Factsheets Oktober Drs. Manon Uijttewaal Drs. Ingrid Gussen-Benthem Dr. Jaap van Lakerveld

Transcriptie

1 Factsheets Oktober 2016 Drs. Manon Uijttewaal Drs. Ingrid Gussen-Benthem Dr. Jaap van Lakerveld PLATO Platform Opleiding, Onderwijs en Organisatie B.V. Universiteit Leiden Wassenaarseweg AK Leiden Telefoon:

2 INHOUD PEUTERS... 2 VVE bereik onder peuters in Leiden... 2 KLEUTERS... 4 Kleuters: aantallen op VVE locaties... 4 Kleuters: gewicht en herkomst... 7 Kleutertoetsen: VVE versus niet-vve... 9 Kleutertoetsen op VVE locaties: invloed van gewicht Kleutertoetsen op VVE locaties: invloed van herkomst REGULIER BASISONDERWIJS Groep 8: CITO-scores in het regulier basisonderwijs Groep 8: verwijzingen voortgezet onderwijs Groep 8: advies voortgezet onderwijs naar gewicht Groep 8: advies voortgezet onderwijs naar herkomst Groep 8: advies voortgezet onderwijs; gewicht en herkomst SPECIAAL BASISONDERWIJS Speciaal Basisonderwijs: aantallen leerlingen Speciaal Basisonderwijs: leeftijd bij instroom en uitstroom Speciaal Basisonderwijs: uitstroom naar voortgezet onderwijs Kopklas JES RIJNLAND-OPVOEDINGSONDERSTEUNINGSPROGRAMMA S Moeders in de buurt Opstapje Discussie Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

3 PEUTERS VVE bereik onder peuters in Leiden Tabel 1. Aantal (gewichten)peuters in Leiden op een VVE locatie Aantal peuters op VVE speelzaal Aantal peuters op VVE Kinderdagverblijf Totaal op een VVE locatie gewicht gewicht 0, gewicht 1, totaal *kind Tabel 2. Bereik op basis van geschatte aantal (gewichten)peuters in Leiden Totaal op een VVE locatie Schatting aantal (gewichten)peuters in Leiden Geschat bereik gewicht % gewicht 0, % gewicht 1, % Toelichting op tabel 1 en 2 In tabel 1 staat hoeveel van peuters naar een VVE locatie gaan en welk gewicht zij hebben. De totalen op een VVE locatie, per gewichtscategorie, staan zowel in tabel 1 als in tabel 2. Door middel van een schatting van het aantal (gewichten)peuters in Leiden, kan nu berekend worden, welk deel van deze peuters met het voor hen bedoelde VVE programma wordt bereikt. In 2015 wordt 56% van de peuters met een gewicht van 0,3 bereikt, en 39% van de peuters met een gewicht van 1,2. Het gemiddelde bereik van peuters met een gewicht (dus het bereik van gewichtenkinderen 0,3 en 1,2 samen) is 47%. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

4 VVE bereik onder peuters in Leiden Tabel 3. Bereik over de afgelopen jaren Gewicht: Jaar 0,3 1,2 gemiddeld bereik % 39% 47% % 65% 73% % 87% 65% % 92% 82% % 75% 72% % 63% 60% Kijken we naar het gemiddelde bereik door de jaren heen, zie tabel 3, dan valt er geen duidelijke lijn te ontdekken. Het bereik wisselt nogal, en er kan niet gesproken worden van een duidelijke toename of afname. Wel is het gemiddelde bereik in 2015 van 47% opvallend laag. Dit is 26% lager dan het jaar ervoor. Toen was het bereik totale bereik nog 73%. Dit lijkt een drastische afname, er moeten echter twee factoren in ogenschouw worden genomen. In de eerste plaats, wordt er bij de berekening van het bereik gekeken naar de kinderen met een toegekend gewicht. De zogenaamde sterretjeskinderen worden bij deze berekening buiten beschouwing gelaten. Sterretjeskinderen zijn kinderen die op basis van het opleidingsniveau van hun ouders, geen gewicht krijgen toegekend, maar die wel te maken hebben met een taalachterstand. Voor de VVE locaties zijn deze kinderen echter ook doelgroepkinderen. In 2014 waren er op de VVE speelzalen 257 doelgroepkinderen aanwezig, en in 2015 waren dat er 253. In die zin doen de VVE speelzalen het niet slechter. Het feit dat sterretjeskinderen niet meegenomen worden in de berekening kan zorgen voor een vertekend beeld, omdat het werkelijke aantal bereikte doelgroepkinderen hoger ligt, dan uit de berekening van het bereik naar voren komt. In de tweede plaats is ook het aantal VVE instellingen (met andere woorden de beschikbaarheid) van invloed op het uiteindelijke bereik van de gewichtenpeuters. Door de periode dat deze gegevens gemonitord zijn, hebben we variatie in het aantal instellingen gezien. Ook op 1 januari 2015 zien we een verandering ten opzichte van het jaar ervoor. Waren er op 1 januari 2014 nog vier VVE kinderdagverblijven, te weten, de Grote Beer, de Kleine Beer, Sindbad en Nooitgenoeg. Op 1 januari 2015 zijn alleen nog de Grote en de Kleine Beer geopend. Deze afname in instellingen betekent ook een directe afname in het aantal doelgroepkinderen op een VVE kinderdagverblijf. In 2014 zaten er 53 doelgroepkinderen op een VVE kinderdagverblijf, in 2015 waren dat er 26. Weliswaar zitten er op de VVE speelzalen nog nagenoeg evenveel doelgroepkinderen als in voorgaande jaren, desalniettemin wordt over 2015 ruim 50% van de gewichtenkinderen niet bereikt. Hoe kan deze groep in de toekomst wel weer gebruik maken van VVE? Is er nog een mogelijke reden te noemen voor de afname van het bereik? Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

5 KLEUTERS Kleuters: aantallen op VVE locaties Tabel 4. Kruistabel met aantallen Leidse kleuters, waarin de gewichtscategorieën en de aanwezigheid op een VVE school tegen elkaar zijn afgezet. gewicht vve Totaal niet wel 0 0,3 1,2 Totaal Toelichting op tabel 4 In de bovenstaande tabel staat het aantal kleuters per gewichtscategorie dat naar een kleuterschool gaat met of zonder een VVE programma. Deze ruwe getallen staan hier weergegeven, omdat ze op verschillende manieren geïnterpreteerd kunnen worden. Twee verschillende manieren van interpretatie worden visueel ondersteund door grafiek 4 en 5. Op het niveau van de ruwe gegevens valt het op dat 86 kinderen met gewicht 0,3 niet worden bereikt met een VVE programma, oftewel 74,8%, en dat 69 kinderen met gewicht 1,2 niet worden bereikt, oftewel 46,6%. Er zijn 312 kinderen met gewicht 0 die toch VVE volgen. Wat kan er gedaan worden om de resultaten (het bereik) beter te laten samenvallen met de gestelde beleidsprioriteiten? Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

