Doorbraak WOZ 2014 Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde

Transcriptie

1 Doorbraak WOZ 2014 Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde Onderzoekcentrum Drechtsteden dr. B.J.M. van der Aa september 2014

2 Colofon Opdrachtgever Tekst Foto Drukwerk Gemeentebelastingen Drechtsteden Onderzoekcentrum Drechtsteden carisenreiner.nl Impuls Publiciteit, Sliedrecht Onderzoekcentrum Drechtsteden Raadhuisplein 3, Zwijndrecht Postbus 619, 3300 AP Dordrecht twitter.com/ocdrechtsteden Partner voor beleid Wij zijn partner voor beleid van de zes Drechtsteden gemeenten. Met onze 16 medewerkers voeren we onderzoek en adviestrajecten uit voor deze gemeenten en andere organisatieonderdelen van de Drechtsteden en externe partijen. We hebben ruim 40 jaar ervaring in het doen van allerlei soorten onderzoek voor gemeenten en nonprofit organisaties. Onze producten zijn onder andere beleidsvoorbereidend, -ondersteunend en evaluerend onderzoek, strategisch beleidsadvies, klanttevredenheidsonderzoek, monitoring van ontwikkelingen en trends, en het verzamelen, bewerken en beschikbaar stellen van (statistische) basisinformatie. Onze expertise beslaat een groot aantal beleidsterreinen, zoals bestuur, economie en arbeidsmarkt, welzijn en zorg, jeugd en onderwijs, leefomgeving en vrijetijd. Overnemen van delen van de tekst is toegestaan onder voorwaarde van een duidelijke bronvermelding.

3 Inhoud Managementsamenvatting Inleiding Aanleiding en doel Vraagstelling Opzet Leeswijzer Gemeente Almere - woningen Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Amersfoort Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Schijndel Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Sliedrecht Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeenten in Twente Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Tilburg Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie... 61

4 8 Gemeente Rotterdam Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectkenmerken en WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Almere niet-woningen Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren... 70

5 Managementsamenvatting In 2011 en 2012 hebben de eerste gemeenten via pilots woningeigenaren eerder betrokken bij het vaststellen van de WOZ-waarde. Als dienstverlening naar burger, om de registraties van de objectkenmerken te verbeteren en om bezwaren voor te zijn. Eind 2013 voerden al zeven gemeenten een voormelding uit, vaak voor de gehele gemeente. En niet meer alleen onder particuliere woningeigenaren, maar ook onder particuliere beleggers en eigenaren van courante niet-woningen. In deze rapportage leest u de bevindingen van de voormeldingen die in het najaar van 2013 zijn uitgevoerd. Zijn de gemeenten klaar voor de volgende stap: een gemeentebrede voormelding als regulier werkproces? De Wet WOZ stelt dat gemeenten (of samenwerkingsverband van gemeenten) jaarlijks de WOZ-waarde van (niet-)woningen moet vaststellen. Gemeenten verbeterden de laatste jaren al veel aan de dienstverlening richting burger. Om het WOZ-proces nog transparanter te maken, werd de interactieve WOZ geïntroduceerd: burgers krijgen op voorhand inzicht in de WOZ-waarde en de onderliggende kenmerken. Zij krijgen de gelegenheid om wijzigingsvoorstellen door te geven, die de gemeente vervolgens beoordeelt. De rapportage Doorbraak WOZ: naar een betere dienstverlening en uitvoering Wet WOZ van het Onderzoekcentrum Drechtsteden (juni 2013) laat al zien dat de voormelding bijdraagt aan een groter vertrouwen van de burger in de WOZ, dat ze dit initiatief waarderen, dat het leidt tot een betere registratie van de primaire en secundaire objectkenmerken en dat het aantal bezwaren halveert. Resultaten op hoofdlijnen We noemen hier de belangrijkste uitkomsten van de pilots uit het najaar van 2013 alvorens we ingaan op de conclusies en aandachtspunten. Deelname bij aanschrijven Pilots waarin woningeigenaren rechtstreeks worden aangeschreven kennen een respons van circa 30%. In Almere, dat voor het eerst meedeed aan de voormelding, ligt dit het hoogst (38%). In Amersfoort werd een nieuw pilotgebied gekozen en daar ligt de deelname iets hoger dan vorig jaar (27%). Schijndel ligt tussen beide gemeenten in (35%). Sliedrecht vormt de enige uitzondering: 1%, en lager dan vorig jaar (4%). Deelname bij niet-aanschrijven In de gemeente Tilburg en door het GBT werden vanuit het oogpunt van kostenbesparing voor het eerst niet alle eigenaren aangeschreven. In Tilburg werd zelfs niemand aangeschreven. Indien eigenaren niet of nauwelijks worden aangeschreven, ligt de respons rond de 1% (1,6% in Tilburg; 0,3% bij GBT). Geen terugkerende, jaarlijkse deelname Ongeacht het wel of niet aanschrijven: deelnemers uit het ene jaar doen een jaar later niet automatisch opnieuw mee. Zo reageerden in Sliedrecht drie van de 77 eigenaren die dat in 2013 ook deden (4%), in Tilburg 19 van 106 (18%). Hierdoor loopt de deelname jaarlijks terug. Deelnemers: WOZ-bezwaarmakers, ouderen en duurdere woningen We zien dat de deelname aan de voormelding hoger is onder woningeigenaren die recentelijk bezwaar maakten. Ook zien we in veel gemeenten een (iets) hogere deelname onder ouderen en door eigenaren van de duurdere, vrijstaande woningen. Indien een gemeente de woningbezitters niet aanschrijft, worden deze verschillen in deelname naar achtergrondkenmerk kleiner. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 5

