CLIËNTERVARINGEN JEUGD OVER 2017

Transcriptie

1 Rapport CLIËNTERVARINGEN JEUGD OVER 2017 Gemeente Langedijk Augustus

2 COLOFON Uitgave I&O Research Piet Heinkade GM Amsterdam Zuiderval 70 Postbus AN Enschede Rapportnummer 2018/125 Datum Augustus 2018 Opdrachtgever Gemeente Langedijk Auteur(s) Leon Heuzels, MSc. Roy van der Hoeve, MSc. Drs. Marion Holzmann Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever. Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Colofon

3 INHOUDSOPGAVE 1. Samenvatting Inleiding Ervaringen met de jeugdhulp Toegang naar jeugdhulp Omgaan met de hulpvraag De ontvangen hulp Effect van de hulp Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Inhoudsopgave

4 HOOFDSTUK Samenvatting Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Samenvatting 4

5 1. Samenvatting De gemeente Langedijk voerde in mei 2018 een cliëntervaringsonderzoek (ceo) uit om inzicht te krijgen in de (effecten van) jeugdhulp onder cliënten binnen de gemeente. De gemeente voldoet hiermee aan de wettelijke verantwoordingsverplichting. In totaal ontvingen 556 jeugdhulp cliënten of hun ouders in Langedijk een brief met het verzoek deel te nemen aan het onderzoek. In totaal hebben 142 ouders en jongeren de vragenlijst ingevuld (26%). Deze samenvatting presenteert de belangrijkste uitkomsten van dit onderzoek. Ouders spelen een belangrijke rol bij het zoeken naar jeugdhulp, huisarts verwijst vaak door In vier op de tien gevallen hebben de ouders de cliënten erop gewezen dat ze opzoek moesten gaan naar jeugdhulp. Onder ouders wist meer dan de helft dat ze jeugdhulp moesten regelen. In de meeste gevallen (bij 40% van de cliënten) heeft de huisarts hen uiteindelijk doorverwezen. Meer cliënten weten waar zij terecht kunnen Ruim zes op de tien cliënten waren vooraf op de hoogte waar zij terecht konden met hun hulpvraag. In vergelijking met 2016 is deze bekendheid toegenomen; toen was 53 procent hier bekend mee. De cliënten zijn over het algemeen tevreden over hoe de gemeente met de hulpvraag omgaat. Zij zijn met name positief over de bejegening door de medewerker, ze voelen zich serieus genomen. Ook over de snelheid van helpen is de waardering toegenomen. Meer cliënten dan vorig jaar zijn bekend met de onafhankelijke cliëntondersteuner; dit jaar is 13 procent hier bekend mee, terwijl dit vorig jaar nog 8 procent was. Veel waardering voor de bejegening door hulpverleners Ook gekeken naar de hulpverleners, zijn cliënten vooral positief over de bejegening. Men voelt zich met respect behandeld, men wordt serieus genomen en beslissingen worden vaak samen met het kind en de ouders genomen. Het minst is men te spreken over de snelheid van de hulp en de mate waarin organisaties samenwerken om de cliënt te helpen, al is een samenwerking tussen organisaties in 20 procent van de gevallen niet aan de orde. Veel positieve effecten door de ontvangen hulp Veel cliënten ervaren een of meer effecten van de ontvangen jeugdhulp (85%). Net als vorig jaar is het grootste effect dat cliënten zich beter voelen. Ook kan de cliënt beter voor zichzelf opkomen. Meer cliënten dan vorig jaar ervaren dit. Bij sommige effecten (zoals op het gedrag van de cliënt en juiste vrijetijdsbesteding) is een afname zichtbaar. Als er geen of weinig effect zichtbaar is, kan dat komen doordat dit niet primair het gewenste doel is van deze ondersteuning, omdat het te verwachten effect (nog) niet is bereikt of dat zij dit effect niet zien als gevolg van de ondersteuning. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Samenvatting 5