6 Kleuters: aantallen op VVE locaties Grafiek 1. Per gewichtscategorie, het percentage kleuters dat naar een VVE of Niet-VVE locatie gaat 100,0% 90,0% 88,0% Niet VVE 80,0% 74,8% VVE 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 46,6% 53,4% 30,0% 25,2% 20,0% 10,0% 0,0% 12,0% 0 0,3 1,2 Grafiek 2. Per schooltype (VVE of Niet-VVE) het percentage (gewichten)kleuters dat er op zit 100,0% 90,0% 93,7% gewicht 0 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 74,3% gewicht 0,3 gewicht 1,2 30,0% 20,0% 18,8% 10,0% 3,5% 2,8% 6,9% 0,0% Niet VVE VVE Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

7 Kleuters: aantallen op VVE locaties Toelichting op grafiek 1 en 2 Grafiek 1 en 2 zijn gebaseerd op de gegevens in tabel 3. In grafiek 1 staat per gewichtscategorie, hoeveel procent van de kleuters naar een VVE locatie gaat en hoeveel procent naar een niet-vve locatie gaat. Van de kleuters zonder gewicht gaat het overgrote deel, namelijk 88% naar een niet-vve kleuterschool. Het doel is om zoveel mogelijk kleuters met een gewicht een VVE programma aan te bieden. Voor de gewichtscategorie 0,3 en 1,2 gaat respectievelijk 25,2% procent en 53,4% naar een VVE locatie. Deze percentages liggen lager dan het voorgaande jaar, toen bezocht van gewichtscategorie 0,3 en 1,2 respectievelijk 34,1% procent en 59,7% een VVE locatie. Vooral voor de kleuters met gewicht 0,3 valt nog een verbeteringsslag te maken, immers bijna drie kwart van de kleuters met een gewicht van 0,3 werd in schooljaar niet met een VVE programma bereikt. In grafiek 2 staat per schooltype (VVE of niet-vve) de gewichtsverdeling van de kleuters. Op de niet-vve locaties heeft 93,7% geen gewicht, heeft 3,5% een gewicht van 0,3 en 2,8% een gewicht van 1,2. Voor de VVE scholen geldt, dat 74,3% van de kleuters geen gewicht heeft, 6,9% een gewicht van 0,3 en 18,8% een gewicht van 1,2. De VVE scholen trekken dus inderdaad meer gewichtenkinderen aan. Desalniettemin heeft een groot gedeelte van de kleuters op de VVE scholen geen gewicht, namelijk 74,3%. De belangrijkste bevindingen: - De meeste kleuters zonder gewicht volgen ook geen VVE kleuters zonder gewicht zitten toch op een VVE-school, en bezetten daarmee 74,3% van de capaciteit. - Van de 0,3 kinderen wordt 25,2% bereikt met VVE, en 74,8% niet. - Van de 1,2 kinderen wordt 53,4% bereikt met VVE, en 46,6% niet. In hoeverre zijn deze constateringen conform de prioriteiten en verwachtingen? Zijn er ouders die binnen de doelgroep vallen, maar die bewust voor een niet-vve school kiezen? Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

8 Kleuters: gewicht en herkomst Tabel 5. Kruistabel met aantallen Leidse kleuters, waarin de gewichtscategorieën en de herkomst tegen elkaar zijn afgezet. gewicht 0 0,3 1,2 Totaal kinderen met Nederlandse ouder(s) kinderen met minimaal 1 buitenlandse ouder herkomst onbekend Totaal Grafiek 3. Percentage gewichtenkleuters per etniciteitgroep 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 95,1% 83,2% 4,0% 3,8% 0,9% kinderen met Nederlandse ouders 13,0% kinderen met minimaal 1 buitenlandse ouder 87,2% 0 0,3 1,2 10,6% 2,1% onbekend Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

9 Kleuters: gewicht en herkomst Toelichting op tabel 5 en grafiek 3 In tabel 5 staan de Leidse kleuters onderverdeeld naar gewicht en herkomst. Zo zien we dat 1002 van de 2870 kleuters (= 34,9%) minimaal één ouder hebben met een buitenlandse herkomst. Hoe de gewichtverdelingen zijn voor kinderen van Nederlandse herkomst en voor kinderen met minimaal één buitenlandse ouder, is weergegeven in grafiek 3. De cijfers van schooljaar wijken nauwelijks af van het schooljaar ervoor. Kleuters met (een) buitenlandse ouder(s), hebben vaker een gewicht dan de Nederlandse kinderen. Van deze eerste groep heeft 13% een gewicht van 1,2. Bij de Nederlandse kinderen is dit slechts 0,9%. Aan de andere kant is er ook een hele grote groep van de kleuters met een buitenlandse ouder, die geen gewicht hebben, namelijk 83,2%. Deze kinderen kunnen soms alsnog goed gebruik maken van VVE ondersteuning, als er bijvoorbeeld thuis een andere taal dan het Nederlands gesproken wordt. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

10 Kleutertoetsen: VVE versus niet-vve Grafiek 4. Percentage kleuters met een voldoende op de kleutertoets Taal 1 tot en met 4 voor VVE scholen (n=1394) en niet-vve scholen (n=291). 100,0% 90,0% 93,5% Geen VVE Wel VVE 80,0% 74,2% 79,2% 77,0% 70,0% 75,0% 60,0% 50,0% 60,0% 65,0% 64,2% 40,0% Grafiek 5. Percentage kleuters met een voldoende op de kleutertoets Rekenen 1 tot en met 4 voor VVE scholen (n=1379) en niet-vve scholen (n=286). 100,0% Geen VVE Wel VVE 90,0% 84,5% 80,0% 79,0% 76,0% 72,6% 70,0% 73,4% 73,8% 60,0% 66,4% 62,7% 50,0% 40,0% Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

11 Kleutertoetsen: VVE versus niet-vve Toelichting op grafiek 4 en 5 Jaarlijks worden in januari en juni kleutertoetsen afgenomen op de VVE-basisscholen. Tijdens de tweejarige kleuterschool, krijgt een kleuter dus 4 toetsmomenten. Ook op veel niet-vve scholen worden deze toetsen afgenomen. Deze 4 toetsen zijn niet allemaal hetzelfde, maar verschillen qua niveau. Als kinderen tijdens een bepaalde toets lager scoren dan op een eerdere toets, wil dat dus niet zeggen dat de kinderen in denkniveau zijn achteruitgegaan, maar dat de nieuwe toets nog net even te moeilijk was. Zoals gezegd doen niet alle scholen deze toetsen. In totaal zitten er dit schooljaar 420 kleuters op VVE locaties, en 2450 kleuters op reguliere basisscholen. Het aantal kleuters dat 1 of meerdere taaltoetsen heeft gemaakt op VVE scholen is 291 en op niet-vve scholen Het aantal kleuters dat 1 of meerdere rekentoetsen heeft gemaakt op VVE scholen is 286 en op niet-vve scholen In de grafieken 4 en 5 worden de resultaten op deze toetsen tussen VVE scholen en Niet-VVE scholen vergeleken. Weergegeven is het percentage kleuters dat op een bepaalde toets een voldoende heeft behaald. Grafiek 4 heeft betrekking op de taaltoetsen. In grafiek 5 staan de resultaten voor de rekentoetsen. In beide grafieken is duidelijk te zien dat het percentage kleuters dat een voldoende haalt, op de VVE scholen over het algemeen lager ligt. Kijken we echter alleen naar toets nummer 4, oftewel het laatste toetsmoment voor de basisschool, dan zien we dat de achterstand ten opzichte van niet-vve scholen praktisch is ingelopen. Of dit een gevolg is van het aangeboden VVE programma, of andere factoren, valt op basis van deze gegevens alleen niet met zekerheid vast te stellen. Wat wel opvallend is, is dat deze bevindingen in hetzelfde waren. Als patronen zoals geschetst zich in de toekomst voortzetten lijkt VVE voor de duur van de interventie effectief. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

