Koorts. Diagnostische valkuilen bij de oudere patiënt

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Koorts. Diagnostische valkuilen bij de oudere patiënt"

Hanne Kuiper
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Koorts Diagnostische valkuilen bij de oudere patiënt

2 Koorts Sinds de Oudheid weet men dat verhoogde lichaamstemperatuur een teken van ziekte kan zijn Vanaf e eeuw worden thermometers ontwikkeld 1868 Wunderlich: 37 0 C axillair is normale temp > 38 0 C koorts

3 Meetmethodes Centrale temperatuur (Gouden standaard) A. Pulmonalis, blaas of oesofagus Oraal Circa C lager Verstoring door voedsel/dranken, lokale ontsteking, kauwen Axillair Lager dan kerntemperatuur, grote variabiliteit, langdurige tijdsmeting Rectaal Contra-indicaties (stolling, hemorroiden, OK) Trage reactie bij temperatuurschommelingen Kwik versus elektrisch Tympanisch (infrarood) Zeer wisselende resultaten Verstoring door cerumen, afwijkende anatomie, otitis externa

5 Presentatie van infecties op hogere leeftijd Atypisch Functionele en/of mentale achteruitgang Anorexie Verergeren onderliggende aandoeningen

6 Koorts ontwikkeling bij ouderen? Kwetsbare ouderen hebben een lagere gemiddelde lichaamstemperatuur (< C) De reactie op endogene pyrogenen (IL-1, IL-6 en TNF-alpha) is verminderd op hogere leeftijd Dus: ontwikkeling koorts is minder waarschijnlijk op hoger leeftijd (30-50% van de oudere patiënten krijgt geen koorts bij ernstige infectie) Gomolin 2005, Henschke 1993 Musgrave 1990

7 Definitie van koorts op hoge leeftijd 1. Persisterende toename van de basale lichaamstemperatuur van minstens C 2. Orale temperatuur van minstens C, of herhaalde orale temperatuur boven C 3. Rectale temperatuur van minstens C, bij herhaling gemeten Castle 1993, Norman 2000

8 Bacteriemie en sepsis De incidentie van bacteriemie bij opname bij oudere patiënten is hoog (tot 14% van alle opnamen) Koorts, koude rillingen en zweten ontbreken vaak De bron is vaker gastro-intestinaal of uro-genitaal dan bij jongere patiënten (G neg staaf)

9 Is bacteriemie/sepsis ernstig? Incidentie ernstige sepsis in EU: 90,4/ pj ICU opnames: 25-38/ per jaar Ziekenhuis sterfte: 35-45% Deze sterfte is: 6-10 x hoger dan bij acuut myocardinfarct 4-5 x hoger dan icva Daniels, JAC 2011, Vincent, Crit Care Med 2006

10 Prognose van sepsis bij ouderen 28 dagen mortaliteit bij jong volwassenen is 26-33% 28 dagen mortaliteit bij mensen >65 jaar is 35-42% Nosocomiale G neg. Bacteriemie: jong volwassenen: mortaliteit is 5-35% >65 jaar: mortaliteit is 37-50%

11 Cijfers over de mortaliteit bij sepsis van opnames in het AZM dagen sterfte totaal (n= 79/641: 12,3 %) < 65 jaar (n= 15/288:5.0%) > 65 jaar (n= 64/353: 18,1%) > 75 jaar (n=52/214: 24%) > 85 jaar (n=24/79: 30.3%)» Stassen et al 2011

12 Predisponerende factoren voor infectie bij ouderen Co-morbiditeit en functionele achteruitgang Afnemende immuniteit Ondervoeding Sociale en omgevingsfactoren

13 Co-morbiditeit en functionele achteruitgang Diabetes, Nierfalen, Hartfalen (oedeem vorming), COPD Immobiliteit/ incontinentie/ vallen/ slikstoornissen afnemende hoest en wurgreflex Gevolg is een gereduceerde immuniteit Aspecifiek (barrières) Specifiek (immuun respons door herkenning van microbiële producten)

14 Immunologische veroudering Ontregeling van immuun response op meerdere niveaus Klinische relevantie?

15 Voeding Eiwit en energie ondervoeding Associatie met vertraagde wondgenezing, decubitus, ulceratie, CAP, risico op nosocomiale ziekte, verlengde opname duur en mortaliteit. Aanwezig bij 30-60% van de mensen > 65 bij opname in het ziekenhuis

16 Specifieke voedingsdeficiënties B12 deficiëntie en inadequate reactie op pneumococcen vaccine Multi-vitamine supplementen (vit C, E, B6 foliumzuur) en Zn en Se en zouden de afweer verbeteren (niet evidence based en controversieel, suppletie wordt niet aangeraden)

17 Sociale en omgevingsfactoren Kwetsbaarheid (co-morbiditeit, ondervoeding, functie verlies) Verblijf in verpleeg/ verzorgingshuis Cognitieve achteruitgang Ontbreken van adequate preventieve maatregelen

18 Model voor infectierisico bij ouderen gastheer Co-morbiditeit, medicatie gebruik, ADL en cognitie achteruitgang, hoest, slikreflex afname en immunologische veroudering Infectie risico neemt toe Omgeving Ondervoeding, institutionalisering, cognitieve achteruitgang, gebrekkige preventie

19 Wat moet ik weten? Infecties bij oudere patiënten komen frequent voor, met name vanuit gastro-intestinaal en uro-genitaal gebied (G neg) Het beloop is ernstiger dan bij jongeren De presentatie is vaak atypisch De definitie van Koorts bij oude patiënten ziet er anders uit dan bij jongeren

20 Wat moet ik doen? Denken aan infectie bij oudere patiënten bij aanwezigheid van: Functionele en/of mentale achteruitgang Anorexie Verergeren onderliggende aandoeningen NB ook bij afwezigheid van koorts

21 Wat moet ik uitleggen? Het ontbreken van koorts bij oudere patiënten sluit een aanwezigheid van een infectie niet uit.

Vergelijkbare documenten

Kwetsbare ouderen in het ziekenhuis. Sophia de Rooij

Kwetsbare ouderen in het ziekenhuis Sophia de Rooij 2 Mw C. Bundel-Katz 3 Mw C. Bundel-Katz 4 Mw C. Bundel-Katz 5 Mw C. Bundel-Katz 6 Mw C. Bundel-Katz Voelt zich na een korte wandeling in haar tuin niet