Doorbraak WOZ Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde. Partner voor beleid. ondd_voorkant rapport_lr_website.indd 1

Transcriptie

1 Doorbraak WOZ 2014 Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde Partner voor beleid ondd_voorkant rapport_lr_website.indd :10

2 ondd_voorkant rapport_lr_website.indd :10

3 Doorbraak WOZ 2014 Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde Onderzoekcentrum Drechtsteden dr. B.J.M. van der Aa september 2014

4 Colofon Opdrachtgever Tekst Foto Drukwerk Gemeentebelastingen Drechtsteden Onderzoekcentrum Drechtsteden makelaarsland.nl Impuls Publiciteit, Sliedrecht Onderzoekcentrum Drechtsteden Raadhuisplein 3, Zwijndrecht Postbus 619, 3300 AP Dordrecht twitter.com/ocdrechtsteden Partner voor beleid Wij zijn partner voor beleid van de zes Drechtsteden gemeenten. Met onze 16 medewerkers voeren we onderzoek en adviestrajecten uit voor deze gemeenten en andere organisatieonderdelen van de Drechtsteden en externe partijen. We hebben ruim 40 jaar ervaring in het doen van allerlei soorten onderzoek voor gemeenten en nonprofit organisaties. Onze producten zijn onder andere beleidsvoorbereidend, -ondersteunend en evaluerend onderzoek, strategisch beleidsadvies, klanttevredenheidsonderzoek, monitoring van ontwikkelingen en trends, en het verzamelen, bewerken en beschikbaar stellen van (statistische) basisinformatie. Onze expertise beslaat een groot aantal beleidsterreinen, zoals bestuur, economie en arbeidsmarkt, welzijn en zorg, jeugd en onderwijs, leefomgeving en vrijetijd. Overnemen van delen van de tekst is toegestaan onder voorwaarde van een duidelijke bronvermelding.

5 Inhoud Managementsamenvatting Inleiding Aanleiding en doel Vraagstelling Opzet Leeswijzer Gemeente Almere - woningen Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Amersfoort Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Schijndel Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Sliedrecht Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeenten in Twente Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Tilburg Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie... 61

6 8 Gemeente Rotterdam Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectkenmerken en WOZ-waarde Bezwaren Interne organisatie Gemeente Almere niet-woningen Voormelding in vogelvlucht Dienstverlening Objectregistraties WOZ-waarde Bezwaren... 70

7

8

9

10

11 1 Inleiding Iedere gemeente of samenwerkingsverband van gemeenten 1 bepaalt jaarlijks de WOZwaarde van woningen. Sinds 2011 zijn er diverse pilots opgezet om burgers meer en eerder te betrekken bij de vaststelling van de WOZ-waarde. De interactieve WOZ leidde tot positieve resultaten, waardoor de pilots voor 2014 verder zijn uitgebreid. Zowel qua opzet als qua aantal gemeenten. 1.1 Aanleiding en doel Voor gemeenten vormen de Onroerende zaakbelastingen (OZB) die over de WOZ-waarde wordt geheven een belangrijke inkomstenbron. Tegelijkertijd zijn er uitvoeringskosten mee gemoeid, die voor een belangrijk deel bestaan uit de afhandeling van de ingediende bezwaren tegen de hoogte van de vastgestelde waarde. De gemiddelde burger heeft weinig vertrouwen in de WOZ-waarde. Recentelijk is het idee ontstaan om burgers meer en eerder te betrekken bij de vaststelling van de WOZ-waarde: een interactieve WOZ. Een vernieuwende aanpak die wordt aangeduid als Doorbraak WOZ en zich als een olievlek over het land verspreidt (zie kader). De pilots hebben gemeenschappelijk dat ze woningeigenaren eerder bij het WOZ-proces betrekken. Woningeigenaren krijgen inzicht in de geregistreerde (primaire en secundaire) objectkenmerken, de hoogte van de WOZ-waarde en vergelijkbare objecten voordat de aanslag aan het begin van het jaar wordt verzonden. Verspreiding Doorbraak WOZ De doorbraak WOZ gaat dit jaar de derde ronde in. Het aantal woningeigenaren dat kan meedoen neemt steeds verder toe. In het eerste jaar namen de gemeente Tilburg (wijk Noord) en het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (gemeente Borne) deel. In het tweede jaar breidden zij hun pilotgebied uit (Tilburg-West en Haaksbergen). In datzelfde jaar deden Amersfoort, Sliedrecht (Gemeentebelastingen Drechtsteden) en Rotterdam (meervoudige woningbezitters) ook mee. In deze derde ronde wordt de pilot verder uitgebreid. In Tilburg en Sliedrecht kunnen alle woningeigenaren reageren. Het GBT voert de pilot nu ook uit in de gemeenten Almelo, Enschede, Hengelo en Losser. Amersfoort benadert een volledig nieuwe groep woningeigenaren. Almere en Schijndel doen voor het eerst mee met een deel van de gemeente, waarbij Almere ook eigenaren van courante niet-woningen benadert. En in Rotterdam wordt het aantal partijen voor de voormelding uitgebreid. Algemeen doel van de Doorbraak WOZ is om door middel van interactie met woningeigenaren een toenemend inzicht in, en begrip voor, de Wet WOZ bij belanghebbenden te bewerkstelligen. De analyse van het Onderzoekcentrum Drechtsteden over het tweede jaar van de pilot laat zien dat er een redelijk draagvlak is onder burgers om aan de voormelding deel te nemen. Het leidt tot een betere registratie van de primaire en secundaire objectkenmerken en tot een afname van het aantal bezwaren. Tegelijkertijd neemt de deelname in het tweede jaar iets af en worden er minder wijzigingsvoorstellen gedaan voor de objectkenmerken. Het doel van dit onderzoek is om in beeld te brengen op welke wijze deze ontwikkelingen zich doorzetten in het derde jaar. 1 Waar we in dit onderzoek spreken over gemeenten, bedoelen we ook samenwerkingsverbanden van gemeenten. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 9

