Gemeente Halderberge Programmabegroting 2013

Transcriptie

1 Gemeente Halderberge Programmabegroting 2013 Programmabegroting

2 Programmabegroting

3 INHOUDSOPGAVE Aanbiedingsbrief... 5 I. BELEIDSBEGROTING... 7 Deel 1: Programmaplan... 7 Programma bestuur & dienstverlening... 9 Programma openbare orde en veiligheid Programma openbare ruimte Programma ruimte en economie Programma maatschappelijke ondersteuning en welzijn Programma onderwijs en jeugd Overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Deel 2: Paragrafen Paragraaf lokale heffingen Paragraaf weerstandsvermogen Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Paragraaf financiering Paragraaf bedrijfsvoering Paragraaf verbonden partijen Paragraaf grondbeleid II. FINANCIËLE BEGROTING Overzicht van baten en lasten Uiteenzetting financiële positie Overzicht incidentele baten en lasten Recapitulatie Verschillenanalyse programmabegroting III. BIJLAGEN Bijlage investeringsprogramma Programmabegroting

4 Programmabegroting

5 Aanbiedingsbrief Inleiding Hierbij bieden wij u de programmabegroting 2013 en de meerjarenraming aan. In deze programmabegroting geven wij de beleidskaders en de financiële kaders voor het komende begrotingsjaar aan. Aan de basis voor de begroting 2013 staan het raads- en collegeprogramma en de zomernota Verder heeft u bij de vaststelling van de zomernota 2012 de uitgangspunten voor de begroting 2013 vastgesteld. Indeling programmabegroting 2013 bijna alle programma s SMART geformuleerd De programmabegroting bestaat uit een beleidsbegroting en een financiële begroting. De beleidsbegroting is onderverdeeld in een programmaplan en paragrafen. In het programmaplan geven wij u op basis van het collegeprogramma inzicht in de prioriteiten voor het jaar Als uitvoering van de motie van 4 november 2010 zijn inmiddels alle programma s (behalve het programma Ruimte en economie) meer SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden) opgesteld. De beleidslijnen van een aantal aspecten van het beheersproces treft u aan in de paragrafen. In de financiële begroting geven wij u een toelichting op de financiële positie van de gemeente in de komende vier jaar. Financieel meerjarenbeeld De bezuinigingen zijn conform het besluit bij de zomernota 2012 in deze begroting verwerkt. De basis hiervoor is het document Anders werken met minder middelen. Het bezuinigingspakket is op basis van de zomernota financieel vertaald in de verschillende programma s in de begroting. Na de opstelling van de zomernota is gestart met de opstelling van de begroting Hierbij hebben zich verschillende mutaties/autonome ontwikkelingen voorgedaan. Om de begroting 2013 uiteindelijk reëel sluitend te maken worden de volgende dekkingsmaatregelen voorgesteld: uitstel van investeringen; aanvullende OZB verhoging; inzet van de vrijgevallen investeringsreserve milieustraat. Na de genoemde maatregelen vertoont de (meerjaren)begroting het volgende beeld: 2013: voordelig 2014: nadelig 2015: nadelig 2016: voordelig Uit het overzicht incidentele baten en lasten blijkt dat de begroting 2013 reëel sluitend is. Dit wil zeggen dat de structurele lasten gedekt zijn door structurele baten. Dit is een belangrijke, provinciale norm om in aanmerking te komen voor repressief (achteraf) provinciaal toezicht. In het hoofdstuk Uiteenzetting financiële positie wordt uitgebreid ingegaan op het financieel meerjarenbeeld. Onzekerheden en risico s De belangrijkste onzekerheden in deze begroting 2013 betreffen de aanvullende rijksbezuinigingen en de gevolgen van de bijstelling van het woningbouwprogramma. Op dit moment is er nog geen zicht op de samenstelling van een nieuw kabinet. In deze begroting wordt het risicobedrag verbonden aan de aanvullende rijksbezuinigingen voorlopig ingeschat op een structureel bedrag van ca. 1 mln. vanaf De demografische en economische ontwikkelingen in onze regio hebben gevolgen voor het woningbouwprogramma. De gemeenteraad heeft in de raadsvergadering van 11 oktober 2012 kaders (ruimtelijke, leefbaarheid en financieel) vastgesteld voor de bijstelling van het woningbouwprogramma om begin 2013 te komen tot een herziening van het woningbouwprogramma gemeente Halderberge. In deze begroting 2013 is - vooruitlopend op de financiële gevolgen van de vaststelling van het nieuwe woningbouwprogramma (begin 2013) - een risicoreserve grondexploitaties gevormd worden van 6 miljoen. In de paragraaf weerstandsvermogen wordt uitgebreid ingegaan op het weerstandsvermogen. Programmabegroting

6 Conclusie financiële positie Uit het voorgaande blijkt dat het begrotingsjaar 2013 reëel sluitend is, maar dat de meerjarenraming tekorten vertonen. Het jaar 2016 is hierbij licht positief, omdat met name de algemene uitkering in 2016 een stijging laat zien. Het is, gelet op alle onzekerheden op dit moment, verstandig er op dit moment van uit te gaan dat het meerjarig tekort structureel zo n zal bedragen. Samen met de nadelige effecten voortvloeiend uit de aanvullende rijksbezuinigingen en de bijstelling van het woningbouwprogramma vormt dit tekort het uitgangspunt voor een nieuwe bezuinigingsronde, die eind 2012 van start zal gaan. De hoogte van het nog te bezuinigen bedrag is afhankelijk van de uitkomsten van de rijksbezuinigingen en de definitieve financiële effecten van de bijstelling van het woningbouwprogramma begin Gezien de reeds getroffen bezuinigingsmaatregelen, de verwachte financiële gevolgen van de komende rijksbezuinigingen en de bijstelling van het woningbouwprogramma, kan geconcludeerd worden dat de financiële positie van de gemeente Halderberge onder druk staat. Lastendruk burger De lastenstijging voor de burger is beperkt gebleven. De stijging voor de huishoudens blijft binnen de norm van het verwachte inflatiepercentage van 2%. Voor mensen met een eigen woning stijgt de lokale lastendruk met 1% tot 1,3%, afhankelijk van het soort huishouden. Voor mensen met een huurwoning daalt in beide gevallen de lokale lastendruk met ongeveer 0,7%. Hierbij mag er echter wel vanuit worden gegaan dat de extra OZB verhoging uiteindelijk in de huur wordt doorberekend door de verhuurder. De ontwikkeling van de lokale lastendruk blijft binnen de inflatieverwachting van 2%. Bedrijfsvoering en dienstverlening Buiten de noodzakelijke organisatieontwikkeling die als gevolg van de bezuinigingen en de veranderende dienstverlening op gemeenten afkomt, zal de organisatie in 2013 verder doorontwikkeld gaan worden vanuit de nieuwe structuur en cultuur (de kanteling) zoals deze in 2012 is ingezet. Hierbij streven we naar een organisatie die in de aansturing en overhead zo min mogelijk capaciteit vergt, een organisatie die werkprocessen sober en doelmatig organiseert (lean en mean). Kortom, een organisatie die bewust stuurt op efficiency van processen door deze anders te organiseren. Een andere belangrijke ontwikkeling is dat in 2015 de informatievoorziening binnen de gemeente grotendeels op digitale leest geschoeid zal zijn. Het digitaliseren van de dienstverlening is een speerpunt voor 2013 en de komende jaren. Verder zal ook de regionale samenwerking als uitvloeisel van de Strategische Agenda van invloed zijn op het personeel en de (structuur van de) organisatie. Samenwerking tussen en met gemeenten in de regio gaat hechtere vormen aannemen. Waar dit leidt tot formele samenwerkingsverbanden wordt, indien van toepassing, ook de gemeenteraad hierbij betrokken. Burgemeester en Wethouders, Oudenbosch, oktober 2012 Programmabegroting