12 Kleutertoetsen op VVE locaties: invloed van gewicht Grafiek 6. Percentage kleuters met een voldoende op de kleutertoets Taal 1 tot en met 4 uitgesplitst naar gewicht. 100,0% 0 0,3 1,2 90,0% 80,0% 78,2% 70,0% 69,2% 67,2% 68,0% 77,8% 60,0% 62,1% 64,0% 66,7% 62,1% 50,0% 40,0% 43,5% 46,2% 50,0% 30,0% Grafiek 7. Percentage kleuters met een voldoende op de kleutertoets Rekenen 1 tot en met 4 uitgesplitst naar gewicht. 100,0% 0 0,3 1,2 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 66,7% 69,2% 66,1% 53,8% 77,5% 64,0% 77,8% 50,0% 64,9% 78,6% 77,8% 55,2% 40,0% 30,0% Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

13 Kleutertoetsen op VVE locaties: invloed van gewicht Toelichting op grafiek 6 en 7 Grafiek 6 en 7 hebben alleen betrekking op de kleuters op VVE locaties. Op de VVE locaties zitten in totaal 312 kleuters zonder gewicht, 29 kleuters met gewicht 0,3 en 79 kleuters met gewicht 1,2. De resultaten van de kleuters op de VVE scholen op de 4 toetsen voor taal (grafiek 6) en voor rekenen (grafiek 7), zijn uitgesplitst naar het gewicht van de kleuters. In de grafieken staat het percentage kleuters dat een voldoende scoort. Net als bij de peuters, scoren de kleuters uit de zwaarste gewichtencategorie (gewicht 1,2) het laagst. De kleuters met gewicht 0,3 scoren zowel op de vierde taaltoets (zie grafiek 6) als op de vierde rekentoets (zie grafiek 7) praktisch hetzelfde als de rest van de kleuters. Zij lijken dus een inhaalslag te hebben gemaakt. Dat terwijl deze groep kleuters op de tweede taal- en rekentoets juist het minste aantal voldoendes haalde. De resultaten van deze groep kleuters moet echter wel met voorzichtigheid geïnterpreteerd worden, omdat aan toets 1 en 2 slechts 13 kleuters deelnamen en aan toets 3 en 4 zelfs maar 9. Kinderen met gewicht 1,2 scoren over het algemeen lager op de kleutertoetsen, ten opzichte van de andere gewichtscategorieën. Deze verschillen zijn het duidelijkst te zien bij de derde en vierde toets (zie grafiek 6 en 7). Vooral bij de rekentoets vallen de resultaten van toets 3 en 4 tegen, omdat de scores op de eerste rekentoets voor alle gewichtscategorieën gemiddeld zo dicht bij elkaar lagen. Dit patroon kwam vorig jaar ook naar voren. Gewichtscategorie 1,2 lijkt opvallend genoeg op de rekentoetsen achter te blijven. Vergelijken we deze resultaten van dit schooljaar met het jaar daarvoor, zien we dat de zwaarste groep gewichtenkleuters het toch niet slecht heeft gedaan met 55,2% procent voldoendes op de vierde rekentoets ten opzichte van 37,9% in het jaar daarvoor. Gewichtscategorie 1,2 blijft vooral op rekenen achter (terwijl de rekentoetsen ook erg talig zijn). Hoe zou dat te verklaren zijn? Gewichtscategorie 0,3 lijkt gedurende de kleuterklas een inhaalslag te maken. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

14 Kleutertoetsen op VVE locaties: invloed van herkomst Grafiek 8. Percentage kleuters met een voldoende op de kleutertoets Taal 1 tot en met 4 uitgesplitst naar herkomst van de ouders. 100,0% kinderen met Nederlandse ouder(s) Kinderen met minimaal 1 buitenlandse ouder 90,0% 80,0% 80,0% 82,1% 75,0% 75,5% 70,0% 73,8% 60,0% 60,6% 60,2% 50,0% 52,5% 40,0% 30,0% Grafiek 9. Percentage kleuters met een voldoende op de kleutertoets Rekenen 1 tot en met 4 uitgesplitst naar herkomst van de ouders. 100,0% 90,0% kinderen met Nederlandse ouder(s) kinderen met minimaal 1 buitenlandse ouder 80,0% 73,8% 75,0% 82,1% 70,0% 67,3% 70,0% 70,6% 60,0% 62,2% 50,0% 58,2% 40,0% 30,0% Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

15 Kleutertoetsen op VVE locaties: invloed van herkomst Toelichting op grafiek 8 en 9 Grafiek 8 en 9 hebben alleen betrekking op de kleuters op VVE locaties. In de grafieken staat wederom het percentage kleuters dat een voldoende scoort op de 4 toetsen voor taal (grafiek 8) en voor rekenen (grafiek 9). Dit maal zijn de zijn de resultaten uitgesplitst naar de herkomst van de ouders. De kinderen met minimaal één ouder van buitenlandse herkomst, scoren op de eerste drie taaltoetsen slechter dan de kinderen van Nederlandse herkomst. Echter, bij de vierde taaltoets is de inhaalslag volledig gemaakt. Deze opgaande lijn in resultaten op de taaltoetsen, specifiek voor kinderen met buitenlandse ouders, is volledig in overeenstemming met de bevindingen van het jaar daarvoor. In grafiek 9, die betrekking heeft op de rekentoetsen, is te zien dat de kinderen met minimaal één buitenlandse ouder, ongeveer hetzelfde patroon laten zien als de kinderen met gewicht 1,2 (zie grafiek 7). Op de laatste twee rekentoetsen zijn de scores lager. Deze resultaten zijn zeer waarschijnlijk te verklaren door het feit dat het percentage kleuters met een gewicht van 1,2, nu eenmaal hoger is bij de groep kleuters met een of twee buitenlandse ouder(s). Zie grafiek 3. Desondanks zijn de scores van deze groep helemaal niet slecht met een mooie 70,6% voldoendes op de vierde rekentoets. Kinderen met ouder(s) van buitenlandse herkomst profiteren in schooljaar sterk van het taalprogramma. De kinderen met een zwaarder gewicht trekken het percentage voldoendes van de kinderen met (een) buitenlandse ouder(s) naar beneden. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