12 1.2 Vraagstelling In het onderzoek beantwoorden we de volgende vragen: 1. Deelname voormelding a. Welk deel van de woningeigenaren neemt deel aan de interactieve WOZ? b. Verschilt dit per woningeigenaar (leeftijd, woningtype, bouwjaar, WOZ waarde) en jaar van de pilot? c. Is men tevreden over de gebruikte interactievorm en leidt het tot meer vertrouwen in de Wet WOZ? d. Wie neemt er niet deel? e. Hoe ontwikkelt de deelname zich in het tweede of derde jaar van de pilot? 2. Objectkenmerken a. Hoe vaak geven woningeigenaren wijzigingen door over de geregistreerde primaire en secundaire objectgegevens? b. Hoe vaak leidt dit tot een aanpassing door gemeenten van de geregistreerde objectkenmerken en van de WOZ-waarde? c. Werkt dit door naar andere woningen (domino-effect)? d. Wat is het effect van de interactieve WOZ op de totale WOZ-waarde? 3. Bezwaren (vergeleken met het voorgaande jaar of het referentiegebied) a. Leidt de interactieve WOZ tot minder bezwaren? b. Daalt het percentage (geheel of gedeeltelijk) gegronde WOZ-bezwaren? c. Zien we een verschuiving in de motivering van de WOZ-bezwaren (aard grieven)? d. Schakelen woningeigenaren minder vaak no-cure-no-pay bureaus in? 4. Interne organisatie a. Hoe verhouden de baten zich tot de lasten? 1.3 Opzet We onderscheiden in het onderzoek twee groepen pilots. Ten eerste gemeenten die individuele woningeigenaren benaderen (of, in het geval van de gemeente Almere, eigenaren van niet-woningen). En ten tweede de gemeente Rotterdam, dat vooroverleg voert met meervoudige woningbezitters. Ten slotte geven we aan hoe we de impact op de interne organisatie hebben achterhaald. Individuele woningeigenaren en niet-woningen De gemeenten voerden de pilots zelfstandig uit en bouwden databestanden op over de voormelding en de eventuele reactie van de woningeigenaar. Vervolgens leverden zij bestanden aan in een vast format. Op basis daarvan voerden wij analyses uit. Woningeigenaren in Almere, Amersfoort, de Drechtsteden (Sliedrecht), Schijndel, Tilburg en Twente (Almelo, Borne, Enschede, Haaksbergen, Hengelo en Losser) kregen informatie over onder meer hun woning, WOZ-waarde en bijbehorende OZB. De gemeente beoordeelde de binnengekomen wijzigingsvoorstellen en paste de WOZ-waarde al dan niet aan. Dit kan tot wijzigingen hebben geleid voor meerdere woningen (domino-effect). Vervolgens beschikten de gemeenten alle WOZ-waarden. Figuur 1.1 illustreert dit interactieve proces in grote lijnen. 10 Doorbraak WOZ 2014

13 Figuur 1.1 Schematische weergave van de interactieve WOZ met voormelding gemeente: akkoord voormelding: objectkenmerken en voorlopige WOZwaarde niet eens met kenmerken of WOZ-waarde reactie gemeente: niet akkoord domino-effect op andere woningen? versturen definitieve WOZwaarde met objectkenmerken eens met kenmerken en WOZ-waarde Voor het optreden van een domino-effect kijken we naar de woningen waarvan de eigenaar wel deelnam aan de voormelding, maar geen wijzigingen voorstelde en de gemeente toch de WOZ-waarde of een objectkenmerk heeft aangepast. Ook kijken we naar de eigenaren die niet deelnamen aan de voormelding, maar waarvan de gemeente wel de WOZ-waarde of een objectkenmerk aanpaste. Meervoudige woningbezitters In de gemeente Rotterdam wordt vooroverleg gevoerd met meervoudige woningbezitters, waarvan een deel ook al was benaderd voor de voormelding in Deze woningbezitters bezitten tussen de 50 en woningen. In het vorige onderzoek is met zes meervoudige woningbezitters gesproken over hun ervaringen met de voormelding. De resultaten waren zeer positief. Het vooroverleg werd als prettig ervaren, efficiënter voor alle partijen en allen zagen af van het indienen van bezwaar. De verwachting is dat dit jaar de uitkomsten hier niet sterk van zullen afwijken. We kiezen er dit jaar voor om een interview af te nemen met de gemeente Rotterdam, afdeling Belastingen, over de ervaringen met de voormelding in het tweede jaar. Impact interne organisatie Voor de impact op de interne organisatie baseren we ons op de baten en lasten volgens de Business case indicaties interactieve WOZ, najaar De lasten bestaan uit het opzetten en onderhouden van de website, de backoffice, de organisatie- en projectkosten, de verwerking van de respons en de communicatie (aanschrijven van de burgers). De baten bestaan uit een afname van het aantal bezwaarschriften en een besparing op de buitendienstcontrole. Iedere gemeente kreeg van ons een vragenlijst waarop zij voor zover mogelijk de baten en lasten konden specificeren. In Almere maakten we hierbij een onderscheid tussen woningen en niet-woningen. Bij de berekening van de lasten gaan we ervan uit dat twee lasten niet alleen hoeven te drukken op de pilot van 2014, maar ook van de komende jaren, namelijk het bouwen van de website en het opzetten van de pilot. 1.4 Leeswijzer We beschrijven de bevindingen in de verschillende pilots in afzonderlijke hoofdstukken. Telkens staan de vier onderzoeksvragen centraal, voor zover ze beantwoordt kunnen worden in de betreffende pilot. We beginnen elk hoofdstuk met een korte schets van iedere pilot en geven de belangrijkste uitkomsten in vogelvlucht. Daarna bespreken we de uitkomsten per pilot meer in detail. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 11

14 De resultaten: significant en anoniem Bijna alle cijfers die we in dit rapport presenteren zijn berekend met behulp van registratiebestanden. Dit betekent dat er geen steekproef is getrokken of andersoortige selectie is gemaakt. Alle verschillen zijn daardoor meteen ook daadwerkelijke verschillen (statistisch significant). De uitkomsten op de enquêtes onder burgers die in een eerdere fase waren benaderd voor de voormelding (Amersfoort, Almere), vormen hierop een uitzondering. Bij de behandeling daarvan gaan we echter niet in op mogelijke verschillen tussen groepen. Alle resultaten worden anoniem gepresenteerd: de resultaten zijn niet te herleiden tot individuele woningeigenaren of meervoudige woningbezitters. De algemeenheden en conclusies die we uit de verschillende pilots halen, hebben we beschreven in de managementsamenvatting aan het begin van dit rapport. Terminologie: jaartallen en voorlopige WOZ-waarde Wanneer we in dit rapport schrijven over de WOZ-waarde, dan bedoelen we de voorlopige WOZ-waarde. De interactie met de burger vindt namelijk plaats na het bepalen van de taxatiewaarde door de gemeente, maar vóór het vaststellen van deze taxatiewaarde als WOZ-waarde. Wat betreft het gebruik van de jaartallen: als we spreken over de pilot of voormelding 2014, dan bedoelen we de voormelding voor het belastingjaar De activiteiten behorende bij die voormelding begonnen al in de tweede helft van Analoog hieraan: spreken we over de voormelding 2013, dan bedoelen we de voormelding die in de tweede helft van 2012 begon voor het belastingjaar Doorbraak WOZ 2014

15 2 Gemeente Almere - woningen De gemeente Almere doet in 2013 voor het eerst mee aan de pilot Doorbraak WOZ. Zij voeren de pilot uit in twee wijken: Literatuurwijk en Filmwijk. De eerste kent van oudsher veel meer bezwaren. Zien we die betrokkenheid terug in de deelname aan de voormelding? In hun mening over de voorgestelde WOZ-waarde? En in het aantal bezwaren dat wordt ingediend tegen de WOZ-waarde 2014? 2.1 Voormelding in vogelvlucht In de gemeente Almere wonen bijna mensen. De gemeente benaderde voor de pilot ruim woningeigenaren, verspreid over Literatuurwijk (2.574 eigenaren) en Filmwijk (2.776). Bewoners konden in het najaar van 2013 reageren op de voorgestelde referentiewoningen, de hoogte van de WOZwaarde en de primaire en secundaire objectkenmerken. In oktober, na afloop van de reactietijd op de voormelding, kregen alle woningeigenaren een vragenlijst. Hieraan kon worden deelgenomen door zowel eigenaren die hadden deelgenomen aan de voormelding als door degenen die dat niet hadden gedaan. Resultaten Gemiddeld nam 38% deel aan de voormelding (tabel 2.1). In Filmwijk doet 43% van de eigenaren mee, in Literatuurwijk 34%. Het hogere aantal bezwaren in Literatuurwijk zien we niet terug in de deelname. In Filmwijk zijn de gevolgen van deelname zichtbaarder: meer objectkenmerken worden gewijzigd, de WOZwaarde wordt vaker bijgesteld en de gemiddelde waardeontwikkeling groter. Tabel 2.1 Belangrijkste uitkomsten meetpunt Literatuur Film benaderde woningeigenaren dienstverlening aandeel dat inlogt of website bekijkt (niet uniek) 48% aandeel dat deelneemt aan voormelding /reageert 34% 43% registratiegegevens aandeel waarvan primair objectkenmerk is gewijzigd 7% 12% aandeel woningen met gewijzigd primair objectkenmerk (incl. domino) 4,9% 9,8% aandeel waarvan secundair objectkenmerk is gewijzigd 0,1% 2,2% aandeel woningen met gewijzigd secundair objectkenmerk (incl domino) 0,0% 1,2% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (van deelnemers) 2% 2% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (van deelnemers) 7% 15% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (incl. domino) 2% 2% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (incl. domino) 5% 12% ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) -0,2% -0,8% ontwikkeling gemiddelde voorlopige WOZ-waarde (incl. domino) ontwikkeling totale WOZ-waarde (incl. domino) -0,1% -0,6% bezwaren aantal gegronde bezwaren in pilotgebied voorgaand jaar aantal bezwaren in pilotgebied dit jaar ontwikkeling bezwaren bij voormelding -55% -52% inschatting kosten en besparingen (x 1.000) website, personele kosten en projectkosten 38 vermindering bezwaren, 20% bestandscontrole 12 saldo - 26 Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 13

16 Met een deelnamepercentage van 38% krijgt Almere veel reacties. Het aandeel dat de website bezocht wordt geschat op bijna de helft (48%). In Filmwijk treedt een groter domino-effect op dan in Literatuurwijk (figuur 2.1). Wat betreft de bezwaren ligt het aandeel in beide wijken duidelijk lager, en verschillen ze in tegenstelling tot in eerdere jaren nauwelijks meer: 1,2% in Literatuurwijk, 1,4% in Filmwijk. Figuur 2.1a Stroomschema Almere, Filmwijk aangeschreven woningeigenaren (100%) reactie ingestuurd: (43%) niet gereageerd: (57%) geen voorstel wijzigen waarde of kenmerk: (37,8%) voorstel wijzigen waarde of kenmerk: 154 (5,5%) domino effect: 196 (7,1%) bezwaren: 12 gegrond: 4 ongegrond: 4 bezwaren: 4 gegrond: 0 ongegrond: 0 bezwaren: 2 gegrond: 1 ongegrond: 0 bezwaren: 7 gegrond: 2 ongegrond: 3 Figuur 2.1b Stroomschema Almere, Literatuurwijk aangeschreven woningeigenaren (100%) reactie ingestuurd: 865 (34%) niet gereageerd: (66%) geen voorstel wijzigen waarde of kenmerk: 806 (31,3%) voorstel wijzigen waarde of kenmerk: 59 (2,3%) domino effect: 100 (3,9%) bezwaren: 14 gegrond: 0 ongegrond: 3 bezwaren: 2 gegrond: 0 ongegrond: 0 bezwaren: 2 gegrond: 1 ongegrond: 0 bezwaren: 12 gegrond: 1 ongegrond: Dienstverlening In deze paragraaf gaan we in op de vraag hoeveel woningeigenaren bereid zijn om deel te nemen aan de voormelding, welke juist wel deelnemen en welke minder en wat zij van de voormelding vinden. Deelname De gemeente Almere schreef eigenaren aan, waarvan 38% reageerde. Naast de verschillen in respons in Filmwijk (43%) en Literatuurwijk (34%), zien we vooral overeenkomsten in wie er reageerde. In beide wijken zien we meer reacties onder eigenaren van vrijstaande woningen, woningen met een waarde tussen de en en eigenaren die recentelijk bezwaar maakten (figuur 2.2). 14 Doorbraak WOZ 2014

17 Figuur 2.2 Aandeel van de woningeigenaren dat reageert op de voormelding, Filmwijk (links) en Literatuurwijk (rechts) WOZ-waarde 2014 (x1.000) WOZ-waarde 2014 (x1.000) 401 of meer 55% 401 of meer 46% % % % % % % 200 of lager 38% 200 of lager 26% 0% 20% 40% 60% 0% 20% 40% 60% woningtype woningtype appartem. 52% appartem. 40% flat 17% flat 42% vrij 57% vrij 50% 2 onder 1 48% 2 onder 1 40% rij 41% rij 32% 0% 20% 40% 60% 0% 20% 40% 60% bezwaar WOZ 2013 bezwaar WOZ 2013 bezwaar 53% bezwaar 44% geen bezwaar of niet gegrond 43% geen bezwaar of niet gegrond 33% 0% 20% 40% 60% 0% 20% 40% 60% Enquêteresultaten De gemeente Almere zette een (uitgebreide) vragenlijst uit onder de eigenaren die wel en niet deelnamen aan de voormelding. De resultaten zijn afzonderlijk beschreven door de gemeente (2013) in de rapportage Voorlopige WOZwaardebepaling We gaan hier in op de belangrijkste uitkomsten: wat zijn voor Almeerders redenen om niet deel te nemen en leidt deelname tot meer vertrouwen in de WOZ? Reden niet deelnemen Woningeigenaren die niet deelnemen, houden op na het lezen van de brief (figuur 2.3): Bijna iedereen herinnert zich de brief te hebben ontvangen (89%). Van hen heeft 60% de brief gelezen en begrepen. De rest heeft de brief niet gelezen of begrepen (29%). Bijna iedereen die een brief heeft ontvangen bracht geen bezoek aan de website. Meer dan de helft van de eigenaren was wel van plan om naar de website te gaan, maar men is dit vergeten of dacht er te laat aan (30%). Verder heeft een grote groep geen interesse. In totaal 2% haakte af omdat het inloggen niet lukte, nog eens 2% omdat ze niet met een computer overweg kunnen. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 15

18 De enkeling die niet verder ging na de openingspagina geeft aan dat men het idee had dat het veel tijd en moeite zou kosten en niets zou opleveren. Figuur 2.3 Stroomschema dat leidt tot niet deelnemen wel (6%) haakt af wel brief ontvangen (89%) wel gelezen en begrepen (60%) geen bezoek website (54%) vergeten, te laat (30%) geen interesse (20%), overig niet gelezen of begrepen (29%) niet (11%) Overige relevante uitkomsten onder alle woningeigenaren: 67% vindt de voormelding beslist een zinvol instrument, 29% enigszins; 77% oordeelt dat de voormelding baat oplevert voor zowel gemeente als woningeigenaar; 69% heeft er vertrouwen in dat de gemeente de WOZ-waarde naar eer en geweten vaststelt; 80% van de niet-deelnemers zou ook gebruik maken van de voormelding als dit via DigiD zou plaatsvinden en 83% zou dit jaarlijks willen doen, terwijl 77% nog nooit een taxatierapport heeft aangevraagd; door het gebruik van de WOZ-voormelding is het begrip over de wijze waarop de WOZ-waarde tot stand komt van 54% van de eigenaren verbetert (en van de rest gelijk gebleven); 58% van de eigenaren die een wijziging hebben voorgesteld, geven aan een bezwaar in te dienen als de wijziging niet wordt overgenomen door de gemeente. Van de mensen die geen wijziging voorstelden, zou 29% een bezwaar indienen. 2.3 Objectregistraties Almeerse woningeigenaren konden hun mening geven over de referentiewoningen en de primaire en secundaire objectkenmerken. Referentiewoningen De eigenaren konden hun mening geven over de drie voorgestelde referentiewoningen. Uit de enquête halen we dat zes op de tien eigenaren dit onderdeel goed bestuderen. Maar ook 32% bekijkt het vluchtig en 11% helemaal niet. In totaal 14% geeft aan niet akkoord te gaan met een of meerdere voorgestelde woningen. Beide wijken scoren precies hetzelfde. De gemeente doet niets met deze gegevens. Primaire objectkenmerken We zien een groot verschil tussen de twee wijken als we kijken naar de primaire objectkenmerken. In Filmwijk én in Literatuurwijk stelde 14% een wijziging van een of meerdere primaire objectkenmerk voor. Maar waar in Filmwijk bijna alle voorstellen worden overgenomen (12,2%), wordt in Literatuurwijk slechts de helft overgenomen (6,7%). Tabel 2.2 toont dat de meeste wijzigingen worden doorgevoerd voor de inhoud. 16 Doorbraak WOZ 2014

19 Tabel 2.2 Wijzigingen gemeente kenmerk Filmwijk Literatuurwijk absoluut aandeel a absoluut aandeel type object 16 1,3% 3 0,3% bouwjaar 1 0,1% 0 0,0% inhoud ,0% 50 5,8% perceel 10 0,8% 5 0,6% a totaal ,2% 58 6,7% gepercenteerd over het aantal woningeigenaren dat reageerde op de voormelding In Filmwijk worden niet alleen meer voorstellen overgenomen; ook worden ze vaker doorgevoerd op andere woningen die geen wijziging voorstelden (tabel 2.3). Uiteindelijk wordt in Filmwijk van 10% van de woningen een kenmerk aangepast, in Literatuurwijk bij 5%. In beide wijken samen ligt het op 7,4%. Tabel 2.3 Wijzigingen van primaire objectkenmerken: door reacties en domino-effect oorzaak absoluut aantal woningen relatief Filmwijk reacties ,2% domino-effect ,9% totaal ,8% Literatuurwijk reacties ,7% domino-effect ,0% totaal ,9% Gemiddelde omvang van een wijziging Aan welke orde van grootte moeten we denken als een primair objectkenmerk wordt gewijzigd, zoals de inhoud? Enkele kubieke meters of een veelvoud daarvan? Doordat de gemeente de waarden heeft aangeleverd van voor en na de voormelding, kan dit worden bepaald. In Almere is door de voormelding van ruim 300 woningen de inhoud gewijzigd. De gemiddelde inhoud van deze woningen is met 44m 3 afgenomen. De oppervlakte van het perceel werd van bijna 30 woningen verkleind, en wel met gemiddeld 71m 2. We zien grote verschillen tussen beide wijken. In Filmwijk zijn de afnamen groter (gemiddelde per woning -64m 3 en -148m 2 ). In Literatuurwijk neemt de gemiddelde inhoud nog iets toe +0,4m 3 terwijl de inhoud met -8m 2 afneemt. Secundaire objectkenmerken Bij de secundaire objectkenmerken zien we hetzelfde patroon als bij de primaire: in Filmwijk zijn veel meer aanpassingen dan in Literatuurwijk. Maar wel met dien verstande dat de secundaire objectkenmerken veel minder vaak worden gewijzigd door de gemeente dan de primaire. Het merendeel van de wijzigingen die de gemeente doorvoert gaan over het onderhoud (tabel 2.4). Tabel 2.4 Wijzigingen gemeente kenmerk Filmwijk Literatuurwijk absoluut aandeel a absoluut aandeel ligging 3 0,2% 0 0% onderhoud 20 1,7% 1 0,1% kwaliteit 4 0,3% 0 0% a totaal 27 2,2% 1 0,1% gepercenteerd over het aantal woningeigenaren dat reageerde op de voormelding Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 17

20 Het domino-effect voor de secundaire objectkenmerken is zeer beperkt (tabel 2.5). In Almere wijzigt van 0,7% van de woningen een secundair objectkenmerk. Tabel 2.5 Wijzigingen van secundaire objectkenmerken: door reacties en domino-effect oorzaak absoluut aantal woningen relatief Filmwijk reacties ,2% domino-effect ,5% totaal ,2% Literatuurwijk reacties ,1% domino-effect % totaal % 2.4 WOZ-waarde Woningeigenaren konden reageren op de hoogte van de voorlopige WOZwaarde, zoals de gemeente Almere die in de voormelding toonde. Tegelijkertijd bekeek de gemeente of de WOZ-waarde moest worden aangepast op basis van de doorgekregen wijzigingen. Voorlopige WOZ-waarde Bijna drie kwart van de eigenaren vindt de voorgestelde WOZ-waarde goed (figuur 2.4). Eigenaren die de WOZ-waarde niet goed vinden, oordelen zo goed als allemaal dat de waarde te hoog is. Slechts drie woningeigenaren oordelen dat de waarde te laag is (0%). We zien nauwelijks verschillen tussen beide wijken. Figuur 2.4 Reactie op voorlopige WOZ-waarde 28% te laag goed te hoog 72% Aangepaste WOZ-waarde Van 14% van de woningen heeft de gemeente de WOZ-waarde bijgesteld. De gemeente heeft de WOZ-waarde ook aangepast van eigenaren die aangaven de waarde goed te vinden. In totaal gaat het om 10% van de eigenaren die akkoord was. Het merendeel van de waarden is uiteindelijk naar beneden bijgesteld. De waarde ging vaker omlaag dan omhoog. De totale WOZ-waarde van deze woningen neemt af met 2,6 miljoen (figuur 2.5), een afname van per woning (-0,5%). In Filmwijk ging de waarde veel vaker omlaag dan in Literatuurwijk (15% versus 7%), en daarmee ook de gemiddelde WOZ-waarde: (-0,8%) in Filmwijk versus (-0,2%) in Literatuurwijk. 18 Doorbraak WOZ 2014

