Werkwijzer MinderHinder

Transcriptie

1 Werkwijzer MinderHinder Deel B, de uitwerking Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat.

2 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen Inleiding 2 mei 2012 en 18 april 2014 Colofon Projectnaam MinderHinder Uitgegeven door Rijkswaterstaat Contactpersoon Pieter van der Veen (VCNL) T Lucas Hemels (DVS) T Uitgevoerd door J. Koffrie (stagiaire VCNL), P. Hoernig (VCNL), P. van der Veen (VCNL) Opmaak J. Koffrie (stagiaire VCNL) Fotografie RoyalPrint, Voorschoten Datum 15 april 2011 en aanpassingen 18 april 2014 Status Definitief Versienummer 2.0 Pagina 2 van 98

3 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen Inleiding 2 mei 2012 en 18 april 2014 Inhoud 1 Inleiding Status van de Werkwijzer Voor wie is deze Werkwijzer? Leeswijzer 7 2 De opgave De opdracht van de minister De weggebruiker Weggebruikersgroepen Het Publiekshuis 10 3 De basis: definitie, indeling en PIN s Definitie hinder Hinderklasse en hindercategorie MinderHinder-PIN s Kostenkader MinderHinder 16 4 MinderHinderorganisatie De regionale organisatie De rol van het project De landelijke organisatie Opschalingmodel Samenwerkingspartners Regionale samenwerking Samenwerking met NS en ProRail klapper in het project MinderHinder in het project MinderHinder in de scopefase MinderHinderscan MinderHinder in de voorbereidingsfase MinderHinder tijdens de contractfase MinderHinder in de uitvoeringsfase MinderHinder in de nazorgfase 29 6 Klap 1 Slim plannen Planningprincipes: deels verouderd Landelijke hinderplanning De WerkenPlanningKaart Slotmanagement Wijzigingsmanagement Verstreken afstemtermijn Klap 7 Regionale afspraken Samenwerking met NS en ProRail 35 7 Klap 2 Slim Bouwen Slim Ontwerpen Slim Faseren Slim Uitvoeren 38 8 Klap 3 - Mobiliteitsmanagement Mobiliteitsmanagement in de projectfasen ToeKanmethodiek in de voorbereidingsfase Contractfase Uitvoeringsfase 43 Pagina 3 van 98

4 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen Inleiding 2 mei 2012 en 18 april Nazorgfase Van bruto hinder naar netto hinder Mogelijke maatregelen Klap 7 Regionale samenwerking Samenwerking met NS 46 9 Klap 4 - Verkeersmanagement Statische maatregelen Dynamische maatregelen Gebiedsgericht Benutten Verkeersmanagement op wegvakniveau Verkeersmanagement in contract Sturen met regelscenario s Sturen met vaste maatregelen Sturen met dynamische maatregelen Operationele uitvoering Operationeel overleg en verbetertraject Rolverdeling Klap 5 VEROUDERD HOOFDSTUK Communicatie Klap 6 - Publieksgerichte uitvoering Basis: publieksgerichte MinderHindermaatregelen Aanvullend: MinderHinderafspraken Aanvullend onderzoek doen MinderHinder in contracten Risico-inventarisatie Hinderaspecten Berekening hinderwaarde Multicriteria-analyse Soorten contracten Annex XIV Verkeersmanagement EMVI-MinderHinder EMVI-criteria Kwaliteitscriteria Prestatiecriteria Beoordeling EMVI-inschrijvingen Systeemgerichte ContractBeheersing Omgevingsmanagement Meer informatie en hulpmiddelen Veiligheid als randvoorwaarde Nul doden, nul gewonden Veiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid Veiligheid geborgd in ontwerp en uitvoering Werken volgens de Gedragsregels Optimale veiligheid tijdens werkzaamheden 81 Pagina 4 van 98

5 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen Inleiding 2 mei 2012 en 18 april Inleiding Minder hinder bij werken aan de (vaar)weg: dat is waar Rijkswaterstaat als publieksgericht netwerkmanager naar streeft. Het project MinderHinder Droog zet zich voor de weggebruiker in, om de verkeershinder veroorzaakt door wegwerkzaamheden te beperken. Het einddoel van het project is om werken met MinderHinder als standaard te verankeren bij de uitvoering van werkzaamheden. De afgelopen jaren is er een enorme ontwikkeling geweest op het gebied van MinderHinder. Om ervaringen te bundelen en een lijn te brengen in de vele kaders, richtlijnen en handboeken is dit document opgesteld. De Werkwijzer is daarmee een afspiegeling van de huidige kennis rondom MinderHinder. Deze werkwijzer geeft een antwoord op de vraag: Welke maatregelen moeten genomen worden om de hinder rond werken aan de weg te beperken? Het is geen complete handleiding voor de uitvoering van wegwerkprojecten. 1.1 Status van de Werkwijzer De Werkwijzers DEEL A, DE HOOFDLIJN en dit DEEL B, DE UITWERKING vormen samen het Rijkswaterstaatbrede kader voor MinderHinder tijdens werken aan de weg. Deel A geeft de hoofdlijn van het MinderHindergedachtegoed weer en is voornamelijk bedoeld voor projectmanagers, lijnmanagers en de directeur Wegen en Verkeer. In deel B wordt de hoofdlijn uitgewerkt. Deze Werkwijzer is grotendeels gebaseerd op eerder opgestelde richtlijnen rondom MinderHinder en vervangt daarmee tegelijk deze documenten. Welke documenten dit precies zijn, is terug te lezen in bijlage B Documentatie. In hoofdstuk 10 Klap 5 - Communicatie zijn de actuele communicatierichtlijnen bij de wegwerkzaamheden opgenomen, daarmee wordt ook het HANDBOEK COMMUNICATIE BIJ WEGWERKZAAMHEDEN vervangen. Voor oude contracten waarin nog wordt verwezen naar het oude handboek blijft het wel als richtlijn gelden. De eerste versies van deel A en B zijn opgesteld in Van ervaring kan je leren: om nieuwe opgedane kennis ook via de Werkwijzer uit te dragen en om de inhoud te actualiseren, wordt deel B jaarlijks bijgewerkt. In het najaar van 2010 is daarom versie 1.1 uitgebracht. De inhoud was in deze versie geactualiseerd. Om de Werkwijzer overzichtelijker en eenvoudiger in gebruik te maken is sinds maart 2011 deze versie 2.0 beschikbaar. De inhoud is in deze versie herzien en aanvullende informatie is toegevoegd. Gestelde richtlijnen uit de eerdere versies blijven onveranderd. Beide delen zijn digitaal beschikbaar en terug te vinden op het intranet 1 en internet 2 van Rijkswaterstaat. Van deel A is ook een gedrukte versie verkrijgbaar. Dit boekje is op te vragen bij het MinderHinderteam. Relatie met de Werkwijzer MinderHinder Nat Voor MinderHinder bij werkzaamheden aan de vaarweg (Nat) heeft Rijkswaterstaat een soortgelijke Werkwijzer opgesteld. De eerste versie van deze Werkwijzer Droog heeft als inspiratiedocument bij de opstelling van de Werkwijzer Nat gediend. De 1 corporate.intranet.rws.nl/projecten/overig/minderhinder 2 Pagina 5 van 98