6 Type reacties: afspiegeling van opzet voormelding De reacties van woningeigenaren worden voor een groot deel bepaald door wat gemeenten aan hen voorleggen tijdens de voormelding. In Amersfoort lag de nadruk op voorzieningen, onderhoud en kwaliteit en daar kwamen ook de meeste reacties over binnen. In Almere zien we bijvoorbeeld weer meer reacties op de primaire objectkenmerken. Weinig aanpassingen objectkenmerken We zien geregeld dat in het pilotgebied als geheel bij minder dan 1% van de woningen een primair of secundair objectkenmerk wordt aangepast. De scores zijn het hoogst in pilots die zich richten op een klein deel van de gemeente én voor het eerst worden uitgevoerd. Zoals in Almere (7,5% van de primaire objectkenmerken gewijzigd), of onder de nieuwe doelgroep in Amersfoort (3% van de secundaire objectkenmerken gewijzigd). Objectkenmerken: wijziging noodzakelijk voor aanpassing WOZ-waarde We zien grote verschillen tussen de pilots in de mate waarin bepaalde objectkenmerken worden aangepast. Wel springen er een aantal kenmerken uit die in zo goed als alle gemeenten tot weinig wijzigingen leiden: type object, bouwjaar, perceel en ligging. Tegelijkertijd zien we dat een wijziging van een objectkenmerk bijna overal relevant is voor het bijstellen van de WOZ-waarde na de voormelding. Referentiewoningen en hoogte WOZ-waarde: veelal nice-to-know Gemeenten tonen informatie bij de voormelding, en krijgen daarop wijzigingsvoorstellen, zonder dat ze daar iets mee doen. Twee aspecten waarvoor dit geldt zijn: gaat de woningeigenaar akkoord gaat met de voorlopige WOZ-waarde en de voorgestelde referentiewoningen. Zo blijkt in Amersfoort 60% van de eigenaren goed te kijken naar de onderbouwende verkopen en iets minder dan de helft vindt deze woningen niet goed. Maar de gemeente doet verder weinig met deze informatie. Tilburg vormt hierop een uitzondering doordat hun waarderingsmodel hier wel rekening mee houdt. Behoorlijke verschillen in aanpassing WOZ-waarden Door de interactieve WOZ wordt de voorlopige WOZ-waarde vaker in waarde verlaagd dan verhoogd. We zien grote verschillen tussen pilots. De beschikte WOZ-waarde van woningen waarvan de eigenaar deelnam aan de voormelding ligt gemiddeld tot lager dan de voorlopige WOZ-waarde. Aantal bezwaren daalt, maar niet alleen door voormelding Het aantal bezwaren neemt fors af door de voormelding. Gemiddeld ligt het aantal bezwaren ongeveer 60% lager dan vorig jaar. Doordat de afname van het aantal bezwaren dit jaar een landsbrede ontwikkeling is, moet hier wel een kanttekening bij worden geplaatst: ook zonder voormelding zou het aantal bezwaren zijn gedaald. De gemeente Schijndel schat dat door de voormelding het aantal bezwaren met ongeveer 10% afneemt. Deelnemer voormelding blijft soms bezwaar maken De meeste bezwaren blijven afkomstig van de woningeigenaren die ook al deelnamen aan de voormelding. In het jaar vóór de voormelding maakten zij echter vaker bezwaar en in die zin heeft de voormelding wel degelijk een positief effect. De kans dat een deelnemer aan de voormelding alsnog bezwaar maakt, neemt toe als de eigenaar bij de voormelding aangeeft de WOZ-waarde te hoog te vinden en de gemeente de definitieve WOZ-waarde niet in de (door de eigenaar) gewenste richting bijstelt. Afname gegronde en ongegronde bezwaren, minder no-cure-no-pay We zien in de meeste gemeenten een afname van zowel de gegronde als de ongegronde bezwaren. Ook zien we een afname van het aantal bezwaren dat wordt ingediend via een no-cure-no-pay bureau wat overigens niet uitsluitend aan de voormelding kan worden toegeschreven. 6 Doorbraak WOZ 2014

7 Dienstverlening en vertrouwen leiden tot baten en lasten Veel gemeenten voeren de voormelding uit om de dienstverlening aan burgers, en het vertrouwen in de WOZ, te vergroten. Die winst is niet in geld uit te drukken. Er zijn kosten (verwerken van de reacties en het bijstellen van de objectkenmerken, aangevuld met ontwikkeling website) en baten (optimalisatie objectkenmerken, vermindering bezwaren). Door de sterke afname van het aantal bezwaren dit jaar leidt het soms tot een besparing. Meervoudige woningbezitters Rotterdam Het vooroverleg met de meervoudige woningbezitters in Rotterdam is dit jaar verder uitgebreid, van 23 naar 30. De ervaringen komen sterk overeen met die van het eerste jaar. Het vooroverleg met een partij die voor de tweede keer deelneemt, verloopt sneller dan bij de eerste keer. De Rotterdamse aanpak levert wel meer op dan het kost, bezwaren blijven geheel achterwege. Courante niet-woningen Almere De respons onder niet-woningen is vergelijkbaar met die onder woningen (33%). Dit komt mede door het al bestaande contact met hen en het grotere financiële belang voor de eigenaren. De eerdere contacten, mede vanwege recente WOZ-bezwaren, verklaren vermoedelijk ook dat de objectkenmerken niet hoefden te worden bijgesteld. De meeste reacties gingen over de huurgegevens, die de gemeenten overigens niet overnam. Conclusies en aandachtspunten De pilots zijn nu voor het derde jaar op rij uitgevoerd. Is de interactieve WOZ gereed voor een dienstverleningswijze die landsbreed kan worden uitgevoerd als regulier werkproces? Conclusie De interactieve WOZ onder woningeigenaren is voldoende ontwikkeld en getest om landelijk te worden ingezet. De pilots hebben voldoende informatie opgeleverd voor het opzetten van een voormelding en een reële inschatting van de gevolgen voor de interne organisatie. De uitvoeringskosten nemen toe, maar de klanttevredenheid doet dat ook waardoor niet alleen de wijze van dienstverlening beter wordt, maar ook het vertrouwen in de uitvoering van de Wet WOZ wordt vergroot. Ook daalt het aantal bezwaren, verbetert de registratie van objectkenmerken en tellen de objecten mee voor de 20% bestandscontrole voor de Waarderingskamer. Uit de analyse van de verschillende pilots blijkt verder het volgende: De deelname aan de voormelding loopt sterk terug als woningeigenaren niet worden aangeschreven. Maar de verzendkosten zijn veelal te hoog om alle woningeigenaren aan te schrijven. De deelname aan de voormelding loopt verder terug doordat woningeigenaren niet jaarlijks deelnemen. Het aantal bezoekers aan de website overstijgt het aantal reacties. Ongeveer één op de drie woningeigenaren reageert niet omdat zij akkoord zijn met de getoonde objectkenmerken en de WOZ-waarde. Zij tellen echter niet mee voor de 20% bestandscontrole die elk jaar moet plaatsvinden. Het aantal en soort reacties van de woningeigenaren op de voormelding verschillen sterk per gemeente. Er komen vooral reacties op aspecten die nadrukkelijk in de voormelding worden voorgelegd. Het aantal wijzigingsvoorstellen neemt af na het eerste jaar. Het verwerken van de reacties op de voormelding vraagt in eerste instantie een aanzienlijke werkbelasting voor gemeenten. De voormelding kost hierdoor vaak geld, maar er zijn ook baten. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 7