7 I. Beleidsbegroting Deel 1: Programmaplan Programmabegroting

8 Programmabegroting

9 Programma bestuur & dienstverlening Hoofddoelstelling/Missie Dienstverlening staat voorop in de gemeente Halderberge. Primair gaat het om dienstverlening aan burgers en bedrijven. Vervolgens ook om dienstverlening richting de raad het college en regionale en lokale samenwerkingspartners. Interne dienstverlening tussen medewerkers, clusters en afdelingen is een belangrijke voorwaarde voor een goede ambtelijke organisatie. Deze basis moet op orde zijn om dienstverlening daadwerkelijk voorop te kunnen stellen. Aandachtsgebieden (beleidsvelden) en Subdoelen Regionale samenwerking Regio West-Brabant (RWB) Actief zoeken naar regionale en subregionale samenwerking (al dan niet in de vorm van Shared Services) Regionale kennispool Het bevorderen van de inzet van personeel uit de regio Visie Communicatie Proactieve wijze van communiceren richting burgers e.d nog verder verbeteren met gebruikmaking van o.a. de zgn. sociale media. Dienstverlening, organisatie en lokale democratie e-dienstverlening Het verder regelen van het binnengemeentelijk informatiebeheer voor een optimaal gebruik van de basis registraties; Burgerparticipatie Het verder bevorderen van de structurele inzet van dit instrument Mediation/ het verminderen van het aantal bezwaar-en beroepschriften Deregulering Het verminderen van de administratieve lasten voor burgers en ondernemers en de gemeentelijke overheid Context en achtergrond Regionale samenwerking De Strategische Agenda is een gezamenlijke agenda voor de Westbrabantse gemeenten. Deze strategische Agenda heeft overigens op meer Programma s bestrekking dan alleen het onderhavige begrotingsprogramma. Parallel aan dit proces wordt door de drie O s (Ondernemers, Onderwijs en Overheid) gewerkt aan een uitvoeringsagenda. Deze uitvoeringsagenda moet aangeven wat er nodig is om die visie en ambities waar te maken. De Bestuurscommissie Middelen (binnen de RWB) heeft 6 pijlers speerpunten: Shared Services Verbonden partijen HRM-projecten (visiedocument + strategische personeelsplanning + mobiliteitscentrum) ICT-projecten Inkoop-projecten Dienstverlening (bestuursopdracht inventarisatie stand van zaken + samenwerkingsmogelijkheden) Het Inkoopbureau, waarbij ook de gemeente Halderberge is aangesloten, participeert in het speerpunt Inkoop-projecten. Daarnaast vervult Halderberge hierin een rol, zoals: het voorzitterschap van P&O-WeB: het maandelijks overleg op het gebied van P&O-ontwikkelingen met vertegenwoordigers van de 19 deelnemende gemeenten. Deelname aan de stuurgroep HRM, waarin de coördinatie/aansturing van de diverse P&Oprojecten plaatsvindt. Programmabegroting

10 Tevens wordt deelgenomen aan diverse operationele projecten en activiteiten, zoals de regionale aanbesteding van de inhuur van externe krachten, het implementeren van het regionale Loopbaancentrum voor de nodige regionale mobiliteit, etc. Participatie in de overige HRM-projecten, zoals Strategisch personeelsbeleid en planning, de West-Brabant academie, afstemming van rechtspositie en arbeidsvoorwaarden, regionaal stagebeleid, deelstoel, e.d. Ook worden in het kader van de bestuursopdracht dienstverlening de mogelijkheden van regionale samenwerking onderzocht. Visie Dienstverlening draait om afspraken maken en je daaraan houden. Er zijn regels, procedures en systemen nodig om klanten sneller en beter te helpen. Hartelijk, menselijk, stimulerend en helder zijn de pijlers voor de dienstverlening van gemeente Halderberge. Het dienstverleningsconcept beschrijft deze pijlers en de activiteiten die nodig zijn om de dienstverlening te verbeteren. Bij de uitwerking van de missie Dienstverlening staat voorop is communicatie van cruciaal belang. Alles wat de gemeente vindt, zegt en doet, moet bijdragen aan een kostenbewuste en verbeterde manier van dienstverlening. Om burgers niet te vragen naar gegevens die al lang bekend (zouden moeten) zijn. Om de administratieve lasten zo laag mogelijk te houden. Daarnaast zijn klanten veeleisender geworden. Ze verwachten een duidelijk antwoord en dat verwachten ze ook meestal nú! Verder zijn er vandaag de dag meer mogelijkheden om inwoners van dienst te zijn dan een jaar of tien geleden. Aangezien die mogelijkheden kunnen bijdragen aan een betere dienstverlening en een vermindering van de administratieve lasten, mogen ze niet ongebruikt blijven. Communicatie Het team communicatie zorgt ervoor dat de kwaliteit van de voorlichting, inspraak en profilering van de gemeente en de organisatie op een zodanige manier plaatsvindt, dat het een wezenlijke bijdrage levert aan een betrouwbare, zorgvuldige, klantvriendelijke en transparante gemeente. De communicatie over de organisatie, beleid en projecten dient op een proactieve wijze plaats te vinden. Daarnaast vervult het team Communicatie een belangrijke adviesrol richting de bestuurders, managers en medewerkers. In 2011 is de lay-out en de inhoud van de gemeentelijke informatiepagina s verbeterd. De komende tijd zal de nadruk gaan liggen op een goede afstemming tussen alle communicatiekanalen en een kwaliteitsverbetering van onze digitale kanalen. Met dit laatste wordt primair bedoeld de website, maar ook social media zoals Facebook en Twitter. Doel hiervan is dat inwoners 24 uur per dag terecht kunnen bij de gemeente voor informatie en niet afhankelijk zijn van de openingstijden. Dit zou op termijn ook kunnen resulteren in minder (telefoon)gesprekken. Voorwaarde hierbij is wel dat alle medewerkers zich bewust zijn van hun eigen verantwoordelijkheid in deze. Hier wordt aan gewerkt door middel van interne bijeenkomsten, trainingen tot webredacteur en door communicatie in een vroeg stadium bij een project te betrekken. Daarnaast is de ambitie dat burgers veel producten vanuit huis kunnen aanvragen. Op dit moment kunnen inwoners al acht producten digitaal regelen, zoals het aanvragen van een uittreksel GBA of het doorgeven van een verhuizing. Door als gemeente meer communicatiekanalen in te zetten, zoals Twitter en Facebook, kunnen ook andere doelgroepen worden bereikt. Daarnaast liggen hier ook kansen voor burgerparticipatie en/of interactie. Dienstverlening, organisatie en lokale democratie E-gemeente Halderberge is gestart met het centraal opzetten en aansturen van functioneel beheer en informatiemanagement zodat de ICT voorzieningen leveren wat de gemeentelijke organisatie vraagt. Het NUP is het nationale uitvoeringsprogramma waaraan e-gemeente Halderberge moet voldoen. Op basis hiervan zijn onder andere basisregistraties als GBA en BAG gerealiseerd. Het NUP is inmiddels opgevolgd door overheidsbrede implementatie voor dienstverlening en e- overheid, het i-nup In dit programma ligt de focus op het ontwikkelen van de frontofffice voor burgers en bedrijven en op het versterken en toepassen van het stelsel van basisregistraties. De gemeente is bronhouder van drie basisregistraties, GBA (burgers), BAG (gebouwen) en BGT (Topografie). Voor Halderberge betekent dit dat uit modernisering van de GBA en ontwikkeling van de Basiskaart Grootschalige Topografie omvangrijke, verplichte werkzaamheden gaan voortvloeien. Programmabegroting