16 REGULIER BASISONDERWIJS Groep 8: CITO-scores in het regulier basisonderwijs De cijfers Leerlingen: Van de 980 groep 8 leerlingen in Leiden, hebben er 954 deelgenomen aan de CITO-toets Van de deelnemers zaten 147 leerlingen op VVE scholen Van de 26 leerlingen die niet deelnamen, zaten er 21 op een VVE school. CITO-scores: Gemiddelde Landelijke CITO-score = 535,3 1 CITO-scores in Leiden: Gemiddelde CITO-score = 536,1 Gemiddelde CITO-score VVE scholen = 531,5 Gemiddelde CITO-score niet VVE scholen = 536,9 Gemiddelde CITO-score van gewichtenkinderen op een VVE school = 527,2 (N=53) Gemiddelde CITO-score van gewichtenkinderen op een niet-vve school = 527,1 (N=49) Gezinnen: Gemiddelde CITO-score van kinderen met gewicht 0 = 537,2 (N=852) Gemiddelde CITO-score van kinderen met gewicht 0,3 = 526,1 (N=46) Gemiddelde CITO-score van kinderen met gewicht 1,2 = 528,0 (N=56) 595 van de deelnemende leerlingen hebben 2 ouders die in Nederland zijn geboren= 62,4% o Van deze groep hebben 30 kinderen een gewicht 2 = 5,0% 294 van de deelnemende leerlingen hebben minimaal 1 ouder die is geboren in het buitenland = 30,8% o Van deze groep hebben 51 kinderen een gewicht 2 = 17,3% In totaal hebben 102 van de 954 deelnemende leerlingen een gewicht = 10,8% Scholen: Van 65 leerlingen is de herkomst van beide ouders onbekend Bijna alle Leidse basisscholen 3 doen mee aan de monitor, namelijk: 28 van de 29 Waarvan 7 scholen vroegschoolse educatie (VVE) bieden 26 kinderen deden niet mee aan de CITO. Wat is hiervoor de reden? Van 65 leerlingen is de herkomst van de ouders onbekend. Waarom is dit niet geregistreerd? 1 CBS 2 Een kind krijg een gewicht toegewezen als een of beide ouders een lage opleiding hebben genoten. 3 School die niet deelneemt aan de monitor is: Vrije Basisschool Mareland. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

17 Groep 8: CITO-scores in het regulier basisonderwijs Toelichting deze cijfers De leerlingen in het Leidse onderwijs, hebben in schooljaar gemiddeld hoger gescoord op de CITO toets, dan het landelijk gemiddelde. Dit is in lijn met de voorgaande elf jaar, waarbij dit eveneens het geval was (zie grafiek 10). We kunnen inmiddels spreken van een duidelijke trend. Het gemiddelde verschil tussen Leiden en de rest van Nederland is precies 1 punt. Grafiek 10. Gemiddelde score CITO-toets voor schooljaar tot en met in Leiden en landelijk 537, , ,9 536,4 536,9 536,7 536,2 536,8 536,3 536,4 535,7 536,4 536,1 535, , , , ,1 535,4 535,5 535,4 535,5 535, ,8 535,3 533,5 533 Landelijk Leiden Bron: ESIS De CITO-score op de 7 VVE scholen blijft een paar punten achter. De gemiddelde CITO-score op niet- VVE scholen is 536,9 en op VVE-scholen 531,5. Als we kijken naar CITO-scores van de gewichtenkinderen, dan zien we dat deze groep gemiddeld 527,2 scoort op een VVE school, en gemiddeld een score van 528,3 behaalt op een niet-vve school. Dit verschil is niet significant. Een gewichtenkind is, naar aanleiding van deze cijfers, even goed af op een VVE school als op een niet- VVE school. Meer inzicht in CITO-scores op VVE scholen en niet-vve scholen, wordt verschaft door grafiek 11. De gemeente Leiden scoort, jaar na jaar, hoger dan het landelijk gemiddelde op de CITO-toets. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

18 Groep 8: CITO-scores in het regulier basisonderwijs Grafiek 11. Gemiddelde CITO-scores in schooljaar , voor verschillende gewichtscategorieën, uitgesplitst naar VVE scholen en niet-vve scholen. 550,00 545,00 540,00 535,00 537,6 geen VVE Wel VVE 530,00 533,9 527,6 528,9 525,00 526,4 520,00 523,2 515,00 510,00 505,00 500,00 0 0,3 1,2 Toelichting op grafiek 11 Grafiek 11 geeft de gemiddelde CITO-scores weer van leerlingen uit een verschillende gewichtscategorie. De donkerblauwe lijn zijn de gemiddelde scores voor niet-vve scholen, de lichtblauwe lijn representeert de scholen die wél een VVE programma aanbieden. Deze resultaten laten twee effecten zien. Enerzijds blijkt dat de leerlingen op de VVE scholen van gewichtscategorie 0 en 0,3 gemiddeld lager hebben gescoord op de CITO-toets, dan de niet-vve scholen, respectievelijk 3,7 en 4,4 punten. Bij gewichtscategorie 0 is dit verschil ook daadwerkelijk significant. Kinderen met gewicht 0 scoren gemiddeld aantoonbaar lager op VVE scholen dan op niet- VVE scholen. Dit zou voor een aantal leerlingen een lager schooladvies kunnen betekenen, dan dat zij intellectueel gezien aankunnen. Anderzijds hebben de leerlingen van gewichtscategorie 1,2 dit jaar goed gescoord op de VVE scholen, met 2,5 punt hoger dan de niet-vve scholen. Helaas is dit verschil niet significant. Dit betekent dat, ondanks de hogere gemiddelde score op de VVE scholen, een kind met gewicht 1,2 theoretisch gezien nog steeds even goed af is op een VVE school als op een niet-vve school. Hoe kan ervoor gezorgd worden, dat kinderen uit alle gewichtscategorieën optimaal tot hun recht komen op een VVE school? Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

19 Groep 8: CITO-scores in het regulier basisonderwijs Grafiek 12. Gemiddelde CITO-scores in schooljaar , voor verschillende gewichtscategorieën, uitgesplitst naar VVE scholen en niet-vve scholen. 550,0 545,0 540,0 537,9 Geen VVE Wel VVE 535,0 530,0 525,0 533,1 529,5 527,4 530,5 526,3 520,0 515,0 510,0 505,0 500,0 0 0,3 1,2 Bron: ESIS 2014 Toelichting op grafiek 12 Grafiek 12 geeft de gemiddelde CITO-scores weer van leerlingen uit een verschillende gewichtscategorie, maar dan voor het voorgaande schooljaar, De donkergroene lijn zijn de gemiddelde scores voor niet-vve scholen, de lichtgroene lijn representeert de scholen die wél een VVE programma aanbieden. Als de grafiek van dit jaar (grafiek 11) met bovenstaande grafiek wordt vergeleken, dan leidt dat tot nagenoeg dezelfde conclusies: Voor gewichtscategorie 0,3 en 1,2 bestaan er geen significante verschillen tussen VVE en niet-vve scholen. Kinderen zonder gewicht echter, scoren op VVE scholen significant lager. Het lijkt er op, dat de verhouding tussen kinderen zonder gewicht en kinderen met een gewicht op scholen een effect heeft op de CITO-scores. Dit is echter een hypothese en geen vaststaand feit. Daarnaast is het belangrijk om te realiseren, dat er naast het onderwijs, ook veel andere factoren van invloed zijn op de (cognitieve) ontwikkeling van een kind, zoals de Sociaal Economische Status van de ouders, en de omgeving waar het kind opgroeit. De CITO-score wordt niet alleen door het onderwijs bepaald! VVE (voorschoolse en vroegschoolse educatie) vindt plaats aan het begin van de schoolloopbaan. De effectiviteit van de educatieprogramma s waar VVE scholen gebruik van maken, is wetenschappelijk aangetoond, en is bij de resultaten van de kleutertoetsen ook terug te zien. Blijvende ondersteuning gedurende de schoolloopbaan is echter nodig. Wat zou op scholen de beste verhouding zijn tussen kinderen met en zonder gewicht? Welke ondersteuning past het beste bij gewichtenkinderen in het vervolg op de VVE? Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

