Cliëntervaring jongeren en ouders met jeugdhulp. Gemeente Drechterland. Rapport Juli 2018 Projectnummer: P Correspondentienummer: DH

Transcriptie

1 Cliëntervaring jongeren met jeugdhulp Gemeente Drechterland Rapport Juli 2018 Projectnummer: P Correspondentienummer: DH

2 CLIËNTERVARING JONGEREN EN OUDERS MET JEUGDHULP INHOUD SAMENVATTING 1 HOOFDSTUK 1 INLEIDING Aanleiding onderzoek Doelgroep Steekproef en respons Leeswijzer 4 HOOFDSTUK 2 TOEGANKELIJKHEID VAN VOORZIENINGEN 5 HOOFDSTUK 3 UITVOERING VAN DE HULP De kwaliteit van de zorg De kwaliteit van de hulpverleners 13 HOOFDSTUK 4 EFFECT VAN DE HULP Opgroeien Zelfstandigheid Zelfredzaamheid Meedoen in de eigen omgeving 17 HOOFDSTUK 5 WAT GAAT GOED EN WAT KAN BETER? Hulp of begeleiding: wat gaat goed en wat kan beter? Opmerkingen over ondersteuning 20 BIJLAGE 1 TABELLEN MET ONDERZOEKSRESULTATEN 21

3 Samenvatting Uw gemeente heeft deelgenomen aan het onderzoek Cliëntervaring jongeren over jeugdhulp. Een onderzoek naar de ervaringen van deze doelgroep is vanaf 2016 verplicht voor alle gemeenten in Nederland. Uw gemeente heeft daarbij gekozen voor de modelvragenlijst. Er zijn in totaal 99 ouders en jongeren die in jeugdhulp ontvingen die de vragenlijst (gedeeltelijk) hebben ingevuld. De respons is daarmee 18%. De modelvragenlijst Jeugd gaat in op thema s als toegankelijkheid van voorzieningen, uitvoering van de zorg en effecten van de zorg op het opgroeien, de zelfstandigheid, de zelfredzaamheid en het meedoen in de eigen omgeving. De gemeente Drechterland heeft daarnaast ook een aantal eigen vragen aan de vragenlijst toegevoegd. Dit onderzoek geeft daarmee inzicht in de ervaringen van jongeren die jeugdhulp ontvangen. De resultaten worden vergeleken met een referentiegroep van andere gemeenten die dezelfde vragen hebben gesteld aan jongeren. In de weergave van de resultaten zijn de antwoorden van jongeren samengenomen. Toegankelijkheid van voorzieningen Als eerste is gevraagd wat respondenten hebben gedaan voordat ze bij een hulpverlener of zorgaanbieder terechtkwamen. Het valt op dat er niet een organisatie is die er uitspringt, al nemen de meeste mensen eerst contact op met school (27%). Ook is respondenten gevraagd via welke route ze uiteindelijk bij hulpverlening terecht zijn gekomen. Het blijkt dat de route in de meeste gevallen via de huisarts is gelopen (45%). Ook is gevraagd welke onderwerpen aan bod zijn gekomen tijdens het (intake)gesprek. Het lijkt erop dat in de meeste gevallen (44%) het gesprek alleen over de benodigde hulp is gegaan. Al geeft een derde aan dat er wel degelijk over meerdere leefgebieden is gesproken. is vervolgens gevraagd naar de toegankelijkheid van de voorzieningen. Van de respondenten geeft 63% aan dat zij weten waar zij terechtkunnen als zij hulp of ondersteuning nodig hebben (in de referentiegroep is dit 73%). Van de respondenten geeft dus 37% aan dat zij niet weten waar ze voor hulp terechtkunnen. Respondenten geven aan snel geholpen te worden nadat zorg of ondersteuning nodig is gebleken. 55% geeft aan vaak of altijd snel geholpen te zijn. In de referentiegroep is dit 64%. Ook als het gaat om het krijgen van de hulp die nodig is is de tevredenheid wat afgenomen. 65% van de respondenten ervaart dat het kind de hulp krijgt die het nodig heeft. Dit is een daling van 9% ten opzichte van 2016, toen dit percentage op 74% lag. Kijken we naar de afgelopen drie jaar, dan is toch een neergaande trend waar te nemen op dit vlak. Dit is dus wel een aandachtspunt. Uitvoering van de hulp Respondenten is gevraagd hoe zij de zorg of hulp ervaren. Hierbij is ingegaan op de zorg in het algemeen en op de hulpverlener. Over de gehele linie genomen scoort Drechterland net iets minder dan vorig jaar. Ook ligt de tevredenheid onder het niveau van de referentiegroep. Zo vindt 67% van de respondenten dat ze vaak of altijd goed worden geholpen bij hun vragen of problemen; dat is 16% minder dan de referentiegroep (83%). Als het gaat om het samenwerken van de verschillende organisaties, dan is er de afgelopen drie jaar een dalende trend te zien in de tevredenheid. 48% van de respondenten heeft het idee dat de verschillende organisaties goed samenwerken (in 2015 was nog 64% van de respondenten tevreden over de samenwerking). 1/26