21 Figuur 2.5 Gewijzigde WOZ-waarde op basis van reacties op voormelding aandeel wijzigingen effect op voorlopige WOZ-waarde 2014 ( ) 12% -3-3,0 0,4 86% omhoog gelijk omlaag omlaag omhoog saldo miljoenen Figuur 2.6 toont het effect van alle wijzigingen, inclusief het domino-effect. Afgezien van de omvang van de bedragen, lijken figuur 2.5 en 2.6 veel op elkaar qua onderlinge verhoudingen. Dit komt doordat de aanpassingen ten gevolge van de voorgestelde wijzigingen vergelijkbaar zijn met de gevolgen van het domino-effect. De totale WOZ-waarde van alle pilotwoningen ligt 0,4% lager dan de voorlopige WOZ-waarde, wat overeenkomt op 800 per woning. In Filmwijk ( per woning, -0,6% gemiddelde waardeaanpassing) zijn de aanpassingen in lijn met de hiervoor beschreven verschillen omvangrijker dan in Literatuurwijk (- 250, -0,1%). Figuur 2.6 Gewijzigde WOZ-waarde op basis van alle woningen aandeel wijzigingen effect op WOZ-waarde 2014 ( ) 8% -4,2-5,1 0,9 90% omhoog gelijk omlaag omlaag omhoog saldo miljoenen Impact wijziging objectkenmerk op WOZ-waarde Tot slot vragen we ons af: leidt een wijziging van de primaire of secundaire objectkenmerken tot een aanpassing van de WOZ-waarde? Dat blijkt vaak zo te zijn: een wijziging van een objectkenmerk leidt in zeven op de tien gevallen tot een waardewijziging (tabel 2.6). In Literatuurwijk ligt dit aandeel op 90%, in Filmwijk op 63%. Tabel 2.6 Invloed wijziging primair of secundair objectkenmerk op aanpassing WOZwaarde wijziging aantal WOZ-waarde gewijzigd waardeverschil omlaag gelijk omhoog aandeel gemiddeld ja % nee % -704 totaal % Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 19

22 2.5 Bezwaren In deze paragraaf gaan we in op de volgende vragen: Is het aantal woningeigenaren dat een bezwaar maakt gedaald en welk deel van de bezwaren is gegrond? Welke woningeigenaren maken bezwaar, in relatie tot hun geuite mening over de voorlopige WOZ-waarde en de definitieve beschikking? Hoeveel woningeigenaren maken gebruik van een no-cure-no-pay bureau? Aantal bezwaren en gegrond In beide wijken is het aantal bezwaren sterk gedaald (figuur 2.7). In Filmwijk is het gedaald van 80 bezwaren naar minder dan 40. In Literatuurwijk ligt het aantal bezwaren op hetzelfde niveau als in 2012, en duidelijk onder het aantal van Van de deelnemers aan de voormelding, maakten er 38 nog bezwaar. Van diezelfde groep dienden vorig jaar 71 woningeigenaren een bezwaar in. Figuur 2.7 Aantal ingediende bezwaren Filmwijk Literatuurwijk WOZ 2012 WOZ 2013 WOZ 2014 Vorig jaar bleken de meeste bezwaren gegrond (92%), weinig ongegrond (8%). Het aandeel ongegrond ligt nu hoger (19%), en dit kan nog verder oplopen doordat van meer dan de helft van de bezwaren nog niet bekend is of ze wel of niet gegrond zullen zijn (figuur 2.8). We zien weinig verschillen tussen beide wijken. Figuur 2.8 Aantal bezwaren, gegrond en ongegrond ongegrond onbekend gegrond 0 WOZ 2013 WOZ Doorbraak WOZ 2014

23 Wie maakt bezwaar? We kijken hier naar de woningeigenaren die hebben deelgenomen aan de pilot, hoe zij over de voorlopige WOZ-waarde dachten en hoe de beschikte WOZwaarde zich verhoudt tot de voorlopige WOZ-waarde. Relatief veel bezwaren na domino-effect In absolute zin komen de meeste bezwaren van de woningeigenaren die niet deelnamen aan de voormelding, namelijk 38 (tabel 2.7). In relatieve zin komen er echter veel bezwaren van woningeigenaren waarvan iets is gewijzigd na het optreden van een domino-effect (2,3%). Het zou kunnen zijn dat zij bezwaar maken omdat de WOZ-beschikking afwijkt van wat er op de voormelding werd getoond maar zeker is dit niet. We zien geen noemenswaardige verschillen tussen de wijken. Tabel 2.7 Achtergrond bezwaarmaker WOZ 2014 achtergrond aantal bezwaren aantal eigenaren relatief deelname voormelding ,8% domino-effect ,3% overig ,8% totaal ,3% Beperkte invloed eigen mening over voorlopige WOZ-waarde Deelnemers aan de voormelding konden aangeven of ze de WOZ-waarde te hoog, goed of te laag vonden. Maken eigenaren vaker bezwaar als zij hadden aangegeven dat de WOZ-waarde te hoog was, terwijl de beschikte WOZ-waarde niet naar beneden is bijgesteld? Uit tabel 2.8 blijkt dat er een klein effect is onder de eigenaren die van mening zijn dat de WOZ-waarde te hoog is. Zij maken het vaakst bezwaar (35 eigenaren) nadat de gemeente de WOZ-waarde niet had verlaagd. Het lijkt dus te lonen om goed te kijken naar de (onderbouwingen vande WOZ-waarde) van de woningen waarvan de eigenaar de waarde te hoog vindt. Tabel 2.8 Mening over WOZ-waarde, aanpassingen gemeente en bezwaren WOZ-waarde is mening afwijkend besluit aantal bezwaren relatief te laag ,0% goed ,0% te hoog ,6% Invloed van no-cure-no-pay bureaus Het aantal bezwaren dat afkomstig is van no-cure-no-pay bureaus neemt af in beide pilotwijken. In beide wijken samen daalt dit aantal van 36 naar 8 (figuur 2.9). Ook uitgedrukt in een percentage van het totaal ingediende bezwaren zien we een afname, van 24% naar 12%. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 21