6 HOOFDSTUK Inleiding Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Inleiding 6

7 2. Inleiding Aanleiding en doel van het onderzoek De gemeente Langedijk heeft behoefte aan inzicht in de ervaringen van de cliënten die jeugdhulp ontvangen en wil weten welke effecten de ondersteuning heeft op hun leven. Om dit in kaart te brengen heeft I&O Research in opdracht van de gemeente een cliëntervaringsonderzoek uitgevoerd. Het jaarlijks herhalen van het cliëntervaringsonderzoek maakt eventuele ontwikkelingen inzichtelijk. Dit biedt de basis om de voortgang te monitoren en om vast te stellen of de gemeente op koers is qua doelbereik of dat er aanleidingen zijn om het beleid bij te stellen of aan te scherpen. Daarnaast voldoet de gemeente Langedijk met de uitvoering van dit onderzoek aan de wettelijke verantwoordingsverplichting. Werkwijze en respons Doelgroep zijn cliënten die (in het kader van de Jeugdwet) van de gemeente Langedijk een beschikking hebben gekregen voor het ontvangen van jeugdhulp. Voorbeelden van deze jeugdhulp zijn begeleiding, hulp bij dyslexie, logeren, pleegzorg en behandeling bij jeugd-geestelijke gezondheidszorg. In mei 2018 ontvingen 556 jeugdhulpcliënten en/of hun ouders een brief met het verzoek deel te nemen aan het onderzoek. Bij de brief zat een schriftelijke vragenlijst en men had ook de gelegenheid om de vragenlijst online in te vullen (door middel van een persoonlijke inlogcode). Na twee weken ontvingen de cliënten die de vragenlijst nog niet hadden ingevuld, een herinneringsbrief. In totaal vulden 142 cliënten de vragenlijst volledig in, een respons van 26 procent. Dit was vorig jaar 20 procent. In totaal vulde 60 procent de vragenlijst schriftelijk in en 40 procent online. Het ging om 33 jongeren en 109 ouders/verzorgers. Vragenlijst ceo Jeugd: gekozen voor modelvragenlijst De gemeente Langedijk heeft ervoor gekozen om net als in 2016 de Modelvragenlijst Cliëntervaring Jongeren en Ouders (MCJO) voor te leggen aan de cliënten. Deze vragenlijsten zijn ontwikkeld door de Stichting Alexander 1 en brengen de ervaringen in beeld die jongeren en ouders hebben met de toegankelijkheid en kwaliteit van de jeugdhulpvoorziening in gemeenten. De vragenlijst legt cliënten stellingen voor over onder meer: toegankelijkheid van de hulp via gemeente of huisarts de kwaliteit van de ondersteuning effecten op veilig opgroeien, zelfstandigheid, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie ( meedoen ) 1 In samenwerking met de Universiteit van Amsterdam en met medewerking van de landelijke cliëntenorganisaties vertegenwoordigd in de 'Landelijke Werkgroep Cliëntenparticipatie' en de 'Landelijke Werkgroep Kwaliteit en Toezicht' en de gemeenten Alkmaar, Enschede, s Hertogenbosch, Hoorn, Maastricht, Tilburg en Utrecht. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Inleiding 7

8 Analyse De antwoordcategorieën weet niet, geen antwoord en niet van toepassing zijn, mits anders aangegeven, buiten de analyse gehouden. Indien de percentages niet optellen tot 100 procent is dit het gevolg van afrondingsverschillen. De vragenlijst bestaat voornamelijk uit gesloten vragen. Op enkele plaatsen in de vragenlijst bestond de mogelijkheid om een toelichting of reactie te plaatsen over de ontvangen ondersteuning. Sommige van deze toelichtingen zijn in het rapport als citaten gebruikt. Waar mogelijk worden de resultaten vergeleken met de uitkomsten over We spreken van verschillen als deze 3 procent of groter zijn (bij percentages) en 0,3 punt (bij rapportcijfers). Er is voor deze gradaties gekozen omdat deze het dichtst in de buurt komen van de standaard betrouwbaarheidsmarge van de resultaten. Benchmark De ervaringen van de cliënten in Langedijk worden, waar mogelijk en relevant, vergeleken met de landelijke referentiegroep van de ceo s Jeugd 2015 en Dit zijn de door I&O Research uitgevoerde ceo s voor respectievelijk 35 gemeenten in 2016 (n=3.773 cliënten) en 55 gemeenten (n=9.691 cliënten) in Deze gemeenten zijn verspreid over Nederland en geven hierdoor een goede indicatie van het overall beeld van cliëntervaring en de ontwikkeling hiervan. De resultaten van dit jaar zijn nog niet beschikbaar. In het najaar van 2018 stuurt I&O Research een overzicht met de landelijke uitkomsten van dit jaar. De resultaten worden door de gemeente Langedijk aangeboden aan het Ministerie van VWS en gepubliceerd op Op deze website is het mogelijk om vergelijkingen te maken met andere gemeenten en landelijke cijfers. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Inleiding 8