6 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen Inleiding 2 mei 2012 en 18 april 2014 opbouw van de werkwijzers is met elkaar te vergelijken. Het verschil is dat in de Werkwijzer Nat het Handboek Communicatie niet is opgenomen. Deel A en B en het HANDBOEK COMMUNICATIE BIJ WERKZAAMHEDEN AAN DE VAARWEG staan op het intranet 3 van Rijkswaterstaat. 1.2 Voor wie is deze Werkwijzer? Inhoudelijk gaat Werkwijzer over alle werken op de weg die hinder kunnen veroorzaken: aanleg, groot onderhoud, regulier beheer en onderhoud en werken van derden. De Werkwijzer is daarom bedoeld voor iedereen die zich binnen Rijkswaterstaat met MinderHinder tijdens wegwerkzaamheden bezighoudt. De primaire doelgroep van de Werkwijzer is de omgevingsmanager van een project en het MinderHinderteam van de regionale dienst. Afhankelijk van het hoofdstuk of aandachtsgebied is de Werkwijzer ook bedoeld voor: alle managers uit het IPMmodel, specialisten op het gebied van planning, mobiliteitsmanagement, verkeersmanagement, communicatie en inkoop en medewerkers van district en verkeerscentrale. Ook voor de opdrachtnemer is de werkwijzer een nuttig document. Let wel: de werkwijzer is geen contractdocument, het kan alleen ter informatie aan de opdrachtnemer worden aangeboden. Tabel 1.1 Belangrijke en informatieve hoofdstukken per rol Werkwijzer Deel A, de richtlijn Inleiding Opgave De basis Organisatie De 7klapper Klap 1 Slim Plannen Klap 2 Slim Bouwen Klap 3 Mobiliteitsmanagement Klap 4 - Verkeersmanagement Klap 5 - Communicatie Klap 6 Publiekgerichte uitvoering Klap 7 Regionale samenwerking MinderHinder in contracten Veiligheid als randvoorwaarde Directeur Wegen en Verkeer X Projectmanager X i Omgevingsmanager X X X X X X X X X X Verkeersmanager X X i i X X X X X Infraprovider X X X i X X X X X Contractmanager X X i X X X X Technisch manager X X i X X Projectbeheerser X X X District X X i i X X X X X Communicatieadviseur X X X X Opdrachtnemer i i i i i i i i i De Werkwijzer behandelt alle aspecten waaraan moet worden gedacht bij Minder- Hinder. Dat maakt deze Werkwijzer uitgebreid en volledig, maar ook een groot document. Hierdoor kan het lastiger worden om gericht de juiste informatie te vin- 3 corporate.intranet.rws.nl/projecten/overig/minderhinder Pagina 6 van 98

7 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen Inleiding 2 mei 2012 en 18 april 2014 den, die nuttig is voor een specifieke rol. In de bovenstaande tabel (1.1) staat daarom per rol aangegeven welke hoofdstukken praktisch en informatief zijn. Staat er X weegegeven, dan is het hoofdstuk zeker van belang voor een rol. Bij i dient het hoofdstuk als aanvullende informatie. De andere hoofdstukken kunnen uiteraard ook ter informatie gelezen worden. 1.3 Leeswijzer Om de inhoud met een toelichting of ervaring te verduidelijken staan er gele tekstvlakken en kaders in de Werkwijzer. De tekstvlakken geven een toelichting of aanvulling op de tekst. In de gele kaders staan de Best Practices, oftewel succesvolle toepassingen met MinderHinder, waarvan geleerd kan worden. Deze Best Practices geven inspiratie voor het vinden van de juiste MinderHinderoplossingen. Hoofdstukopbouw De volgende twee hoofdstukken vertellen meer over de aanleiding en opgave van MinderHinder. Wie de weggebruiker is, wat hij wenst en hinderlijk vindt staat ook in deze hoofdstukken beschreven. De organisatie van MinderHinder en de samenwerking met partners illustreert hoofdstuk 4. Het volgende hoofdstuk 5 omschrijft hoe MinderHinder tijdens een project wordt vormgegeven. Per projectfase staat aangeven waar voor MinderHinder per aandachtsaspect (klap) aan moeten worden gedacht. Aan klap 1 tot en met 6 is daarna een hoofdstuk per klap gewijd. Klap 7 valt samen met de andere klappen en is daarom opgenomen in de andere hoofdstukken. Daarna volgt hoofdstuk 12 waarin aandacht wordt besteed aan het opnemen van MinderHinder in contracten. Zonder een veilige situatie wordt er niet aan de weg gewerkt, het laatste hoofdstuk 13 gaat hier verder op in. Achter in de Werkwijzer zijn ook nog een viertal bijlagen opgenomen. Hierin zijn de woordenlijst, de documentatielijst, een checklist goederenvervoer en een lijst van samenwerkingspartijen terug te vinden. Pagina 7 van 98

8 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De opgave 2 mei 2012 en 18 april De opgave Het minimaliseren van hinder door wegwerkzaamheden is een belangrijke opgave voor Rijkswaterstaat. Dit hoofdstuk vertelt meer over de aanleiding en ambitie van MinderHinder. Als publieksgericht netwerkmanager staat bij Rijkswaterstaat het belang van de weggebruiker voorop. Wie de weggebruiker is en wat hij wenst komt ook aan bod. 2.1 De opdracht van de minister Sinds de start van het Groot Onderhoud in 2005 staat MinderHinder centraal bij de uitvoering van werken aan de weg. Minister Peijs van het ministerie van Verkeer en Waterstaat gaf Rijkswaterstaat de opdracht om de hinder voor weggebruiker te beperken. De opdracht luidde: Beperk het aandeel files door werken aan de weg -de harde hinder- tot maximaal tien procent van het totaal. Beperk de zachte hinder door werken aan de weg. Hierbij gaat het om het beperken van ergernissen en het verbeteren van de beleving. De Werkwijzer is de weerslag van deze opdracht. De nieuwe opgave Rijkswaterstaat timmert aan de weg met MinderHinder. Sinds de start van het project is het aantal tevreden weggebruikers aanzienlijk gestegen. Vanaf 2007 is het percentage tevreden weggebruikers redelijk stabiel, hoewel er wel sprake van een lichte daling is. Dit is niet geheel vreemd: weggebruikers raken gewend aan het verbeterde niveau van presteren. Het verbeterde niveau wordt daarmee de norm waartegen de prestaties worden afgezet. Bij gelijkblijvende (absolute) prestaties blijkt de waardering dan licht terug lopen. Iets dat als gewoon wordt ervaren is immers niet meer opmerkelijk goed. Om het percentage tevreden weggebruikers stabiel te houden of zelfs te verhogen, kan en wil Rijkswaterstaat een stap beter: beter in het benutten van de creativiteit van de markt, beter in het zakelijk en uniform opereren en beter in de weggebruiker centraal stellen. Naar aanleiding van deze ambitie is de opgave voor de aankomende jaren helder: extra productie realiseren de MinderHinderaanpak binnen Rijkswaterstaatbreed de standaard maken verhogen waardering weggebruikers wordt naar 7,5 toonaangevend opdrachtgever zijn en blijven De aankomende jaren staat Rijkswaterstaat voor een forse werkopgave, zoals onderhoud van de wegen en het voortzetten van de Spoedaanpak van dertig knelpunten en renovatie van veertien stalen bruggen. Om de tevredenheid minstens gelijk te houden staat de organisatie dan ook voor een extra grote uitdaging. Pagina 8 van 98

