Monitor schoolloopbanen voortgezet onderwijs

Transcriptie

1 1 Monitor schoolloopbanen voortgezet onderwijs Factsheet oktober 2014 In 2013 heeft O+S in opdracht van de Amsterdamse Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) voor het eerst onderzoek gedaan naar de schoolloopbanen van Amsterdamse leerlingen in het voortgezet onderwijs (VO). 1 Anderhalf jaar later is dit onderzoek herhaald. Er is gekeken naar het dat leerlingen haalden op de middelbare school, ten opzichte van het basisschooladvies dat ze ontvingen in groep acht van de basisschool. Hieruit blijkt dat leerlingen met basisschooladvies -b/k het vaakst een succesvolle schoolloopbaan hebben en leerlingen met basisschooladvies het minst vaak. Cohort en laten in een eerste vergelijking een zelfde patroon zien. Net als bij het vorige onderzoek hebben we de beschikking over schoolloopbaangegevens van leerlingen die in schooljaar en in latere schooljaren zijn begonnen aan de middelbare Figuur 1 Cohorten en, tot in schooljaar 2013/ / / 14 6e jaar VO 2013/ 14 7e jaar VO bron: O+S school. Nu kunnen we de leerlingen van het eerste () volgen tot in het zevende jaar. Leerlingen die doen, waar zes jaar voor staat, kunnen we volgen tot aan het eindexamen. Leerlingen die een keer zijn blijven zitten of gezakt zijn voor het examen kunnen we volgen tot in schooljaar 2013/ 14, dus tot in het zevende schooljaar. Van dit schooljaar waren bij de start van het onderzoek nog geen examengegevens beschikbaar, dus van de leerlingen die op het een jaar zijn blijven zitten weten we nog niet of zij in schooljaar 2013/ 14 zijn geslaagd voor het examen. Het tweede () kunnen we nu tot in het zesde jaar volgen. Onderzoeksvraag De vraag die centraal staat in deze monitor is: Hoe succesvol zijn de schoolloopbanen van de Amsterdamse jongeren op Amsterdamse middelbare scholen, en hoe ontwikkelt dit zich in de tijd? Bij het monitoren wordt een schoolloopbaan als succesvol beoordeeld als een