24 Figuur 2.9 Aantal bezwaren, naar indiener WOZ 2013 WOZ 2014 eigenaar no-cure-no-pay Van de ruim eigenaren die deelnamen aan de voormelding, maakten uiteindelijk 38 eigenaren bezwaar. In Filmwijk zijn drie woningeigenaren die na deelname aan voormelding toch nog een dienstverlener inschakelen. In Literatuurwijk is dit 1 eigenaar. 2.6 Interne organisatie De lasten van de voormelding onder woningen bedroegen (figuur 2.10). Bijna 70% hiervan gaat op aan het verwerken van de reacties, het restant vooral aan het aanschrijven van de woningeigenaren en het opzetten van de pilot. De baten bedragen zo n , voornamelijk doordat de woningen uit de voormelding gebruikt worden voor de controle van de objectkenmerken. Per saldo kost de voormelding zo n Figuur 2.10 Geschatte interne effecten lasten baten saldo Duizenden 22 Doorbraak WOZ 2014

25 3 Gemeente Amersfoort De gemeente Amersfoort doet in 2013/14 voor de tweede keer mee aan de pilot Doorbraak WOZ. Ze volgen grotendeels dezelfde aanpak als vorig jaar, maar nu onder een andere groep woningeigenaren. Leidt dit ook tot andere resultaten? U leest het in dit hoofdstuk. 3.1 Voormelding in vogelvlucht In de gemeente Amersfoort wonen meer dan mensen. De gemeente benaderde voor deze pilot ruim woningeigenaren uit verschillende wijken zodat het werk eenvoudig kon worden verdeeld over de taxateurs. De bewoners kregen in eind oktober 2013 een flyer met het verzoek om op de website naar de voormelding van hun woning te kijken. Zij konden gedurende drie weken reageren op de voorgestelde referentiewoningen, de hoogte van de WOZwaarde en de primaire en secundaire objectkenmerken. Medio januari, dus na afloop van de reactietijd op de voormelding, kregen alle woningeigenaren een vragenlijst over het wel of niet reageren op de voormelding, de WOZ-waarde, de gebruiksvriendelijkheid van de website en de gewenste communicatie. Resultaten Relatief veel woningeigenaren bekeken de website en een aanzienlijk aantal reageerde (tabel 3.1). Waar vorig jaar 22% reageerde, was dat dit jaar nog iets meer, namelijk 27%. De voormelding leidde tot veel minder wijzigingen van de primaire objectkenmerken, wel tot iets meer wijzigingen van de secundaire kenmerken. De totale woningwaarde bleef vrijwel ongewijzigd, terwijl die vorig duidelijker afnam. De voormelding kost per saldo meer dan het oplevert naast het niet in geld uit te drukken toegenomen vertrouwen in de WOZ. Tabel 3.1 Belangrijkste uitkomsten meetpunt benaderde woningeigenaren dienstverlening aandeel dat inlogt of website bekijkt (uniek 2013 / niet uniek 2014) 38% 55% aandeel dat deelneemt aan voormelding /reageert 22% 27% registratiegegevens aandeel dat wijziging primair objectkenmerk voorstelde 11% 0,6% aandeel woningen met gewijzigd primair objectkenmerk (incl. domino) 0,4% 0,04% aandeel dat wijziging secundair objectkenmerk voorstelde 21% 37% aandeel woningen met gewijzigd secundair objectkenmerk (incl domino) 6% 3% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (van deelnemers) 12% 10% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (van deelnemers) 29% 17% aandeel woningen met hogere WOZ-waarde (incl. domino) 6% 4% aandeel woningen met lagere WOZ-waarde (incl. domino) 17% 5% ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) ontwikkeling WOZ-waarde na voormelding (van deelnemers) -0,9% -0,4% ontwikkeling gemiddelde voorlopige WOZ-waarde (incl. domino) ontwikkeling totale WOZ-waarde (incl. domino) -0,3% -0,04% bezwaren aantal bezwaren in pilotgebied voorgaand jaar aantal bezwaren in pilotgebied dit jaar ontwikkeling bezwaren bij voormelding - 46% -70% inschatting kosten en besparingen (x 1.000) website, personele kosten en projectkosten vermindering bezwaren, 20% bestandscontrole 8 13 saldo 3-8 Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 23

26 De voormelding in Amersfoort kent een deelnamepercentage van 27%. Er treedt een beperkt domino-effect op (figuur 3.1). Aantal bezwaren daalt fors, maar komt deels ook nog van eigenaren die al deelnamen aan de voormelding. Figuur 3.1 Stroomschema Amersfoort aangeschreven woningeigenaren (100%) website bekeken: (55%) reactie ingestuurd: (27%) niet gereageerd: (73%) geen voorstel wijzigen waarde of kenmerk: (19,0%) voorstel wijzigen waarde of kenmerk: 390 (7,2%) domino effect: 81 (1,5%) bezwaren: 4 gegrond: 2 ongegrond: 2 bezwaren: 4 gegrond: 3 ongegrond: 0 bezwaren: 0 gegrond: 0 ongegrond: 0 bezwaren: 17 gegrond: 9 ongegrond: Dienstverlening In deze paragraaf gaan we in op de vraag hoeveel woningeigenaren bereid zijn om deel te nemen aan de voormelding, welke juist wel deelnemen en welke minder en wat zij van de voormelding vinden. Deelname De gemeente Amersfoort schreef woningeigenaren aan. De website werd bijna keer bekeken (niet unieke bezoekers). In totaal nam een kwart (1.473 woningeigenaren, 27%) de moeite om te reageren. 2 We zien verschillen de in eigenaren die wel en niet reageren. Figuur 3.2 geeft dit weer: Woningeigenaren nemen vaker deel aan de voormelding naar mate zij ouder zijn. Van de eigenaren tussen de 70 en 80 jaar doet zelfs 43% mee. Eigenaren die in het verleden bezwaar maakten, reageren vaker dan gemiddeld (35%). Dit aantal eigenaren is echter maar klein (15 eigenaren in 2013). Ook eigenaren die een waardestijging zagen tussen 2012 en 2013 doen naar verhouding vaak mee (31%). Tot slot zien we een hogere respons onder eigenaren van vrijstaande woningen en 2-onder-1 kapwoningen, terwijl eigenaren van de goedkopere woningen (minder dan ) iets minder vaak deelnemen. 2 Hiervan kwamen 54 reacties op papier binnen. Zij zijn niet meegenomen in de verdere analyse, aangezien zij niet digitaal zijn ingevoerd. 24 Doorbraak WOZ 2014