8 Aandachtspunten Voor de landelijke invoering geven we de volgende aandachtspunten mee: Kies voor een communicatiestrategie waarbij tegen geringe kosten zoveel mogelijk woningeigenaren worden geïnformeerd over de interactieve WOZ. Dit kan bijvoorbeeld door een digitale aanschrijving via de berichtenbox van MijnOverheid of door een gelijktijdige, landelijke campagne. Bedenk een manier om de voormelding ook in latere jaren interessant te houden voor woningeigenaren. Laat gemeenten vrij in de focus en aanpak die zij in de voormelding willen aanbrengen, waarbij ze zich laten leiden door hun eigen behoeften. Bijvoorbeeld: nadruk op de primaire objectkenmerken of juist de onderhoudsstaat van woningen. Kies als gemeente in het eerste jaar van de voormelding voor een omvang die je past, mede gezien de beschikbare capaciteit en de kwaliteit van de WOZ-administratie. Gemeenten zijn gebaat bij een spreiding van de voormelding over het jaar, zodat ze meer tijd hebben om de reacties te verwerken. Bedenk als deelnemende gemeente van tevoren welke informatie wel en niet aan de woningeigenaar wordt getoond, welke wijzigingsvoorstellen van de eigenaren graag worden ontvangen en wat met die informatie wordt gedaan. Laat need-to-know-informatie prevaleren boven nice-to-know. Biedt woningeigenaren, die akkoord zijn met de voorlopige WOZ-waarde en de onderliggende objectkenmerken, de mogelijkheid om dit via een eenvoudige "akkoordknop" aan te geven. Op die manier kunnen meer objecten worden gebruikt voor de 20% bestandscontrole. Besef dat je als gemeente de interactieve WOZ niet zozeer invoert vanuit het oogpunt van kostenbesparing, maar vooral als dienstverlening aan de burger en een verbetering van de WOZ-administratie. Het mag geld kosten. Tabel 1 Samenvattende tabel woningen, pilotronde 2014 meetpunt Almere Amers Schijnd Sliedr Tilburg Twente dienstverlening aandeel dat inlogt of website bekijkt (*=unieke bezoekers) 48% 55% * 40% * 44% n.v.t. n.v.t. aandeel dat deelneemt aan voormelding /reageert 38% 27% 35% 1% 2% 2% registratiegegevens aandeel waarvan primair objectkenmerk is gewijzigd 10% 0,6% 24% 25% 22% 5,4% aandeel woningen met gewijzigd prim. objectkenm. (incl. domino) 7,4% 0,04% 3,3% 0,1% 1,0% n.b. aandeel waarvan secundair objectkenmerk is gewijzigd 1,4% 37% 16% 25% n.b. 11% aandeel woningen met gewijzigd sec. objectkenmerk (incl domino) 0,7% 3% 2,6% 0,1% n.b. n.b. aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (van deelnemers) 2% 10% 4% 8% 2% 1% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (van deelnemers) 12% 17% 9% 28% 8% 8% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (incl. domino) 1,7% 4% nb 0,1% n.b. 0,02% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (incl. domino) 8,5% 5% nb 0,2% n.b. 0,2% ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) ,6 n.b. ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) -0,5% -0,4% -0,3% -1,2% -0,3% n.b. ontwikkeling gemiddelde voorlopige WOZ-waarde (incl. domino) n.b. n.b. ontwikkeling totale WOZ-waarde (incl. domino) -0,4% -0,04% nb -0,01% n.b. n.b. bezwaren aantal gegronde bezwaren in pilotgebied voorgaand jaar n.b. aantal bezwaren in pilotgebied dit jaar n.b. ontwikkeling bezwaren bij voormelding -53% -70% -62% -62% -41% n.b. inschatting kosten en besparingen (x 1.000) website, personele kosten en projectkosten vermindering bezwaren, 20% bestandscontrole saldo Doorbraak WOZ 2014

9 1 Inleiding Iedere gemeente of samenwerkingsverband van gemeenten 1 bepaalt jaarlijks de WOZwaarde van woningen. Sinds 2011 zijn er diverse pilots opgezet om burgers meer en eerder te betrekken bij de vaststelling van de WOZ-waarde. De interactieve WOZ leidde tot positieve resultaten, waardoor de pilots voor 2014 verder zijn uitgebreid. Zowel qua opzet als qua aantal gemeenten. 1.1 Aanleiding en doel Voor gemeenten vormen de Onroerende zaakbelastingen (OZB) die over de WOZ-waarde wordt geheven een belangrijke inkomstenbron. Tegelijkertijd zijn er uitvoeringskosten mee gemoeid, die voor een belangrijk deel bestaan uit de afhandeling van de ingediende bezwaren tegen de hoogte van de vastgestelde waarde. De gemiddelde burger heeft weinig vertrouwen in de WOZ-waarde. Recentelijk is het idee ontstaan om burgers meer en eerder te betrekken bij de vaststelling van de WOZ-waarde: een interactieve WOZ. Een vernieuwende aanpak die wordt aangeduid als Doorbraak WOZ en zich als een olievlek over het land verspreidt (zie kader). De pilots hebben gemeenschappelijk dat ze woningeigenaren eerder bij het WOZ-proces betrekken. Woningeigenaren krijgen inzicht in de geregistreerde (primaire en secundaire) objectkenmerken, de hoogte van de WOZ-waarde en vergelijkbare objecten voordat de aanslag aan het begin van het jaar wordt verzonden. Verspreiding Doorbraak WOZ De doorbraak WOZ gaat dit jaar de derde ronde in. Het aantal woningeigenaren dat kan meedoen neemt steeds verder toe. In het eerste jaar namen de gemeente Tilburg (wijk Noord) en het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (gemeente Borne) deel. In het tweede jaar breidden zij hun pilotgebied uit (Tilburg-West en Haaksbergen). In datzelfde jaar deden Amersfoort, Sliedrecht (Gemeentebelastingen Drechtsteden) en Rotterdam (meervoudige woningbezitters) ook mee. In deze derde ronde wordt de pilot verder uitgebreid. In Tilburg en Sliedrecht kunnen alle woningeigenaren reageren. Het GBT voert de pilot nu ook uit in de gemeenten Almelo, Enschede, Hengelo en Losser. Amersfoort benadert een volledig nieuwe groep woningeigenaren. Almere en Schijndel doen voor het eerst mee met een deel van de gemeente, waarbij Almere ook eigenaren van courante niet-woningen benadert. En in Rotterdam wordt het aantal partijen voor de voormelding uitgebreid. Algemeen doel van de Doorbraak WOZ is om door middel van interactie met woningeigenaren een toenemend inzicht in, en begrip voor, de Wet WOZ bij belanghebbenden te bewerkstelligen. De analyse van het Onderzoekcentrum Drechtsteden over het tweede jaar van de pilot laat zien dat er een redelijk draagvlak is onder burgers om aan de voormelding deel te nemen. Het leidt tot een betere registratie van de primaire en secundaire objectkenmerken en tot een afname van het aantal bezwaren. Tegelijkertijd neemt de deelname in het tweede jaar iets af en worden er minder wijzigingsvoorstellen gedaan voor de objectkenmerken. Het doel van dit onderzoek is om in beeld te brengen op welke wijze deze ontwikkelingen zich doorzetten in het derde jaar. 1 Waar we in dit onderzoek spreken over gemeenten, bedoelen we ook samenwerkingsverbanden van gemeenten. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 9