20 Groep 8: verwijzingen voortgezet onderwijs Grafiek 13. Schooladvies voor groep 8 leerlingen uit het Leidse basisonderwijs, op basis van de CITO-score, weergegeven in percentages 35,0% 30,0% 29,4% 25,0% 20,0% 21,5% 24,4% 15,0% 14,1% 10,0% 8,0% 5,0% 0,0% VMBO B VMBO K VMBO GT HAVO VWO Grafiek 14. Schooladvies voor groep 8 leerlingen uit het Leidse basisonderwijs, feitelijk gegeven door de basisscholen, weergegeven in percentages 35,0% 30,0% 26,8% 30,4% 25,0% 23,0% 20,0% 15,0% 10,0% 7,1% 6,7% 5,0% 0,0% 1,4% 0,0% 2,8% VMBO B VMBO B / K VMBO K VMBO K / GT VMBO GT VMBO GT / HAVO 1,7% HAVO HAVO / VWO VWO Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

21 Groep 8: verwijzingen voortgezet onderwijs Toelichting op grafiek 13 en 14 Als men grafiek 14 en 15 met elkaar vergelijkt, valt op dat het advies van de basisschool niet altijd overeenkomt met de CITO-score. Onderstaande kruistabel geeft meer inzicht in de verhouding tussen het advies wat volgt uit de CITO-scores en het gegeven schooladvies. De getallen in de tabel representeren het aantal leerlingen. Op de rijen staat het advies dat een basisschool feitelijk aan een leerling heeft gegeven. In de kolommen staat het advies dat volgt uit de CITO-score. Tabel 6. Advies op basis van CITO-score afgezet tegen feitelijk schooladvies in een kruistabel advies op basis van CITO-score Feitelijk schooladvies VMBO B VMBO K VMBO GT HAVO VWO Totaal VMBO B VMBO B / K VMBO K VMBO K / GT VMBO GT VMBO GT / HAVO HAVO HAVO / VWO VWO Total Verklaring van de kleuren Geel: Leerlingen met een schooladvies in overeenstemming met hun CITO-score. Oranje: Leerlingen met een dubbel schooladvies, wat net iets lager uitvalt dan de CITO. Groen: Leerlingen met een dubbel schooladvies, wat net iets hoger uitvalt dan de CITO. Rood: Leerlingen die een lager advies hebben gekregen dan hun CITO-score voorspelt. (N=78) Blauw: Leerlingen die een hoger advies hebben gekregen dan hun CITO-score voorspelt. (N=272) Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, wil de CITO-toets leidend maken, omdat kinderen met lager opgeleide ouders soms een lager advies krijgen dan kinderen met hoger opgeleide ouders, terwijl ze hetzelfde hebben gepresteerd (bron: ANP). Gedeeltelijk kunnen we deze stelling bevestigen, maar het omgekeerde is ook waar. Sommige kinderen met lager opgeleide ouders krijgen een hoger schooladvies dan de CITO-score voorspelt, en dat kinderen met hoger opgeleide ouders krijgen weleens een lager advies dan de CITO-score voorspelt. Als we voor Leiden, de groep leerlingen die een hoger advies krijgt, vergelijken met de groep leerlingen die een lager advies krijgt, dan blijken er geen significante verschillen op basis van gewicht en herkomst. Dat wil zeggen dat er in Leiden geen sprake lijkt te zijn positieve of negatieve bevooroordeling van leerlingen met een gewicht of met een buitenlandse achtergrond. Het schooladvies is, als het van de CITO-score afwijkt, vaker hoger dan lager dan de CITO-score. Er is geen aantoonbaar verschil in hoe dit uitpakt voor kinderen met een gewicht of kinderen van met buitenlandse ouder(s). Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

22 Groep 8: advies voortgezet onderwijs naar gewicht Grafiek 15. Schooladvies op basis van de CITO-score voor kinderen uit verschillende gewichtscategorieën, weergegeven in percentages 60,0% gewicht 0 50,0% 47,8% gewicht 0,3 gewicht 1,2 40,0% 32,1% 32,0% 30,0% 23,9% 28,6% 27,5% 21,6% 20,0% 17,9% 17,9% 10,0% 11,5% 10,9% 7,4% 10,9% 6,5% 3,6% 0,0% VMBO B VMBO K VMBO GT HAVO VWO Toelichting op grafiek 15 In grafiek 15 staat het schooladvies weergegeven wat normaliter zou volgen op basis van de CITOscore, voor kinderen uit verschillende gewichtscategorieën. Eerder zagen we al dat kinderen met gewicht 0,3 gemiddeld de laagste CITO-score behalen. Dit vertaalt zich naar een VMBO B advies voor bijna 50% van deze leerlingen. Desalniettemin zien we een aantal leerlingen mét gewicht toch een score behalen die past bij een HAVO of VWO advies. Voor gewichtscategorie 1,2 geldt zelfs, dat een mooie 17,9% (n=10) een HAVO advies scoort. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

23 Groep 8: advies voortgezet onderwijs naar herkomst Grafiek 16. Schooladvies op basis van de CITO-score voor kinderen met een verschillende herkomst, weergegeven in percentages 40,0% 35,0% 2 Nederlandse ouders, of alleenstaande ouder Minimaal 1 ouder van buitenlandse afkomst 32,4% 30,0% 25,0% 20,0% 17,7% 20,0% 23,8% 26,5% 27,4% 22,4% 15,0% 12,9% 10,0% 7,2% 9,5% 5,0% 0,0% VMBO B VMBO K VMBO GT HAVO VWO Toelichting op grafiek 16 In bovenstaande grafiek staat het schooladvies dat logischerwijs zou volgen uit de behaalde CITOscores voor kinderen met een Nederlandse herkomst, en kinderen met minimaal één buitenlandse ouder. Kinderen met minimaal één ouder afkomstig uit het buitenland, krijgen procentueel gezien minder vaak een VWO advies, dan kinderen van Nederlandse ouders. Ook zien we bij kinderen van buitenlandse ouders vaker een VMBO B, VMBO K en VMBO GT advies. Dit betekent dat deze groep lager heeft gescoord op de CITO-toets. Dit is waarschijnlijk een direct gevolg van het feit dat 24,5% van deze buitenlandse groep ook kinderen met een gewicht zijn (zie bladzijde 15). Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

