijst geretourneerd. 71% van de gemeenten heeft gereageerd. Verspreiding eikenprocessierups 74% van de respondenten heeft in 2005 de eikenprocessierups binnen haar beheergebied aangetroffen. - 15% van de respondenten heeft in 2005 voor het eerst te maken gekregen met de eikenprocessierups. - 41% van de respondenten geeft aan dat de omvang van de problematiek t.o.v is afgenomen. In de provincie Noord-Brabant is dit 66%. - 25% van de respondenten geeft aan dat de omvang van de problematiek t.o.v is toegenomen. Bij vergelijking van het verspreidingsgebied van de eikenprocessierups in 2005 met 2004, blijkt dat bij enkele gemeenten de rups in 2005 niet meer binnen het beheergebied voorkomt. Van de respondenten gaf 39% aan dat meer dan 20% van de eikenbomen besmet was. In de provincie Limburg ligt dit percentage op 67%. Ook de overlast voor burgers wordt door instanties in deze provincie hoger geschat. 18

26 Bestrijding eikenprocessierups Branden en biologische bestrijding zijn de meest toegepaste bestrijdingstechnieken in 2005 (respectievelijk 55% en 46%). Zuigen is in 2005 gedaald naar de derde plaats (32% in 2005 t.o.v. 51% in 2004). De trend van biologische bestrijding zet zich door. In 2003 werd dit door 1% van de respondenten toegepast, in 2004 door 36% en 2005 door 46%. Vooral in de provincie Limburg wordt deze bestrijdingstechniek veel toegepast (80%). Net als in 2004 past 10% van de respondenten chemische bestrijding toe. Vooral in de provincie Noord-Brabant wordt hier relatief veel gebruik van gemaakt (22%). Voorlichting De bekendheid met het informatiemateriaal (leidraad, publieksfolder, poster, nieuwsbrieven) is relatief hoog bij respondenten bij wie de eikenprocessierups binnen het beheergebied is geconstateerd; variërend van 62 tot 87%. Het materiaal wordt redelijk goed gewaardeerd, gemiddeld 7,5 tot 7,8. Uit de slotopmerkingen van respondenten blijkt dat de voorlichting naar burgers geïntensiveerd moet worden. Eikenprocessierups 2006 De meeste respondenten gaven aan dat de informatievoorziening en coördinatie in 2006 op eenzelfde wijze moet plaatsvinden (respectievelijk 84% en 91%). Verbeterpunten die voor 2006 werden gedaan, betroffen o.a. het opzetten van één website waar gemeenten op hun eigen website naar kunnen linken. Daarnaast werd aangegeven dat bij de coördinatie enerzijds beter samengewerkt zou moeten worden met buurgemeenten, provincie, Rijkswaterstaat en anderzijds dat de coördinatie landelijk opgepakt zou moeten worden. 5.2 Aanbevelingen Ondanks dat op veel plaatsen de overlast van de eikenprocessierups in 2005 is afgenomen t.o.v. 2004, neemt het verspreidingsgebied nog steeds toe. Bij de informatievoorziening in 2006 dient rekening gehouden te worden met een nog groter verspreidingsgebied. 19

27 Gezien de verdere toename van de toepassing van biologische bestrijding dient meer onderzoek te worden gedaan naar de mogelijke risico s van biologische bestrijding voor mens, dier en ecosystemen, met name bij ongecontroleerd en grootschalig gebruik van deze bestrijdingsmiddelen. De beheerders dienen beter geïnformeerd worden over de nadelen van chemische bestrijdingsmiddelen. De voorlichting richting burgers dient verder geïntensiveerd te worden. GGD en en gemeenten zouden hiertoe hun folders aan meer organisaties actief kunnen verstrekken (bijv. scholen, scouting, bibliotheken, VVV). Daarnaast zou de bevolking via tv-spotjes, zoals Postbus 51, en (gemeentelijke) websites geïnformeerd kunnen worden. Centrale coördinatie blijft gewenst. Aangezien de problematiek van de eikenprocessierups zich inmiddels over 8 provincies verspreid, zou dit mogelijk op landelijk niveau (ministeries, IPO-verband) opgepakt of ondersteund moeten worden. 20

28 Referenties Van Riet NF. Eikenprocessierups: permanente overlast? Evaluatie Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant/Zeeland: Spijker JH et al. Leidraad beheersing eikenprocessierups. Alterra Wageningen UR: Expertgroep eikenprocessierups. Nieuwsbrief Eikenprocessierups. Nr. 1 (mei 2005). Tweede Kamer der Staten-Generaal. Kamervragen en daarop gegeven antwoorden Vergaderjaar