10 1.2 Vraagstelling In het onderzoek beantwoorden we de volgende vragen: 1. Deelname voormelding a. Welk deel van de woningeigenaren neemt deel aan de interactieve WOZ? b. Verschilt dit per woningeigenaar (leeftijd, woningtype, bouwjaar, WOZ waarde) en jaar van de pilot? c. Is men tevreden over de gebruikte interactievorm en leidt het tot meer vertrouwen in de Wet WOZ? d. Wie neemt er niet deel? e. Hoe ontwikkelt de deelname zich in het tweede of derde jaar van de pilot? 2. Objectkenmerken a. Hoe vaak geven woningeigenaren wijzigingen door over de geregistreerde primaire en secundaire objectgegevens? b. Hoe vaak leidt dit tot een aanpassing door gemeenten van de geregistreerde objectkenmerken en van de WOZ-waarde? c. Werkt dit door naar andere woningen (domino-effect)? d. Wat is het effect van de interactieve WOZ op de totale WOZ-waarde? 3. Bezwaren (vergeleken met het voorgaande jaar of het referentiegebied) a. Leidt de interactieve WOZ tot minder bezwaren? b. Daalt het percentage (geheel of gedeeltelijk) gegronde WOZ-bezwaren? c. Zien we een verschuiving in de motivering van de WOZ-bezwaren (aard grieven)? d. Schakelen woningeigenaren minder vaak no-cure-no-pay bureaus in? 4. Interne organisatie a. Hoe verhouden de baten zich tot de lasten? 1.3 Opzet We onderscheiden in het onderzoek twee groepen pilots. Ten eerste gemeenten die individuele woningeigenaren benaderen (of, in het geval van de gemeente Almere, eigenaren van niet-woningen). En ten tweede de gemeente Rotterdam, dat vooroverleg voert met meervoudige woningbezitters. Ten slotte geven we aan hoe we de impact op de interne organisatie hebben achterhaald. Individuele woningeigenaren en niet-woningen De gemeenten voerden de pilots zelfstandig uit en bouwden databestanden op over de voormelding en de eventuele reactie van de woningeigenaar. Vervolgens leverden zij bestanden aan in een vast format. Op basis daarvan voerden wij analyses uit. Woningeigenaren in Almere, Amersfoort, de Drechtsteden (Sliedrecht), Schijndel, Tilburg en Twente (Almelo, Borne, Enschede, Haaksbergen, Hengelo en Losser) kregen informatie over onder meer hun woning, WOZ-waarde en bijbehorende OZB. De gemeente beoordeelde de binnengekomen wijzigingsvoorstellen en paste de WOZ-waarde al dan niet aan. Dit kan tot wijzigingen hebben geleid voor meerdere woningen (domino-effect). Vervolgens beschikten de gemeenten alle WOZ-waarden. Figuur 1.1 illustreert dit interactieve proces in grote lijnen. 10 Doorbraak WOZ 2014

11 Figuur 1.1 Schematische weergave van de interactieve WOZ met voormelding gemeente: akkoord voormelding: objectkenmerken en voorlopige WOZwaarde niet eens met kenmerken of WOZ-waarde reactie gemeente: niet akkoord domino-effect op andere woningen? versturen definitieve WOZwaarde met objectkenmerken eens met kenmerken en WOZ-waarde Voor het optreden van een domino-effect kijken we naar de woningen waarvan de eigenaar wel deelnam aan de voormelding, maar geen wijzigingen voorstelde en de gemeente toch de WOZ-waarde of een objectkenmerk heeft aangepast. Ook kijken we naar de eigenaren die niet deelnamen aan de voormelding, maar waarvan de gemeente wel de WOZ-waarde of een objectkenmerk aanpaste. Meervoudige woningbezitters In de gemeente Rotterdam wordt vooroverleg gevoerd met meervoudige woningbezitters, waarvan een deel ook al was benaderd voor de voormelding in Deze woningbezitters bezitten tussen de 50 en woningen. In het vorige onderzoek is met zes meervoudige woningbezitters gesproken over hun ervaringen met de voormelding. De resultaten waren zeer positief. Het vooroverleg werd als prettig ervaren, efficiënter voor alle partijen en allen zagen af van het indienen van bezwaar. De verwachting is dat dit jaar de uitkomsten hier niet sterk van zullen afwijken. We kiezen er dit jaar voor om een interview af te nemen met de gemeente Rotterdam, afdeling Belastingen, over de ervaringen met de voormelding in het tweede jaar. Impact interne organisatie Voor de impact op de interne organisatie baseren we ons op de baten en lasten volgens de Business case indicaties interactieve WOZ, najaar De lasten bestaan uit het opzetten en onderhouden van de website, de backoffice, de organisatie- en projectkosten, de verwerking van de respons en de communicatie (aanschrijven van de burgers). De baten bestaan uit een afname van het aantal bezwaarschriften en een besparing op de buitendienstcontrole. Iedere gemeente kreeg van ons een vragenlijst waarop zij voor zover mogelijk de baten en lasten konden specificeren. In Almere maakten we hierbij een onderscheid tussen woningen en niet-woningen. Bij de berekening van de lasten gaan we ervan uit dat twee lasten niet alleen hoeven te drukken op de pilot van 2014, maar ook van de komende jaren, namelijk het bouwen van de website en het opzetten van de pilot. 1.4 Leeswijzer We beschrijven de bevindingen in de verschillende pilots in afzonderlijke hoofdstukken. Telkens staan de vier onderzoeksvragen centraal, voor zover ze beantwoordt kunnen worden in de betreffende pilot. We beginnen elk hoofdstuk met een korte schets van iedere pilot en geven de belangrijkste uitkomsten in vogelvlucht. Daarna bespreken we de uitkomsten per pilot meer in detail. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 11

12 De resultaten: significant en anoniem Bijna alle cijfers die we in dit rapport presenteren zijn berekend met behulp van registratiebestanden. Dit betekent dat er geen steekproef is getrokken of andersoortige selectie is gemaakt. Alle verschillen zijn daardoor meteen ook daadwerkelijke verschillen (statistisch significant). De uitkomsten op de enquêtes onder burgers die in een eerdere fase waren benaderd voor de voormelding (Amersfoort, Almere), vormen hierop een uitzondering. Bij de behandeling daarvan gaan we echter niet in op mogelijke verschillen tussen groepen. Alle resultaten worden anoniem gepresenteerd: de resultaten zijn niet te herleiden tot individuele woningeigenaren of meervoudige woningbezitters. De algemeenheden en conclusies die we uit de verschillende pilots halen, hebben we beschreven in de managementsamenvatting aan het begin van dit rapport. Terminologie: jaartallen en voorlopige WOZ-waarde Wanneer we in dit rapport schrijven over de WOZ-waarde, dan bedoelen we de voorlopige WOZ-waarde. De interactie met de burger vindt namelijk plaats na het bepalen van de taxatiewaarde door de gemeente, maar vóór het vaststellen van deze taxatiewaarde als WOZ-waarde. Wat betreft het gebruik van de jaartallen: als we spreken over de pilot of voormelding 2014, dan bedoelen we de voormelding voor het belastingjaar De activiteiten behorende bij die voormelding begonnen al in de tweede helft van Analoog hieraan: spreken we over de voormelding 2013, dan bedoelen we de voormelding die in de tweede helft van 2012 begon voor het belastingjaar Doorbraak WOZ 2014