4 Over de gehele linie genomen scoort Drechterland net wat minder dan in 2016, ook al is de tevredenheid op dit vlak nog altijd ruim voldoende. Het gaat hierbij om zeer veel verschillende soorten hulpverlening. De kennis van medewerkers is goed (70% is hier tevreden over), men heeft het idee serieus te worden genomen (79%) en de behandeling is volgens de meeste respondenten respectvol (90%). Effect van de hulp Het grootste effect van de hulp voor jongeren lijkt te zijn bereikt op de gebieden van opgroeien en zelfredzaamheid. Door de hulp voelt de jongere zich beter en is het gedrag volgens zowel jongeren als ouders verbeterd. Het effect van de hulp lijkt in Drechterland over het algemeen minder sterk ervaren te worden dan in de referentiegroep. Ook wordt het effect op alle onderdelen (opgroeien, zelfredzaamheid, zelfstandigheid en meedoen in de omgeving) in mindere mate ervaren vergeleken met de vorige meting over /26

5 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding onderzoek Vanaf 2016 zijn gemeenten vanuit de Jeugdwet verplicht om een cliëntervaringsonderzoek uit te (laten) voeren voor jeugd. De Jeugdwet verwijst voor de grondslag hiervan naar de Wmo. In de Regeling Jeugdwet zijn de eisen verder uitgewerkt. Er is gekoerst op een beperkt aantal vragen, rekening houdend met de verschillende doelgroepen, verschillende hulpvormen en de wettelijke eisen, die vastliggen in paragraaf 3 van de Regeling Jeugdwet. Met de uitvoering van dit onderzoek, gebruikmakend van de Modellijst Cliëntervaring en Ouders (MCJO), voldoet u aan deze verplichting. 1 Met dit onderzoek wordt de cliëntervaring met betrekking tot de uitvoering van de jeugdhulp in beeld gebracht en wordt gevraagd in hoeverre gestelde resultaten en effecten van de jeugdhulp behaald worden in de ogen van de cliënt (jeugd of ouder/verzorger). Het onderzoek gaat in op thema s als toegankelijkheid van voorzieningen, uitvoering van de zorg en effecten van de zorg op het opgroeien, de zelfstandigheid, de zelfredzaamheid en het meedoen in de eigen omgeving. We benadrukken dat het gaat om de cliëntervaring. Deze kan afwijken van het beeld dat een hulpverlener heeft of wat in zorgplannen of verslagen wordt weergegeven. Het oordeel van de cliënt zelf is echter van groot belang voor het beleid, de doorontwikkeling van beleid en de uitvoering. 1.2 Doelgroep De doelgroep van dit onderzoek zijn jongeren (12-23 jaar) met kinderen (van ongeboren tot 18 jaar) die in het kader van de Jeugdwet gebruikmaken van hulp in uw gemeente. Zoals in de Jeugdwet omschreven kan het hierbij gaan om individuele voorzieningen, overige voorzieningen, kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclasseringsmaatregelen. De gestelde vragen in dit onderzoek zijn voor jongeren hetzelfde. De vragenlijsten verschillen enkel in taalgebruik. Deze rapportage geeft de resultaten voor jongeren samen weer. De tabellenbijlage toont de resultaten voor jongeren apart. Voor de leeftijdscategorie jaar zijn zowel jongeren als ouders aangeschreven. Dat betekent niet dat de jongere en ouder uit hetzelfde huishouden altijd beide hebben deelgenomen aan dit onderzoek. De cliëntervaring van ouders en jongeren kan dan ook niet één-op-één vergeleken worden, omdat ze niet uit hetzelfde huishouden hoeven te komen. Privacy De privacy van jeugdcliënten is een belangrijk aandachtspunt in dit onderzoek. Er zijn meerdere maatregelen genomen om de privacy van respondenten te waarborgen. Er is een uitnodigingsbrief verzonden waarin is uitgelegd dat er een onderzoek uitgevoerd gaat worden en waarom de betreffende persoon wordt gevraagd hieraan mee te werken. Daarnaast is in alle communicatie benadrukt dat het onderzoek volstrekt anoniem is, dat de resultaten niet herleid worden naar individuele personen en dat de gegeven antwoorden geen consequenties hebben voor de hulp die men ontvangt. Bij de uitvoering van het onderzoek is het privacyprotocol bij Cliëntervaringsonderzoeken 1 De Modelvragenlijst Cliëntervaring en Ouders (MCJO) is op verzoek van de VNG ontwikkeld door Stichting Alexander in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam, met medewerking van de gemeenten Alkmaar, Enschede, s-hertogenbosch, Hoorn, Maastricht, Tilburg en Utrecht, de landelijke cliëntenorganisaties vertegenwoordigd in de Landelijke Werkgroep Cliëntenparticipatie en de Landelijke Werkgroep Kwaliteit en Toezicht. 3/26