24 Groep 8: advies voortgezet onderwijs; gewicht en herkomst Tabel 7. Ruwe cijfers gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 2 Nederlandse ouders, VMBO B of alleenstaande ouder VMBO K VMBO GT HAVO VWO totaal gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 Minimaal 1 ouder van VMBO B buitenlandse afkomst VMBO K VMBO GT HAVO VWO totaal Tabel 8. Percentages gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 2 Nederlandse ouders, VMBO B 10,6% 56,5% 57,1% of alleenstaande ouder VMBO K 6,5% 17,4% 28,6% VMBO GT 20,5% 13,0% 0,0% HAVO 33,6% 8,7% 14,3% VWO 28,7% 4,3% 0,0% totaal 100,0% 100,0% 100,0% gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 Minimaal 1 ouder van VMBO B 14,4% 50,0% 28,2% buitenlandse afkomst VMBO K 8,6% 8,3% 15,4% VMBO GT 22,2% 25,0% 33,3% HAVO 28,8% 8,3% 17,9% VWO 25,9% 8,3% 5,1% totaal 100,0% 100,0% 100,0% Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

25 Groep 8: advies voortgezet onderwijs; gewicht en herkomst Toelichting op tabel 7 en 8 In kruistabel 7 staat het aantal leerlingen dat een bepaald schooladvies krijgt op basis van hun CITOscore, waarbij hun herkomst en hun gewicht tegen elkaar zijn afgezet. In tabel 8 staan deze zelfde gegevens, vertaald in percentages. Van belang om te realiseren is dat sommige categorieën, weinig leerlingen bevatten, zo zijn er slechts 7 leerlingen met gewicht 1,2 met Nederlandse ouder(s), en slechts 12 leerlingen met gewicht 0,3 met ouder(s) van buitenlandse herkomst. Deze lage aantallen kunnen een vertekend beeld geven in de percentages. Bijvoorbeeld de 14,3% leerlingen met Nederlandse ouders en gewicht 1,2, die een HAVO-advies haalt, blijkt in werkelijkheid maar 1 leerling te zijn. Interpretatie van deze getallen dient dus met voorzichtigheid te gebeuren. Grafiek 17 en 18 op de volgende bladzijde, is een visuele weergave van de percentages in tabel 8. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

26 Groep 8: advies voortgezet onderwijs; gewicht en herkomst Grafiek 17. Schooladvies op basis van de CITO-score voor kinderen met 2 Nederlandse ouders, of een alleenstaande Nederlandse ouder, uit verschillende gewichtscategorieën. 60,0% 56,5% 57,1% gewicht 0 50,0% gewicht 0,3 gewicht 1,2 40,0% 33,6% 30,0% 28,6% 28,7% 20,0% 10,0% 10,6% 6,5% 17,4% 20,5% 13,0% 8,7% 14,3% 4,3% 0,0% VMBO B VMBO K VMBO GT HAVO VWO 0,0% 0,0% Grafiek 18. Schooladvies op basis van de CITO-score voor kinderen met minimaal 1 buitenlandse ouder, uit verschillende gewichtscategorieën. 60,0% 50,0% 50,0% gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 40,0% 33,3% 30,0% 28,2% 25,0% 22,2% 28,8% 25,9% 20,0% 14,4% 15,4% 17,9% 10,0% 8,6% 8,3% 8,3% 8,3% 5,1% 0,0% VMBO B VMBO K VMBO GT HAVO VWO Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

27 Groep 8: advies voortgezet onderwijs; gewicht en herkomst Toelichting op grafiek 17 en 18 In grafiek 17 staat de verdeling van CITO-schooladviezen uitgesplitst naar gewicht voor kinderen met Nederlandse ouder(s). In grafiek 18 staat hetzelfde maar dan voor kinderen met ouders van buitenlandse afkomst. De uitkomsten uit deze grafieken moeten wel met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd, want zoals te zien is in tabel 6, zijn sommige percentages gebaseerd op een kleine hoeveelheid leerlingen. (Lees ook toelichting tabel 6 en 7). Als we beide grafieken vergelijken, dan zien we voor de kinderen met een gewicht 0, een vergelijkbaar patroon. Voor kinderen met gewicht 0,3 zien we slechts kleine verschillen. Van deze gewichtscategorie krijgen leerlingen met buitenlandse ouder(s) minder vaak een VMBO B of VMBO K advies dan de Nederlandse groep en meer leerlingen een VMBO GT advies. Dat betekent dat de groep met buitenlandse ouder(s) iets beter lijken te scoren. Dit effect zien we nog sterker bij gewichtscategorie 1,2. Het percentage leerlingen dat een VMBO B of VMBO K-advies scoort, is voor de kinderen met buitenlandse ouder(s) ongeveer de helft ten opzichte van de leerlingen met Nederlandse ouder(s). Met als gevolg dat het percentage leerlingen dat VMBO GT, HAVO of VWO advies scoort onder de leerlingen met buitenlandse ouder(s) juist hoger ligt dan bij de leerlingen met Nederlandse ouder(s). Gewichtenkinderen van ouders met een buitenlandse achtergrond lijken beter te scoren op de CITO-toets dan de gewichtenkinderen met ouder(s) van Nederlandse herkomst. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

28 SPECIAAL BASISONDERWIJS Speciaal Basisonderwijs: aantallen leerlingen Grafiek 19. Aantal leerlingen op het speciaal basisonderwijs op 1 oktober, Let op: deze school heeft een regiofunctie, het betreft niet alleen leerlingen uit Leiden Bron: Primair Passend Onderwijs (PPO), 2016 Grafiek 20. Aantal verwijzingen vanuit het Leidse basisonderwijs naar het Speciaal Basisonderwijs, van schooljaar tot en met Bron: Primair Passend Onderwijs (PPO), 2016 Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

29 Speciaal Basisonderwijs: aantallen leerlingen Toelichting op grafiek 19 en 20 In grafiek 19 is te zien hoeveel kinderen gebruik maakten van het Speciaal Basisonderwijs (SBO) in Leiden, over de afgelopen 11 jaar. Deze grafiek is gebaseerd op de peildatum 1 oktober. Let wel: deze kinderen komen niet alleen uit Leiden zelf. Er komen relatief veel kinderen uit de omgeving van Leiden, omdat het speciaal basisonderwijs een regiofunctie heeft. Minder verwijzingen uit de gemeente Leiden hoeft dus niet direct een afname aan leerlingen op het speciaal basisonderwijs te betekenen, omdat er dan meer plaats is voor leerlingen uit de randgemeenten. Steeds minder kinderen zitten op het SBO. In de grafiek is een duidelijke dalende lijn te zien, die nu iets afzwakt. Van de leerlingen op Leidse basisscholen, ging in schooljaar % van de leerlingen naar het SBO, in is dit nog slechts 3,5%. In grafiek 20 staan de verwijscijfers weergegeven vanuit het Leidse basisonderwijs naar het SBO van schooljaar tot en met Deze cijfers fluctueren sterk per jaar. Wel is het aantal verwijzingen in jaar het laagst, sinds de registratie van deze cijfers ten behoeve van de Leidse Monitor. De daling van deelnemende leerlingen aan het speciaal basisonderwijs lijkt zich te stabiliseren (zie grafiek 19). De verwijscijfers vanuit het Leidse basisonderwijs naar het SBO fluctueren sterk per jaar (zie grafiek 20). Is hiervoor een aanwijsbare reden? Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