13 2 Gemeente Almere - woningen De gemeente Almere doet in 2013 voor het eerst mee aan de pilot Doorbraak WOZ. Zij voeren de pilot uit in twee wijken: Literatuurwijk en Filmwijk. De eerste kent van oudsher veel meer bezwaren. Zien we die betrokkenheid terug in de deelname aan de voormelding? In hun mening over de voorgestelde WOZ-waarde? En in het aantal bezwaren dat wordt ingediend tegen de WOZ-waarde 2014? 2.1 Voormelding in vogelvlucht In de gemeente Almere wonen bijna mensen. De gemeente benaderde voor de pilot ruim woningeigenaren, verspreid over Literatuurwijk (2.574 eigenaren) en Filmwijk (2.776). Bewoners konden in het najaar van 2013 reageren op de voorgestelde referentiewoningen, de hoogte van de WOZwaarde en de primaire en secundaire objectkenmerken. In oktober, na afloop van de reactietijd op de voormelding, kregen alle woningeigenaren een vragenlijst. Hieraan kon worden deelgenomen door zowel eigenaren die hadden deelgenomen aan de voormelding als door degenen die dat niet hadden gedaan. Resultaten Gemiddeld nam 38% deel aan de voormelding (tabel 2.1). In Filmwijk doet 43% van de eigenaren mee, in Literatuurwijk 34%. Het hogere aantal bezwaren in Literatuurwijk zien we niet terug in de deelname. In Filmwijk zijn de gevolgen van deelname zichtbaarder: meer objectkenmerken worden gewijzigd, de WOZwaarde wordt vaker bijgesteld en de gemiddelde waardeontwikkeling groter. Tabel 2.1 Belangrijkste uitkomsten meetpunt Literatuur Film benaderde woningeigenaren dienstverlening aandeel dat inlogt of website bekijkt (niet uniek) 48% aandeel dat deelneemt aan voormelding /reageert 34% 43% registratiegegevens aandeel waarvan primair objectkenmerk is gewijzigd 7% 12% aandeel woningen met gewijzigd primair objectkenmerk (incl. domino) 4,9% 9,8% aandeel waarvan secundair objectkenmerk is gewijzigd 0,1% 2,2% aandeel woningen met gewijzigd secundair objectkenmerk (incl domino) 0,0% 1,2% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (van deelnemers) 2% 2% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (van deelnemers) 7% 15% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (incl. domino) 2% 2% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (incl. domino) 5% 12% ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) -0,2% -0,8% ontwikkeling gemiddelde voorlopige WOZ-waarde (incl. domino) ontwikkeling totale WOZ-waarde (incl. domino) -0,1% -0,6% bezwaren aantal gegronde bezwaren in pilotgebied voorgaand jaar aantal bezwaren in pilotgebied dit jaar ontwikkeling bezwaren bij voormelding -55% -52% inschatting kosten en besparingen (x 1.000) website, personele kosten en projectkosten 38 vermindering bezwaren, 20% bestandscontrole 12 saldo - 26 Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 13

14 Met een deelnamepercentage van 38% krijgt Almere veel reacties. Het aandeel dat de website bezocht wordt geschat op bijna de helft (48%). In Filmwijk treedt een groter domino-effect op dan in Literatuurwijk (figuur 2.1). Wat betreft de bezwaren ligt het aandeel in beide wijken duidelijk lager, en verschillen ze in tegenstelling tot in eerdere jaren nauwelijks meer: 1,2% in Literatuurwijk, 1,4% in Filmwijk. Figuur 2.1a Stroomschema Almere, Filmwijk aangeschreven woningeigenaren (100%) reactie ingestuurd: (43%) niet gereageerd: (57%) geen voorstel wijzigen waarde of kenmerk: (37,8%) voorstel wijzigen waarde of kenmerk: 154 (5,5%) domino effect: 196 (7,1%) bezwaren: 12 gegrond: 4 ongegrond: 4 bezwaren: 4 gegrond: 0 ongegrond: 0 bezwaren: 2 gegrond: 1 ongegrond: 0 bezwaren: 7 gegrond: 2 ongegrond: 3 Figuur 2.1b Stroomschema Almere, Literatuurwijk aangeschreven woningeigenaren (100%) reactie ingestuurd: 865 (34%) niet gereageerd: (66%) geen voorstel wijzigen waarde of kenmerk: 806 (31,3%) voorstel wijzigen waarde of kenmerk: 59 (2,3%) domino effect: 100 (3,9%) bezwaren: 14 gegrond: 0 ongegrond: 3 bezwaren: 2 gegrond: 0 ongegrond: 0 bezwaren: 2 gegrond: 1 ongegrond: 0 bezwaren: 12 gegrond: 1 ongegrond: Dienstverlening In deze paragraaf gaan we in op de vraag hoeveel woningeigenaren bereid zijn om deel te nemen aan de voormelding, welke juist wel deelnemen en welke minder en wat zij van de voormelding vinden. Deelname De gemeente Almere schreef eigenaren aan, waarvan 38% reageerde. Naast de verschillen in respons in Filmwijk (43%) en Literatuurwijk (34%), zien we vooral overeenkomsten in wie er reageerde. In beide wijken zien we meer reacties onder eigenaren van vrijstaande woningen, woningen met een waarde tussen de en en eigenaren die recentelijk bezwaar maakten (figuur 2.2). 14 Doorbraak WOZ 2014

15 Figuur 2.2 Aandeel van de woningeigenaren dat reageert op de voormelding, Filmwijk (links) en Literatuurwijk (rechts) WOZ-waarde 2014 (x1.000) WOZ-waarde 2014 (x1.000) 401 of meer 55% 401 of meer 46% % % % % % % 200 of lager 38% 200 of lager 26% 0% 20% 40% 60% 0% 20% 40% 60% woningtype woningtype appartem. 52% appartem. 40% flat 17% flat 42% vrij 57% vrij 50% 2 onder 1 48% 2 onder 1 40% rij 41% rij 32% 0% 20% 40% 60% 0% 20% 40% 60% bezwaar WOZ 2013 bezwaar WOZ 2013 bezwaar 53% bezwaar 44% geen bezwaar of niet gegrond 43% geen bezwaar of niet gegrond 33% 0% 20% 40% 60% 0% 20% 40% 60% Enquêteresultaten De gemeente Almere zette een (uitgebreide) vragenlijst uit onder de eigenaren die wel en niet deelnamen aan de voormelding. De resultaten zijn afzonderlijk beschreven door de gemeente (2013) in de rapportage Voorlopige WOZwaardebepaling We gaan hier in op de belangrijkste uitkomsten: wat zijn voor Almeerders redenen om niet deel te nemen en leidt deelname tot meer vertrouwen in de WOZ? Reden niet deelnemen Woningeigenaren die niet deelnemen, houden op na het lezen van de brief (figuur 2.3): Bijna iedereen herinnert zich de brief te hebben ontvangen (89%). Van hen heeft 60% de brief gelezen en begrepen. De rest heeft de brief niet gelezen of begrepen (29%). Bijna iedereen die een brief heeft ontvangen bracht geen bezoek aan de website. Meer dan de helft van de eigenaren was wel van plan om naar de website te gaan, maar men is dit vergeten of dacht er te laat aan (30%). Verder heeft een grote groep geen interesse. In totaal 2% haakte af omdat het inloggen niet lukte, nog eens 2% omdat ze niet met een computer overweg kunnen. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 15

