Effect van voeding en malnutritie op sarcopenie. symposium 'Voeding bij de geriatrische zorgvrager'

Transcriptie

1 Effect van voeding en malnutritie op sarcopenie symposium 'Voeding bij de geriatrische zorgvrager' Stany Perkisas 30/04/2019

2 Wat moet je straks wijzer zijn? Waarom sarcopenie op een voedingssymposium? Wat is sarcopenie? Wat zijn de verschillende aspecten van sarcopenie? Hoe sarcopenie voorkomen?

3 Inleiding: veroudering Inhoud Sarcopenie Definitie Test Oorzaak Diagnose Screening Behandeling Take home messages

4 Inleiding: veroudering Inhoud Sarcopenie Definitie Test Oorzaak Diagnose Screening Behandeling Take home messages

5 Er zijn natuurlijke veranderingen in alle orgaansystemen: Veroudering Hart/bloedvaten: hartfunctie, bloeddruk Longen: gasuitwisseling, longinhoud Nieren: klaring Maag- darmstelsel: motiliteit Huid: veralgemeende achteruitgang, collageen/elastine Bot: osteoporose Wat met de spier?

6 Grootste orgaan (40% van het lichaamsgewicht) Veroudering: spier Taak Voortbeweging Hormonale werking (effect insuline) Voorraadschuur (koolhydraten, eiwitten, vetten) Verlies van kg/decade (na 2e decade)

7 Sarcopenie Algemeen jaarlijks verlies van spiermassa: mannen 1%, vrouwen 0.5% MAAR 1-2% per jaar vanaf 50 jaar 1.5-3% per jaar vanaf 60 jaar Nog toename achteruitgang vanaf 70 jaar Prevalentie: Afhankelijk van gebruikte afkapwaarden Vrouwen: % Mannen : %

8 Inleiding: veroudering Inhoud Sarcopenie Definitie Test Oorzaak Diagnose Screening Behandeling Take home messages

9 Sarcopenie Sarx (vlees) en penia (weinig, tekort) Definitie: (leeftijdsgebonden) achteruitgang van spiermassa, spierkracht en functionaliteit. - Het verschil wordt gemaakt tussen de drie onderdelen. - Nuttig? Relevant? - Geen evenredige relatie van spiermassa met kracht of functionaliteit.

10 Gezondheidsuitkomsten Sarcopenie is gelinkt aan -Hogere mortaliteit (OR 3.60) -Meer functieverlies (OR 3.03) -Frequenter vallen (OR 2.38) -Meer fracturen (OR 1.17) -Langer hospitaalverblijf (OR 1.87) -Frequentere hospitalisatie (OR 1.57)

11 Etiologie Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis. EWGSOP. Age and Ageing 2010; 39:

12 Primaire sarcopenie Etiologie Leeftijdsgerelateerd Geen oorzaak duidelijk buiten veroudering Secondaire sarcopenie Activiteit (bedrust, weinig beweging, zwaartekrachtloosheid) Ziekte (acuut/chronisch, infectie, kanker) Voeding (malnutritie, malabsorptie, )

13 Etiologie: primaire sarcopenie Meerdere oorzaken Veranderingen in spierarchitectuur (vezels, bindweefsel, vetweefsel) Zenuwgerelateerde oorzaken (centraal, perifeer) Hormonale factoren (oestrogeen, testosteron, vitamine D) Krachtsverlies bestaat voor 50% uit neurologische factoren 40% uit vermindering van spiermassa

14 Meest gebruikt: EWGSOP Diagnostische criteria Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis. The European Working Group on Sarcopenia in Older People. Age and Ageing 2010; 39:

15 Wat screenen?

16

17 Diagnose: beperkingen? Niet altijd duidelijke afkappunten Soms moeilijk te vergelijken gezien meettechnieken legio Niet alle technieken beschikbaar!