30 Speciaal Basisonderwijs: leeftijd bij instroom en uitstroom Grafiek 21. Leeftijd van leerlingen die doorstromen naar het speciaal basisonderwijs, weergegeven in percentages (n=321) 25,0% 23,4% 20,0% 19,6% 15,0% 14,0% 15,3% 10,0% 9,0% 10,3% 5,0% 2,5% 2,2% 3,7% 0,0% Grafiek 22. Leeftijd van leerlingen die uitstromen uit het speciaal basisonderwijs, weergegeven in percentages (n=85) 50,0% 45,0% 42,4% 40,0% 35,0% 36,5% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 10,6% 3,5% 4,7% 1,2% 1,2% Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

31 Speciaal Basisonderwijs: leeftijd bij instroom en uitstroom Toelichting op grafiek 21 en 22 In grafiek 21 en 22 staat in percentages aangegeven welke leeftijd leerlingen hebben wanneer zij respectievelijk het speciaal basisonderwijs (SBO) instromen en uitstromen. De verwachting is dat het aantal verwijzingen rond de leeftijd van 9 jaar een piek bereikt en daarna weer afneemt. Immers, als een leerling leerproblemen heeft, dan is dat na de eerste 2 basisschooljaren wel aan het licht gekomen. Echter, in grafiek 21 zien we ook nog een piek met verwijzingen van 11-jarigen, en zelfs een redelijk aantal verwijzingen voor 12-jarigen. Voor de uitstroom geldt dat de meerderheid van de leerlingen op het speciaal basisonderwijs zit, tot het einde van de basisschool, namelijk 12 of 13 jaar. In is er een piek in de verwijzingen van 11-jarige leerlingen naar het SBO, en er is zelfs een relatief grote groep 12-jarigen die nog naar het SBO wordt verwezen. Wat zou hiervoor de reden kunnen zijn? Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

32 Speciaal Basisonderwijs: uitstroom naar voortgezet onderwijs Grafiek 23. Uitstroom van 12- en 13-jarigen uit het speciaal basisonderwijs, naar voortgezet onderwijs (n=85) 1,4% 9,0% 43,3% Voortgezet Speciaal Onderwijs VMBO B + leerwegondersteuning Praktijkonderwijs Onbekend 46,3% Toelichting op grafiek 23 In het bovenstaande cirkeldiagram staat aangegeven waar de leerlingen die uitstromen uit het speciaal basisonderwijs naartoe gaan. 46,3% van deze leerlingen vindt zijn weg in het reguliere voortgezet onderwijs, namelijk het VMBO. Dit is een vrij grote groep. 43,3% gaat naar het praktijkonderwijs, en slechts 9% stroomt door naar speciaal voortgezet onderwijs. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met het voorgaande schooljaar. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

33 Kopklas De Kopklas is in Leiden gestart in en biedt leerlingen van niet-nederlandse herkomst een extra leerjaar na het basisonderwijs. Doelstelling van de Kopklas is dat anderstalige leerlingen, herkomstig uit het basisonderwijs, door deelname aan de Kopklas het Nederlands zodanig gaan beheersen en een dusdanige werk- en leerhouding ontwikkelen, dat zij in principe voldoende basis hebben om met succes in het voortgezet onderwijs een opleiding op AVO-niveau te volgen. De norm voor doorverwijzing naar richtingen binnen het algemeen voortgezet onderwijs (AVO) is minimaal 530. Een extra jaar Kopklas moet uitwijzen of uitstroom naar AVO-richtingen binnen het voortgezet onderwijs haalbaar is voor deze leerlingen. Aan het eind van de Kopklas wordt een advies gegeven voor de instap in het voortgezet onderwijs. Onderstaand ziet u een tabel waarin over de afgelopen 24 jaar staat aangegeven hoeveel leerlingen er deelnamen aan de Kopklas, en wat hun gemiddelde CITO-score over dat jaar was. Elk kopklasjaar heeft zijn eigen volgnummer gekregen. Tabel 9. Aantal leerlingen in de Kopklas, en gemiddelde score op de CITOtoets. jaar kopklas volggroep aantal lln gem. Citoscore , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,3 Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

34 Kopklas Tabel 10 - Volggroep 24; leerjaar advies voor aanvang kopklas advies na kopklas Niveau voortgezet onderwijs waarnaar is uitgestroomd, 1e jaar kopklas 2 vmbo b 2 vmbo k 4 1 vmbo gt / mavo mavo / havo 7 havo 8 havo / vwo 3 vwo 1 Tabel 11 - Volggroep 23; leerjaar advies voor aanvang kopklas advies na kopklas Niveau voortgezet onderwijs waarnaar is uitgestroomd 2e jaar kopklas 3 vmbo b 2 vmbo k 2 3 vmbo gt / mavo mavo / havo 4 havo 3 4 havo / vwo 1 vwo 2 onbekend 1 1 Tabel 12 - Volggroep 22; leerjaar advies voor aanvang kopklas advies na kopklas Niveau voortgezet onderwijs waarnaar is uitgestroomd 3e jaar kopklas / geen 2 vmbo b 1 vmbo k 6 vmbo gt / mavo mavo / havo 7 havo 4 4 havo / vwo vwo 1 Onbekend 1 Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