16 De enkeling die niet verder ging na de openingspagina geeft aan dat men het idee had dat het veel tijd en moeite zou kosten en niets zou opleveren. Figuur 2.3 Stroomschema dat leidt tot niet deelnemen wel (6%) haakt af wel brief ontvangen (89%) wel gelezen en begrepen (60%) geen bezoek website (54%) vergeten, te laat (30%) geen interesse (20%), overig niet gelezen of begrepen (29%) niet (11%) Overige relevante uitkomsten onder alle woningeigenaren: 67% vindt de voormelding beslist een zinvol instrument, 29% enigszins; 77% oordeelt dat de voormelding baat oplevert voor zowel gemeente als woningeigenaar; 69% heeft er vertrouwen in dat de gemeente de WOZ-waarde naar eer en geweten vaststelt; 80% van de niet-deelnemers zou ook gebruik maken van de voormelding als dit via DigiD zou plaatsvinden en 83% zou dit jaarlijks willen doen, terwijl 77% nog nooit een taxatierapport heeft aangevraagd; door het gebruik van de WOZ-voormelding is het begrip over de wijze waarop de WOZ-waarde tot stand komt van 54% van de eigenaren verbetert (en van de rest gelijk gebleven); 58% van de eigenaren die een wijziging hebben voorgesteld, geven aan een bezwaar in te dienen als de wijziging niet wordt overgenomen door de gemeente. Van de mensen die geen wijziging voorstelden, zou 29% een bezwaar indienen. 2.3 Objectregistraties Almeerse woningeigenaren konden hun mening geven over de referentiewoningen en de primaire en secundaire objectkenmerken. Referentiewoningen De eigenaren konden hun mening geven over de drie voorgestelde referentiewoningen. Uit de enquête halen we dat zes op de tien eigenaren dit onderdeel goed bestuderen. Maar ook 32% bekijkt het vluchtig en 11% helemaal niet. In totaal 14% geeft aan niet akkoord te gaan met een of meerdere voorgestelde woningen. Beide wijken scoren precies hetzelfde. De gemeente doet niets met deze gegevens. Primaire objectkenmerken We zien een groot verschil tussen de twee wijken als we kijken naar de primaire objectkenmerken. In Filmwijk én in Literatuurwijk stelde 14% een wijziging van een of meerdere primaire objectkenmerk voor. Maar waar in Filmwijk bijna alle voorstellen worden overgenomen (12,2%), wordt in Literatuurwijk slechts de helft overgenomen (6,7%). Tabel 2.2 toont dat de meeste wijzigingen worden doorgevoerd voor de inhoud. 16 Doorbraak WOZ 2014

17 Tabel 2.2 Wijzigingen gemeente kenmerk Filmwijk Literatuurwijk absoluut aandeel a absoluut aandeel type object 16 1,3% 3 0,3% bouwjaar 1 0,1% 0 0,0% inhoud ,0% 50 5,8% perceel 10 0,8% 5 0,6% a totaal ,2% 58 6,7% gepercenteerd over het aantal woningeigenaren dat reageerde op de voormelding In Filmwijk worden niet alleen meer voorstellen overgenomen; ook worden ze vaker doorgevoerd op andere woningen die geen wijziging voorstelden (tabel 2.3). Uiteindelijk wordt in Filmwijk van 10% van de woningen een kenmerk aangepast, in Literatuurwijk bij 5%. In beide wijken samen ligt het op 7,4%. Tabel 2.3 Wijzigingen van primaire objectkenmerken: door reacties en domino-effect oorzaak absoluut aantal woningen relatief Filmwijk reacties ,2% domino-effect ,9% totaal ,8% Literatuurwijk reacties ,7% domino-effect ,0% totaal ,9% Gemiddelde omvang van een wijziging Aan welke orde van grootte moeten we denken als een primair objectkenmerk wordt gewijzigd, zoals de inhoud? Enkele kubieke meters of een veelvoud daarvan? Doordat de gemeente de waarden heeft aangeleverd van voor en na de voormelding, kan dit worden bepaald. In Almere is door de voormelding van ruim 300 woningen de inhoud gewijzigd. De gemiddelde inhoud van deze woningen is met 44m 3 afgenomen. De oppervlakte van het perceel werd van bijna 30 woningen verkleind, en wel met gemiddeld 71m 2. We zien grote verschillen tussen beide wijken. In Filmwijk zijn de afnamen groter (gemiddelde per woning -64m 3 en -148m 2 ). In Literatuurwijk neemt de gemiddelde inhoud nog iets toe +0,4m 3 terwijl de inhoud met -8m 2 afneemt. Secundaire objectkenmerken Bij de secundaire objectkenmerken zien we hetzelfde patroon als bij de primaire: in Filmwijk zijn veel meer aanpassingen dan in Literatuurwijk. Maar wel met dien verstande dat de secundaire objectkenmerken veel minder vaak worden gewijzigd door de gemeente dan de primaire. Het merendeel van de wijzigingen die de gemeente doorvoert gaan over het onderhoud (tabel 2.4). Tabel 2.4 Wijzigingen gemeente kenmerk Filmwijk Literatuurwijk absoluut aandeel a absoluut aandeel ligging 3 0,2% 0 0% onderhoud 20 1,7% 1 0,1% kwaliteit 4 0,3% 0 0% a totaal 27 2,2% 1 0,1% gepercenteerd over het aantal woningeigenaren dat reageerde op de voormelding Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 17