6 en Ouders 2 van de VNG gehanteerd om de volledige privacy van de respondenten te garanderen. 1.3 Steekproef en respons Op aanwijzing van BMC heeft de gemeente alle inwoners die jeugdhulp ontvangen aangeschreven. In totaal zijn 355 ouders van kinderen van ongeboren tot 18 jaar aangeschreven. Daarnaast zijn 200 jongeren tussen de 12 en 23 jaar die jeugdhulp ontvangen aangeschreven. In uw gemeente hebben in totaal 71 ouders en 28 jongeren deelgenomen aan dit onderzoek door een (online) vragenlijst in te vullen. Dat is een respons van 18%. De resultaten van uw Gemeente gemeente zijn op basis van deze respons indicatief. Voor schriftelijk en online onderzoek onder deze doelgroep is een respons van 15% gangbaar. Vorig jaar namen in uw gemeente 72 ouders en jongeren deel aan het onderzoek. Toen was de respons 27% (waarbij er wel een veel kleinere populatie is aangeschreven; 271 cliënten). 1.4 In bijlage 1 is een tabellenoverzicht opgenomen met daarin de totale uitkomsten, de uitkomsten voor jongeren apart en een referentiegroep. De referentiegroep betreft het gemiddelde van alle cliënten in gemeenten die ook hetzelfde onderzoek hebben laten uitvoeren door BMC Onderzoek. De referentiegroep bestaat uit 24 gemeenten. 3 In de figuren worden de resultaten van uw gemeente weergegeven in kleur. De resultaten van de referentiegroep worden met grijstinten weergegeven. G E M E E N TE R E F E R E NTI E G R OE P 29% 31% 1.5 Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat in op de ervaringen van respondenten met de toegankelijkheid van voorzieningen, gevolgd door hoofdstuk 3 over de uitvoering van zorg. Hoofdstuk 4 laat het effect van de hulp zien. In hoofdstuk 5 staat beschreven wat goed gaat en wat beter kan Harlingen, Terschelling, Vlieland, Aalten, Apeldoorn, Doetinchem, Ermelo, Harderwijk, Winterswijk, Woudenberg, Enkhuizen, Alphen aan den Rijn, Drechterland, Krimpen aan den IJssel, Waddinxveen, Best, Oude IJsselstreek, Overbetuwe, Berkelland, Bronckhorst, Kaag en Braassem, Zuidplas, Waadhoeke, Montferland. 4/26

7 Hoofdstuk 2 Toegankelijkheid van voorzieningen In dit hoofdstuk komt aan bod hoe de respondenten de toegang tot de jeugdhulpvoorzieningen hebben ervaren. Weten ze waar zij terechtkunnen, zijn ze snel geholpen en is passende hulp beschikbaar? De eerste vragen zijn eigen vragen van de gemeente, hiervoor bestaat dan ook geen referentiegroep. Er zijn verschillende verwijzers die kinderen toegang kunnen bieden tot jeugdhulp. Dit zijn huisartsen, jeugdartsen, gespecialiseerde artsen, gecertificeerde instellingen en gemeenten, bijvoorbeeld via Team Inzet. Ook hebben maatschappelijke organisaties die ouders en kinderen kunnen verwijzen naar het juiste kanaal hier een belangrijke rol. Denk aan scholen, vrijwilligersorganisaties, welzijnsorganisaties en andere zorgprofessionals of aanbieders. Als eerste is gevraagd wat respondenten hebben gedaan voordat ze bij een hulpverlener of zorgaanbieder terechtkwamen. Uit de volgende tabel valt op te maken dat er niet een antwoord is dat er echt uitspringt, al nemen de meeste mensen eerst contact op met school (27%). In de open antwoorden die men kon geven bij de vraag blijkt dat een aantal mensen met meerdere organisaties tegelijkertijd contact heeft opgenomen. Tabel 1 Zelf gedaan om probleem of situatie op te lossen % N Niets 17% 12 Hulp gevraagd bij familie en bekenden 21% 15 Hulp gevraagd op school 27% 19 Zelf ondersteuning of hulp betaald 19% 13 Hulp gevraagd aan een andere organisatie, namelijk 16% 11 Totaal 100% 70 1 School, zelf onderzoek betaald, huisarts geraadpleegd, logopedie gevolgd 2 Wij kwamen zelf bij deze psychologe uit. Pas later bleek dat het vergoed werd. 3 De praktijk 4 Je kan er maar 1 kiezen, zijn er meer 5 Huisarts, maats.werker, Team Inzet, psycholoog etc etc 6 Kinderpschyoloog Vervolgens is gevraagd waarom men uiteindelijk contact heeft opgenomen met een consulent van de gemeente. Dit betreft dan ook alleen de mensen (ongeveer een derde) die een jeugdconsulent hebben gezien. De meeste van deze respondenten hebben met een consulent gesproken omdat ze geen beroep (meer) willen doen op familie, vrienden of buren. 5/26

8 Figuur 1 Waarom contact opgenomen met een jeugdconsulent van de gemeente? (N=70) Ook is respondenten gevraagd via welke route ze uiteindelijk bij hulpverlening terecht zijn gekomen. Het blijkt dat de route in de meeste gevallen via de huisarts heeft gelopen (45%). Bij de mensen die anders hebben ingevuld, wordt als antwoord vaak eigen zoektocht genoemd. Figuur 2 Route naar hulpverlening (N=85) 66 van de 99 respondenten geven aan een gesprek te hebben gehad naar aanleiding van hun hulpvraag. Hiervan hebben de meesten een gesprek gehad met de zorgaanbieder. In de categorie anders wordt meermaals aangegeven dat men niet meer weet met wie men een gesprek had. Daarnaast geven sommigen aan dat ze louter via de mail en telefonisch contact hebben gehad. 6/26