9 HOOFDSTUK Ervaringen met de jeugdhulp Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Ervaringen met de jeugdhulp 9

10 3. Ervaringen met de jeugdhulp 3.1 Toegang naar jeugdhulp De ondervraagde cliënten jeugdhulp in Langedijk. Over wie hebben we het? Jongen: 49% Meisje: 51% Bij ouders/verzorgers: 67% Bij één ouder/verzorger: 23% Bij pleegouders: 5% In instelling: 1% Anders: 4% Ouders spelen belangrijke rol bij het zoeken naar jeugdhulp Net als vorig jaar geven ruim vier op de tien jongeren aan dat hun ouders hen erop wezen dat ze op zoek moesten gaan naar jeugdhulp (zie tabel 3.1). In mindere mate speelde de school en de huisarts hier een rol. Onder ouders zelf blijkt dat zes op tien wisten dat ze jeugdhulp moesten regelen. Onder ouders blijkt ook de school van grotere invloed te zijn (30%). De meeste ouders zoeken vervolgens zelf, of samen met hun kind, naar de juiste vorm van jeugdhulp (zie tabel 3.2). Onder de jongeren is dit aandeel nog groter. Negen procent van de jongeren is zelf op zoek gegaan. Veel cliënten noemen iets anders; veelgenoemd is de huisarts, school en voogd. Tabel 3.1 Hoe wist men dat ze op zoek moesten naar jeugdhulp meerdere antwoorden mogelijk Jongeren Ouders Jongeren Ouders Ouder(s) bedacht 44% 44% 44% 58% Gehoord op school 20% 32% 6% 30% Gehoord van huisarts 9% 4% 6% 8% Kind bedacht 25% 4% 41% 6% Anders 20% 25% 25% 21% Tabel 3.2 Met wie hulp gaan zoeken meerdere antwoorden mogelijk Jongeren Ouders Jongeren Ouders Jongere/ouders 80% 28% 63% 36% Familieleden 4% 13% 6% 9% Vrienden 0% 2% Alleen 2% 31% 9% 27% Anders 15% 41% 25% 28% Weet niet (meer) 2% 3% 0% 2% Dertien procent via gemeente naar zorgaanbieder In vier op de tien gevallen verwees de huisarts de cliënt door naar de zorgaanbieder, dit is toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Bij 13 procent deed de gemeente of Jeugd- en Gezinscoach dit. In 2016 was dit nog 20 procent. Figuur 3.1 Verwijzer naar zorgaanbieder Via de huisarts Via de gemeente/de Jeugden Gezinscoach Via een specialist Via voogd of gezinsvoogd Anders 29% 40% 20% 13% 4% 3% 7% 8% 34% 35% Weet niet meer 5% % % 25% 50% 75% 100% Contact met zorgaanbieders: Meerdere antwoorden mogelijk Psycholoog/psychiater: 28% Parlan: 24% Jeugd- en Gezinscoach: 21% Triversum: 13% Jeugd- en Gezinsbeschermers: 13% Vo-coach: 2% Schoolarts/verpleegkundige: 4% Lijn 5: 1% (Ook) anders: 30% Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Ervaringen met de jeugdhulp 10