27 Figuur 3.2 Aandeel van de woningeigenaren dat reageert op de voormelding leeftijd hoofdbewoner WOZ-waarde 2014 (x1.000) >81 jaar jaar jaar 21% 43% 35% 401 of meer % 32% jaar 27% % jaar jaar <30 jaar 22% 19% 23% of lager 28% 23% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 0% 10% 20% 30% 40% 50% woningtype ontwikkeling WOZ WOZ 2013 appartem. flat 15% 24% daling 26% vrij 2 onder 1 35% 32% gelijk 17% hoek rij 28% 26% stijging 31% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 0% 10% 20% 30% 40% 50% bezwaar WOZ 2013 aantal bezwaren sinds WOZ 2010 bezwaar 35% twee 36% een 35% geen bezwaar of niet gegrond 26% geen 26% 0% 10 % 20 % 30 % 40 % 50 % 0% 10% 20% 30% 40% 50% Enquêteresultaten De gemeente Amersfoort stuurde nadien een vragenlijst naar de woningeigenaren die ook al konden deelnemen aan de voormelding. In totaal 933 eigenaren vulden de vragenlijst in (respons 17%). In totaal 56% van hen had ook al gereageerd op de voormelding. Hoe vonden zij de dienstverlening door de gemeente? Leidt het tot meer begrip en vertrouwen in de WOZ-waarde? En waarom bekeken mensen de voormelding in z n geheel niet? Reden niet bekijken voormelding In totaal 221 woningeigenaren bezochten in het geheel de website niet. De reden hiervoor geven we weer in figuur 3.3 De meesten gaven aan geen tijd te hebben (een op de drie). Andere redenen kwamen minder vaak voor. Feitelijk zijn dit maar kleine aantallen als ze worden afgezet tegen de benaderde groep. Als we bijvoorbeeld kijken naar de 17% die het te moeilijk vindt, dan zijn dit feitelijk 37 personen. Op de gehele groep (alle mensen die de vragenlijst invulden) gaat het dan om 4%. Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 25

28 Figuur 3.3 Redenen om de voormelding niet te bekijken geen tijd 37% te moeilijk gemeente doet er niets mee vond het niet nodig om info te geven geen toegang website 17% 16% 15% 15% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Gepercenteerd op de groep die niet reageerde op de voormelding Woningeigenaren vinden alle aspecten voormelding van belang In de voormelding komen verschillende aspecten aan de orde. Vinden woningeigenaren alle aspecten van belang? Ja, het merendeel van de eigenaren vinden alle onderwerpen van belang: 94% vindt het (zeer) belangrijk om informatie te ontvangen over de voorlopige WOZ-waarde. 91% vindt het (zeer) belangrijk dat ze zelf informatie kunnen verstrekken over hun woning, zoals inhoud, oppervlakte en aanbouw(en). 90% vindt het (zeer) belangrijk dat ze de mogelijkheid hebben om informatie te verstrekken over het onderhoud en de kwaliteit van hun woning. Interactieve WOZ leidt tot meer begrip en vertrouwen in juistheid WOZ-waarde Door de deelname aan de voormelding is het begrip van de woningeigenaren (sterk) toegenomen: Door het gebruik van de WOZ-voormelding is het begrip over de wijze waarop de WOZ-waarde tot stand komt van 53% van de eigenaren verbeterd (en van de rest gelijk gebleven). En 44% is nu van mening dat de WOZ-waarde de juiste waarde weerspiegeld. Volgend jaar opnieuw? De voormelding als geheel krijgt een ruime voldoende (7,3) en 92% van de eigenaren die het dit jaar invulden zou jaarlijks de gelegenheid daartoe willen krijgen. 3.3 Objectregistraties Amersfoortse woningeigenaren konden hun mening geven over de referentiewoningen en de primaire en secundaire objectkenmerken. We kijken hier naar deze aspecten. Referentiewoningen De eigenaren konden hun mening geven over de drie voorgestelde referentiewoningen. Op drie kwart van de voorgestelde woningen kwam een reactie. Bijna een derde van deze woningen vond men goed. Maar ook 45% vond men matig tot slecht (figuur 3.4). Deze uitkomsten zijn precies hetzelfde als vorig jaar onder een andere pilotgroep. 26 Doorbraak WOZ 2014

29 Figuur 3.4 Reactie op referentiewoningen 24% 17% slecht matig goed geen reactie 28% 31% In totaal kregen bijna woningen het predicaat matig of slecht. Gezien dit hoge aantal, en de daarbij gemaakte opmerkingen, is er een steekproef getrokken door de gemeente Amersfoort. Te meer omdat de opmerkingen bijna allemaal gingen over het wel of niet hebben van een dakkapel, serre of grotere tuin. Allemaal zaken die de gemeente Amersfoort al bij de waardebepaling had betrokken. Uit de steekproef die door de taxateur is nagelopen bleek dat de beste vergelijkbare woningen reeds waren opgevoerd. Daarop is besloten geen referentiewoningen aan te passen. Primaire objectkenmerken Minder dan 1 procent van de woningeigenaren stelt een wijziging van een primair objectkenmerken voor. Tabel 3.2 laat zien dat het vooral gaat om het bouwjaar. Twee van de zes voorstellen voor een wijziging van het bouwjaar worden overgenomen; de drie voorstellen voor een andere inhoud worden afgewezen. Tabel 3.2 Voorstellen van woningeigenaren en doorgevoerde wijzigingen kenmerk voorstellen eigenaren wijzigingen gemeente absoluut aandeel a absoluut aandeel bouwjaar 6 0,4% 2 33% inhoud 3 0,2% 0 0% perceel 0 0% 0 0% a totaal ,6% 2 22% totaal % 10 15% gepercenteerd over het aantal woningeigenaren dat reageerde op de voormelding Van de woningen waarvan de eigenaar niet aan de voormelding deelnam, wordt geen enkel primair objectkenmerk gewijzigd. Mede door het achterwege blijven van domino-effecten is door de voormelding van niet meer 0,04% van de woningen in het pilotgebied een primair objectkenmerk gewijzigd (tabel 3.3). Tabel 3.3 Wijzigingen van primaire objectkenmerken: door reacties en domino-effect oorzaak absoluut aantal woningen relatief reacties ,6% domino-effect % totaal ,04% totaal ,4% Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 27

30 Secundaire objectkenmerken De secundaire objectkenmerken werden uitgebreid bevraagd door de gemeente Amersfoort. Dit gebeurde door vragen te stellen over onder andere de keuken, badkamer, isolatie, verwarming, energielabel, houtwerk en schilderwerk. In Amersfoort worden de secundaire objectkenmerken opgehangen aan drie kapstokken: voorzieningen, onderhoud en kwaliteit. Een woning die gemiddeld scoort op een aspect krijgt daarvoor een 7. Figuur 3.5 laat zien dat op basis van de voormelding de rapportcijfers vaker naar beneden zijn bijgesteld dan naar boven: 398 keer omlaag, 241 keer omhoog. Dit is vergelijkbaar met het patroon dat we vorig jaar zagen. Echter, waar vorig jaar de meeste rapportcijfers over de voorzieningen wijzigden, gaat het dit jaar vaker over de kwaliteit van de woning. Dit komt waarschijnlijk door een andere en uitgebreidere vraagstelling. Er zijn namelijk meer vragen gesteld over isolatie, energielabels en dergelijke. Figuur 3.5 Het aantal woningen waarvan secundaire objectkenmerken zijn gewijzigd voorzieningen onderhoud omhoog kwaliteit omlaag Het domino-effect voor de secundaire objectkenmerken is beperkt. Naast de doorgevoerde wijzigingen bij 520 woningen van eigenaren die reageerden (37%), kwamen er nog 119 wijzigingen voor de overige woningen bij. Door de voormelding is in Amersfoort van 12% van de pilotwoningen een secundair objectkenmerk gewijzigd, een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar (tabel 3.4). Tabel 3.4 Wijzigingen secundaire objectkenmerken: door reacties en domino-effect oorzaak absoluut aantal woningen relatief reacties % domino-effect % totaal 2014l % totaal % 3.4 WOZ-waarde De gemeente Amersfoort bracht de woningeigenaren op de hoogte van de voorlopige WOZ-waarde. Zij konden hierop reageren. Tegelijkertijd bekeek de gemeente of de WOZ-waarde moest worden aangepast op basis van de doorgekregen wijzigingen. Voorlopige WOZ-waarde Bijna de helft van de eigenaren vindt de voorgestelde WOZ-waarde goed (figuur 3.6). Daarnaast oordeelt een op de tien eigenaren dat de WOZ-waarde te laag is en twee op de tien vinden dat de waarde te hoog is. In 2013 was dat verschil veel groter (4% vond de waarde te laag, 41% vond het te hoog). 28 Doorbraak WOZ 2014