2 2 Rapportage De rapportage van dit onderzoek bestaat uit drie onderdelen. Naast deze factsheet is er een visualisatie 2 ontwikkeld zodat iedereen zelf online aan de slag kan met de data. Op deze manier is het mogelijk om eigen onderzoeksvragen te beantwoorden, op basis van de schoolloopbanen van leerlingen die zijn gestart op het VO in schooljaar. Het derde onderdeel van dit onderzoek is een onderzoeksrapport waarin dieper wordt ingegaan op de schoolloopbanen van de leerlingen uit. Hierin worden onderwerpen behandeld als zittenblijven, het perspectief vanuit de basisschool en verdiepende analyses naar school- en leerlingkenmerken die invloed hebben op de schoolloopbanen. wordt behaald op hetzelfde niveau als het basisschooladvies of op een hoger niveau, eventueel met een jaar vertraging. Het is de bedoeling periodiek de VO-schoolloopbanen in Amsterdam te monitoren en daarover te rapporteren in een factsheet als deze. Dit jaar kan een eerste vergelijking worden gemaakt: van het eerste () en het tweede () wordt de situatie tot in het zesde leerjaar met elkaar vergeleken. De startsituatie: toename aandeel basisschooladvies De startpositie van leerlingen aan het voortgezet onderwijs bestaat uit twee delen, het basisschooladvies en de Cito-score. Het Figuur 2 Basisschooladviezen leerlingen groep 8 Amsterdam, * praktijkonderwijs lwoo -bkg -t en -t/ en / kopklas basisschooladvies wordt gegeven door de docent in groep acht van de basisschool. In het eerste onderzoek naar de Amsterdamse schoolloopbanen werden de basisschooladviezen van de leerlingen vergeleken met de behaalde Cito-scores. Vanaf schooljaar 2014/ 15 is bij wet vastgesteld dat het basisschooladvies leidend is, daarom is besloten dit jaar alleen in te gaan op dit deel van de startpositie van de leerlingen. Het deel van de leerlingen dat basisschooladvies krijgt groeit al jaren, van 18 in 2007 tot 24 in Het aandeel leerlingen dat advies voor leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) op het kreeg nam in dezelfde periode af van 18 tot 13. In grote lijn is de verhouding laagmidden-hoog 4 tussen 2007 en 2014 veranderd van tot Het aandeel lage adviezen is dus gedaald van 32 tot 26 en het aandeel hoge adviezen is in zeven jaar tijd gestegen van 44 tot 52. Deze stijging van hoge basisschooladviezen is opmerkelijk. Het aandeel, / en adviezen ligt in Amsterdam inmiddels hoger dan landelijk. In 2012 kreeg 50 van de Amsterdamse leerlingen een hoog basisschooladvies, tegenover 47 landelijk. 5 Tegelijkertijd ligt de gemiddelde Cito-score in Amsterdam juist lager dan het gemiddelde landelijk (534 tegenover 535). 6 Dit is in lijn met de uitkomst van het onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs, dat op scholen in stedelijke gebieden vaker hogere basisschooladviezen worden gegeven dan verwacht wordt op basis van de Cito-toets. 7 Eindbeeld: ongeveer twee derde van de leerlingen haalt in het VO In figuur 3 wordt het eindpunt (tot in het zevende schooljaar) weergegeven van de leerlingen die in het VO zijn gestart in schooljaar. Het grootste deel, zo n twee derde van de leerlingen, heeft een op één van de niveaus in het VO gehaald. Ongeveer 5 van de leerlingen volgde met wat vertraging in schooljaar 2013/ 14 nog onderwijs op niveau of. Zo n 10 heeft geen gehaald op het VO maar wel op het MBO, vooral op MBO-1 niveau (7). Dan is er nog een groepje leerlingen dat geen heeft gehaald op het VO en in 2013/ 14 onderwijs volgde op het MBO (6). Tot slot is er nog een groep leerlingen (13) die geen heeft gehaald op het VO of MBO in Amsterdam en die in schooljaar 2013/ 14 ook geen onderwijs meer volgde in Amsterdam. *Vanaf 2010 exclusief instromende kopklasleerlingen bron: DMO

3 Figuur 3 Eindpunt van leerlingen gestart in het VO in, gevolgd tot in 2013/ 14 (7e schooljaar) mbo1 mbo2 volgt nog onderwijs -b -k -gt mbo3/4 nog op mbo geen / volgt geen onderwijs meer in Amsterdam Twee derde van de leerlingen heeft succesvolle schoolloopbaan Van alle kinderen die in in het Amsterdamse VO begonnen zijn heeft 41 een gehaald op het niveau dat geadviseerd was, binnen de tijd die daarvoor staat. Dit is dus in vier jaar voor (examen in schooljaar ), in vijf jaar voor (examen in schooljaar ) en in zes jaar voor (examen in schooljaar ). Dertien procent blijft een keer zitten, maar haalt wel een op het geadviseerde niveau, 11 stroomt op (eventueel met een jaar vertraging). Volgens onze definitie heeft dus 66 van de Amsterdamse leerlingen een succesvolle schoolloopbaan. Daarnaast stroomt 23 van de leerlingen af naar een lager niveau en 10 heeft (nog) geen gehaald. Hierbij geldt als eindpunt het hoogst behaalde binnen het VO of (als er geen op het VO is behaald) het eerste dat is behaald op het MBO. Als een leerling bijvoorbeeld eerst een -t behaald heeft en hierna opstroomt naar en daar ook een behaalt, dan telt het als eindpunt. Figuur 4 Behaalde s van leerlingen gestart in het VO in gevolgd tot in 2013/ 14, ten opzichte van bsa* / -t/ -gt -k -b/k -b behaald op niveau zonder vertraging behaald op niveau met 1 jaar vertraging* behaald boven niveau (incl. 1 jaar vertraging)* * Bij leerlingen op geldt dat een deel van hen nog op de middelbare school zit in schooljaar 2013/ 14. De leerlingen die een jaar zijn blijven zitten op, zitten in 2013/ 14 in de zesde klas van het. Dit geldt ook voor leerlingen die zijn opgestroomd naar het VWO.