9 Figuur 3 Met wie heeft u een gesprek gehad naar aanleiding van de hulpvraag? (N = 66) Opvallend is dat slechts de helft van de mensen die aangeven een gesprek te hebben gehad, aangeeft dat er iemand bij het gesprek aanwezig was. Er is op deze vraag uiteenlopend geantwoord. In de toelichting bij de categorie iemand anders is vaak aangegeven dat ze meerdere personen hadden die aanwezig waren. Figuur 4 Wie waren bij het gesprek aanwezig? (N= 33) Ook is gevraagd welke onderwerpen aan bod zijn gekomen tijdens het gesprek. Het lijkt erop dat in de meeste gevallen (44%) het gesprek louter over de benodigde hulp is gegaan. Al geeft een derde aan dat er wel degelijk over meerdere leefgebieden is gesproken. 7/26

10 Tabel 2 Welke onderwerpen zijn tijdens het gesprek aan bod gekomen? % N Alleen de benodigde hulp 44% 17 Alle leefgebieden 33% 13 De gezinssituatie 5% 2 Weet ik niet meer 8% 3 Anders, namelijk 10% 4 Totaal 100% 39 Naarmate ouders zich vaker zorgen maken over de ontwikkeling of de opvoeding van hun kind, weten zij minder vaak waar zij terecht zouden kunnen met hun zorgen (bron: ZonMw, Eerste evaluatie Jeugdwet 2018). Figuur 5 Toegankelijkheid van voorzieningen (N = 94, 95, 93) Altijd Vaak Soms Nooit Ik weet waar ik terechtkan als ik hulp nodig heb Ik ben snel geholpen Ik kan de hulp krijgen die ik nodig heb/die mijn kind nodig heeft Aan de respondenten is gevraagd of ze weten waar ze terechtkunnen als ze hulp nodig hebben. 63% van de respondenten weet vaak of altijd waar ze terechtkunnen als er hulp nodig is. Dat is minder dan in de referentiegroep, waar 73% dit weet. Snelheid van handelen is belangrijk. Door vroegsignalering kan ergere problematiek worden voorkomen. Daarnaast is van belang dat ouders en kinderen zich gehoord voelen en dat ze snel weten waar ze aan toe zijn. Daarom is er gevraagd naar de snelheid waarmee ze geholpen zijn, nadat de jongere of ouder zich met een vraag had gemeld. 55% van de respondenten vindt dat zij snel zijn geholpen. Dit is minder dan de referentiegroep, waar 64% zich snel geholpen voelt. Ook is de tevredenheid op dit punt wat teruggelopen ten opzichte van vorig jaar (63% was hier toen nog tevreden over). 8/26

11 Tot slot geeft de figuur weer of de respondenten de hulp konden krijgen die zij nodig hebben. Passende hulp is van belang om de geformuleerde doelen te halen, maar ook om de beleidsdoelen als zelfredzaamheid, zelfontplooiing en veiligheid te realiseren. 65% van de respondenten ervaart dat het kind de hulp krijgt die het nodig heeft. Dit is een daling ten opzichte van 2016, toen dit percentage op 74% lag. Kijken we naar de afgelopen drie jaar, dan is toch een neergaande trend waar te nemen op dit vlak. Figuur 6 Ik kan de hulp krijgen die ik nodig heb/die mijn kind nodig heeft (% altijd/vaak) 9/26

12 Hoofdstuk 3 Uitvoering van de hulp In dit hoofdstuk komen de cliëntervaringen met de uitvoering van de hulp aan bod. Worden zij goed geholpen, krijgen ze voldoende informatie over de hulp, worden beslissingen over de hulp in gezamenlijkheid genomen, werken de verschillende organisaties goed samen en wat vinden respondenten van de kwaliteit van de hulpverleners? 3.1 De kwaliteit van de zorg Gemeenten hebben met de gecontracteerde aanbieders afspraken gemaakt over een goede kwaliteit van zorg. Aanbieders moeten voldoen aan minimale standaarden om de gestelde doelen, zoals vastgelegd in de Jeugdwet, te kunnen behalen en ervoor te zorgen dat de hulp het afgesproken beoogde effect oplevert voor kinderen. Hieronder volgen de uitkomsten van enkele vragen die over de kwaliteit van zorg gaan. Figuur 7 Uitvoering - kwaliteit van de zorg (N = 94, 93, 93, 74) Altijd Vaak Soms Nooit Ik word goed geholpen bij mijn vragen en problemen Ik krijg voldoende informatie over de hulp Beslissingen over de hulp worden samen met mij genomen De verschillende organisaties werken goed samen om mij/en mijn kind te helpen Bovenstaande figuur toont de ervaringen van respondenten met betrekking tot de hulp die zij krijgen bij hun vragen en problemen. Over de gehele linie genomen scoort Drechterland net iets minder dan vorig jaar. Ook ligt de tevredenheid onder het niveau van de referentiegroep. Zo vindt 67% van de respondenten dat ze vaak of altijd goed worden geholpen bij hun vragen of problemen; dat is 16% minder dan de referentiegroep (83%). Informatievoorziening over de hulp is erg belangrijk. Zo weten jongeren wat zij van de hulp kunnen verwachten. 65% van de respondenten krijgt voldoende informatie over de hulp. In de referentiegroep is dit 76%. 10/26