9 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De opgave 2 mei 2012 en 18 april De weggebruiker Uit onderzoek blijkt dat de weggebruiker denkt dat vijftien tot twintig procent van de files wordt veroorzaakt door werken aan de weg. Voor wegwerkzaamheden is over het algemeen veel begrip. De weggebruiker begrijpt dat werken aan de weg onvermijdelijk is om het functioneren van het wegennet op peil te houden en te verbeteren. Het overschatte aandeel files is voornamelijk te danken aan het onverwachte karakter van de hinder door wegwerkzaamheden. Deze files worden ook wel baalfiles genoemd. En juist die ene baalfile blijft veel langer in het hoofd van de weggebruiker zitten, dan de tien keer dat hij, door communicatie vooraf, verwacht in een de file staat. Dit is dan ook waarom weggebruikers het aantal files door werkzaamheden met een factor drie tot vier overschatten. Ergernissen Waar de weggebruiker tijdens de werkzaamheden het meest van baalt. Onnodige beperkingen snelheidsbeperkingen slechte of onvindbare informatie te lange afzetting te smalle rijstroken omleidingen die niet kloppen slechte tijdelijke belijning Onverwachte en onbekende files: baalfiles in de nacht ontbrekende informatie uitgelopen werkzaamheden in een fuik rijden Gezien de negatieve invloed van baalfiles op de beleving van de weggebruiker wil Rijkswaterstaat dit soort files voorkomen. Dit gebeurt onder andere door goede en tijdige communicatie over de wegwerkzaamheden. Zo is de weggebruiker op de hoogte van de hinder en kan hij zelf kiezen om in de file te gaan staan of voor een alternatieve optie. Dit maakt de file voor het gevoel van de weggebruiker minder erg. Met adequate communicatie over wegwerkzaamheden geeft Rijkswaterstaat daarnaast ook aan dat de organisatie er alles aan doet om hinder zoveel mogelijk te beperken. Dit komt het imago van Rijkswaterstaat weer ten goede Weggebruikersgroepen Dé weggebruiker bestaat niet. Iedere chauffeur, iedere rit en iedere hinderbeleving is anders. Naar aanleiding van het reismotief zijn de weggebruikers wel te verdelen in verschillende groepen. Uit verschillende gebruikersonderzoeken blijkt dat bij deze weggebruikersgroepen verschil is in de hinderbeleving. De verschillende groepen zijn: Sociaal-recreatieverkeer: het verkeer dat in de vrije tijd reist, om bijvoorbeeld op visite of vakantie te gaan en van en naar evenementen te reizen. Woon-werkverkeer: verkeer dat praktisch iedere dag dezelfde route rijdt met als doel om van huis naar werk te reizen. Zakelijk verkeer: verkeer dat reist tijdens en in opdracht van het werk. Goederenvervoer: een aparte tak van zakelijk verkeer. In tabel 2.1 staan de grootste ergernissen van per weggebruikersgroep omschreven. Pagina 9 van 98

10 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De opgave 2 mei 2012 en 18 april 2014 Tabel 2.1 Top-5 hinderbeleving per weggebruikersgroep Sociaalrecreatieverkeer Er wordt niet zichtbaar gewerkt Informatie/ borden onduidelijk Te smalle rijstroken Te laat waarschuwen Niet bruikbare omleiding Woon-werkverkeer Zakelijk verkeer Goederenvervoer Vertraging qua tijd Er wordt niet zichtbaar gewerkt Werkzaamheden duren te lang (tijd) Informatie/ borden onduidelijk Te veel werkzaamheden Er wordt niet zichtbaar gewerkt Te laat waarschuwen Gedrag andere weggebruikers Te veel werkzaamheden Informatie/ borden onduidelijk Gedrag andere weggebruikers Informatie/ borden onduidelijk Er wordt niet zichtbaar gewerkt Te laat waarschuwen Snelheidsbeperking De groepen reizen met een ander motief en frequentie, daarom is het belangrijk hiermee rekening te houden tijdens het de verschillende fasen van het project. Goederenvervoer neemt daarbij een specifieke plaats in. Vanwege de hoogte en breedte van deze voertuigen heeft het vervoer extra beperkingen op de weg. Daarnaast kost vertraging voor het goederenvervoer meer geld, dan bij personenverkeer. De vrachtbranchevereniging EVO heeft de CHECKLIST GOEDERENVERVOER BIJ ONDERHOUDSWERKZAAMHEDEN opgesteld, waarin de MinderHinderprioriteiten voor vrachtverkeer zijn aangegeven. De belangrijkste punten uit dit stappenplan zijn opgenomen in de werkwijzer. De gehele checklist staat in bijlage B Checklist EVO. 2.3 Het Publiekshuis Het Publiekshuis beschrijft hoe Rijkswaterstaat als publieksgericht netwerkmanager de weggebruiker centraal stelt. De Werkwijzer is grotendeels opgebouwd volgens de vijf kamers van dit Publiekshuis. Kamer 1: Rijkswaterstaat denkt vanuit de gebruiker Het beginpunt van MinderHinder. Rijkswaterstaat kijkt vanuit de positie van de weggebruiker en vraagt zich af: Wat zijn de ergernissen en wensen tijdens wegwerkzaamheden? Hoe kan de weggebruiker worden betrokken bij het zoeken naar oplossingen? Welke gevolgen hebben de wegwerkzaamheden voor de weggebruiker en zijn hinderbeleving? Kamer 2: Rijkswaterstaat doet beloften over te leveren producten en diensten Als helder is wat de weggebruiker wenst is het mogelijk om beloften te doen over de te leveren producten en diensten. In de praktijk zijn deze beloften al grotendeels vastgelegd in afspraken, kaders, met de politieke omgeving. De beloften die Rijkswaterstaat aan de gebruikers zelf doet, gaan vooral over hoe het werk wordt uitgevoerd. Deze beloften zijn onder andere terug te vinden in de managementcontracten met de regionale diensten en de prestatie-indicatoren (PIN s). Kamer 3: Rijkswaterstaat werkt samen met belanghebbenden Om beloften waar te maken werkt Rijkswaterstaat vrijwel altijd samen met opdrachtnemers en andere wegbeheerders. Daarnaast betrekt de organisatie ook omwonenden en belangenorganisaties als serieuze partij, om samen naar lokale mogelijkheden en oplossingen voor MinderHinder te zoeken. Pagina 10 van 98