11 Bekendheid toegang toegenomen Zes op de tien cliënten jeugdhulp uit Langedijk wisten voorafgaand waar zij terecht konden met de hulpvraag. Bijna een kwart heeft hier geen uitgesproken mening over en 15 procent was hier niet mee bekend. In vergelijking lijkt de bekendheid over de toegang flink gestegen. Figuur 3.2 Bekend waar men moest zijn met hulpvraag 24% 23% 15% 23% (helemaal) mee oneens neutraal (helemaal) mee eens In de referentiegroep was in procent op de hoogte waar men de hulpvraag kon stellen. Dit was iets hoger dan een jaar daarvoor (60%). 53% 62% Als cliënt is het mogelijk om een onafhankelijke cliëntondersteuner in te schakelen die informatie, advies en algemene ondersteuning geeft. Ook kan deze aanwezig zijn bij het intake- of keukentafelgesprek. In Langedijk is 13 procent van de jeugdhulpcliënten bekend met deze mogelijkheid. Dit is hoger dan vorig jaar (8%). Zeventien procent van de cliënten in 2016 in de referentiegroep was bekend met de mogelijkheid tot het inschakelen van een onafhankelijk cliëntondersteuner. De bekendheid lag hiermee op hetzelfde niveau als in 2015 (16%). 67% van de cliënten voelt snel geholpen. Dit is iets hoger dan in 2016 (64%). In de referentiegroep geeft 70 procent aan snel te zijn geholpen. Dit is iets toegenomen ten opzichte van 2015 (67%). In 2015 was dit 68 procent. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Ervaringen met de jeugdhulp 11

12 3.2 Omgaan met de hulpvraag Cliënten zijn positief over het contact in het kader van de hulpvraag De cliënten zijn over het algemeen positief over hoe de gemeente met de hulpvraag is omgegaan. Ruim acht op de tien zeggen dat ze serieus genomen zijn en 74 procent heeft samen met de medewerker naar een oplossing gezocht. Er zijn nauwelijks verschillen ten opzichte van vorig jaar. Figuur 3.3 Contact over de hulpvraag (n.v.t. buiten analyse gehouden) 86% 84% 72% 74% de medewerker nam de cliënt serieus er is in het gesprek samen naar oplossingen gezocht In de referentiegroep zijn (ruim) acht op de tien cliënten positief over het contact over de hulpvraag in 2016: zij voelen zich serieus genomen (88%) en samen werd er naar oplossingen gezocht (81%). Op beide onderdelen is de tevredenheid hoger dan in 2015 (respectievelijk 83% en 74% was hier over te spreken in dat jaar). 22% van de cliënten zegt dat er iemand uit hun eigen omgeving aanwezig was bij het gesprek met de gemeente. In 2016 was dit 41 procent. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Ervaringen met de jeugdhulp 12

13 3.3 De ontvangen hulp Bejegening door hulpverleners meest gewaardeerd Gekeken naar de uitvoering van de jeugdhulp dan valt op dat cliënten met name positief zijn over de bejegening door de hulpverleners. Men voelt zich met respect behandeld en serieus genomen 2. Ook heeft men het gevoel dat beslissingen samen met het kind en de ouders worden genomen. De samenwerking tussen organisaties is voor twee op de tien niet van toepassing. Zes procent van de cliënten waar dit wel van toepassing is, vindt dat de organisaties nooit goed samenwerken. Duur van de jeugdhulp: Korter dan 3 maanden: 6% Tussen 3 en 6 maanden: 20% Tussen 6 en 12 maanden: 22% Langer dan een jaar: 52% Soort hulp Gesprekken psycholoog/psychiater: 41% Gesprekken Jeugd- en Gezinscoach: 20% Hulp voor dyslexie: 10% Hulp van jeugdbeschermer: 11% Verblijf/overnachting: 8% Anders: 31% Figuur 3.4 De kwaliteit van de jeugdhulp de cliënt wordt met respect behandeld door de hulpverleners 60% 28% 6% 4% beslissingen over de hulp worden samen met de cliënt genomen 49% 30% 11% 3% 7% de cliënt word goed geholpen bij vragen en problemen 35% 43% 14% 3% de cliënt voelt zich serieus genomen door de hulpverleners 46% 31% 17% 3% de hulpverleners weten genoeg om de cliënt te kunnen helpen 38% 36% 14% 6% 6% de cliënt krijgt voldoende informatie over de hulp 27% 40% 23% 2% 8% de cliënt is snel geholpen 29% 33% 22% 11% 5% de verschillende organisaties werken goed samen om de cliënt te helpen 18% 32% 23% 6% 20% 0% 20% 40% 60% 80% 100% altijd vaak soms nooit n.v.t. 79% zegt dat de beslissingen in samenspraak worden genomen. 2 In vergelijking met 2016 is de vraagstelling veranderd. De uitkomsten kunnen dan ook niet worden vergeleken. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Ervaringen met de jeugdhulp 13