11 Naast het inrichten en moderniseren van de basisregistraties moet het binnengemeentelijk informatiebeheer worden geregeld om optimaal en efficiënt binnengemeentelijk gebruik te maken van de basisregistraties. Zowel de modernisering van de GBA als de BGT worden in samenwerking met andere gemeenten opgepakt. Met name voor de BGT is een grote impact op organisatie en middelen te verwachten. Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van landelijke ondersteuning van de VNG (KING). Digitale dienstverlening Wat landelijk als prioriteit is benoemd, het op orde brengen van de basis, geldt ook als prioriteit voor Halderberge. Het is immers niet mogelijk om dienstverlening te verbeteren zonder dat de bedrijfsvoering daarvoor is toegerust, processen zijn gedigitaliseerd en medewerkers kunnen werken met nieuwe middelen. Een goede basis betekent uitvoering van het dienstverleningsconcept, werken volgens een vastgesteld informatiserings- en automatiseringsbeleid, werken onder informatiearchitectuur en digitalisering van gemeentelijke processen. Informatiebeveiliging blijft vanzelfsprekend een belangrijk aandachtspunt. Het beleid daarvoor is vastgesteld en wordt in 2013 uitgevoerd. Digitalisering van de gemeentelijke organisatie is een noodzakelijke voorwaarde om de gewenste omslag naar een kostenbewuste, dienstverlenende organisatie te kunnen maken. In de paragraaf Bedrijfsvoering wordt uitgebreid ingegaan op de in 2012 ingezette organisatieontwikkeling. De uitrol van het zaaksysteem Verseon is in 2012 in gang gezet. De mogelijkheden zullen gefaseerd gemeente breed worden toegepast. Het jaar 2013 staat in het teken van visie, plan van aanpak en techniek voor het moderniseren van het klantcontact waarna het Klantcontactcentrum kan worden opgebouwd. Daarnaast moeten de dienstverleningskanalen op elkaar worden afgestemd. Bij voorkeur worden klantvragen zo efficiënt mogelijk afgehandeld, waarbij de klant overigens vrijheid in kanaalkeuze blijft houden. De preferente, kostenbewuste volgorde is click, call, face (= primair contact via internet, daarna telefonisch contact en tenslotte persoonlijk contact) Wat betreft de elektronische dienstverlening aan de burger via de website ligt de focus op de website (web richtlijnen en contentbeheer) en het uitbreiden van de digitale producten. Een betere dienstverlening aan bedrijven krijgt daarbij ook aandacht (bedrijvenloket) De website wordt voorzien van een voorleesfunctie. Projecten voor het verbeteren van de inhoud van de website en het gemeentelijke intranet worden aangepakt. Verbetering van dienstverlening kan alleen als de gemeentelijk dienstverlening wordt gemeten. Opbrengsten uit de benchmarks Publiekszaken en Waar Staat Je Gemeente worden gebruikt om gericht verbeteracties uit te voeren. Een voorbeeld van zo n verbeteractie is werken op afspraak en de mogelijkheid om afspraken te maken via website en telefoon. Burgerparticipatie De gemeenteraad heeft op 14 april 2011 de Startnotitie burgerparticipatie vastgesteld. Burgerparticipatie vergt maatwerk. Als het niet mogelijk is te voldoen aan de in de Startnotitie opgenomen randvoorwaarden, is het beter om het instrument burgerparticipatie niet in te zetten, of om in te zetten op een lagere trede op de participatieladder. Om de burgerparticipatie te laten slagen is het overgrote deel van de medewerkers hierin getraind. Voor de training van nieuwe medewerkers is een bedrag in de begroting opgenomen. De moderne communicatiekanalen zoals Twitter en Facebook kunnen ook worden ingezet bij burgerparticipatie. Deze kanalen bieden de mogelijkheid om op een (betrekkelijk) eenvoudige manier grote (doel-) groepen te bereiken. Andere aanpak bij de behandeling van bezwaarschriften De gemeente Halderberge behandelt jaarlijks ongeveer 90 bezwaarschriften. Gebleken is dat dit aantal teruggebracht kan worden door met de bezwaarmakers in gesprek te treden en samen te bezien of een andere oplossing mogelijk is. Achterliggende gedachte hierbij is een betere dienstverlening. Bijkomend voordeel is kostenbesparing. Immers: een bezwaarschriftenprocedure is erg kostbaar in tijd en geld; zeker als het bezwaarschrift nog wordt gevolgd door een beroep en mogelijk nog een hoger beroep. In 2011 zijn medewerkers getraind in het toepassen van mediationvaardigheden bij bezwaarschriften. We noemen deze nieuwe werkwijze De Andere Aanpak. Deze andere aanpak is succesvol gebleken. In 2011 zijn in de periode 1 september 2011 (datum aanvang project) t/m 31 december bezwaarschriften ingetrokken nadat op initiatief van de gemeente contact is gezocht met de bezwaarmaker. In de periode 1 januari t/m 1 september 2012 (datum afsluiten van deze Programmabegroting