18 Meten Spiermassa Spierkracht Functionaliteit

19 Spiermassa meten Echografie! Onduidelijke/ontbrekende afkappunten! Normaalwaarden? Terugbetaling?

20 Meten Spiermassa Spierkracht Functionaliteit

21 Piekt in 4e decade, daarna langzame achteruitgang Spierkracht Verlies van 1.5% / jaar vanaf 50 jaar Versnelt tot 3% / jaar vanaf 60 jaar Handknijpkracht: meest gebruikt

22 Gecorreleerd met - Spierkracht onderste lidmaat - Knie flexie/extensie - Spierdoorsnede (CSA) aan de kuit - Klinische merker slechte mobiliteit - ADL stoornissen Kan gebruikt worden in plaats van meer ingewikkelde metingen Handgrip

23 Spierkracht Cut-off voor normale spierkracht voor 70+ Vrouwen: 20 kg Mannen: 30 kg Ter info: Cut-off voor normale spierkracht voor 20-30j Vrouwen: 30 kg Mannen: 47 kg

24 Meten Spiermassa Spierkracht Functionaliteit

25 Functionele Evaluatie Verschillende mogelijkheden voor testing: Gangsnelheid Timed Up and Go Short Physical Performance Battery (SPPB)

26

27

28

29 Negatieve uitkomsten afhankelijkheid gangstoornis vallen mortaliteit

30 Visuele schalen Bedoelt als snelle referentie. Te gebruiken voor ruwe inschatting. Voorbeed: Clinical Frailty Scale

31 Studie Link tussen malnutritie en sarcopenie in een gehospitaliseerde populatie Dienst Geriatrie van het Sint-Elisabethziekenhuis (Antwerpen) Periode 01/08/ /01/2013 Nutritionele screening - Mini Nutritional Assessment Short Form - Pre-albumine, albumine

32 Resultaten Aantal patiënten 304 Geslacht 32.9% man 67.1% vrouw Spiermassa (gr) Handknijpkracht (kg) Links 522±210 Man 16.6 ± 9.2 SPPB 3.6±3 Rechts 531±219 Vrouw 14.4 ± 8.8 Pre-albumine (mg/dl) 20.0 ± 7.1 (normaalwaarde 15-40) Albumine (g/l) 31.3 ± 5.5 (normaalwaarde 35-55) MNA-SF 9.2 ± 3

33 Resultaten Positieve correlatie tussen (pre-)albumine en - spiermassa (p<0.05) - handknijpkracht (p<0.05) - SPPB (p<0.05) Positieve correlatie tussen MNA-SF en - spiermassa (p<0.02) - handknijpkracht (p<0.044) - SPPB (p=0.006)

34

35

36 Er is een positieve correlatie tussen nutritionele status spiermassa, spierkracht en functionaliteit

37 Mortaliteit Zijn negatief gecorreleerd met mortaliteit: MNA-SF (p <0.001) BMI (p <0.05) Pre-albumine (p <0.05)

38 Odds ratio Mortaliteit: studie OR p-waarde Pre-albumine (<18.0 mg/dl) <0.001 Albumine (<35.0 g/l) MNA-SF Malnutritie <0.001 Risico op malnutritie <0.001 SPPB Lage scores (0-4) Intermediar (5-7)

39

40 Behandeling Voeding Beweging

41 Correcte voeding ( veel voeding) 1-1,2 gr eiwit/kg lichaamsgewicht/dag Te verdelen in 3 dagdelen Behandeling: voeding Voorkomen van gewichtsverlies 1 kg ongewild gewichtsverlies 30% eiwit ( spier ), 70% vet

42 Fysieke inspanning Behandeling: beweging Rust roest! Weerstandsoefeningen Balansoefeningen Let op: sedentaire levensstijl voor pensioen

43 Farmacologische behandeling Farmacotherapeutisch (weinig mogelijkheden) Testosteron : inconclusief Groeihormoon : inconclusief Oestrogenen : inconclusief Statines : inconclusief Vitamine D : reductie in vallen Myostatine inhib. : fase 1 positief België staat bekend om zijn myostatine problemen

44 Inhoud Inleiding: veroudering Frailty Sarcopenie Definitie Test Oorzaak Diagnose Screening Behandeling Take home messages

45 Take home messages Sarcopenie overkomt ons allemaal Actieve preventie is gemakkelijk Voeding Beweging