Frailty: bruikbaar kader in de palliatieve zorg? Prof Jan De Lepeleire Academisch Centrum Huisartsgeneeskunde KU Leuven

Transcriptie

1 Frailty: bruikbaar kader in de palliatieve zorg? Prof Jan De Lepeleire Academisch Centrum Huisartsgeneeskunde KU Leuven

2 M Desmedt

3 - Inleiding - Wat is frailty? - Wat heeft frailty aan palliatieve zorg? - Wat heeft palliatieve zorg aan frailty?

4 Frail/Frêle: mode- of containerbegrip - Frêle: broos, teer (Van Dale) - Kwetsbaar: cave containerbegrip - Kwetsbare ouderen - Kwetsbare kinderen - Kwetsbare burgers

5 Categoriën Patiënten - De palliatieve patiënt - De chronische patiënt van mechelen et al 2012 de lepeleire et al Patiënt met ernstige psychiatrische problemen (EPA) Delespaul En nu de kwetsbare patiënt

6 En wat met kwetsbaarheid van de hulpverlener?

7 Frailty als begrip -evolutie van (mono) ziekte naar polypathologie (Inouye 2007) 'Bezorgd om breekbaarheid

8 1+2+3 rule function 1. Normal aging 2. Chronic diseases 3. Risk factors treshold time Bouchon J-P.

9 1+2+3 rule function 1. Normal aging 2. Chronic diseases Frailty treshold Bouchon J-P. 3. Risk factors time Disability

10

11 Kwetsbaarheid/ Frailty Kwetsbaarheid = -een toestand of syndroom -dat resulteert in een multisysteem reductie van de reserve capaciteit, -waardoor een zeer wankel evenwicht voor meerdere systemen ontstaat, -op een zodanige manier dat kleine verstoringen van het steady state systeem majeure verwikkelingen kunnen hebben (morbiditeit, mortaliteit) bv. heupfractuur

12

13

14 Waaruit bestaat het? - Spierverlies - Gewichtsverlies - Lage activiteitsgraad - Vermoeidheid bij inspanning - Vertraagde performantie - Evenwichtsproblemen Fried 2001

15 Welke soorten? - Primaire frailty (zonder weinig aantoonbare ziekten ) - Secondaire frailty (bv bij dementie) Moorhouse 2012

16 Wat is het niet?

17

18 Wat is het niet?

19 Oorzaken - Leeftijds- of ziektegerelateerde fysiologische achteruitgang met - Spiermassaverlies - Endocriene veranderingen - Chronische ontstekingsprocessen Moorhouse 2012

20 Verloop

21 Behandeling en / of Preventie? F ood intake maintained R esistance exercises A therosclerosis prevention I solation avoidance (i.e., go out and do things) L imit pain T ai Chi or other balance exercises Y early check for testosterone deficiency

22 Kan frailty gemeten worden? Klinimetrische evaluatie cfr Apgar Score bij pasgeborenen De Lepeleire 2009

23 Kan frailty gemeten worden? - Vermoeidheid gerapporteerd door persoon - Fysieke performantie - Stappen - Aantal comorbiditeiten - Voedingsstatus Geriatric Advisory Panel, 2008

24 Kan frailty gemeten worden? - Zelf ingeschatte gezondheid - Fysieke items - ADL - IADL - Cognitie Daniels 2012

25 Kan frailty gemeten worden? - Psychologische elementen - Sociale elementen - Voeding/gewicht - Medicatie - Gebruik Medische diensten - Valincidenten Daniels 2012

26 Frail instrument (frail autonomy instrument Leuven) De Lepeleire 2004

27

28 Screenen voor Frailty Daniels L 2012

29 Screenen voor Frailty Detecting Frailty in Primary Care: a major challenge for Primary Care Physicians (Rougé-Bugat ME, 2013) Gerontopole Frail Scale - Leeft patient alleen? - Gewichtsverlies 3 maanden? - Vermoeid 3 maanden? - Verplaatsingsproblemen 3m? - Geheugenklachten? - Trage stap (>4 sec voor 4 stappen) ja neen weet niet

30 Wat zijn we ermee?

31 - Nemen klinische beslissingen - Evaluatie van interventies - Prognostische evaluatie

32 4 trajecten (Lunney, 2003)

33

34 - Voorspellen uitkomst - Vaststellen van risico - Inschatten kans op verwikkelingen

35 - Casefinding en diagnose bv dementie - Shift maken van orgaan- ziektegericht discours naar gezondheidsuitkomst - Inschatten mortaliteitsrisico - Risico inschatting voor opname in rustoord

36 Maria D 11 dec Hogere opleiding -Gehuwd ingenieur -Kinderen univ. Studies Maria V 10 dec Hogere opleiding -Gehuwd ingenieur -Kinderen univ. Studies -Borstkanker -N medicatie= 1 -Weinig frail -Stervensproces 2 maanden -Hypertensie -N medicatie= 1 -Erg frail -Stervensproces 1,5 dag

37 Evoluties naar groepen - Gestart bij de ouderen Nu uitbreiding naar - Chirurgische patiënten - Psychiatrische patiënten - Nu de palliatieve patiënten?

38 Wat heeft frailty aan palliatieve zorg? -Ernstige frailty is vaak niet tgv. één ziekte maar gevolg van een complex samengaan van sociale, psychologische en medische noden (parallel met patiënt s palliatieve noden) Boockvar 2006

39 Wat heeft frailty aan palliatieve zorg? Wat dan belangrijk is: - Comfortbehandeling - Kwaliteit van leven Boockvar 2006

40 Wat heeft frailty aan palliatieve zorg? Wat dan belangrijk is: - Vroegtijdige zorgplanning - Communicatie patiënt zorgverlener - Aangepaste palliatieve zorg - Hospice. Boockvar 2006

41 Wat heeft frailty aan palliatieve zorg? Het frailty concept heeft met het palliatief kader gemeen: - dat ze beiden uitgaan van een persoonsgericht, - geïntegreerde en integrerende manier - van kijken naar de persoon, hetzelfde mensbeeld hanterend

42 Wat heeft frailty aan palliatieve zorg? Frailty is het typische model voor palliatieve zorg omdat optimale aanpak omvat preventieve, levensverlengende, rehabilitatieve en palliatieve maatregelen.. Gebaseerd op de patient zijn noden en voorkeuren Morrison 2003

43 Wat heeft palliatieve zorg aan Frailty? Frailty is een kader om, - niet pathologie-geöriënteerd (of beperkt) - naar mensen en hun noden te kijken

44 Wat heeft palliatieve zorg aan Frailty? Frailty is een dynamisch concept dat ons leert dat remediëring mogelijk is

45 Wat heeft palliatieve zorg aan Frailty? - Omwille van de aangetoonde en beschreven klinische mogelijkheden kan integreren van het frailty-concept waardevol zijn in de zorgplanning bij patiënten in de palliatieve situatie/setting.

46 Besluiten - Frailty andere bril - Frailty integraal mensbeeld - Fraity beslisondersteunend - Frailty zorgplanning - Frailty omkeerbaar geen fatalisme