11 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De opgave 2 mei 2012 en 18 april 2014 Kamer 4: Rijkswaterstaat is eenduidig in houding en gedrag De weggebruiker ervaart één Rijkswaterstaat. Om een eenduidig beeld uit te stralen naar buiten, is het van belang om met collega s te communiceren, door inzichten en ervaringen delen en met elkaar af te stemmen. De medewerkers spreken één taal en handelen volgens de kernwaarden van Rijkswaterstaat. De kernwaarden Resultaatgedreven We leveren resultaten binnen de afgesproken scope, tijd en geld, en komen afspraken na We werken efficiënt en doelgericht, zonder ons door bijzaken te laten afleiden We handelen kostenbewust en zijn ons ervan bewust belastinggeld uit te geven Aanspreekbaar We definiëren waar we persoonlijk voor staan en handelen hiernaar We nemen onze eigen verantwoordelijkheid en spreken zonodig anderen hierop aan We zoeken, geven en staan open voor feedback We schalen tijdig op en proberen niet te lang alleen problemen op de lossen Dienstverlenend We kennen en handelen naar de behoefte van de gebruiker We zijn creatief in oplossingen We maken duidelijk wat wel en niet kan We we- ten en handelen naar waar Rijkswaterstaat voor staat We dragen bij aan een gezamenlijk resultaat (binnen Rijkswaterstaat, het ministerie en met partners), ook als dit niet direct van eigenbelang is We hebben oog voor elkaars behoeften en helpen elkaar waar mogelijk Integer We kennen en handelen naar de algemeen aanvaarde normen We zijn aanspreekbaar op deze normen en spreken elkaar erop aan. Ondernemend We wachten bij belemmeringen niet af, maar stappen er op af We staan open voor vernieuwing en helpen processen en producten continu te verbeteren We spelen tijdig in op kritische situaties en tonen lef Kamer 5: Rijkswaterstaat communiceert: laat het zien Rijkswaterstaat werkt niet alleen publieksgericht, maar laat het ook zien door hierover te communiceren. Met en naar weggebruikers en belanghebbenden toe, maar ook intern. Niet alleen aan het einde van een project, maar gedurende elke projectfase. Communicatie is één van de belangrijkste factoren van succes en staat daarom in het dak van het publiekshuis. Pagina 11 van 98

12 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De basis: definitie, indeling en PIN s 2 mei 2012 en 18 april De basis: definitie, indeling en PIN s Werken aan MinderHinder leidt tot mooie resultaten, dat hebben de afgelopen jaren bewezen. Om te blijven groeien en verbeteren zijn er binnen Rijkswaterstaat afspraken gemaakt over welke resultaten behaald moeten worden. Prestatieindicatoren zijn harde en meetbare afspraken die zijn vastgelegd in het managementcontract van elke dienst. In de laatste paragraaf van dit hoofdstuk worden de PIN s voor Minder- Hinder behandeld. Eerst worden de definitie van hinder en de hinderindeling toegelicht. 3.1 Definitie hinder Vroeger sprak men alleen over verkeershinder als er sprake was van harde hinder, zoals files, vertragingen en omrijden. De term werd vertaald naar verkeerskundige en meetbare termen, zoals vertragingstijd en de verhouding tussen intensiteit en capaciteit. In de ogen van de weggebruiker blijkt de term hinder echter een breder begrip. Tegenwoordig is er daarom ook sprake van hinder als de weggebruiker ervaart dat er iets aan de hand is. Deze zachte hinder is moeilijk meetbaar, maar speelt voor de weggebruiker een grote rol bij de hinderbeleving. Een voorbeeld: Er staat een afzetting waar niet (zichtbaar) achter gewerkt wordt. Zo n aspect zorgt verkeerskundig gezien niet voor verschil in hinder. In de ogen van de weggebruiker echter wél: die ergert zich aan deze afzetting, omdat het als onnodig wordt ervaren. Bij het bepalen van de hinder in een werk zijn de begrippen bruto hinder en netto hinder van belang. Bruto hinder gaat over de kale hinder, dit is voordat er maatregelen voor MinderHinder zijn ingezet. Netto hinder is hinder waarbij de effecten van het MinderHindermaatregelenpakket zijn meegerekend. Meer informatie over bruto en netto hinder staat in hoofdstuk 8 Klap 3 Mobiliteitsmanagement. 3.2 Hinderklasse en hindercategorie Rijkswaterstaat hanteert twee maten om de impact van hinder te bepalen: hinderklasse en hindercategorie. De hinderklasse is een maat voor hinder voor de individuele weggebruiker, gebaseerd op de vertragingstijd. Om de maatregelen voor MinderHinder te bepalen zegt de hinderklasse alleen niet genoeg. Er moet ook naar de totale impact van een werk worden gekeken. Een voorbeeld: Er is een nachtafsluiting met hinderklasse 4. Dat betekent meer dan een half uur omrijden voor de weggebruiker, zeer grote hinder. De afsluiting treft echter weinig weggebruikers. Vanwege het beperkte aantal getroffenen is het daarom niet nodig om hierover landelijk te adverteren. De hindercategorie geeft de totale impact voor alle weggebruikers weer. De volgende tabel (3.1) laat zien hoe de hindercategorie op basis van de hinderklasse en het aantal gehinderden is bepaald. Pagina 12 van 98

13 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De basis: definitie, indeling en PIN s 2 mei 2012 en 18 april 2014 Tabel 3.1 Hindercategoriematrix op basis van hinderklasse en aantal gehinderden <1000 < < < > Klasse 0: Geen hinder - Klasse 1: Kleine hinder Geen file: vertraging < 5 minuten E E D C B Klasse 2: Matige hinder 5 tot 10 minuten vertraging door file of omrijden D D C C B Klasse 3: Grote hinder 10 tot 30 minuten vertraging door file of omrijden C C B A A Klasse 4: Zeer grote hinder > 30 minuten vertraging door file of omrijden C B B A A Heel project of fasering? Bij grote wegwerkzaamheden kunnen de hinderklasse en hindercategorie per projectfasering verschillen. Een totale weekendafsluiting kan bijvoorbeeld een veel hogere hinderklasse hebben, dan de doorgaande uitvoering waarbij twee rijstroken beschikbaar zijn. In de voorbereidingsfase van een project zijn de hinderklasse en hindercategorie als een geheel voor het project bepaald. Wanneer er in de loop van tijd meer duidelijkheid komt over de uitvoering en planning, dan worden de hinderklassen en -categorieën per fasering aangepast. Bij klein variabel onderhoud kennen de meeste projecten slechts één fasering en ook één hinderklasse en - categorie voor het hele project. 3.3 MinderHinder-PIN s Voor het bereiken van MinderHinder gelden er prestatie-indicatoren. Deze zogenaamde PIN s zijn opgenomen in de managementcontracten van de regionale diensten en de Dienst Infrastructuur. Met behulp van de PIN s wordt gemeten hoe publieksgericht Rijkswaterstaat te werk gaat. Naast een graadmeter, zijn de PIN s voornamelijk bedoeld als stuurmiddel. De resultaten brengen leer- en verbeterpunten met zich mee. Deze houden de organisatie en de opdrachtnemer scherp, gemotiveerd en sporen aan tot verbetering. Voor 2011 zijn er vijf MinderHinder- PIN s opgesteld. PIN 1: Weggebruikertevredenheid Doel: De weggebruiker beoordeelt de publieksgerichte aanpak van Rijkswaterstaat bij werken aan de weg met minimaal een 7,0. Toelichting: Per regionale dienst worden twee projectmetingen uitgevoerd. Bij deze metingen worden 250 weggebruikers geënquêteerd naar de verschillende aspecten van de 7klapper. Ter afronding wordt de weggebruiker gevraagd de publieksgerichte aanpak als geheel te beoordelen met een cijfer. Synchroon aan de metingen, wordt er een quickscan gemaakt van de betrokken projectorganisatie. Een interngerichte analyse, waarbij wordt gekeken in hoeverre een project is aangesloten op Minder- Hinder. PIN 2: Files door werken aan de weg Doel: Het aantal files veroorzaakt door werken aan de weg blijft onder de tien procent. Pagina 13 van 98