12 rapportage) zijn 48 bezwaarschriften ingediend. Daarvan zijn er 31 bezwaarschriften ingetrokken, waarvan 22 na toepassing van De Andere Aanpak. De gemeente Halderberge gaat De Andere Aanpak nu ook toepassen bij het eerste klantcontact. Daarom hebben in 2012 twintig medewerkers die vaak rechtstreeks contact hebben met burgers, bedrijven en instellingen de training toepassen mediationvaardigheden gevolgd. Zij hebben geleerd De Andere Aanpak in een zo vroeg mogelijk stadium toe te passen. Naast mediation maakt de gemeente bij het behandelen van bezwaar-en beroepschriften vanaf het 4 e kwartaal van 2011 gebruik van nieuwe software, teneinde de efficiency nog verder te verhogen. Terugdringen regels en overbodige indieningvereisten Gemeenten, en dus ook de gemeente Halderberge, maken serieus werk van het verbeteren van hun dienstverlening aan burgers en bedrijven. Een belangrijk onderdeel bij het verbeteren van de gemeentelijke dienstverlening bestaat uit de vermindering van de administratieve lasten: het terugdringen van de tijd die de burger of ondernemer kwijt is aan het aanvragen en afnemen van producten of diensten. Om gemeenten te ondersteunen bij het terugdringen van de administratieve lasten heeft de VNG de afgelopen periode haar modelverordeningen gedereguleerd. Als gemeenten de nieuwe modellen overnemen, maken ze al een flinke slag met de reductie van de administratieve lasten. In regionaal verband is hieraan de afgelopen jaren serieus aandacht besteed en heeft dit geleid tot het vaststellen van gedereguleerde verordeningen. Mede in het kader van de bezuinigingen zal nogmaals bekeken worden welke besparingen op dit gebied mogelijk zijn. Naast het verminderen van de regels kan ook meer service worden geboden door de indieningvereisten bij een aanvraag van een product of dienst te beperken tot die informatie die juridisch en vanuit het oogpunt van dienstverlening noodzakelijk is voor het nemen van de beslissing. Met indieningvereisten wordt gedoeld op alle formulieren, gegevens of bewijsstukken die burgers en bedrijven moeten inleveren bij het doen van een aanvraag. Uit een verkennend onderzoek dat de VNG heeft laten uitvoeren, blijkt dat hier nog een groot reductiepotentieel ligt. Alleen al het feit dat er zulke grote verschillen zijn tussen gemeenten in wat ze voor eenzelfde product vragen aan indieningvereisten, wijst daarop. Daarnaast is gebleken dat gemeenten informatie vragen die noch juridisch, noch voor de dienstverlening noodzakelijk is. Ook wordt informatie opgevraagd waarover de gemeente reeds kan beschikken. Deze informatie is bekend binnen de eigen organisatie, of is op te vragen bij een andere overheidsinstelling. In het kader van de bezuinigingen zal ook hieraan aandacht besteed moeten worden. Beleidskaders Startnotitie burgerparticipatie (2011) geleidelijk en onvermijdelijk, minder regels, meer service i-nup (Ministerie van Binnenlandse Zaken) Visie op de ICT-Infrastructuur (Regio West-Brabant) Programmabegroting

13 Wat willen we bereiken (effect)? Doelstelling per aandachtsgebied Beïnvloedbaar Effect-indicator Werkelijk 2011 Doelstelling 2012 Doelstelling 2013 Regionale samenwerking Regio West-Brabant (RWB) Laag Concrete samenwerking Langer termijndoelstelling Slimmer werken door kennis te delen en samen te werken. Regionale kennispool Redelijk % Inzet personeel uit regio Drie personen Idem aan 2012 Visie Communicatie Hoog Aantal reacties in-en externe klanten Optimalisatie website Informeren en betrekken. Dienstverlening, organisatie en lokale democratie E-gemeente Digitale) dienstverlening Redelijk Hoog Aantal opleveringen NUPverplichtingen Kanaalsturing / aantal digitale producten Voldoen aan wettelijke verplichtingen Invoering digitale postverwerking, 10 extra digitale producten Plan van aanpak voor verplichte basisregistraties (mgba, BGT), koppelingen (BAG-WOZ), uitvoeren digitaliseringsprojecte n Verseon (o.a. bestuurlijke besluitvorming). Oplevering HALcloud, HALnet omde digitale dienstverlening te verbeteren. Burgerparticipatie Redelijk Concrete deelname aantal burgers Ten minste 1 traject doorlopen van een nader te bepalen trede op de participatieladder. Projecten website, telefonie, balies kennis delen en optimaliseren besluitvormingsproces. Idem aan 2012 Mediation/behandeling bezwaar-en beroepschriften Terugdringen regels en overbodige indieningvereisten Redelijk Minder aantal bezwaarschriften Aantal teruggebrachte regels (vergunningen etc.) Vermindering aantal bezwaarschriften. 5% minder vergunningen APV Idem aan 2012 Zoveel mogelijk werken met VNG- /regionale modellen. Programmabegroting

14 Wat gaan we daarvoor doen in 2013? Activiteiten (prestaties) per beleidsveld Prestatie-indicator Regionale samenwerking Kennis delen en waar mogelijk samenwerken ICT-gebied Kennisuitwisseling over projecten en programma s. Visie Aantal klachten en contacten in- en externe klant. Aantal reacties burgers op (pers-)berichten en Twitter. Dienstverlening, organisatie en lokale democratie Alle medewerkers gebruiken Verseon. Minder vergunningen. Website voldoet grotendeels aan de richtlijnen. Extra digitale producten. Organisatie e-dienstverlening: Vaststellen: informatiebeleidsplan; informatiearchitectuur; informatiebeveiligingsplan. Tenminste 1 burgerparticipatie traject doorlopen; Wat mag het kosten? Programma Bestuur en dienstverlening Lasten Raad en griffie B&W en ambtelijke ondersteuning Burgerzaken en secretarieleges Bestuurlijke samenwerking Dienstverlening Totaal lasten Bestuur en dienstverlening Waarvan: Kapitaallasten bestaande activa Kapitaallasten Investeringsprogramma Salarislasten en overige indirecte kosten * Baten Raad en griffie B&W en ambtelijke ondersteuning Burgerzaken en secretarieleges Bestuurlijke samenwerking Dienstverlening Totaal baten Bestuur en dienstverlening Saldo * Dit betreft de doorbelasting van salariskosten en overige indirecte kosten (huisvesting, automatisering, ed.) op basis van de methode van integrale kostprijsberekening Programmabegroting

15 Schematisch programma Bestuur en Dienstverlening Dienstverlening staat voorop in de gemeente Halderberge. Primair gaat het om dienstverlening aan burgers en bedrijven. Vervolgens ook om dienstverlening richting de raad het college en regionale en lokale samenwerkingspartners. Hoofddoelstelling Beleidsveld Regionale samenwerking Visie Dienstverlening, organisatie democratie Effectdoelstelling Concrete samenwerking Inzet personeel uit regio Slimmer werken door kennis te delen en samen te werken Inzicht in reacties inen externe klanten Optimaal benutten digitale mogelijkheden Gebruik van social media Informeren en betrekken Digitalisering gemeente Kanaalsturing Overheid Oplevering NUPverplichtingen Gestructureerde inzet burgerparticipatie Vermindering aantal bezwaarschriften Effectindicatoren: x-aantal vormen samenwerking; % inzet personeel uit regio; Inzicht in aantal reacties van in- en externe klanten; Aantal extra digitale producten; Intranet en website verder verbeteren; x-aantal malen inzet burgerparticipatie; Minder bezwaarschriften Prestatiedoelstelling Kennis delen en waar mogelijk samenwerken op ICT-gebied; Kennisuitwisseling over projecten en programma s. Aantal klachten en contacten in- en externe klant. Aantal reacties burgers op (pers-)berichten en Twitter. Alle medewerkers gebruiken Verseon. Minder vergunningen. Minder bezwaarschriften. Website voldoet aan de richtlijnen. Extra digitale producten. Prestatie-indicatoren: Samenwerking in de regio op diverse gebieden (o.a. P. & O en ICT) Inzicht in interne en externe klantcontacten; Inzicht in reacties burgers op persberichten, Twitter etc.; Ontwikkelen instrument voor meting kernwaarden dienstverlening; Alle medewerkers maken gebruik van Verseon; Aantal vergunningen verminderen; Aantal bezwaarschriften verminderen; Website voldoet grotendeels aan de richtlijnen; Extra digitale producten. Organisatie e-dienstverlening Programmabegroting

16 Programmabegroting

17 Programma openbare orde en veiligheid Hoofddoelstelling/Missie De gemeente Halderberge wil de veiligheid en leefbaarheid in de verschillende wijks- en dorpskernen door een integrale aanpak van sociale en fysieke aspecten van veiligheid samen met haar ketenpartners verbeteren. Aandachtsgebieden (beleidsvelden) en Subdoelen Strategische doelstellingen: - De gemeente Halderberge vervult een regiefunctie ten aanzien van het lokale veiligheidsbeleid - De ketenpartners worden ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid nadrukkelijk betrokken bij de uitvoering van het veiligheidsbeleid - Elke professionele organisatie kent zijn eigen deskundigheid. Het is die deskundigheid die optimaal moet worden ingezet bij de veiligheidsaanpak. - Betrokkenheid en het zelfoplossend vermogen van burgers stimuleren bij het veiligheidsbeleid. Openbare orde en veiligheid 1. Doelgerichte aanpak van overlastgevende jeugd. 2. Terugdringen van overlast en criminaliteit. Leefbaarheid 1. Bevorderen van de leefbaarheid in wijken en dorpen van de gemeente Halderberge. 2. De betrokkenheid van bewoners in het meedenken over de eigen leefomgeving vergroten. Crisisbeheersing 1. Professionalisering gemeentelijke rampenbestrijdingsorganisatie op basis van de eisen in de Wet Veiligheidsregio s. 2. Operationele voorbereiding van grote en middelgrote evenementen. Context en achtergrond Veiligheidsbeleid Het veiligheidsbeleid van de gemeente Halderberge bestaat uit 2 onderdelen: de Kadernota en het uitvoeringsprogramma. De gemeenteraad geeft door de vaststelling van dit beleid de kaders aan voor de aanpak van veiligheid in de gemeente Halderberge in de periode 2013 tot en met Deze veiligheidsthema s worden beschreven aan de hand van de vijf veiligheidsvelden die onderscheiden worden in de landelijke methodiek Kernbeleid Veiligheid en vertaald worden naar de Halderbergse situatie. Deze indeling is landelijk algemeen geaccepteerd en wordt ook door buurgemeenten en de politie gebruikt. Regierol veiligheid Momenteel is een wetsvoorstel in behandeling om de regierol van gemeenten op het terrein van lokale veiligheid te verankeren c.q. nog meer te verstevigen. Op grond van dit wetsvoorstel wordt de gemeenteraad verplicht een integraal veiligheidsplan vast te stellen. Deze Kadernota is hiervoor het handvat en past in de tendens om de verantwoordelijkheid van de gemeente voor het veiligheidsbeleid te verzwaren. De bevoegdheden van de gemeente zijn de afgelopen jaren steeds meer uitgebreid. Zo kan de burgemeester sinds 2009 een pleger van huiselijk geweld een huisverbod opleggen en is hij sinds 2010 bevoegd om overlastveroorzakers op grond van de Voetbalwet een straatverbod op te leggen. Programmabegroting

18 Nationale politie Op 1 januari 2013 zal de nieuwe politiewet in werking treden. In dat kader gaan de huidige 25 regiokorpsen, het KLPD en de vtspn en alle bovenregionale voorzieningen op in één landelijk korps, dat onder directe verantwoordelijkheid staat van de minister van Veiligheid en Justitie. De verwachting is dat als gevolg van de ontwikkeling van de nationale politie, dat de politie zich meer zal terugtrekken uit de wijken en toezichten handhavingstaken binnen gemeenten onder druk komen te staan. Hoe zich dat precies gaat ontwikkelen, is nog niet duidelijk. Voor gemeenten betekent dat zij gedwongen worden na te denken over hoe zij hiermee omgaan, en dat zij op andere wijzen dan via politie-inzet (meer) toezicht en handhaving kunnen realiseren. De vorming van de nationale politie leidt tot top-down sturing vanuit het ministerie. Tegelijkertijd is lokale verankering een uitgangspunt in de nieuwe Politiewet. Het openbaar ministerie geeft echter aan niet meer in elke afzonderlijke gemeente een driehoeksoverleg te willen voeren. Het districtelijke niveau is voor het OM het laagste niveau. Dat betekent dat meer dan voorheen sturing van het veiligheidsbeleid op districtelijk niveau plaatsvindt. Dit zorgt ervoor dat de gemeenten binnen het district nog meer gaan samenwerken in de uitvoering. Het driehoeksoverleg vindt plaats op gemeentelijk niveau indien de burgemeester daarom verzoekt. In overleg met de tien regioburgemeesters en het College van procureurs-generaal stelt de minister van Veiligheid en Justitie eens in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen voor de politie vast. Deze beleidsdoelstellingen worden vervolgens doorvertaald in de regionale beleidsplannen. Het Veiligheidscollege ZWB is gestart met het opstellen van een concept plan. Dit plan zal ter consultatie worden voorgelegd aan alle 39 gemeenteraden. Veiligheidsregio Op 1 oktober 2010 is de Wet veiligheidsregio s in werking getreden. Doel van deze wet is de rampenbestrijding en crisisbeheersing te verbeteren. Veiligheid is bij uitstek een lokale verantwoordelijkheid. Veel gemeenten zijn te klein om een ramp of crisis te kunnen bestrijden. Daarom bepaalt deze wet dat reguliere hulpverleningsdiensten, zoals de brandweer, gemeenten, GHOR en politie op regionaal niveau meer moeten samenwerken op basis van een gemeenschappelijke regeling. Op deze manier hoopt men de bestuurlijke en operationele slagkracht van partijen te vergroten. Er zijn 25 veiligheidsregio s in Nederland. De gemeente Halderberge maakt deel uit van de veiligheidsregio Midden en West Brabant. De nieuwe Wet Veiligheidsregio introduceert een aantal nieuwe wettelijke planfiguren, zoals het regionaal risicoprofiel, het regionaal beleidsplan en het regionaal crisisplan. De inwerkingtreding van de Wet en het bijbehorende Besluit veiligheidsregio s eind 2010 maakt dat de aanpak en structuur van de rampenbestrijding in Nederland wezenlijk is gewijzigd. Er is een absolute ondergrens bepaald als het gaat om de bevolkingszorg bij rampen en crises met betrekking tot opkomsttijden, vorming van een (lokaal) team bevolkingszorg en de verankering van gemeentelijke processen bij crisisbeheersing. Deze veranderingen komen terug in het regionaal crisisplan. Het regionaal crisisplan vervangt de gemeentelijke rampenplannen. In het crisisplan wordt beschreven hoe de organisatie voor de rampenbestrijding en crisisbeheersing eruit ziet. Ook is vastgelegd hoe de verantwoordelijkheden voor de hulpverleningsprocessen zijn belegd. Beleidskaders Integrale veiligheidsmonitor (2009) Integrale veiligheidsmonitor (2011) Plan van aanpak jeugdoverlast (2004) Veilig Honk (2002) Convenant Veilige School (2011) Plan van aanpak buurtbemiddeling (2009) Evaluaties buurtbemiddeling Jaarplannen Veiligheidshuis Jaarverslagen Veiligheidshuis Plan van aanpak pilot buurtpreventie (2012) Integraal Handhavingsbeleid ( ) Organisatieplan voor de rampenbestrijding (2012) Deelplannen en draaiboeken proces bevolkingszorg (2012) Beleidsplan Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant Verbinden en versterken (2011) Risicoprofiel Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant (2011) Dekkings- en spreidingsplan brandweerzorg (2011) Sociaal calamiteitenplan Roosendaal (2012) Regionaal crisisplan (2012) Gecoördineerde regionale incidentenprocedure GRIP (2012) Regionaal evenementenbeleid (2008) Beleids- en uitvoeringskader risicocommunicatie (2011) Programmabegroting

19 Beheersdocument risico-informatie (2011) Plan van aanpak Burgernet (2011) Beleidsvisie Externe Veiligheid (2012) Nota leefbaarheid (2009) idop Stampersgat (2010) Convenant Samenstichting Stampersgat (2011) Kadernota Integrale Veiligheid (2012) Uitvoeringsprogramma Integrale Veiligheid (2012) Wat willen we bereiken (effect)? Doelstelling per aandachtsgebied Openbare orde en veiligheid 1.Doelgerichte aanpak van overlastgevende jeugd. 2. Terugdringen van overlast en criminaliteit. Beïnvloedbaar Redelijk Redelijk Effect-indicator Percentage hangjongeren in beeld Rapportcijfer beleving veiligheid in de eigen buurt Werkelijk 2011 Doelstelling % 90% 90% 6,8 7 7 Doelstelling 2013 Leefbaarheid 1. Bevorderen van de leefbaarheid in wijken en dorpen van de gemeente Halderberge. 2. De betrokkenheid van bewoners in het meedenken over de eigen leefomgeving vergroten. Redelijk Redelijk Rapportcijfer beleving leefbaarheid in de eigen buurt Percentage van de bewoners in Halderberge die actief bezig zijn met het verbeteren van de eigen buurt % 20% 20% Crisisbeheersing 1. Professionalisering gemeentelijke rampenbestrijdingsorganisatie op basis van de eisen in de Wet Veiligheidsregio s. Redelijk Percentage van de medewerkers in de gemeentelijke rampenbestrijdingsorganisatie is bereikbaar en beschikbaar tijdens een alarmerings- en opkomstoefeningen. Percentage van de medewerkers die zich bewust zijn van hun taak in de gemeentelijke rampenbestrijdingsorganisatie door deelname aan opleidingen, trainingen en oefeningen. 70% 70% 80% 80% 80% 80% 2. Operationele voorbereiding van grote en middelgrote evenementen. Hoog Bij de middelgrote en grote evenementen dient de organisator een calamiteitenplan op te stellen dat integraal wordt getoetst bij de vergunningverlening door de hulpverleningsdiensten. 3 middelgrote evenementen 2 middelgrote evenementen 1 groot evenement 3 middelgrote evenementen Bron: Integrale Veiligheidsmonitor Programmabegroting