13 Vervolgens is gevraagd of jongeren ervaren dat beslissingen over de hulp samen met hen worden genomen. 82% van de respondenten ervaart dat beslissingen over de hulp vaak of altijd samen met hen worden genomen. In de referentiegroep is dit 87%. Indien er verschillende organisaties betrokken zijn bij de hulp voor een jongere of een kind is het van belang dat zij samenwerken om hem of haar goed te kunnen helpen. In het verleden kwam het voor dat verschillende professionals bij een kind of gezin betrokken waren, zonder dat zij daar van elkaar van op de hoogte waren. Dat heeft geleid tot onwenselijke situaties waarin niemand de regie had over de situatie. Hulpvragen werden daardoor niet integraal opgepakt, waardoor de effectiviteit soms te wensen overliet. Het doel is nu om te werken volgens het principe één gezin, één plan, één regisseur. 48% van de respondenten die van verschillende organisaties hulp ontvangen, ervaart dat deze goed samenwerken om hem of haar te helpen. In de referentiegroep geldt deze ervaring voor 69% van de respondenten. Op dit punt ligt dus duidelijk ruimte voor verbetering. Als we kijken naar trends van de afgelopen drie jaar, dan valt op dat de tevredenheid over de informatievoorziening is teruggelopen. Figuur 8 Ik krijg voldoende informatie over de hulp (% altijd/vaak) 11/26

14 Een andere trend is dat respondenten aangeven dat de samenwerking tussen hulporganisaties minder is geworden. Figuur 9 De verschillende organisaties werken goed samen om mij/en mijn kind te helpen (% altijd/vaak) 12/26

15 3.2 De kwaliteit van de hulpverleners De kwaliteit van en de klik met de hulpverlener bepaalt in hoge mate het effect van de hulp. Wat vinden de jongeren van de hulpverleners die hen ondersteunen? Figuur 10 Uitvoering kwaliteit van de hulpverleners (N = 93, 96, 96) Altijd Vaak Soms Nooit De hulpverleners weten genoeg om mij/en mijn kind te kunnen helpen Ik voel mij serieus genomen door de hulpverleners Ik word met respect behandeld door de hulpverleners Allereerst is naar de kennis van de hulpverlener gevraagd. Figuur 10 toont hoe respondenten dit ervaren. Over de gehele linie genomen scoort Drechterland net wat minder dan in 2016, ook al is de tevredenheid op dit vlak nog altijd ruim voldoende. Zo vindt 70% van de respondenten dat de hulpverleners vaak of altijd genoeg kennis hebben om hen te kunnen helpen. Toch is het goed te beseffen dat ongeveer een derde het hier dus niet mee eens is. Een verklaring hiervoor is te vinden in hoofdstuk 5 (verbeterpunten). Vervolgens is gevraagd of ze zich serieus genomen voelen door de hulpverleners. 79% van de respondenten voelt zich vaak of altijd serieus genomen door de hulpverleners (in 2016 was dit 88%). Tot slot is gevraagd of jongeren zich met respect behandeld voelen door de hulpverleners. 90% van de respondenten voelt zich vaak of altijd met respect behandeld door de hulpverleners. Goede hulpverleners zijn volgens jongeren een moeder-/vaderfiguur, mensen die goed kunnen luisteren, feedback geven en discreet zijn: de informatie binnenshuis houden (bron: ZonMw, Eerste evaluatie Jeugdwet 2018). 13/26

16 Hoofdstuk 4 Effect van de hulp In dit hoofdstuk komen de effecten van de jeugdhulp bij het opgroeien, de zelfstandigheid, de zelfredzaamheid en het meedoen aan de eigen omgeving aan bod. Worden met de doelen van de Jeugdwet, zoals naar vermogen mee kunnen doen, één gezin, één plan, één regisseur en hulp op maat, de gewenste effecten bij de kinderen en jongeren bereikt? merken op dat goede en passende hulp een belangrijke voorwaarde is voor het behalen van hun doelen (bron: ZonMw, Eerste evaluatie Jeugdwet 2018). 4.1 Opgroeien Aan jongeren is gevraagd wat het effect van de jeugdhulp is bij het opgroeien. In de modellijst zijn deze effecten opgesplitst in diverse enquêtevragen. De volgende figuur toont in hoeverre respondenten het effect van de hulp ervaren bij het opgroeien. Figuur 11 Effect van de hulp bij het opgroeien (N = 88, 79, 80, 70) Veel beter Beetje beter Hetzelfde gebleven Beetje slechter Veel slechter Door de hulp voel(t) ik mij/mijn kind zich beter Door de hulp gaat het beter met mijn gedrag/het gedrag van mijn kind Door de hulp gaat het thuis beter Door de hulp voel(t) ik mij/mijn kind zich veiliger De door respondenten meest ervaren effecten van de hulp bij het opgroeien zijn: 1. Beter gedrag (85%) 2. Een betere thuissituatie (83%) 3. Een beter gevoel (80%) 4. Een veiliger gevoel (55%) 14/26

17 4.2 Zelfstandigheid In hoeverre de hulp bijdraagt aan de zelfstandigheid van het kind komt in deze paragraaf aan de orde. De volgende figuur toont in welke mate respondenten ervaren dat de hulp effect heeft op hun zelfstandigheid/de zelfstandigheid van hun kind. Figuur 12 Effect van de hulp op de zelfstandigheid (N = 81, 82, 81) Veel beter Beetje beter Hetzelfde gebleven Beetje slechter Veel slechter Door de hulp weet ik beter wat ik wil/mijn kind wat hij/zij wil Door de hulp zeg ik vaker wat ik nodig heb/zegt mijn kind vaker wat hij/zij nodig heeft Door de hulp wordt er beter naar mij geluisterd/voelt mijn kind zich beter gehoord 58% van de respondenten weet een beetje of veel beter wat hij of zij wil dankzij de hulp, in de referentiegroep is dit 62%. Van de respondenten zegt 63% vaker te zeggen wat hij of zij nodig heeft dankzij de hulp. 62% ervaart dat er beter of veel beter naar hen geluisterd wordt door de hulp. 15/26