14 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De basis: definitie, indeling en PIN s 2 mei 2012 en 18 april 2014 Filezwaarte De filezwaarte is een maat voor hinder die onder andere wordt gebruikt in rapportages van Rijkswaterstaat naar de Tweede Kamer. Het wordt berekend door de filelengte in kilometers te vermenigvuldigen met de fileduur in minuten. Voorbeeld: Een file van 4 kilometer staat er 60 minuten lang. De filezwaarte is dan 240 kmmin. Toelichting: Jaarlijks wordt in september de hinderkromme vastgesteld voor het volgende jaar. Deze kromme geeft de prognose in filezwaarte van de verwachte hinder door wegwerkzaamheden. Per project en maand apart staat aangegeven hoeveel hinder er verwacht wordt. Hierdoor is het mogelijk om het jaarbudget te differentiëren per maand. De hinderkromme is het middel om te monitoren of de hinder onder de afgesproken politieke norm van tien procent blijft. De volgende tabel (3.2) geef de verwachte totale filezwaarte in duizend kilometerminuten weer per regionale dienst. Tabel 3.2 PIN 2: Verwachte filezwaarte door werken aan de weg in 2011 NN ON IJG UT NH ZH ZL NB LB RWS 8, , , Ervaring heeft geleerd dat de planning gaandeweg het jaar verandert en daarmee ook de hinderprognose. Daarom is er afgesproken om op elk T-moment (1 januari, 1 mei en 1 september) een update te maken van de hinderkromme. Deze aanpassing wordt niet doorgevoerd in de PIN-waarde, maar houdt de verwachting actueel en daarmee betrouwbaarder. PIN 3: Publieksgerichte uitvoering Doel: Rijkswaterstaat werkt publiekgericht tijdens de uitvoering van werken en is extra alert om de grootste ergernispunten van de weggebruiker te voorkomen. Toelichting: Op basis van de ergernissen van de weggebruiker bij werkzaamheden zijn er een aantal criteria opgesteld waarop gestuurd wordt. Nightriders toetsen, door de ogen van de weggebruiker, of er aan deze criteria voldaan wordt. Vier van de criteria zijn van belang voor deze PIN. In tabel 3.3 staat aangeven welke dit zijn. Het genoemde percentage geeft aan hoeveel procent van de waargenomen werkzaamheden positief moeten scoren. Tabel 3.3 PIN 3: Criteria publiekgerichte uitvoering in 2011 Is de tijdelijke belijning begrijpelijk, zichtbaar en veilig? meer dan 90% Klopt de omleiding? meer dan 95% Wordt er zichtbaar gewerkt achter pylonen? meer dan 80% Staat er een tekstbord of tekstkar, indien noodzakelijk? meer dan 80% Waarnemingen van weginspecteurs, wegverkeersleiders, auditors en resultaten uit belevingsonderzoeken en landelijke informatielijn worden bij beoordeling van de PIN niet meegenomen. Deze waarnemingen en resultaten zijn wel van belang voor het bijsturen van de PIN. Pagina 14 van 98

15 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De basis: definitie, indeling en PIN s 2 mei 2012 en 18 april 2014 PIN 4: Onverwachte files (baalfiles) Doel: Het totaal van onverwachte files per jaar blijft onder het vastgestelde aantal. In de volgende tabel (3.4) staat per regionale dienst weergegeven hoeveel onverwachte files de dienst in 2011 maximaal mag hebben. Tabel 3.4 PIN 4: Totaal aantal onverwachte files in 2011 NN ON IJG UT NH ZH ZL NB LB RWS Lange vertraging Uitgelopen werkzaamheden Toelichting: Rijkswaterstaat informeert de weggebruiker over waar en wanneer er gewerkt wordt, en hoeveel extra reistijd dit geeft. De organisatie komt onbetrouwbaar over wanneer de werkelijke extra reistijd langer blijkt te zijn dan vooraf gecommuniceerd. Zo n inschattingsfout kan onder andere veroorzaakt worden doordat het (plan)proces niet op orde is. Voorbeelden zijn: extra drukte door een evenement waar geen rekening mee is gehouden of meer rijstrookafzettingen dan ingepland. Er is bij deze PIN specifiek aandacht voor files door uitgelopen werkzaamheden, omdat deze in de beleving extra vervelend voor de weggebruiker blijken te zijn. De definitie van een file met onverwacht veel vertraging luidt: een filezwaarte meer dan 250 kilometerminuut (kmmin) en een hinderklasse lager dan 3. PIN 5: Stabiliteit planning Doel: het totaal aan werken dat binnen de gestelde afstemtermijn wijzigt, blijft onder het vastgestelde aantal. Met deze PIN wordt gestuurd op het onder controle houden van de hinderplanning. Daarnaast wordt bereikt dat de communicatie naar de weggebruiker toe betrouwbaarder is. Toelichting: In de praktijk blijkt dat het soms niet te voorkomen is om op een laat moment in het project de planning te wijzigen. Een planningswijziging nadat deze naar buiten gecommuniceerd is, komt de betrouwbaarheid van Rijkswaterstaat niet ten goede. Tot het laatste moment wachten met externe communicatie is niet wenselijk, omdat weggebruikers dan niet goed kunnen inspelen op de werkzaamheden. Daarom moeten late wijzigingen zoveel mogelijk voorkomen worden. De regionale diensten hebben aangegeven tot hoeveel ongewenste wijzigingen de planning beperkt blijft. Deze aantallen staan in de onderstaande tabel (3.5). De inschatting is gemaakt op basis van de vastheid van de planning. Tabel 3.5 PIN 5: Stabiliteit planning 2011 NN ON IJG UT NH ZH ZL NB LB RWS Sturen op PIN s PIN s lijken soms vooral een erg lastig en bureaucratisch fenomeen. Ze lijken alleen maar te verhinderen het werk goed te doen, in plaats van hulp te bieden. Ervaring heeft echter geleerd dat sturing op de PIN s de kern is van het succes van Minder- Hinder en het publieksgericht uitvoeren van werkzaamheden. In de volgende tabel (3.6) staat weergegevem welke actie, op welke termijn kan worden ondernomen om goed in te spelen op de PIN. Pagina 15 van 98