20 Wat gaan we daarvoor doen in 2013? Activiteiten (prestaties) per beleidsveld Openbare orde en veiligheid Regie voeren en periodieke afstemming met in- en externe partners, de politie, het Veiligheidshuis, Jeugd Preventie Plan (JPP), coördinator Beke-methode, leerplichtambtenaar, scholen enz. Toepassen van het plan van jeugdoverlast voor een doelgerichte aanpak van overlastveroorzakende jeugd. Ondersteuning en facilitering vragen van het regionaal Informatie- en Expertise Centrum (RIEC) voor de regio s Midden- en West-Brabant, Brabant-Noord en Zeeland ten behoeve van een betere bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit. Verminderen van onveiligheid rond bedrijven en woningen om een veilige woon- en leefomgeving te creëren (Keurmerk Veilig Wonen en Keurmerk Veilig Ondernemen). Prestatie-indicator Uitvoeren Wet Tijdelijk Huisverbod. Uitvoeren convenant Veilige School Sturen op de activiteiten van de politie middels het Bestuurlijk Informatie Model. Uitvoering geven aan buurtbemiddeling Vasthouden van de 0-optie voor drugsgebruik op de openbare weg en coffeeshops terugdringen van woninginbraken Leefbaarheid Versterken van regierol van de gemeente en draagvlak creëren bij netwerkpartners om gezamenlijk leefbaarheidsaspecten in de gemeente Halderberge aan te pakken. Uitvoering prestatieafspraken Bernardus Wonen Uitvoeren van het lokale leefbaarheidsproject Stampersgat Crisisbeheersing Actualiseren van de gemeentelijke deelprocessen in de rampenbestrijding Deelname aan opleidingen, trainingen en oefeningen. Borgen van beschikbaarheid en bereikbaarheid, alarmering en opkomst en de benodigde voorzieningen. Opstellen calamiteitenplan voor grote en middelgrote evenementen en afstemming hulpverleningsdiensten. Jaarlijkse actualisatie planvorming Doorlopend deelname aan opleiden, trainen en oefeningen 4 x per jaar een alarmeringsoefening 3 beoordelingen van calamiteitenplannen Programmabegroting

21 Wat mag het kosten? Programma Openbare orde en veiligheid Lasten Brandweer Crisisbeheersing Openbare orde Totaal lasten Openbare orde en veiligheid Waarvan: Kapitaallasten bestaande activa Kapitaallasten Investeringsprogramma Salarislasten en overige indirecte kosten * Baten Brandweer Crisisbeheersing Openbare orde Totaal baten Openbare orde en veiligheid Saldo * Dit betreft de doorbelasting van salariskosten en overige indirecte kosten (huisvesting, automatisering, ed.) op basis van de methode van integrale kostprijsberekening Programmabegroting

22 Samenvattend overzicht van de doelenboom en indicatoren Hoofddoelstelling De gemeente Halderberge wil de veiligheid en leefbaarheid in de verschillende wijks- en dorpskernen door een integrale aanpak van sociale en fysieke aspecten van veiligheid samen met haar ketenpartners verbeteren. Beleidsveld Openbare orde en veiligheid Leefbaarheid Crisisbeheersing Effectdoelstelling Doelgerichte aanpak van overlastgevende jeugd. Terugdringen van overlast en criminaliteit. Bevorderen van de leefbaarheid in wijken en dorpen van de gemeente Halderberge. De betrokkenheid van bewoners in het meedenken over de eigen leefomgeving vergroten. Professionalisering gemeentelijke rampenbestrijdingsorga nisatie op basis van de Wet Veiligheidsregio s. Operationele voorbereiding van grote en middelgrote evenementen Effectindicatoren: - % hangjongeren in beeld - rapportcijfer veiligheid - rapportcijfer leefbaarheid - % actieve bewoners - % bereikbaarheid en beschikbaarheid - % deelname opleiden, trainen, oefenen - aantal integrale adviezen calamiteitenplannen Prestatiedoelstelling - regievoering en diverse periodieke afstemmingsoverleggen - toepassen plan van aanpak jeugdoverlast - Ondersteuning en facilitering vragen van het regionaal Informatie- en Expertise Centrum (RIEC) ten behoeve van een betere bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit. - Verminderen van onveiligheid rond bedrijven en woningen om een veilige woon- en leefomgeving te creëren (Keurmerk Veilig Wonen en Keurmerk Veilig Ondernemen). - Versterken van regierol van de gemeente en draagvlak creëren bij netwerkpartners om gezamenlijk leefbaarheidaspecten in de gemeente Halderberge aan te pakken. - Actualiseren van de gemeentelijke deelprocessen in de rampenbestrijding - Deelname aan opleidingen, trainingen en oefeningen. - Borgen van beschikbaarheid en bereikbaarheid, alarmering en opkomst en de benodigde voorzieningen. - Opstellen calamiteitenplan voor grote en middelgrote evenementen en afstemming hulpverleningsdiensten. Prestatie-indicatoren: - Uitvoeren Wet Tijdelijk Huisverbod. - Uitvoeren convenant Veilige School - Sturen op de activiteiten van de politie middels het Bestuurlijk Informatie Model. - Uitvoering buurtbemiddeling - 0-optie voor drugsgebruik op de openbare weg en coffeeshops - terugdringen van woninginbraken - Uitvoering prestatieafspraken Bernardus Wonen, het lokale leefbaarheidsproject Stampersgat (doorlopend) - jaarlijkse actualisatie planvorming - Doorlopend deelname aan opleiden, trainen en oefeningen - 4 x per jaar een alarmeringsoefening - 3 beoordelingen van calamiteitenplannen Programmabegroting