18 Het domino-effect voor de secundaire objectkenmerken is zeer beperkt (tabel 2.5). In Almere wijzigt van 0,7% van de woningen een secundair objectkenmerk. Tabel 2.5 Wijzigingen van secundaire objectkenmerken: door reacties en domino-effect oorzaak absoluut aantal woningen relatief Filmwijk reacties ,2% domino-effect ,5% totaal ,2% Literatuurwijk reacties ,1% domino-effect % totaal % 2.4 WOZ-waarde Woningeigenaren konden reageren op de hoogte van de voorlopige WOZwaarde, zoals de gemeente Almere die in de voormelding toonde. Tegelijkertijd bekeek de gemeente of de WOZ-waarde moest worden aangepast op basis van de doorgekregen wijzigingen. Voorlopige WOZ-waarde Bijna drie kwart van de eigenaren vindt de voorgestelde WOZ-waarde goed (figuur 2.4). Eigenaren die de WOZ-waarde niet goed vinden, oordelen zo goed als allemaal dat de waarde te hoog is. Slechts drie woningeigenaren oordelen dat de waarde te laag is (0%). We zien nauwelijks verschillen tussen beide wijken. Figuur 2.4 Reactie op voorlopige WOZ-waarde 28% te laag goed te hoog 72% Aangepaste WOZ-waarde Van 14% van de woningen heeft de gemeente de WOZ-waarde bijgesteld. De gemeente heeft de WOZ-waarde ook aangepast van eigenaren die aangaven de waarde goed te vinden. In totaal gaat het om 10% van de eigenaren die akkoord was. Het merendeel van de waarden is uiteindelijk naar beneden bijgesteld. De waarde ging vaker omlaag dan omhoog. De totale WOZ-waarde van deze woningen neemt af met 2,6 miljoen (figuur 2.5), een afname van per woning (-0,5%). In Filmwijk ging de waarde veel vaker omlaag dan in Literatuurwijk (15% versus 7%), en daarmee ook de gemiddelde WOZ-waarde: (-0,8%) in Filmwijk versus (-0,2%) in Literatuurwijk. 18 Doorbraak WOZ 2014

19 Figuur 2.5 Gewijzigde WOZ-waarde op basis van reacties op voormelding aandeel wijzigingen effect op voorlopige WOZ-waarde 2014 ( ) 12% -3-3,0 0,4 86% omhoog gelijk omlaag omlaag omhoog saldo miljoenen Figuur 2.6 toont het effect van alle wijzigingen, inclusief het domino-effect. Afgezien van de omvang van de bedragen, lijken figuur 2.5 en 2.6 veel op elkaar qua onderlinge verhoudingen. Dit komt doordat de aanpassingen ten gevolge van de voorgestelde wijzigingen vergelijkbaar zijn met de gevolgen van het domino-effect. De totale WOZ-waarde van alle pilotwoningen ligt 0,4% lager dan de voorlopige WOZ-waarde, wat overeenkomt op 800 per woning. In Filmwijk ( per woning, -0,6% gemiddelde waardeaanpassing) zijn de aanpassingen in lijn met de hiervoor beschreven verschillen omvangrijker dan in Literatuurwijk (- 250, -0,1%). Figuur 2.6 Gewijzigde WOZ-waarde op basis van alle woningen aandeel wijzigingen effect op WOZ-waarde 2014 ( ) 8% -4,2-5,1 0,9 90% omhoog gelijk omlaag omlaag omhoog saldo miljoenen Impact wijziging objectkenmerk op WOZ-waarde Tot slot vragen we ons af: leidt een wijziging van de primaire of secundaire objectkenmerken tot een aanpassing van de WOZ-waarde? Dat blijkt vaak zo te zijn: een wijziging van een objectkenmerk leidt in zeven op de tien gevallen tot een waardewijziging (tabel 2.6). In Literatuurwijk ligt dit aandeel op 90%, in Filmwijk op 63%. Tabel 2.6 Invloed wijziging primair of secundair objectkenmerk op aanpassing WOZwaarde wijziging aantal WOZ-waarde gewijzigd waardeverschil omlaag gelijk omhoog aandeel gemiddeld ja % nee % -704 totaal % Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 19

20 2.5 Bezwaren In deze paragraaf gaan we in op de volgende vragen: Is het aantal woningeigenaren dat een bezwaar maakt gedaald en welk deel van de bezwaren is gegrond? Welke woningeigenaren maken bezwaar, in relatie tot hun geuite mening over de voorlopige WOZ-waarde en de definitieve beschikking? Hoeveel woningeigenaren maken gebruik van een no-cure-no-pay bureau? Aantal bezwaren en gegrond In beide wijken is het aantal bezwaren sterk gedaald (figuur 2.7). In Filmwijk is het gedaald van 80 bezwaren naar minder dan 40. In Literatuurwijk ligt het aantal bezwaren op hetzelfde niveau als in 2012, en duidelijk onder het aantal van Van de deelnemers aan de voormelding, maakten er 38 nog bezwaar. Van diezelfde groep dienden vorig jaar 71 woningeigenaren een bezwaar in. Figuur 2.7 Aantal ingediende bezwaren Filmwijk Literatuurwijk WOZ 2012 WOZ 2013 WOZ 2014 Vorig jaar bleken de meeste bezwaren gegrond (92%), weinig ongegrond (8%). Het aandeel ongegrond ligt nu hoger (19%), en dit kan nog verder oplopen doordat van meer dan de helft van de bezwaren nog niet bekend is of ze wel of niet gegrond zullen zijn (figuur 2.8). We zien weinig verschillen tussen beide wijken. Figuur 2.8 Aantal bezwaren, gegrond en ongegrond ongegrond onbekend gegrond 0 WOZ 2013 WOZ Doorbraak WOZ 2014

21 Wie maakt bezwaar? We kijken hier naar de woningeigenaren die hebben deelgenomen aan de pilot, hoe zij over de voorlopige WOZ-waarde dachten en hoe de beschikte WOZwaarde zich verhoudt tot de voorlopige WOZ-waarde. Relatief veel bezwaren na domino-effect In absolute zin komen de meeste bezwaren van de woningeigenaren die niet deelnamen aan de voormelding, namelijk 38 (tabel 2.7). In relatieve zin komen er echter veel bezwaren van woningeigenaren waarvan iets is gewijzigd na het optreden van een domino-effect (2,3%). Het zou kunnen zijn dat zij bezwaar maken omdat de WOZ-beschikking afwijkt van wat er op de voormelding werd getoond maar zeker is dit niet. We zien geen noemenswaardige verschillen tussen de wijken. Tabel 2.7 Achtergrond bezwaarmaker WOZ 2014 achtergrond aantal bezwaren aantal eigenaren relatief deelname voormelding ,8% domino-effect ,3% overig ,8% totaal ,3% Beperkte invloed eigen mening over voorlopige WOZ-waarde Deelnemers aan de voormelding konden aangeven of ze de WOZ-waarde te hoog, goed of te laag vonden. Maken eigenaren vaker bezwaar als zij hadden aangegeven dat de WOZ-waarde te hoog was, terwijl de beschikte WOZ-waarde niet naar beneden is bijgesteld? Uit tabel 2.8 blijkt dat er een klein effect is onder de eigenaren die van mening zijn dat de WOZ-waarde te hoog is. Zij maken het vaakst bezwaar (35 eigenaren) nadat de gemeente de WOZ-waarde niet had verlaagd. Het lijkt dus te lonen om goed te kijken naar de (onderbouwingen vande WOZ-waarde) van de woningen waarvan de eigenaar de waarde te hoog vindt. Tabel 2.8 Mening over WOZ-waarde, aanpassingen gemeente en bezwaren WOZ-waarde is mening afwijkend besluit aantal bezwaren relatief te laag ,0% goed ,0% te hoog ,6% Invloed van no-cure-no-pay bureaus Het aantal bezwaren dat afkomstig is van no-cure-no-pay bureaus neemt af in beide pilotwijken. In beide wijken samen daalt dit aantal van 36 naar 8 (figuur 2.9). Ook uitgedrukt in een percentage van het totaal ingediende bezwaren zien we een afname, van 24% naar 12%. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 21