29 Bijlagen Bijlage 1: Verspreidingsgebied eikenprocessierups 2005 Noord-Brabant Limburg Gelderland Utrecht + Noord-Holland Overijssel Zuid-Holland Zuid Zeeland Bijlage 2: Bijlage 3: Antwoorden Tweede Kamervragen m.b.t. eikenprocessierups Begeleidende brief + vragenlijst 22

30 Bijlage 1: Verspreidingsgebied eikenprocessierups

31 Noord-Brabant 24

32 Limburg 25

33 Gelderland 26

34 Utrecht en Noord-Holland 27

35 Overijssel 28

36 Zuid-Holland Zuid 29

37 Zeeland 30

38 Bijlage 2: Antwoorden Tweede Kamervragen m.b.t. eikenprocessierups 31

39 32

40 Bijlage 3: Begeleidende brief + vragenlijst Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant / Zeeland 3 oktober 2005/MMK05u89 Geachte heer, mevrouw, De eikenprocessierups heeft zich weer verpopt tot vlinder. Om deze rups, met irriterende brandharen, die zich steeds verder over Nederland verspreid, gecoördineerd aan te pakken is dit jaar een interprovinciale expertgroep Eikenprocessierups opgericht. Deze bestaat onder andere uit vertegenwoordigers van de provincies Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht, Limburg, Rijkswaterstaat, Plantenziektenkundige Dienst/LNV, Staatsbosbeheer, het Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant /Zeeland en Hulpverlening Gelderland Midden. Om de problematiek en de aanpak van de eikenprocessierups van het afgelopen seizoen goed in kaart te brengen, heeft de expertgroep een korte evaluatie opgesteld. Daarom treft u bij deze brief een schriftelijke enquête aan bestemd voor gemeenten, provincies, rijkswaterstaat en andere betrokkenen. De enquête behandelt achtereenvolgens in het kort de volgende onderwerpen: - de verspreiding van de eikenprocessierups; - de bestrijding van de eikenprocessierups; - de voorlichting betreffende de eikenprocessierups; - verbeterpunten voor het volgende seizoen. Deze onderwerpen dienen zorgvuldig in kaart gebracht te worden, zodat de coördinatie en aanpa 2006 eventueel verbeterd kan worden. Gezien het belang van de enquête vraag ik u om deze zorgvuldig en volledig in te vullen en vóór 24 oktober te retourneren. Ook wanneer de eikenprocessierups niet op het grondgebied va uw organisatie is voorgekomen, verzoeken wij u de enquête in te vullen en terug te sturen. Bij voorbaat daarvoor onze dank. De resultaten van de evaluatie zullen via de digitale nieuwsbrief Eikenprocessierups verstuurd worden. Mocht deze enquête niet voor u bestemd zijn, wilt u hem intern doorsturen naar de betrokken persoon? Indien een collega van u ook een enquête heeft ontvangen, is het verzoek één enquête namens uw organisatie terug te sturen. Alvast hartelijk bedankt. Voor vragen over de evaluatie kunt u terecht bij het Bureau Medische Milieukunde (tel: ). Met vriendelijke groet, Namens de expertgroep Eikenprocessierups H.W.A. Jans, arts/medisch milieukundige Voorzitter expertgroep Eikenprocessierups Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant/Zeeland 33

41 Bureau Medische Milieukunde GGD en Brabant / Zeeland Enquête over de eikenprocessierups Dit voorblad wordt los van de enquête verwerkt. Uw gegevens zullen anoniem worden behandeld. Organisatie: (s.v.p. één enquête per organisatie terugsturen) Contactpersoon: Afdeling: Functie: Adres: Postcode: Plaats: (t.b.v. digitale nieuwsbrief Eikenprocessierups ) Is deze enquête niet voor u bestemd? Stuur deze dan intern naar de juiste persoon of neem contact op met Marie-José van Dael, telefoonnummer , m.dael@ggdwestbrabant.nl. Instructie Gezien het belang van de enquête wordt u verzocht deze zorgvuldig en volledig in te vullen. Vul slechts één antwoord, tenzij expliciet aangegeven staat dat er meerdere antwoorden mogelijk zijn. Volg de instructies op die tussen de vragen door worden gegeven. Wij verzoeken u vriendelijk de ingevulde enquête zo snel mogelijk, maar uiterlijk vóór 24 oktober in de bijgesloten retourenvelop terug te sturen aan: Bureau Medische Milieukunde Antwoordnummer VB Breda Hartelijk bedankt voor uw medewerking!! 34