18 4.3 Zelfredzaamheid is gevraagd naar het effect van de hulp op hun eigen zelfredzaamheid. De volgende figuur toont de ervaringen van respondenten op de diverse enquêtevragen die samen zelfredzaamheid meten. Figuur 13 Effect van de hulp op de zelfredzaamheid (N = 67, 62, 69) Veel beter Beetje beter Hetzelfde gebleven Beetje slechter Veel slechter Door de hulp kan ik beter mijn problemen oplossen Door de hulp kan ik beter voor mezelf opkomen Door de hulp heb ik meer vertrouwen in de toekomst 63% van de respondenten zegt door de hulp een beetje of veel beter problemen te kunnen oplossen. 55% kan beter voor zichzelf opkomen dankzij de hulp en 67% heeft een beetje of een veel beter vertrouwen in de toekomst door de hulp. Op alle vlakken is het effect wat teruggelopen ten opzichte van 2016 en de referentiegroep. 16/26

19 4.4 Meedoen in de eigen omgeving Hulp kan er ook aan bijdragen dat kinderen beter kunnen meedoen in de eigen omgeving. In dit onderzoek is ook naar de effecten van de hulp hierop gevraagd. In onderstaande figuur staan de resultaten van respondenten op de diverse enquêtevragen die samen meedoen weergegeven. Figuur 14 Effect van de hulp op meedoen in de eigen omgeving (N = 87, 74, 78) Veel beter Beetje beter Hetzelfde gebleven Beetje slechter Veel slechter Door de hulp gaat het beter (met mijn kind) op school, werk of dagbesteding Door de hulp besteed ik mijn/besteedt mijn kind zijn/haar vrije tijd beter Door de hulp is mijn relatie/de relatie van mijn kind met vrienden en anderen beter geworden 66% van de respondenten geeft aan dat het door de hulp een beetje of veel beter gaat op school, werk of dagbesteding. 35% besteedt zijn of haar vrije tijd een beetje of veel beter dankzij de hulp (dit effect werd vorig jaar nog door 54% van de respondenten ervaren). Voor 51% is de relatie met vrienden en anderen een beetje of veel beter geworden door de hulp. Dit percentage is in de referentiegroep 58%. 17/26

20 Hoofdstuk 5 Wat gaat goed en wat kan beter? 5.1 Hulp of begeleiding: wat gaat goed en wat kan beter? Aan het einde van de vragenlijst is aan respondenten gevraagd aan te geven wat zij vinden dat op dit moment goed gaat bij de hulp en begeleiding die ze ontvangen, maar ook wat zij als minder goed ervaren. Wij hebben deze opmerkingen per onderdeel in een top 3 gezet. Tabel 3 Wat gaat goed? 1 Professionaliteit van hulpverleners 2 Het effect van de hulp/begeleiding 3 Luisterend oor/empathisch vermogen Opmerking Hieronder staan per opmerking enkele citaten weergegeven. Deze zijn illustratief voor het totaal aan opmerkingen over wat er goed gaat. 1. Er wordt niet meteen een etiket op mijn kind geplakt. Ze mag zijn wie ze is maar krijgt hulp waar ze dat nodig heeft. Prettige begeleiding. Goede klik met mijn zoon. Er werd altijd snel en correct gehandeld. Alle beslissingen lagen voor mijn gevoel ook echt bij mij, zodat ik het gevoel had dat ik een controle had over dit aspect van mijn toenmalige situatie. 2. Dyslexie, hiermee wordt ze goed geholpen. Ik heb goede gesprekken met de hulpverleenster. Lucht soms op om even te kunnen sparren. Vanaf het moment dat wij deze hulp gevonden hebben, wordt onze zoon goed geholpen. Haar inzicht en kennis zorgen voor betere sociale vaardigheden van onze zoon. 3. Ik werd serieus genomen, goed naar mij geluisterd en er werd stap voor stap aan de oplossing gewerkt. Luisterend oor we konden snel terecht doordat we een paar jaar terug er ook zaten. Ze luisteren goed en ik was er al eerder geweest dus voelt vertrouwd. 18/26