23 Programma openbare ruimte Hoofddoelstelling / Missie Instandhouding van een verzorgde woonomgeving binnen de gestelde kaders. Aandachtsgebieden (beleidsvelden) en Subdoelen A. Openbaar groen en natuur Uitgangspunt is dat het te behalen onderhoudsniveau in 2013 zoveel als mogelijk gelijk is aan het onderhoudsniveau van 2012 B. Onderhoud verhardingen Uitvoeren van sober/minimaal onderhoud op basis van de functie van de weg en het vastgestelde kwaliteitsniveau C. Verkeer en parkeren Beperken parkeeroverlast D. Openbare verlichting (OV) en Verkeersregelinstallaties (VRI) Uitvoeren van sober onderhoud Beperken oplopen achterstallig onderhoud E F Kabels en leidingen Afstemming planning netwerkbeheerders Kwaliteit openbare ruimte Riolering Burgers zijn tevreden over de riolering in Halderberge. Zo min mogelijk klachten over de gemeentelijke riolering. De rioleringsinfrastructuur is op orde. De kwaliteit van de riolering is in beeld; Het stelsel wordt goed onderhouden; De gegevens over het stelsel en de randvoorzieningen zijn op orde. De realisatie van werkzaamheden aan het rioleringsstelsel verloopt volgens planning. De nadelige effecten vanuit de riolering zijn op een aanvaardbaar niveau. Het rioleringsstelsel voldoet aan de landelijk geldende ontwerpnormen; Er zijn geen knelpunten in het kader van het waterkwaliteitsspoor als gevolg van lozingen uit de riolering (overstorten). De gemeente voldoet aan haar zorgplichten voor afvalwater, grondwater en hemelwater. Al het vrijkomende stedelijke afvalwater wordt binnen het gemeentelijk grondgebied ingezameld en getransporteerd naar het overnamepunt van het waterschap; Het grondwaterregime binnen de gemeente Halderberge is in beeld en de gemeente treft indien mogelijk doelmatige maatregelen tegen grondwateroverlast en grondwateronderlast in de openbare ruimte. G Waterbeheersing Onderhoud watergangen: waarborging optimale waterdoorgang Beheer en onderhoud van civieltechnische kunstwerken (bruggen etc.) Context en achtergrond Openbaar groen en natuur Uitgangspunt is dat het te behalen onderhoudsniveau in 2013 zoveel als mogelijk gelijk is aan het onderhoudsniveau van Daarbij rekening houdend met het implementeren van de taakstellende besparing in 2013 van ,-- op openbaar groen. Daarbij wordt gedacht aan een vereenvoudiging van de inrichting van het openbaargroen. Vervanging van hoog opgroeiende beplanting, daar waar laagblijvende beplanting wenselijk is, door laag blijvende beplanting of gazon. Met betrekking tot de gazons, biedt een gevarieerd maaibeheer wellicht mogelijkheden. Hetgeen in de praktijk betekent dat bepaalde gazons minder frequent worden gemaaid. Nog kritischer omgaan met de bestrijding van ongewenste kruidengroei op verhardingen. Alleen bestrijding daar waar noodzakelijk. Programmabegroting

24 Onderhoud verhardingen Vanaf 2006 is op basis van het toenmalige beleidsplan en de destijds toegezegde middelen gestart met het wegwerken van achterstallig onderhoud aan wegen. De opzet was om deze achterstand in 2010 te hebben weggewerkt. Als gevolg van toegepaste bezuinigingen op dit budget is deze doelstelling niet geheel gehaald. In 2011 is het nieuwe beleidsprogramma wegen ( ) vastgesteld. Door te kiezen voor de minimale onderhoudsvariant zal in 2012 het achterstallig onderhoud aan wegen weer verder gaan oplopen. Er zijn prioriteiten gesteld in de aanpak van wegen met een slechte staat van onderhoud gerelateerd aan de functie (gebruik) van de weg. Dit heeft tot gevolg dat met name het onderhoud op elementenverharding in woonstraten en wegen op bedrijventerreinen zo veel mogelijk wordt uitgesteld.ten behoeve van het beheer en onderhoud van de verhardingen op het bedrijventerrein Borchwerf is een apart beeldkwaliteitsplan opgesteld. Verkeer en parkeren Binnen de gemeente zijn uniforme parkeernormen geformuleerd en vastgesteld. Deze parkeernormen worden gehanteerd bij de diverse ruimtelijke ontwikkelingen in Halderberge. Op deze manier zal de parkeeroverlast, als gevolg van de toename van mobiliteit en de steeds verdergaande verstedelijking, beperkt blijven. Gestreefd wordt om eind 2012 een integraal beleidsdocument over parkeren door de gemeenteraad vast te laten stellen. Doelstelling van de kadernota is het parkeren de aandacht te geven die het verdient. Parkeren is een essentieel onderdeel van de verplaatsingsketen, en daarnaast essentieel voor de kwaliteit van de leefomgeving, het woongenot en het succes van nieuwe ontwikkelingen. De kadernota zal gaan dienen als normenkader en toepassingsrichtlijn voor de eigen organisatie maar ook voor externe partijen (projectontwikkelaar, adviesbureau s, woningbouwverenigingen, makelaars, enz). Openbare Verlichting (OV) en Verkeersregelinstallaties (VRI) Het beleidsplan (OV), onderdeel beleid, beschrijft 4 onderhoudsniveaus. Het college en de raad hebben gekozen voor de meest sobere variant waarin ingezet wordt op het sober onderhoud van het bestaande verlichtingsareaal, waarbij de technische levensduur niet maatgevend is voor het vervangen van materialen maar meer de uitval van deze materialen. Uitbreiding is alleen voorzien in nieuw aan te leggen woonstraten. Er is financieel geen ruimte om het bestaande verlichtingsnet uit te breiden in bestaande onverlichte wegen, bijvoorbeeld de schoolroutes tussen de kernen. Er staan de komende jaren nauwelijks tot geen investeringen in duurzame LED- verlichting in de planning. Verder is er de taakstelling om in 2013 nog eens ,- te bezuinigen. Het bestaande areaal aan lampen, lichtmasten en armaturen wordt vervangen niet nadat de technische levensduur is overschreden, maar na uitval. Om te kunnen bepalen welke materialen echt versleten zijn worden aanvullende inspecties ingepland. Naar verwachting zal het achterstallig onderhoud de komende jaren derhalve oplopen De areaalgegevens van de lichtmasten, armaturen en lampen zijn in 2011 zo volledig mogelijk gemaakt. In de afgelopen jaren is het onderhoud aan de verkeersregelinstallaties gekoppeld aan het onderhoud van de openbare verlichting. Vanaf 2013 worden er geen reguliere lampen meer voor VRI s gemaakt, wat maakt dat op den duur de installaties dienen te worden omgebouwd naar LED- installaties. Voor de installatie in Oud Gastel zijn hiervoor, met het vaststellen van de zomernota, in 2013 middelen opgenomen. De overige installaties komen mogelijk, door de reconstructie van de doorgaande route in Oudenbosch, te vervallen. Andere installaties zijn gelegen op het bedrijventerrein Borchwerf; deze zijn net geplaatst en behoeve de komende jaren nog geen aanvullend onderhoud. Overigens valt dit onderhoud binnen het budget voor het parkmanagement Borchwerf. Kabels en leidingen In de zomer van 2009 is de nieuwe Verordening Ondergrondse Infra (AVOI) door de raad vastgesteld. Door het college is in augustus 2010 het hieruit voortvloeiend handboek voor de uitvoering van kabelen leidingwerkzaamheden vastgesteld. In de verordening en het handboek zijn verder de richtlijnen beschreven voor het behoud van de kwaliteit van de verhardingen als ook de kwaliteit van de werkzaamheden die door de verschillende aannemers worden uitgevoerd. In mei 2012 is de gehele kern Oudenbosch voorzien van een glasvezelnetwerk. In de komende jaren wordt verder onderzocht in hoeverre een verglazing in de andere kernen en het buitengebied van onze gemeente haalbaar is. Programmabegroting