22 Figuur 2.9 Aantal bezwaren, naar indiener WOZ 2013 WOZ 2014 eigenaar no-cure-no-pay Van de ruim eigenaren die deelnamen aan de voormelding, maakten uiteindelijk 38 eigenaren bezwaar. In Filmwijk zijn drie woningeigenaren die na deelname aan voormelding toch nog een dienstverlener inschakelen. In Literatuurwijk is dit 1 eigenaar. 2.6 Interne organisatie De lasten van de voormelding onder woningen bedroegen (figuur 2.10). Bijna 70% hiervan gaat op aan het verwerken van de reacties, het restant vooral aan het aanschrijven van de woningeigenaren en het opzetten van de pilot. De baten bedragen zo n , voornamelijk doordat de woningen uit de voormelding gebruikt worden voor de controle van de objectkenmerken. Per saldo kost de voormelding zo n Figuur 2.10 Geschatte interne effecten lasten baten saldo Duizenden 22 Doorbraak WOZ 2014

23 3 Gemeente Amersfoort De gemeente Amersfoort doet in 2013/14 voor de tweede keer mee aan de pilot Doorbraak WOZ. Ze volgen grotendeels dezelfde aanpak als vorig jaar, maar nu onder een andere groep woningeigenaren. Leidt dit ook tot andere resultaten? U leest het in dit hoofdstuk. 3.1 Voormelding in vogelvlucht In de gemeente Amersfoort wonen meer dan mensen. De gemeente benaderde voor deze pilot ruim woningeigenaren uit verschillende wijken zodat het werk eenvoudig kon worden verdeeld over de taxateurs. De bewoners kregen in eind oktober 2013 een flyer met het verzoek om op de website naar de voormelding van hun woning te kijken. Zij konden gedurende drie weken reageren op de voorgestelde referentiewoningen, de hoogte van de WOZwaarde en de primaire en secundaire objectkenmerken. Medio januari, dus na afloop van de reactietijd op de voormelding, kregen alle woningeigenaren een vragenlijst over het wel of niet reageren op de voormelding, de WOZ-waarde, de gebruiksvriendelijkheid van de website en de gewenste communicatie. Resultaten Relatief veel woningeigenaren bekeken de website en een aanzienlijk aantal reageerde (tabel 3.1). Waar vorig jaar 22% reageerde, was dat dit jaar nog iets meer, namelijk 27%. De voormelding leidde tot veel minder wijzigingen van de primaire objectkenmerken, wel tot iets meer wijzigingen van de secundaire kenmerken. De totale woningwaarde bleef vrijwel ongewijzigd, terwijl die vorig duidelijker afnam. De voormelding kost per saldo meer dan het oplevert naast het niet in geld uit te drukken toegenomen vertrouwen in de WOZ. Tabel 3.1 Belangrijkste uitkomsten meetpunt benaderde woningeigenaren dienstverlening aandeel dat inlogt of website bekijkt (uniek 2013 / niet uniek 2014) 38% 55% aandeel dat deelneemt aan voormelding /reageert 22% 27% registratiegegevens aandeel dat wijziging primair objectkenmerk voorstelde 11% 0,6% aandeel woningen met gewijzigd primair objectkenmerk (incl. domino) 0,4% 0,04% aandeel dat wijziging secundair objectkenmerk voorstelde 21% 37% aandeel woningen met gewijzigd secundair objectkenmerk (incl domino) 6% 3% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (van deelnemers) 12% 10% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (van deelnemers) 29% 17% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (incl. domino) 6% 4% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (incl. domino) 17% 5% ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) -0,9% -0,4% ontwikkeling gemiddelde voorlopige WOZ-waarde (incl. domino) ontwikkeling totale WOZ-waarde (incl. domino) -0,3% -0,04% bezwaren aantal bezwaren in pilotgebied voorgaand jaar aantal bezwaren in pilotgebied dit jaar ontwikkeling bezwaren bij voormelding - 46% -70% inschatting kosten en besparingen (x 1.000) website, personele kosten en projectkosten vermindering bezwaren, 20% bestandscontrole 8 13 saldo 3-8 Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 23

24 De voormelding in Amersfoort kent een deelnamepercentage van 27%. Er treedt een beperkt domino-effect op (figuur 3.1). Aantal bezwaren daalt fors, maar komt deels ook nog van eigenaren die al deelnamen aan de voormelding. Figuur 3.1 Stroomschema Amersfoort aangeschreven woningeigenaren (100%) website bekeken: (55%) reactie ingestuurd: (27%) niet gereageerd: (73%) geen voorstel wijzigen waarde of kenmerk: (19,0%) voorstel wijzigen waarde of kenmerk: 390 (7,2%) domino effect: 81 (1,5%) bezwaren: 4 gegrond: 2 ongegrond: 2 bezwaren: 4 gegrond: 3 ongegrond: 0 bezwaren: 0 gegrond: 0 ongegrond: 0 bezwaren: 17 gegrond: 9 ongegrond: Dienstverlening In deze paragraaf gaan we in op de vraag hoeveel woningeigenaren bereid zijn om deel te nemen aan de voormelding, welke juist wel deelnemen en welke minder en wat zij van de voormelding vinden. Deelname De gemeente Amersfoort schreef woningeigenaren aan. De website werd bijna keer bekeken (niet unieke bezoekers). In totaal nam een kwart (1.473 woningeigenaren, 27%) de moeite om te reageren. 2 We zien verschillen de in eigenaren die wel en niet reageren. Figuur 3.2 geeft dit weer: Woningeigenaren nemen vaker deel aan de voormelding naar mate zij ouder zijn. Van de eigenaren tussen de 70 en 80 jaar doet zelfs 43% mee. Eigenaren die in het verleden bezwaar maakten, reageren vaker dan gemiddeld (35%). Dit aantal eigenaren is echter maar klein (15 eigenaren in 2013). Ook eigenaren die een waardestijging zagen tussen 2012 en 2013 doen naar verhouding vaak mee (31%). Tot slot zien we een hogere respons onder eigenaren van vrijstaande woningen en 2-onder-1 kapwoningen, terwijl eigenaren van de goedkopere woningen (minder dan ) iets minder vaak deelnemen. 2 Hiervan kwamen 54 reacties op papier binnen. Zij zijn niet meegenomen in de verdere analyse, aangezien zij niet digitaal zijn ingevoerd. 24 Doorbraak WOZ 2014