35 Kopklas Toelichting op tabel 10, 11 en 12 In deze drie tabellen zijn de laatste 3 jaren van de Kopklas uitgelicht. In de tabellen staat in de eerste kolom hoeveel leerlingen welk schooladvies voor het voortgezet onderwijs hebben gekregen, vóórdat zij aan de Kopklas zijn begonnen. In de tweede kolom staat hoeveel leerlingen welk schooladvies kregen na het volgen van de Kopklas, en in de derde kolom staat hoeveel leerlingen er daadwerkelijk naar welk niveau zijn uitgestroomd. Volggroep 24 heeft in de Kopklas gevolgd. Alle deelnemende leerlingen, 16 in totaal, hadden aanvankelijk een advies voor de Kopklas (dus eigenlijk geen advies voor het voortgezet onderwijs) of een advies voor een VMBO opleiding. Na het volgen van de Kopklas ligt het advies duidelijk hoger. 8 van de 16 leerlingen krijg weliswaar nog steeds een VMBO advies, maar de andere 8 krijgen een HAVO advies mee. Als we kijken naar de daadwerkelijke uitstroom, zien we dat de meeste leerlingen zitten op een MAVO/HAVO of een HAVO/VWO brugklas. Dit betekent at de uiteindelijke keuze voor een richting pas later gemaakt wordt. Één leerling heeft ondanks zijn HAVO advies voor een VWO brugklas gekozen. Volggroep 23 had eveneens 16 leerlingen, en ook deze leerlingen hadden voor aanvang van de Kopklas een VMBO advies, of geen officieel advies (oftewel een advies voor de Kopklas). Na het volgen van de Kopklas zien we dat de schooladviezen hoger liggen dan de aanvankelijke adviezen. 11 van hen kwamen daarna alsnog uit op het VMBO, maar 4 van hen zitten op de HAVO. De leerlingen van volggroep 22 zitten inmiddels in hun derde leerjaar in het voortgezet onderwijs. Ook hier zien we hetzelfde patroon als bij volggroep 23. Bij deze groep zijn er 10 naar het VMBO gegaan, 4 naar de HAVO, en ook 1 naar het VWO. Uit deze gegevens kunnen we concluderen at de adviezen na de Kopklas hoger liggen. De leerlingen kunnen na het volgen van de kopklas in ieder geval doorstromen naar het algemeen voortgezet onderwijs, en een redelijk deel van e groep stroomt zelfs door naar HAVO of VWO. De resultaten van de Kopklas zijn dus aantoonbaar en blijvend. De Kopklas slaagt er in de schoolkeuze adviezen op te hogen. Dit resultaat is blijvend. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

36 JES RIJNLAND-OPVOEDINGSONDERSTEUNINGSPROGRAMMA S Moeders in de buurt Het programma Moeders in de Buurt is ontwikkeld en wordt uitgevoerd door de Stichting JES Rijnland. Moeders in de buurt is een programma voor alle moeders in een buurt met kinderen in de leeftijd van 0 t/m 8 jaar. Gedurende 18 weken komen de moeders eens per week bij elkaar in of nabij de peuterspeelzaal en/of de basisschool. Tijdens de bijeenkomsten wisselen moeders ervaringen uit en krijgen zij informatie en ondersteuning van deskundigen. Diverse onderwerpen worden behandeld, zoals: interactie met je kind, de ontwikkeling van kinderen, opvoedingsvaardigheden en ouderbetrokkenheid. Situaties worden nagespeeld met hulp van een dvd met herkenbare opvoedsituaties. Moeders in de Buurt bevat naast thema-gebonden bijeenkomsten ook de gehele cursus Opvoeden & zo. Opvoeden & zo is opgenomen in de lijst effectieve interventies van het Nederlands Jeugd Instituut (NJI). In het schooljaar hebben 25 moeders deelgenomen aan dit opvoedingsondersteuningsprogramma. Dit zijn er 29 minder dan in het voorgaande jaar. Toen waren dit er nog 54. In grafiek 24, 25 en 26 staan een aantal gezinskenmerken van de deelnemers aan Moeders in de buurt. In grafiek 24 staat hoeveel procent van de kinderen een gewicht heeft. In grafiek 25 staat welke taal er thuis gesproken wordt bij de deelnemers, en in grafiek 26 staat uit welke Leidse wijk de deelnemende moeders komen. Uit grafiek 25 blijkt dat voornamelijk anderstaligen meedoen, en uit grafiek 26 dat de meeste deelnemers komen uit het Bos- en Gasthuisdistrict. In doet ruim de helft minder moeders mee aan Moeders in de buurt dan in het jaar ervoor. Is hier een verklaring voor? Grafiek 24. Gewicht van de kinderen van de moeders die deelnemen aan Moeders in de buurt. 12,0% 24,0% 48,0% gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 Onbekend 16,0% Bron: JES Rijnland Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

37 Moeders in de buurt Grafiek 25. Voertaal in het gezin bij de moeders die deelnemen aan Moeders in de buurt. 12,0% 28,0% 20,0% Nederlands Arabisch Somali Turks Overig 8,0% 32,0% Bron: JES Rijnland Grafiek 26. Wijk waar de moeders wonen die deelnemen aan Moeders in de buurt. Buiten Leiden 3 Morsdistrict 4 Bos- en Gasthuisdistrict 9 Roodenburgerdistrict 1 Leiden-Noord 3 Stationsdistrict 1 Binnenstad-Noord 3 Binnenstad-Zuid Bron: JES Rijnland Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

38 Opstapje Opstapje is een spel- en leerprogramma voor kinderen van twee tot vier jaar. Het programma wordt gecoördineerd en aangeboden door de Stichting JES Rijnland. De doelstelling van Opstapje is kinderen uit achterstandssituaties een betere aansluiting op de basisschool te bieden, onder andere door de interactie tussen moeder en kind te bevorderen. Een medewerkster van JES Rijnland komt wekelijks bij het gezin thuis met spelmateriaal en boekjes. Opstapje is opgenomen in de lijst effectieve interventies van het Nederlands Jeugd Instituut (NJI). In het schooljaar hebben 86 moeders deelgenomen aan dit opvoedingsondersteuningsprogramma. In grafiek 27, 28 en 29 staan een aantal gezinskenmerken van de deelnemers aan Moeders in de buurt. In grafiek 27 staat hoeveel procent van de kinderen een gewicht heeft. In grafiek 28 staat welke taal er thuis gesproken wordt bij de deelnemers, en in grafiek 29 staat uit welke Leidse wijk de deelnemende moeders komen. Opvallende zaken uit deze grafieken zijn, dat de meerderheid van de kinderen een gewicht heeft, namelijk 56,2%. Dit is wel iets minder dan in Toen had 65,1% een gewicht. Daar staat tegenover dat er dit jaar meer anderstaligen meedoen. 85,7% dit jaar, ten opzichte van 80,2 in het jaar daarvoor. De meeste deelnemers komen wederom uit het Bos-en Gasthuisdistrict, Leiden-Noord en de Merenwijk. Uit deze laatste wijk komen 7 meer deelnemers dan in het vorige jaar. Grafiek 27. Gewicht van de kinderen van de ouder(s) die deelneemt/deelnemen aan Opstapje. 12,0% 24,0% 48,0% gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 Onbekend 16,0% Bron: JES Rijnland Zodra de koppeling met gegevens van de basisscholen gemaakt is, kan over de impact van de ondersteuningsprogramma s een uitspraak gedaan worden. Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober

39 Opstapje Grafiek 28. Voertaal in het gezin bij de ouder(s) die deelneemt/deelnemen aan Opstapje. 3,8% 14,3% Nederlands 36,1% Arabisch Dari Koerdisch 29,5% Berber Overig Onbekend 4,8% 4,8% 6,7% Bron: JES Rijnland Grafiek 29. Wijk waar de ouder(s) woont/wonen die deelnemen aan Opstapje. Buiten Leiden Stevenshofdistrict Merenwijkdistrict Morsdistrict Bos- en Gasthuisdistrict Roodenburgerdistrict Leiden-Noord Stationsdistrict Binnenstad-Noord Binnenstad-Zuid Bron: JES Rijnland Leidse Monitor / PLATO, Universiteit Leiden / MU,IG,JvL / oktober