21 Tabel 4 Wat kan beter? 1 Wachttijden 2 Communicatie 3 Aanvraagproces Opmerking Hieronder staan per opmerking enkele citaten weergegeven. Deze zijn illustratief voor het totaal over wat beter zou kunnen. 1. Zeer lange wachttijd voor het weer oppakken van de behandeling, slechte communicatie tussen receptie/administratie van de instelling en de arts anderzijds. Te laat tot niet reageren, duurde lang voor hulp echt plaatsvond na het goedkeuren. Er moet sneller en meer actie komen, en niet vergaderen/overleggen en weer weken verder zonder actie. 2. Soms werd er tijdens gesprekstherapie te lang stil gestaan bij wat voor mij overkwam als filosofisch gepraat, waarbij de nadruk vooral lag op de manier waarop ik mijn situatie verwoordde in plaats van de situatie zelf. Wij hebben niet de gevraagde hulp gekregen. Daarnaast duurde het traject erg lang en werd er door de gemeente tegenstrijdige informatie gegeven. Duurde 6 weken voordat ik überhaupt terechtkon na de intake. Weer 4 weken iemand met zelfmoordneigingen aan zijn lot over laten, ik had dit nooit kunnen trekken. Ook moest ik in totaal 5 keer mijn verhaal doen aan zo veel verschillende mensen. 3. Voor haar dyslexie is het traject tot nu toe zeer moeizaam. Vanuit haar oude school (nu opgeheven) kwam de begeleiding slechts op gang na mijn aandringen. Uiteindelijk besloten om dyslexie-onderzoek zelf te betalen. Vervolgens weer volledig vastgelopen in de bureaucratie, waardoor zij tot op heden geen aanvullende hulp ontvangt. Wij vinden de aanvraag indicatie veel te lang duren, horen er als ouders niets van terug en krijgen ondertussen niet de hulp die nodig is (PMT al aangevraagd sinds januari 2018!). Er schijnen problemen te zijn met de indicatie maar concreet inhoudelijk is ons niets bekend! Ook weten sommige personen bij de gemeente niet hoe de jeugdhulp precies in elkaar zit en worden wij steeds heen en weer verwezen. Instanties werken niet optimaal samen. Als je aan het begin van een traject staat is het rommeling omdat het dan over heel veel schijven gaat. Dan moet je alles wel heel veel herhalen en vertellen. 19/26

22 5.2 Opmerkingen over ondersteuning In een open tekstvlak konden de respondenten opmerkingen schrijven over de ondersteuning die zij ontvangen. Onderstaande tabel geeft een top 3 van de meest genoemde opmerkingen weer. Een deel van de respondenten gebruikt het open tekstvlak om hun beperking en de vorm van ondersteuning die zij hebben te omschrijven. Of om aan te geven dat zij geen ondersteuning ontvangen. Deze opmerkingen zijn buiten de top 3 gelaten. Tabel 5 Top 3 opmerkingen over de ondersteuning (%) 1 Aanvraagprocedure/indicatie 2 Communicatie/samenwerking 3 Ontevreden over ondersteuning Opmerking De meest genoemde opmerkingen zijn dat men geen opmerkingen heeft, veelal omdat men al bij de vorige punten commentaar heeft gegeven. Hieronder staan per opmerking enkele citaten weergegeven. 1. Graag meer/sneller actie voor gezinnen die om hulp vragen/schreeuwen en niet van het kastje naar de muur of doorverwijzingen... echt frustrerend. Waarom is zorg regelen zo ingewikkeld? Waarom ieder jaar weer verlengen? Probleem zal nooit 100% opgelost zijn. Dit kost tijd en energie bij de ouders. Wij hebben een half jaar geleden hulp aangevraagd. De aanmelding voor carehouse is er maar er is geen plek. Dus na 10 maanden is er nog niets geregeld en hebben we geen contact meer met de gemeente. 2. In het overzicht wat wij kregen van de gemeente stond een aantal uren verleende zorg vermeld wat overeenkwam met bijna continue dagelijkse zorg terwijl wij slecht 2 afspraken van hooguit een half uur hebben gehad voor medicatiecontrole bij de psychiater. Ik heb hierover de gemeente opgebeld en hier werd vrij laconiek over gedaan. Ik heb hier verder ook niets meer over terug gekoppeld gekregen, de mevrouw van de gemeente zei dit wel al dat het niet waarschijnlijk was dat ik er nog iets over zou horen. School beter afstemmen met opdrachten van de begeleiding. Mijn moeder heeft meerdere malen aangegeven hoe ik ben en doe. Dat ze zich zorgen maakt. Ik heb het gevoel dat er niet doorgezocht is. Misschien beter luisteren naar de ouders. 3. Maatschappelijk werk is bedroevend! Partijdig, geen inzicht, nemen meningen van anderen over zonder zelf te onderzoeken. Dit heeft de hulpverlening dusdanig in de weg gezeten en onnodig lang geduurd voordat werd doorverwezen. Verder geen hulp vanuit de gemeente alleen wordt er zo nu en dan een beschikking afgegeven. De dame die de medicatie voorschrijft vind ik erg gevoelloos en kort door de bocht. De waarheid is dat ik samen met mijn dochter zich eerder slechter dan beter voelde als ze bij de begeleider vandaan kwam. De zorgboerderij waar mijn zoon naartoe ging is stopgezet omdat het niet zo goed ging. Nu (nog) geen alternatief. 20/26

23 Bijlage 1 Tabellen met onderzoeksresultaten In de zesde kolom staan de totalen van de uitkomsten van jongeren gezamenlijk. In de tweede kolom staan de uitkomsten van jongeren apart, gevolgd door de uitkomsten van ouders in de vierde kolom. In de een na laatste kolom is het gemiddelde over alle gemeenten die het onderzoek door BMC Onderzoek hebben laten uitvoeren, weergegeven. In de tabellen zijn de stellingen zoals geformuleerd in de vragenlijst voor jongeren opgenomen. Voor ouders gaan deze stellingen over hun kind. 21/26