31 Figuur 3.6 Reactie op voorlopige WOZ-waarde 24% 10% te laag goed te hoog geen reactie 21% 45% Aangepaste WOZ-waarde De WOZ-waarde is bijna twee keer vaker lager vastgesteld door de gemeente dan hoger: van de ruim woningeigenaren die reageerden, is van 135 eigenaren de WOZ-waarde verhoogd (10%) en van 248 eigenaren de waarde verlaagd (17%). Hierdoor neemt de totale WOZ-waarde van deze woningen af met 1,4 miljoen (figuur 3.7), wat neerkomt op per woning. Een procentuele waardeverandering van -0,4%. Figuur 3.7 Gewijzigde WOZ-waarde op basis van reacties op voormelding aandeel wijzigingen effect op voorlopige WOZ-waarde 2014 ( ) 17% 10% -1,4-2,5 1,1 73% miljoenen omhoog gelijk omlaag omlaag omhoog saldo In figuur 3.8 hebben we het effect van alle wijzigingen weergegeven, inclusief het domino-effect. We zien dan dat de totale waardewijziging lager is dan zonder domino-effect. Dit komt doordat zo n 60 woningen gemiddeld met in waarde zijn gestegen. De totale WOZ-waarde van alle pilotwoningen ligt 0,5 miljoen lager dan de voorlopige WOZ-waarde, wat neerkomt op een afname van -0,04% (of 100 per woning). Figuur 3.8 Gewijzigde WOZ-waarde op basis van alle woningen aandeel wijzigingen effect op WOZ-waarde 2014 ( ) 5% -0,5-2,9 2,4 91% omhoog gelijk omlaag omlaag omhoog saldo miljoenen Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 29

32 Impact wijziging objectkenmerk op WOZ-waarde Tot slot vragen we ons af in deze paragraaf: leidt een wijziging van de primaire of secundaire objectkenmerken tot een aanpassing van de WOZ-waarde? Tabel 3.5 laat zien dat van bijna alle woningen waarvan een objectkenmerk is gewijzigd ook de WOZ-waarde is veranderd (98%). Aan de andere kant zien we ook dat de WOZ-waarde niet wijzigt als er geen objectkenmerk wordt bijgesteld. Tabel 3.5 Invloed wijziging primair of secundair objectkenmerk op aanpassing WOZwaarde wijziging aantal WOZ-waarde gewijzigd waardeverschil omlaag gelijk omhoog aandeel gemiddeld ja % nee % 0 totaal % Bezwaren In deze paragraaf gaan we in op de volgende vragen: Is het aantal woningeigenaren dat een bezwaar maakt gedaald en welk deel van de bezwaren is gegrond? Welke woningeigenaren maken bezwaar, in relatie tot hun geuite mening over de voorlopige WOZ-waarde en de definitieve beschikking? Hoeveel woningeigenaren maken gebruik van een no-cure-no-pay bureau? Welke grond(en) worden aangevoerd voor het ingediende bezwaar? Aantal bezwaren en gegrond Figuur 3.9 maakt duidelijk dat het aantal bezwaren sterk is gedaald in het pilotgebied. Lag dit aantal voorheen (ruim) boven de 60, nu zijn het er 25. Maakte vorig jaar nog 1,5% van de woningeigenaren in het pilotgebied bezwaar tegen de WOZ-waarde, dit jaar is dat gedaald tot 0,5%. Figuur 3.9 Aantal ingediende bezwaren, pilotgebied WOZ 2010 WOZ 2011 WOZ 2012 WOZ 2013 WOZ De voormelding leidt zowel tot een afname van het aantal gegronde en ongegronde bezwaren (figuur 3.10). 30 Doorbraak WOZ 2014

33 Figuur 3.10 Aantal bezwaren, gegrond en ongegrond ongegrond nog in behandeling gegrond WOZ 2013 WOZ 2014 Wie maakt bezwaar? Deze vraag valt op meerdere manieren te beantwoorden. We kijken hier naar de woningeigenaren die hebben deelgenomen aan de pilot en hoe zij over de voorlopige WOZ-waarde dachten. Niet meer bezwaren van deelnemers aan voormelding In absolute zin komen de meeste bezwaren van de woningeigenaren die niet deelnamen aan de voormelding, namelijk 17. Waar vorig jaar relatief veel bezwaren afkomstig waren van woningeigenaren die ook al deelnamen aan de voormelding (2,1%) is dat nu nog maar 0,6%. Daarmee wijken deelnemers aan de voormelding nauwelijks meer af van niet-deelnemers (van hen maakt 0,4% bezwaar). Tabel 3.6 Achtergrond bezwaarmaker WOZ 2014 achtergrond aantal bezwaren aantal eigenaren relatief deelname voormelding ,6% domino-effect ,0% overig ,4% totaal ,5% Beperkte invloed eigen mening over voorlopige WOZ-waarde Deelnemers aan de voormelding konden aangeven of ze de WOZ-waarde te hoog, goed of te laag vonden. Maken eigenaren vaker bezwaar als zij hadden aangegeven dat de WOZ-waarde te hoog was, terwijl de beschikte WOZ-waarde niet naar beneden is bijgesteld? In tabel 3.7 zien we dat een afwijkend besluit niet per se tot een bezwaar leidt. De relatief grootste groep bezwaarmakers bevindt zich onder de eigenaren die aangaven een te hoge WOZ-waarde te hebben. Uiteindelijk maakte 2% van hen bezwaar nadat de gemeente de WOZ-waarde niet had verlaagd. Tabel 3.7 Mening over WOZ-waarde, afwijkend besluit gemeente en bezwaren WOZ-waarde is mening afwijkend besluit aantal bezwaren relatief te laag ,0% goed ,7% te hoog ,0% Ervaringen en effecten van een nieuwe ronde 31