42 Verspreiding eikenprocessierups 1. Is de eikenprocessierups dit jaar binnen het beheergebied van uw organisatie voorgekomen? a. Ja b. Nee Ga verder met vraag 9 2. Welk percentage van het totale aantal eikenbomen in uw beheer was besmet met de eikenprocessierups? a. 1% - 20% b. 20% - 40% c. 40% - 60% d. 60% - 80% e. 80% - 100% 3. Wat is de ervaring met de besmetting met de eikenprocessierups van dit jaar t.o.v. vorig jaar? a. Dit jaar voor het eerst besmetting met de eikenprocessierups b. Minder dan vorig jaar c. Net zo veel als vorig jaar d. Ca. 2x zo veel als vorige jaar e. Ca. 3x zo veel als vorig jaar f. Meer dan 3x zo veel als vorig jaar 4. Heeft u dit jaar meldingen gekregen over het vóórkomen van de eikenprocessierups op locaties onder beheer van uw organisatie of op particulier terrein? Hoeveel meldingen? Meerdere antwoorden zijn mogelijk. a. Ja, meldingen op locaties onder beheer van uw organisatie b. Ja, meldingen op particulier terrein c. Nee 5. Hoe schat u de mate van overlast van de eikenprocessierups voor burgers binnen uw werkgebied in? a. Nihil b. Licht c. Matig d. Ernstig e. Geen zicht op mate van overlast 35

43 Bestrijding eikenprocessierups 6. Hoe heeft uw organisatie de eikenprocessierups in 2005 bestreden? Meerdere antwoorden zijn mogelijk. a. N.v.t. (niet aan bestrijding gedaan) b. Biologisch bespuiten: Bacillus thuringiensis (Delfin, Thurex, Xentari WG) c. Chemisch bespuiten (Diflubenzuron (Dimilin), Teflubenzuron (Nomolt)) d. Branden e. Zuigen f. Andere bestrijdingsmiddelen, namelijk 7. Zou u in 2006 op eenzelfde wijze de bestrijding van de eikenprocessierups aanpakken als in 2005? a. Ja Ga verder met vraag 9 b. Nee 8. Naar welke alternatieve aanpakken gaat uw voorkeur uit voor 2006? Maximaal 3 antwoorden zijn mogelijk. a. Biologisch b. Chemisch c. Branden d. Zuigen e. Anders, namelijk Voorlichting eikenprocessierups 9. Is uw organisatie aanwezig geweest bij de themamiddag Eikenprocessierups op 2 maart in Arnhem of op 6 april in s-hertogenbosch? a. Ja, ik heb deelgenomen aan de middag in Arnhem b. Ja, ik heb deelgenomen aan de middag in s-hertogenbosch c. Nee, bij geen van beide middagen aanwezig geweest Ga verder met vraag Kunt u uw waardering geven voor de themamiddag op een schaal van 1-10? (1 = zeer slecht, 10 = uitmuntend) 11. Kunt u uw waardering geven voor de Leidraad beheersing eikenprocessierups op een schaal van 1-10? (1 = zeer slecht, 10 = uitmuntend) a. Nee, ik ben niet bekend met de leidraad b. Ja, namelijk 36

44 12. Kunt u uw waardering geven voor de publieksfolder Eikenprocessierups: Voorkom klachten en houd rekening met brandharen. Laat rupsen met rust en vermijd contact met nesten en spinsels op een schaal van 1-10? (1 = zeer slecht, 10 = uitmuntend) a. Nee, ik ben niet bekend met de publieksfolder b. Ja, namelijk 13. Kunt u uw waardering geven voor de poster Eikenprocessierupsen. Contact vermijden op een schaal van 1-10? (1 = zeer slecht, 10 = uitmuntend) a. Nee, ik ben niet bekend met de poster b. Ja, namelijk 14. Kunt u uw waardering geven voor de digitale nieuwsbrieven Eikenprocessierups? (1 = zeer slecht, 10 = uitmuntend) a. Nee, ik ben niet bekend met de nieuwsbrieven b. Ja, namelijk Eikenprocessierups Wilt u volgend jaar op een zelfde wijze geïnformeerd worden als dit jaar? a. Ja b. Nee, anders namelijk 16. Vindt u dat de activiteiten volgend jaar op een zelfde wijze gecoördineerd moeten worden als dit jaar? a. Ja b. Nee, anders namelijk 37

45 17. Geef hier uw eventuele opmerkingen aan over de beslisboom uit de leidraad 18. Kunt u verbeterpunten aangeven in de aanpak van de eikenprocessierups? 19. Kunt u verbeterpunten aangeven in de huidige voorlichting over de eikenprocessierups? 20. Kunt u overige opmerkingen of verbeterpunten aangeven? Hartelijk bedankt voor uw medewerking! 38