16 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen De basis: definitie, indeling en PIN s 2 mei 2012 en 18 april 2014 Tabel 3.6 Sturen op PIN s Termijn Actie Product Informatie Elke dag Files a.g.v. werk in uitvoering rondsturen en zo nodig aanspreken op baalfiles Elke week Bespreking vorige en komende week Elke maand Maandelijkse rapportage aan de diensten Elk trimester T-lijkse rapportage aan bestuur Rijkswaterstaat als input DG - HID-gesprek Een lijst met alle files als gevolg van werk in uitvoering Aanmelden bij meldkamer VCNL: dut-meldwerkvcnl@rws.nl Verslag Operationeel overleg Hoofd Operationeel Verkeersmanagement Tabellen met harde PIN-cijfers PIN-cijfers en zachte verankeringinformatie (MinderHinder A4-tjes) Bij MinderHinderteam Bij Directeur of HID 3.4 Kostenkader MinderHinder Werken met MinderHindermaatregelen brengt extra investeringskosten met zich mee. De vraag is of het inzetten van de maatregelen een goede besteding van belastinggeld is. Maar MinderHinder kost niet alleen belastinggeld, het levert ook maatschappelijke winst op. MinderHinder betekent namelijk minder vertraging en daarmee minder kosten in VoertuigVerliesUren. Als vuistregel geldt daarom dat de kosten voor MinderHinder maximaal 50% mogen bedragen van de maatschappelijke opbrengsten. Meer informatie over dit onderwerp en toelichting staat in hoofdstuk12 MinderHinder in contracten. Afhankelijk van het soort werk en de daarbij horende hinder, wordt een bepaald percentage van de totale projectkosten besteed aan MinderHinder. De percentages kunnen gebruikt worden als raming vanuit de beginfase (scope) van een project. Afhankelijk van het MinderHinderplan kunnen de kosten naar boven of naar beneden worden bijgesteld. Tabel 3.7 geeft een overzicht van het percentage MinderHinderkosten waar per project rekening meegehouden moet worden. Tabel 3.7 Percentage MinderHinderkosten per project Werksoort MinderHindertoeslag Aanleg Rondwegen 5% Verbindingswegen Randstad 2% Verbindingswegen Niet-Randstad 1% Onderhoud Stalen Bruggen 20% Groot Onderhoud hindercategorie A 15% Groot Onderhoud hindercategorie B 10% Groot Onderhoud hindercategorie C 5% Vast Onderhoud, LevensduurVerlengend Onderhoud 2% Pagina 16 van 98

17 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen MinderHinderorganisatie 2 mei 2012 en 18 april MinderHinderorganisatie Om MinderHinder tot een succes te maken is een heldere projectorganisatie zowel op landelijk als op regionaal niveau noodzakelijk. Dit hoofdstuk beschrijft de organisatie. Eerst komt de staande organisatie in de regionale dienst aan de orde, daarna de rol van het project en de landelijke organisatie. Het beperken van de hinder kan alleen door een goede samenwerking met medewegbeheerders en andere partners: dit komt tot slot aan bod. Ondernemingsplan 2015 Momenteel is Rijkswaterstaat bezig met de ontwikkeling van het Ondernemingsplan Dit plan zal gevolgen hebben voor de inrichting van de organisatie en ook de onderstaande beschreven MinderHinderorganisatie. Dit hoofdstuk vertelt hoe MinderHinder in maart 2011 is georganiseerd. Naar aanleiding van het ondernemingsplan zal dit hoofdstuk bij een volgende update worden herschreven. 4.1 De regionale organisatie In elke regionale dienst bestaan drie niveaus van overleg en verankering van MinderHinder. operationeel niveau: operationeel overleg tactisch niveau: MinderHinderteam strategisch niveau: overleg staf directeur Wegen en Verkeer of directieteam In de volgende schema s worden de niveaus verder uitgewerkt. Tabel 4.1 Operationeel niveau: operationeel overleg Organisatieonderdelen Wie Gaat over Schaalt op naar Stelt kaders voor Frequentie Opmerkingen Afdeling Operationeel Verkeersmanagement en wegendistrict Operationeel verkeerskundigen, medewerkers/coördinatoren verkeer wegendistrict Afgelopen week/weken: wat leren we van de baalfiles? Komende week/weken: welke baalfiles kunnen we voorkomen Bespreken: verkeersmaatregelen vanaf hinderklasse 2 Bijschaven werkbare uren voor verkeersloket Komende werkzaamheden in combinatie met evenementen en weersverwachtingen MinderHinderteam en hoofd Operationeel Verkeersmanagement Verkeersloket Wekelijks of tweewekelijks Een overleg per regionale dienst lijkt logisch, maar het kan ook per verkeerscentrale worden georganiseerd. Dit overleg bespreekt meer dan MinderHinder alleen en gaat ook over evenementen en (baal)files door ongevallen. Pagina 17 van 98

18 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen MinderHinderorganisatie 2 mei 2012 en 18 april 2014 Tabel 4.2 Tactisch niveau: MinderHinderteam Organisatieonderdelen Rolhouders, afdeling Operationeel Verkeersmanagement, wegdistricten. Eventueel Realisatie Infrastructuur Wie Verkeersmanager, infraprovider, verkeeradviseurs (rolhouders / Operationeel Verkeersmanagement / wegendistrict), WPK-planner. Eventueel omgevingsmanagers Realisatie Infrastructuur, medewerkers Planmatig Beheer en Onderhoud wegendistrict Gaat over Slots, hinderplanning en wijzigingen, hindercategorie A t/m D, opstellen werkbare-urentabel PIN s opstellen, bijsturen en aapreken op MinderHindergedachtegoed beheren, binnen de dienst uitdragen en aanspreken: kaders en Werkwijzer Doorspreken projecten Coördineren en de lijn en het project aanspreken aan op resultaat Afstemmen met andere regionale diensten Schaalt op naar Directeur of HID Stelt kaders voor Operationeel niveau en verkeersloket Frequentie Afhankelijk van de ontwikkelingsfase. In het begin ongeveer tweewekelijks, wellicht later minder. Opmerkingen Het centrale overleg binnen de dienst. Valkuil: door een te krachtig MinderHinderteam, kunnen projecten mogelijk minder goed van de grond komen. Tabel 4.3 Strategisch niveau: Overleg staf directeur Wegen en Verkeer of directieteam Organisatieonderdelen Staf directeur Wegen en Verkeer: directeur, afdelingshoofden en rolhouders Directieteam: directeuren van de dienst Gaat over Ingewikkelde slots en wijzigingen op basis van voorstellen van het Minder- Hinderteam Werkbare uren vaststellen Bijsturen op PIN s per maand en per trimester Schaalt op naar HID en landelijk Stelt kaders voor MinderHinderteam Frequentie Naar behoefte Opmerkingen Afhankelijk van de situatie is er voorkeur voor de staf of directieteam Rollenmodel De verantwoordelijkheid voor doorstroming en de technische kwaliteit van het wegennetwerk ligt bij de Directeur Wegen en Verkeer, oftewel de netwerkregisseur. De verkeersmanager en infraprovider zijn de belangrijkste adviseurs (rolhouders) van de regisseur en vormen de ruggengraat van het MinderHindergedachtegoed, zowel op regionaal als landelijk niveau. De netwerkregisseur moet op basis van adviezen, transparante en gewogen besluiten nemen, om zo de kwaliteit van het netwerk tijdens de het werk hoog te houden. De belangen van de infraprovider en verkeersmanager zijn vaak tegengesteld. De verkeersmanager zet zich in voor het belang van de weggebruiker. Hij volgt alle activiteiten (eigen werken, ontwikkelingen in de omgevingen, relatie met andere netwerken) in het netwerk vanuit het oogpunt van het optimaliseren van de doorstroming van verkeer. infraprovider staat voor het belang van de wegbeheerder. De infraprovider volgt alle activiteiten in het netwerk vanuit het oogpunt van het waarborgen van de technische kwaliteit. Om de tegenstrijdige belangen in evenwicht te brengen, wordt er gewerkt met het rollenmodel. De kracht van dit model is dat de rolhouders met elkaar moeten samenwerken en daarmee de verschillende belangen in balans brengen. Verkeersmanager en infraprovider zitten samen in het MinderHinderteam. Daarbij is het van belang dat zij altijd hun eigen adviesrol scherp houden. Pagina 18 van 98