24 Tabel 6 Achtergrondgegevens N Ouders (samen) jongeren en N N Geslacht jongeren ouders ouders Jongen 52% 27 52% 27 62% 54% 47% 47% 558 Meisje 48% 27 48% 27 38% 46% 53% 53% 558 Moeder 87% 69 87% 69 76% 84% 82% 82% Vader 9% 69 9% 69 15% 11% 15% 15% Anders 4% 69 4% 69 9% 5% 4% 4% Leeftijd kind (vragenlijst jongeren) 12 t/m 17 jaar 75% 28 75% 28 80% 87% 87% t/m 22 jaar 25% 28 25% 28 20% 13% 13% 556 Leeftijd kind (vragenlijst ouders) 0 t/m 3 jaar 0% 70 0% 70 4% 3% 3% t/m 11 jaar 50% 70 50% 70 43% 52% 52% t/m 17 jaar 50% 70 50% 70 52% 45% 45% Duur hulp Korter dan 3 maanden 11% 28 13% 69 12% 97 9% 11% 11% 13% 13% Tussen de 3 en 6 maanden 14% 28 20% 69 19% 97 10% 16% 15% 17% 17% Tussen de 6 en 12 maanden 14% 28 14% 69 14% 97 19% 16% 21% 21% 21% Langer dan een jaar 61% 28 52% 69 55% 97 63% 57% 54% 48% 50% /26

25 Tabel 7 Toegankelijkheid van voorzieningen (% vaak/altijd) Ouders jongeren en N N jongeren ouders ouders Ik weet waar ik terechtkan als ik hulp nodig heb 76% 25 58% 69 63% 94 61% 71% 73% 73% 73% Ik ben snel geholpen 56% 27 54% 68 55% 95 63% 61% 66% 64% 65% Ik kan de hulp krijgen die ik nodig heb/die mijn kind 70% 27 64% 66 66% 93 74% 76% 79% 72% 73% nodig heeft Tabel 8 Uitvoering van de kwaliteit van zorg (% vaak/altijd) Ouders jongeren en N N jongeren ouders ouders Ik word goed geholpen bij mijn vragen en problemen 74% 27 64% 67 67% 94 68% 80% 84% 83% 83% De verschillende organisaties werken goed samen om mij/mij en mijn 45% 20 50% 54 49% 74 58% 64% 69% 69% 69% kind te helpen Ik krijg voldoende informatie over de hulp 61% 28 66% 65 65% 93 67% 74% 76% 77% 77% Beslissingen over de hulp worden samen met mij 75% 28 85% 65 82% 93 80% 80% 79% 90% 87% genomen 23/26

26 Tabel 9 Uitvoering van de kwaliteit van hulpverleners (% vaak/altijd) Ouders jongeren en N N jongeren ouders ouders De hulpverleners weten genoeg om mij/mij en mijn 70% 27 70% 66 70% 93 76% 74% 82% 81% 81% kind te kunnen helpen Ik voel mij serieus genomen door de hulpverleners 78% 27 80% 69 79% 96 87% 83% 89% 88% 88% Ik word met respect behandeld door de 93% 27 90% 69 91% 96 94% 91% 94% 94% 94% hulpverleners Tabel 10 Effect van de hulp bij het opgroeien (% een beetje/veel beter geworden) Ouders jongeren en N N jongeren ouders ouders Door de hulp voel(t) ik mij/mijn kind zich beter 81% 26 79% 62 80% 88 89% 81% 79% 83% 82% Door de hulp gaat het beter met mijn gedrag/het gedrag 64% 25 69% 54 67% 79 84% 72% 73% 80% 78% van mijn kind Door de hulp gaat het thuis beter Door de hulp voel(t) ik mij/mijn kind zich veiliger 65% 26 69% 54 68% 80 83% 74% 71% 79% 77% % 22 60% 48 56% 70 70% 67% 61% 71% 69% /26

27 Tabel 11 Effect van de hulp op de zelfstandigheid (% een beetje/veel beter geworden) Ouders jongeren en N N jongeren ouders ouders Door de hulp weet ik beter wat ik wil/mijn kind wat 41% 27 67% 54 58% 81 66% 60% 69% 73% 72% hij/zij wil Door de hulp zeg ik vaker wat ik nodig heb/zegt mijn kind vaker wat hij/zij nodig 54% 26 68% 56 63% 82 67% 64% 72% 73% 73% heeft Door de hulp wordt er beter naar mij geluisterd/voelt mijn kind zich beter 50% 26 67% 55 62% 81 71% 70% 67% 77% 75% gehoord Tabel 12 Effect van de hulp op de zelfredzaamheid (% een beetje/veel beter geworden) Ouders jongeren en N N jongeren ouders ouders Door de hulp kan ik beter mijn problemen oplossen Door de hulp kan ik beter voor mezelf opkomen Door de hulp heb ik meer vertrouwen in de toekomst 54% 26 68% 41 63% 67 70% 66% 76% 74% 75% % 25 57% 37 55% 62 60% 65% 67% 65% 66% % 25 73% 44 67% 69 69% 63% 70% 74% 73% /26

28 Tabel 13 Effect van de hulp op meedoen in de eigen omgeving (% een beetje/veel beter geworden) Ouders jongeren en N N jongeren ouders ouders Door de hulp gaat het beter (met mijn kind) op school, 54% 26 70% 61 66% 87 72% 78% 70% 77% 75% werk of dagbesteding Door de hulp besteed ik mijn/besteedt mijn kind 25% 24 40% 50 35% 74 54% 49% 48% 56% 54% zijn/haar vrije tijd beter Door de hulp is mijn relatie/de relatie van mijn kind met vrienden en 46% 24 54% 54 51% 78 49% 51% 50% 60% 58% anderen beter geworden 26/26

29 27/26