4 Behaalde s 4 Bsa -b/k meest succesvol en minst succesvol (zie figuur 4) Vergeleken met de andere basisschooladviezen Vmbo-b: 69 succesvol hebben leerlingen met basisschooladvies Van de leerlingen met basisschooladvies -b heeft 39 een de minst succesvolle schoolloopbaan. Vooral het gehaald binnen vier jaar en 3 deed er een jaar langer aandeel van de leerlingen dat het over. Ruim een kwart van de leerlingen (27) is opgestroomd naar behaalt binnen vijf jaar is met 24 erg laag. een hoger niveau, eventueel met een jaar vertraging. Leerlingen met basisschooladvies -b/k hebben de meest succesvolle schoolloopbaan. Vmbo-b/k: 78 succesvol Deze leerlingen halen het vaakst een Van de leerlingen met basisschooladvies -b/k heeft 63 een op het geadviseerde niveau binnen de tijd die gehaald binnen vier jaar en 6 deed er een jaar langer ervoor staat. Dit kan zowel op niveau -b als over. Dit kan zowel op niveau -b als op -k zijn. Negen op -k zijn. Natuurlijk is de kans groter om procent is opgestroomd naar een hoger niveau, eventueel met een een op het geadviseerde niveau te halen jaar vertraging. als een leerling een dubbel basisschooladvies heeft gekregen, zoals het basisschooladvies Vmbo-k: 61 succesvol -b/k. Maar ook vergeleken met de andere Van de leerlingen met basisschooladvies -k heeft 38 een dubbeladviezen (-t/, /) gehaald binnen vier jaar en 3 heeft er een jaar langer heeft een groter deel van de leerlingen met over gedaan. Een vijfde van de leerlingen (20) is opgestroomd basisschooladvies -b/k een op het naar een hoger niveau, eventueel met een jaar vertraging. geadviseerde niveau gehaald zonder vertraging (63 tegenover 46 en 41). Vmbo-gt: 60 succesvol Van de leerlingen met basisschooladvies -gt heeft 36 een Eerste vergelijking en: stabiel patroon gehaald binnen vier jaar en 10 deed er een jaar langer De eerste twee en, en over. Veertien procent is opgestroomd naar een hoger niveau, kunnen we inmiddels lang eventueel met een jaar vertraging. genoeg volgen om de schoolloopbanen van de leerlingen met elkaar te kunnen vergelijken. Vmbo-t/: 69 succesvol Het tweede,, kunnen we Ongeveer de helft (46) van de leerlingen met basisschooladvies momenteel volgen tot in het zesde jaar (schooljaar -t/ heeft een gehaald binnen vier jaar (op 2013/ 14), maar zonder gegevens van -t) of binnen vijf jaar (op ) en 19 heeft er een jaar langer dat laatste schooljaar. Cohort en over gedaan. Dit kan zowel op niveau -t als op zijn. Vier zijn met elkaar vergeleken door bij beide procent heeft een behaald op het (in ) of zat en te kijken naar de eindstand in het zesde met een jaar vertraging nog op het in schooljaar 2013/ 14. schooljaar. Bij is dus gekeken tot in schooljaar en bij tot in Havo: 56 succesvol 2013/ 14 (zie figuur 5). Ongeveer een kwart van de leerlingen (24) met basisschooladvies heeft het behaald binnen vijf jaar (dus in De vergelijking van beide en laat zien schooljaar ) en 17 heeft er een jaar extra over gedaan. dat deze en een zelfde patroon volgen. Daarnaast heeft 15 een behaald op het (in ) In beide jaren is het aandeel leerlingen per of zat met een jaar vertraging nog op het in 2013/ 14. basisschooladvies dat een op, boven of onder niveau haalt ongeveer gelijk. Interessant is Havo/: 70 succesvol om de komende jaren te volgen hoe dit zich zal Van de leerlingen met basisschooladvies / heeft 41 het ontwikkelen. behaald binnen vijf jaar of het binnen zes jaar (dus in schooljaar of in ) en 29 heeft een We zien echter voor één basisschooladvies jaar extra gedaan op de of zat in schooljaar 2013/ 14 nog op een duidelijk verschil tussen de twee en, het. namelijk bij de leerlingen met basisschooladvies -gt (zie figuur 6). Van de leerlingen die zijn Vwo: 73 succesvol gestart in het VO in schooljaar haalt Van de leerlingen met basisschooladvies heeft 57 een een kleiner deel binnen vier jaar een behaald binnen zes jaar en 16 volgde in schooljaar op -gt niveau (dus zonder vertraging) dan 2013/ 14 nog onderwijs op het. van de leerlingen die zijn gestart in schooljaar