19 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen MinderHinderorganisatie 2 mei 2012 en 18 april 2014 De vier rollen vertegenwoordigen de verschillende belangeninvalshoeken bij het nemen van beslissingen. De doorgetrokken pijlen geven de formele lijnen aan, bij de gestippelde pijlen gaat het om advies en afstemming. De vierde rol is in het model is de realisator. De realisator is verantwoordelijk voor de uitvoering, deze rol is toegewezen aan de hoofden van districten en afdelingen, zoals de verkeerscentrale en de afdeling Realisatie Infrastructuur. De rol van het district Het district is, via het verkeersloket, verantwoordelijk voor en aanspreekbaar op alle genomen verkeersmaatregelen tijdens uitvoering. De Nightriders kijken door de ogen van de weggebruiker (aan de hand van een checklist) hoe het op de rijkswegen staat met de berichtgeving over de werkzaamheden. Zij koppelen dit terug naar het district. Doorstromingsteams Om MinderHinder bij een project op operationeel niveau goed te verankeren is het verstandig om een doorstromingteam in te richten. Dit is met name aan te raden bij grote werken, waar de kans op verkeershinder groot is. Zo n samengesteld team kan tijdens de daadwerkelijke uitvoering snel ingrijpen bij onverwachte gebeurtenissen. Het doorstromingsteam is bijvoorbeeld tijdens de uitvoering van een weekeindafsluiting vierentwintig uur beschikbaar, om zo snel te kunnen anticiperen op ongewenste situaties. Het team bestaat uit een operationeel verkeerskundige en een vertegenwoordiger van het project, het district en de opdrachtnemer. Om effectief te kunnen opereren heeft het doorstromingsteam mandaat nodig als het gaat om ingrijpen op zaken als verkeersmaatregelen, regelscenario s en werkmethoden. 4.2 De rol van het project In alle projecten, dus ook bij MinderHinder hanteert Rijkswaterstaat het Integraal Project Managementmodel (IPMmodel). Hierin is de projectmanager verantwoordelijk voor de realisatie van de projectopdracht binnen gestelde randvoorwaarden. De omgevingsmanager is verantwoordelijk voor en aanspreekbaar op MinderHinder. Hij zorgt onder andere voor slots, MinderHinder in het contract, de uitvoering en communicatie. In de eerste fasen van het project (scope, voorbereiding, contract) is de omgevingsmanager het tactische verlengstuk van het regionale MinderHinderteam. Diverse documenten worden in eerste instantie door de omgevingsmanager met het MinderHinderteam besproken. Waarna het MinderHinderteam advies geeft aan de directeur Wegen en Verkeer. Bij veel grote projecten is er tijdens de uitvoeringsfase een operationeel team dat zich bezighoudt met de (operationele) planning van een project. Dit team is dan de operationele schakel tussen het operationeel overleg en district. Bij afwijkingen van Pagina 19 van 98

20 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen MinderHinderorganisatie 2 mei 2012 en 18 april 2014 eerdere afspraken dient dit team op te schalen naar het MinderHinderteam. Vaak wordt een operationeel team samen met medewegbeheerders en andere stakeholders gevormd. Directie Projecten Grote projecten staan onder aansturing van Directie Projecten, een onderdeel van Dienst Infrastructuur. Net zoals een projectmanager integraal verantwoordelijk is voor de realisatie van het project, is Directie Projecten integraal verantwoordelijk voor aansturing van projecten, inclusief MinderHinder. De hinderkaders worden in de diverse plannen bepaald door de directeur Wegen en Verkeer. 4.3 De landelijke organisatie Op landelijk niveau is er één overleg speciaal voor MinderHinder, waarbij verkeersmanagers en infraproviders uit de diensten samenkomen: de regiegroep MinderHinder. Het doel van dit overleg is het actief verankeren van MinderHinder, opgedane kennis te delen en te blijven verbeteren in werkwijze. Het regie-overleg wordt voorgezeten door een Directeur Wegen en Verkeer, hij vormt de schakel met de Voorbereidingsgroep Droog. Dit overleg vormt ook de schakel naar andere relevante landelijke overleggen: Districten Uitvoeringsoverleg (DUO), Adviesgroep Hoofden OVM en het Landelijk Verkeersmanagement Overleg (LVM). De regiegroep is primair verantwoordelijk voor het opstellen van de landelijke hinderplanning en het opstellen en monitoren van de MinderHinder-PIN s. Het akkoord hierover wordt gegeven door het LVM. Ter ondersteuning van het regieoverleg bestaat het landelijk MinderHinderteam vanuit Dienst Infrastructuur, DVS en VCNL. Dit team is verantwoordelijk voor de afstemming van de landelijke planning en de communicatie, het landelijk monitoren van PIN s en het faciliteren van het regieoverleg bij het verankeren, ontwikkelen en monitoren van het MinderHindergedachtegoed. Het landelijk MinderHinderteam rapporteert aan de Landelijk Verkeersmanagement. 4.4 Opschalingmodel Als alles loopt zoals het moet, werkt het bovenstaande model uitstekend. Echter kunnen ongewenste situaties zich altijd voordoen. Als de zaken anders lopen dan gepland, is er zowel op operationeel als tactisch niveau een opschalingmodel. Operationele opschaling: ongeplande hinder De operationele opschaling is geregeld volgens de procedure WERKBESCHRIJVING OVM IN CRISISSITUATIES 4. De verkeerscentrale is primair aanspreekbaar op de doorstroming en zal via het hoofd Operationeel Verkeersmanagement en de directeur Wegen en Verkeer opschalen. Bij bovenregionale verkeerseffecten is opschaling naar VCNL aan de orde. 4 corporate.intranet.rws.nl/content/publishedmedia/2a71fc8b-90d8-42ea-8758-f31d14baa5f8/16.% 20Werkinstructie%20OVM%20in%20crisissituaties%20-%20inclusief%20proces%20verkeeralarm.pdf Pagina 20 van 98

21 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen MinderHinderorganisatie 2 mei 2012 en 18 april 2014 Tactische opschaling: geplande hinder en wijzigingen buiten de kaders Er zijn vijf niveaus bij dit opschalingmodel. Het huidige model gaat voorbij aan de samenwerkingspartners in de regio. Waar relevant, dienen de partners in de opschaling te worden meegenomen. 1 Het MinderHinderteam Situaties die binnen de MinderHinderkaders en PIN s blijven worden in principe afgehandeld op dit niveau. Daarbij kan het gaan om het aanvragen van slots of veroorzaakte hinder. 2 De directeur Wegen en Verkeer Is er een wijziging buiten de afgesproken kaders, dan moet dit direct opgeschaald worden naar de directeur Wegen en Verkeer. Hij is degene die een knoop doorhakt, desgewenst met een advies van VCNL. Voorbeelden van opschaling op dit niveau: een project dat uit de planning loopt grotere hinder dan gepland PIN s die uit de hand lopen opvallende baalfiles 3 Het afstemmen tussen directeuren Wegen en Verkeer en diensten. Vaak hebben werken bovenregionale effecten, bijvoorbeeld doordat een omleiding door het gebied van een andere dienst loopt. Dit levert snel conflicten op. Het verdient de voorkeur dat diensten onderling via hun directeur tot een oplossing komen, met een advies van VCNL. Ook Directie Projecten speelt hierin een rol, wanneer het gaat om de balans in kosten en baten. 4 De landelijke opschaling Wanneer op het derde niveau geen afstemming is bereikt, dan volgt opschaling naar VCNL. In gesprek met de directeur Wegen en Verkeer of één van de realisatoren zoekt het VCNL naar afstemming. 5 Het Landelijk Verkeersmanagement De hoogste opschaling bestaat uit de driehoek Landelijk Verkeersmanger, HID van de regionale dienst en portefeuillehouder van Directie Projecten. Daar wordt de uiteindelijke afweging en beslissing gemaakt. Die eventueel ter accordering wordt voorgelegd aan de Directeur-Generaal 4.5 Samenwerkingspartners Voor de weggebruiker is weg een weg en hij is zich vaak niet bewust van de verschillende wegbeheerders. Zijn doel is om probleemloos van A naar B te komen zonder last te hebben van de beheersgrenzen. Beperken van hinder kan daarom alleen in samenwerking met medewegbeheerders. Voor MinderHinder moeten ook andere partners en belanghebbenden bij de samenwerking betrokken worden. Rijkswaterstaat wil een betrouwbare organisatie zijn, met de bereidheid te luisteren, te overleggen en te anticiperen. Samen met weggebruikers en andere belanghebbenden zoekt Rijkswaterstaat in een vroeg stadium naar oplossingen om de hinder te beperken. Hierbij helpt de Pagina 21 van 98

22 Rijkswaterstaat VERSIE 2.0 Werkwijzer MinderHinder wegen MinderHinderorganisatie 2 mei 2012 en 18 april 2014 publiekscirkel om de omgeving te inventariseren Regionale samenwerking Het is niet de bedoeling van Rijkswaterstaat om aan de partners een samenwerkingsmodel op te dringen of voor te schrijven. Zo werkt samenwerking niet. Wel is de werkwijze RegioRegie de inzet van Rijkswaterstaat voor samenwerking op netwerkniveau. De werkwijze is een eenvoudige en inspirerende manier om tot een gezamenlijke regionale hinderplanning te komen, waarop kan worden gekoerst tijdens de uitvoering. RegioRegie Om samenwerking op netwerkniveau te concretiseren werken en communiceren samenwerkende regiopartners dan onder de naam RegioRegie. Bij de samenwerking gaat het met name om de afstemming van werken en het gezamenlijk bedienen van stakeholders. RegioRegie is ontwikkeld door de provincie Noord-Holland, Rijkswaterstaat en gemeenten. De afspraken voor RegioRegie: Er is regelmatig een ambtelijk overleg over de regionale hinderplanning. Tijdens het overleg worden conflicten in de planning, zoals gelijktijdig werken op omleidingsroutes, geïdentificeerd en geëlimineerd. De regionale hinderplanning wordt vastgesteld in een bestuurlijk overleg. Om de effectiviteit van het werken te verhogen kunnen er meerdere regiegroepen actief zijn. Wegbeheerders zijn en blijven verantwoordelijk voor de eigen projectplanning. Een wegbeheerder die na vaststelling van de regionale planning zijn planning wijzigt is daarvan de probleemeigenaar. Hij moet zelf beschikbare ruimte vinden in het netwerk vinden of medewegbeheerders verleiden te schuiven met hun project. Regiopartners stellen een RegioRegisseur aan, een functionaris met het mandaat Zwaarwegend Advies met opschortende werking (tot een volgend bestuurlijk overleg). Het bedienen van regionale stakeholders wordt in klankbordgroepen gekoppeld aan de regiegroep(en). Projecten maken voor hun omgevingsmanagement zoveel mogelijk gebruik van deze klankbordgroepen. Dit is efficiënt: het voorkomt overvragen van de stakeholders en is ook een sterke wens van die stakeholders. Onderlinge communicatie Op dit moment wordt er gewerkt aan de koppeling van planningssystemen van de regio s via de Nationale Databank Wegverkeersgegevens. De koppeling gaat mogelijk maken, dat informatie over wegwerkzaamheden eenvoudig en zonder extra moeite via de Nationale Databank Wegverkeersgegevens beschikbaar wordt gesteld aan de collega wegbeheerders. Alle wegbeheerders leveren via hun eigen planningssysteem hun planning aan. Op basis hiervan wordt de regionale hinderplanning gemaakt. De databank is toegankelijk voor de samenwerkende wegbeheerders en partners. Nationale hinderplanning De nationale hinderplanning wordt minimaal eens per jaar besproken en vastgesteld in het Landelijk Verkeersmanagement Beraad. Een adviseur van het beraad controleert de inhoud en randen van de regiogebieden, maar regiopartners zijn en blijven verantwoordelijk voor de hinderplanning. Na vaststelling van hinderplanning kan over de projecten worden gecommuniceerd op initiatief van de wegbeheerder in kwestie. Op dat moment wordt het project door de databank vrijgegeven voor publicatie aan partners en serviceproviders van werken aan de weg Samenwerking met NS en ProRail Rijkswaterstaat en NS hebben een gezamenlijke ambitie om de mobiliteit in Nederland beter te faciliteren. De afgelopen jaren hebben de organisaties bij diverse pro- Pagina 22 van 98