14 Veel cliënten benoemen positieve punten van de hulp of begeleiding. Enkele reacties: Als je vragen hebt, zoeken ze dit altijd voor je uit. Dat we van beide kanten met open vizier de onderzoeken konden opstarten. Er wordt goed gekeken naar het kind en wat voor hulp er nodig is. Kind heeft hier heel veel baat bij gehad en prettig ervaren. Ik voel me lekkerder in mijn vel en ik krop niet meer alles op. Het zijn mijn uitlaatkleppen, zo zal ik het noemen. Ze zijn heel behulpzaam als je hulp vraagt. Communicatie, empathie en deskundigheid. Ze zijn een goed luisterend oor. Als je hulp nodig hebt, brengen ze goede oplossingen en gaan ook mee. Heel tevreden. Dat er goed geluisterd word en je serieus genomen wordt. Dat er echt stappen worden genomen betreffende mijn kind. Dat je altijd terecht kan met vragen en dat ze met je meedenken en dat ze je in je waarde laten. De bekwaamheid en het serieus genomen worden, vertrouwen geven. Er wordt geluisterd naar wat wij wensen en goed is voor ons gezin. Wij vinden dat we door iedereen goed worden begeleid, ook school werkt goed mee. Ook benoemen cliënten (ondanks dat zij wel of minder tevreden zijn) aandachts- of verbeterpunten: Afspraken maken duurde soms erg lang. Beperkte kennis van zaken: zowel inhoudelijk als alle wettelijke regels rondom zorg en passend onderwijs. Bij een evaluatie het middelpunt zijn en met zoveel mensen. Privédingen bespreken waar iedereen bij is. Erg onprofessionele gezinscoach: kwam 9 van de 10 keer te laat en verder gedroeg ze zich verre van professioneel. In januari 2018 hulp gezocht, uiteindelijk in april pas aan de beurt. Dat duurt veel te lang, wachtlijsten van ADHD onderzoek zijn overal 3 maanden, dit moet niet kunnen. De lange wachttijd voor de therapie waar mijn zoon mee zal gaan starten. Dat de gemeente geen tweede beschikking afgeeft en mijn kind nu al maanden op hulp moet wachten van een psychiater. Hulp vragen bij gemeente is erg lastig. Je wordt van Alkmaar naar Langedijk en andersom gestuurd. Dat er zo'n groot verschil zit in een zware vorm en lichte vorm van dyslexie voor wat betreft behandeling vanuit de gemeente. Communicatie onderling, maar ook naar de ouders. Dat de school de hulp onvoldoende verder kan toepassen, terwijl daar juist de problemen zijn. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Ervaringen met de jeugdhulp 14

15 3.4 Effect van de hulp Door de hulp voelen cliënten zich beter In totaal 85 procent van de cliënten ervaart een of meer effecten van de ontvangen jeugdhulp. In 2016 was dit 84 procent. Niet iedereen slaagde erin om een effect aan te kunnen wijzen: grofweg tussen de 7 en 32 procent antwoordde niet van toepassing. Net als vorig jaar is het grootste effect dat ze zich beter voelen. Ook kan de cliënt beter voor zichzelf opkomen. Dit effect is groter dan in Bij sommige effecten (zoals op het gedrag van de cliënt en juiste vrijetijdsbesteding) is een afname zichtbaar. Als er geen of weinig effect zichtbaar is, kan dat komen doordat dit niet primair het gewenste doel is van deze ondersteuning, omdat het te verwachten effect (nog) niet is bereikt of dat zij dit effect niet zien als gevolg van de ondersteuning. Figuur 3.5 De effecten van de jeugdhulp. Door de hulp voelt de cliënt zich beter 71% 71% kan de cliënt beter voor zichzelf opkomen 42% 46% heeft de cliënt minder last van zijn of haar problemen 60% 65% gaat het beter met het gedrag van de cliënt 60% 64% gaat het thuis beter 58% 60% gaat het beter op school, werk of dagbesteding 62% 59% voelt de cliënt zich veiliger 38% 48% kan de cliënt beter zijn problemen oplossen 55% 61% besteedt de cliënt zijn vrije tijd beter 34% 38% In de referentiegroep merkte 85 procent van de cliënten in 2015 ten minste één effect als gevolg van de hulp en in 2016 was dit 83 procent. Cliëntervaringen Jeugd over 2017 Ervaringen met de jeugdhulp 15