5 Figuur 5 Cohorten en, tot in het zesde jaar van het VO 2006/ 07 6e jaar VO 2013/ 14 6e jaar VO bron: O+S (33 tegenover 41). Een mogelijke verklaring is dat er vanaf 1 augustus 2011 aangescherpte exameneisen van kracht zijn. 8 De -gt leerlingen van deden in schooljaar examen en hadden hier dus nog niet mee te maken. Bij de leerlingen uit, die in schooljaar examen deden, kan dit wel een rol hebben gespeeld. Bij dit verschil tussen de twee en bij -gt is het interessant om aan de hand van latere en na te gaan of dit een incidenteel verschil is of een structurele verandering. Komende jaren wordt het mogelijk om ook op andere niveaus de schoolloopbanen te vergelijken, zoals bijvoorbeeld op het niveau van de verschillende typen scholen. 5 Figuur 6 Behaalde s van twee en leerlingen gevolgd tot in ( ) en tot in 2013/ 14 ( ), ten opzichte van bsa* / -t/ -gt behaald op niveau zonder vertraging behaald op niveau met 1 jaar vertraging behaald boven niveau (incl. 1 jaar vertraging) * Van de leerlingen zijn hierbij nog geen eindexamengegevens bekend, deze leerlingen hebben aan het einde van schooljaar 2013/ 14 examen gedaan en deze gegevens zijn niet meegenomen in het onderzoek. Dit geldt ook voor de leerlingen die een keer zijn blijven zitten. Noten 1 O+S, Schoolloopbanen Basisrapport: Hoe het de Amsterdamse leerlingen vergaat in het voortgezet onderwijs, Amsterdam, april De basisschooladviezen zijn geanalyseerd op basis van het Cito-bestand van DMO. 4 Laag = -b/k (incl lwoo en pro); midden=-gt en -t/; hoog =, / en. 5 Inspectie van het Onderwijs, De kwaliteit van het basisschooladvies, augustus In tegenstelling tot de ontwikkeling van het basisschooladvies is de gemiddelde Cito-score zowel landelijk als in Amsterdam stabiel door de jaren heen. 7 Inspectie van het Onderwijs, De kwaliteit van het basisschooladvies, augustus aangescherpte-exameneisen-in-het/2012

6 6 Colofon Bureau Onderzoek en Statistiek (O+S) Oudezijds Voorburgwal GL Amsterdam Telefoon Auteurs: Merel van der Wouden MSc en Lotje Cohen MSc Opdrachtgever: Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO)