BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 5558 / 24 Betreft zaak: 5558/Vitens - Hydron Midden-Nederland - Hydron Flevoland I. MELDING 1. Op 1 maart 2006 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Vitens N.V., N.V. Hydron Midden-Nederland en N.V. Hydron Flevoland voornemens zijn te fuseren, in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 45 van 3 maart Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. Vitens N.V. (hierna: Vitens) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Vitens is actief in de provincies Friesland, Gelderland, Overijssel en een deel van Drenthe met de productie, distributie en verkoop van drinkwater. Daarnaast is Vitens via haar dochtermaatschappij Vitens Industriewater B.V. actief op het gebied van de levering van industriewater en aanverwante diensten. Tevens is Vitens actief op het gebied van de levering van laboratoriumdiensten met betrekking tot water via Vitens Laboratorium B.V. Dochtermaatschappij C-Mark B.V. houdt zich naast laboratoriumdiensten ook bezig met advies op het gebied van watermanagement N.V. Hydron Midden-Nederland (hierna: Hydron Midden-Nederland) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Hydron Midden-Nederland is actief op het gebied van de productie, distributie en verkoop van drinkwater en industriewater, met name in de provincie Utrecht. Hydron Midden-Nederland is via haar lidmaatschap in de Coöperatie Hydron U.A. 2 (Hierna: Hydron Advies & Diensten) actief op het gebied van laboratoriumdiensten met betrekking tot water. 1 C-Mark B.V. is per 1 april verkocht aan Eurofins Analytico B.V. 2 Hydron Advies & Diensten is een coöperatie naar Nederlands recht, waarvan Hydron Midden-Nederland en Hydron Flevoland de enige leden zijn. 1 Openbare versie

2 4. N.V. Hydron Flevoland (hierna: Hydron Flevoland) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Hydron Flevoland is actief in de provincie Flevoland op het gebied van de productie, distributie en verkoop van drinkwater en industriewater. Hydron Flevoland is via haar lidmaatschap in Hydron Advies & Diensten 3 actief op het gebied van laboratoriumdiensten met betrekking tot water. III. DE GEMELDE OPERATIE 5. De gemelde operatie is neergelegd in een Intentieverklaring tussen N.V. Hydron Flevoland en N.V. Hydron Midden-Nederland en Vitens N.V. d.d. 25 november 2005 die door partijen bij de melding is overgelegd. De gemelde operatie betreft een juridische fusie in de zin van artikel 2:309 van het Burgerlijk Wetboek met Vitens als verkrijgende rechtspersoon en Hydron Midden-Nederland, Hydron Flevoland en Hydron Advies & Diensten als verdwijnende rechtspersonen. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 6. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 5, omschreven transactie leidt er toe dat drie voorheen van elkaar onafhankelijke ondernemingen fuseren. 7. Betrokken ondernemingen zijn Vitens, Hydron Midden-Nederland en Hydron Flevoland. 8. Uit de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en 9. De activiteiten van partijen overlappen op het gebied van het aanbieden van (i) drinkwater, (ii) industriewater en (iii) laboratoriumdiensten ten behoeve van water. 3 Zie voetnoot 2. 2 Openbare versie

3 (i) Drinkwater 10. Partijen hebben aangegeven dat op het gebied van drinkwater een groot aantal waterleidingbedrijven actief is. Vrijwel al deze bedrijven zijn verticaal geïntegreerd, dat wil zeggen dat winning, zuivering en distributie door hetzelfde bedrijf worden uitgevoerd. Ook de bij de onderhavige concentratie betrokken waterleidingbedrijven zijn verticaal geïntegreerde bedrijven. Hoewel winning, zuivering en distributie mogelijk als afzonderlijke activiteiten zouden kunnen worden beschouwd, zal net als in eerdere besluiten 4 geen onderscheid worden gemaakt naar afzonderlijke relevante productmarkten voor deze verschillende activiteiten. Een dergelijk onderscheid past ook niet bij de Waterleidingwet 5 waaraan impliciet de gedachte ten grondslag ligt dat een waterleidingbedrijf binnen haar verzorgingsgebied zorgdraagt voor de watervoorziening en wel het gehele proces van productie tot levering aan de eindgebruiker. 11. Afgezien van eventuele (relatief kleine) kwaliteitsverschillen is drinkwater een overwegend homogeen product. Qua prijs en productkenmerken onderscheidt het zich in belangrijke mate van andere waterproducten. Net als in eerdere besluiten 6 kan in het onderhavige geval worden aangenomen dat in beginsel van één productmarkt voor drinkwater moet worden uitgegaan. (ii) Industrieel water 12. In eerdere besluiten 7 is aangegeven dat mogelijk een aparte markt kan worden onderscheiden voor industrieel water. Bepaalde (industriële) ondernemingen gebruiken water als grondstof of als productiemiddel. Hiervoor kunnen zij drinkwater gebruiken, maar ook andere kwaliteiten water. Industrieel water betreft een range van producten. 8 Afnemers van industrieel 4 Zie het besluit van 11 mei 2004 in zaak 4012/Delta Waterbedrijf Europoort, punt 15, het besluit van 26 april 2002 in zaak 2866/Nuon Water Waterbedrijf Gelderland Waterleiding Maatschappij Overijssel, punt 14, het besluit van 9 januari 2002 in zaak 2785/Waterleidingbedrijf Europoort Waterwinningbedrijf Brabantse Biesbosch Delta Waterbedrijf, punt 25, en het besluit van 8 februari 1999 in zaak 1212/Nuon Water Waterleiding Friesland, punt Wet van 9 september 2004 tot wijziging van de Waterleidingwet (eigendom waterleidingbedrijven), Staatscourant 517 van 26 oktober Zie voetnoot 4. 7 Zie het besluit van 20 maart 2006 in zaak 5529/Evides Industriewater Waterbedrijf Groningen, punt 22, het besluit in zaak 2785/Waterleidingbedrijf Europoort Waterwinningbedrijf Brabantse Biesbosch Delta Waterbedrijf, reeds aangehaald, punt 25, en het besluit in zaak 1212/Nuon Water Waterleiding Friesland, reeds aangehaald, punt In de VEWIN Waterleidingstatistiek 2004 wordt een onderscheid gemaakt tussen drinkwater en ander water waarbij het laatste wordt gedefinieerd als water dat geschikt is voor toepassingen waarvoor een minder hoge kwaliteit, of juist een hogere kwaliteit (demi-water), nodig is dan drinkwater. Onder de minder hoge kwaliteit vallen niet- en half gefilterd water. Tot demi-water worden onder meer gedestilleerd en gedemineraliseerd water gerekend. 3 Openbare versie

4 water hebben ruwweg de volgende mogelijkheden om in hun waterbehoefte te voorzien 9 : (i) via een waterleidingbedrijf door middel van een (al dan niet specifiek hiervoor bestemd) leidingnetwerk en (ii) via decentrale productie van industrieel water op basis van water dat in de directe omgeving van de afnemer wordt gewonnen. De keuze tussen deze mogelijkheden is onder meer afhankelijk van de vereiste kwaliteit en de benodigde hoeveelheid water, de beschikbaarheid van te zuiveren oppervlakte- of grondwater in de omgeving, de vereiste vergunningen voor lokale winning en de opstart- en leveringskosten van de verschillende mogelijkheden. 13. Evenals in eerdere besluiten 10 kan ook in het onderhavige besluit in het midden worden gelaten of er op het gebied van industrieel water een onderscheid moet worden gemaakt op basis van de in punt 12 genoemde manieren om te voorzien in de waterbehoefte, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 34 tot en met 37). 14. In eerdere besluiten 11 is overwogen dat het denkbaar is de markt af te bakenen op basis van het soort gebruik van water. Water van drinkwaterkwaliteit dat wordt gebruikt voor industriële doeleinden behoort dan tot dezelfde markt als (bepaalde soorten) industrieel water. Het mogelijke onderscheid op basis van het soort gebruik van water kan in het onderhavige geval, evenals in de eerdere besluiten, in het midden worden gelaten, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punt 35). (iii) Laboratoriumdiensten ten behoeve van water 15. In eerdere besluiten 12 is een aparte markt afgebakend voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water. In deze besluiten is in het midden gelaten of een nader onderscheid moet worden gemaakt naar soort water dat voorwerp van onderzoek is; (i)drinkwater, (ii) industrieel en huishoudelijk (afval-)water en (iii) regenwater, grondwater en oppervlaktewater. Tevens is in het 9 Zie het besluit in zaak 5529/Evides Industriewater Waterbedrijf Groningen, reeds aangehaald, punt 17, het besluit in zaak 4012/Delta Waterbedrijf Europoort, reeds aangehaald, punt 16, het besluit in zaak 2866/Nuon Water Waterbedrijf Gelderland Waterleiding Maatschappij Overijssel, reeds aangehaald, punt 15, en het besluit van 1 september 2003 in zaak 1941/Waterbedrijf Europoort, punt Zie het besluit in zaak 5529/Evides Industriewater Waterbedrijf Groningen, reeds aangehaald, punt 18, het besluit in zaak 4012/Delta Waterbedrijf Europoort, reeds aangehaald, punt 18, het besluit in zaak 2866/Nuon Water Waterbedrijf Gelderland Waterleiding Maatschappij Overijssel, reeds aangehaald, punt 16, en het besluit in zaak 2785/Waterleidingbedrijf Europoort Waterwinningbedrijf Brabantse Biesbosch Delta Waterbedrijf, reeds aangehaald, punt Zie voetnoot Zie het besluit in zaak 2866/Nuon Water Waterbedrijf Gelderland Waterleiding Maatschappij Overijssel, reeds aangehaald, punt 16, en het besluit in zaak 2785/Waterleidingbedrijf Europoort Waterwinningsbedrijf Brabantse Biesbosch Delta Waterbedrijf, reeds aangehaald, punt Openbare versie

5 midden gelaten of binnen drinkwater een nader onderscheid zou moeten worden gemaakt tussen onderzoek naar (a) microbiologische, (b) anorganische of (c) organische parameters en (d) onderzoek naar metalen. 16. Partijen geven aan dat een nader onderscheid binnen drinkwater naar type onderzoek onjuist is. Volgens partijen zijn de specifieke laboratoriumdiensten vanuit de vraagzijde weliswaar mogelijk niet onderling uitwisselbaar, maar vanuit de aanbodzijde zijn deze activiteiten vrijwel volledig substitueerbaar. 17. Ook het onderscheid naar type water is volgens partijen niet langer relevant, aangezien voor de onderzoeksactiviteiten het type water dat wordt onderzocht geen wezenlijk verschil maakt. Partijen wijzen erop dat onderzoek naar de aanwezigheid van bepaalde parameters in drinkwater of industrieel water niet wezenlijk verschilt van onderzoek naar de aanwezigheid van die parameters in, bijvoorbeeld, regenwater. Partijen geven aan dat er hooguit een verschil bestaat in de manier waarop een monster wordt genomen. 18. Concurrenten hebben desgevraagd aangegeven het in punt 15 gemaakte onderscheid naar type water en type analyse te herkennen, maar voegen daar wel een aantal andere categorieën aan toe zoals zwembadwateranalyses en legionella-analyses. Qua type-analyse vallen de legionella-analyses volgens (markt)partijen binnen drinkwater onder het type microbiologisch. Volgens partijen zijn zwembadwateranalyses niet rechtstreeks te vertalen in één van de in punt 15 onderscheiden categorieën. Indien zwembadwateranalyses onder (i) drinkwateranalyses vallen dan behoort volgens partijen ongeveer 33% van de zwembadwateranalyses tot microbiologische analyses en 66% tot anorganische analyses. 19. Evenals in eerdere zaken kan voor de beoordeling in de onderhavige zaak in het midden worden gelaten of binnen de markt voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water een nader onderscheid moet worden gemaakt naar soort water dat onderwerp is van onderzoek (zie punt 15 en 18) en of binnen de mogelijke markt voor drinkwater een nader onderscheid gemaakt moet worden naar het type onderzoek (zie punt 15) dat verricht wordt, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punten 39 tot en met 49). 20. Partijen zijn voorts van mening dat de markt voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water slechts de levering van deze diensten aan derden (commerciële bedrijven en andere waterleidingbedrijven) bevat. Een groot deel van de laboratoriumdiensten ten behoeve van water wordt namelijk door de laboratoria van (markt)partijen geleverd aan de moeders van deze (markt)partijen, de waterleidingbedrijven. 21. Uit onderzoek in onderhavige zaak blijkt dat waterleidingbedrijven een compleet pakket van analyses vragen en dat momenteel alleen de laboratoria van waterleidingbedrijven dit pakket 5 Openbare versie

6 (kunnen) aanbieden. Commerciële laboratoria bieden vaak slechts een aantal specialistische wateranalyses aan. Indien commerciële laboratoria het gehele pakket willen gaan leveren dat waterleidingbedrijven nodig hebben is, naast een investering in kennis over waterzuiveringstechniek, een ministeriële erkenning nodig krachtens het Waterleidingbesluit. Partijen schatten dat het minstens een jaar zal duren voordat een commercieel laboratorium het totale pakket analyses voor een waterleidingbedrijf kan gaan uitvoeren In de onderhavige zaak kan in het midden worden gelaten of de (mogelijke) markt(en) voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water alleen de leveringen van deze diensten aan derden omvat(ten) of dat zij ook de leveringen aan waterleidingbedrijven omvat(ten), aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punten 39 tot en met 49). Rel evant e geogr af ische mar kt en (i) Drinkwater 23. Partijen hebben aangegeven dat de Nederlandse waterleidingbedrijven met betrekking tot drinkwater beschikken over wettelijke en bestuursrechtelijke monopolies die ofwel voortvloeien uit een aanwijzing in een provinciaal reorganisatieplan (op grond van artikel 21 lid 2 Waterleidingwet), ofwel zijn verleend op grond van provinciale of gemeentelijke concessies. 14 Naast dit juridische monopolie kan volgens partijen tevens worden gesproken van een natuurlijk monopolie van de waterleidingbedrijven. Dit natuurlijke monopolie vloeit voort uit het karakter van de infrastructuur van het waterleidingnet en de beschikbaarheid van drinkwaterbronnen. Partijen stellen zich op het standpunt dat er sprake is van regionale monopolies van de waterleidingbedrijven op de regionale markten ter grootte van de verschillende verzorgingsgebieden. 13 In het besluit in zaak 2866/ Nuon Water Waterbedrijf Gelderland Waterleiding Maatschappij Overijssel, reeds aangehaald, punt 36, is hier ook reeds op gewezen. 14 De Waterleidingwet is in 2004 gewijzigd. De wijziging heeft onder meer ten doel te verzekeren dat het eigendom van de waterleidingbedrijven in handen van de overheid blijft. Op grond van de nieuwe Waterleidingwet zal aan alle drinkwaterleidingbedrijven die op 1 september 2000 drinkwater leveren, het alleenrecht worden gegeven voor de productie en levering van drinkwater in hun verzorgingsgebied. Zie de Wet van 9 september 2004 tot wijziging van de Waterleidingwet (eigendom waterleidingbedrijven), Staatscourant 517 van 26 oktober Openbare versie

7 24. Met partijen en in overeenstemming met eerdere besluiten 15 kan worden aangenomen dat de geografische omvang van de drinkwatermarkten samenvalt met de omvang van de verzorgingsgebieden van de betrokken waterleidingbedrijven. (ii) Industrieel water 25. Wanneer drinkwater ten behoeve van industriële processen wordt geleverd via een waterleidingbedrijf door middel van een (al dan niet specifiek hiertoe bestemd) leidingnetwerk, is deze levering geografisch begrensd door de ligging van het drinkwaterleidingnetwerk. Evenals in eerdere besluiten 16 zal daarom de geografische omvang van de (deel)markt voor industrieel water via een (al dan niet specifiek hiertoe bestemd) leidingnetwerk gelijkgesteld worden aan de omvang van het verzorgingsgebied van het betrokken waterleidingbedrijf. 26. Wanneer industrieel water decentraal wordt geproduceerd, is het gebruik van (een vorm van) een waterzuiveringssysteem benodigd. In een eerder besluit 17 is aangegeven dat de belangrijkste ondernemingen die dergelijke waterzuiveringssystemen aanbieden internationaal actief zijn, en dat de geografische omvang van de mogelijke markt voor industrieel water zich in dit licht in beginsel uitstrekt tot West-Europa. 27. Evenals in eerdere besluiten 18 kan in het onderhavige geval de exacte geografische afbakening van de mogelijke markt voor industrieel water via decentrale productie in het midden blijven aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punt 37). 28. Voorgaande overwegingen gelden ook voor de geografische afbakening van de mogelijke markt voor industrieel water op basis van het soort gebruik. Afhankelijk van het soort gebruik kan een afnemer in de regel kiezen voor water via het drinkwaterleidingnetwerk dan wel decentraal geproduceerd industrieel water. 15 Zie het besluit in zaak 2866/Nuon Water Waterbedrijf Gelderland Waterleiding Maatschappij Overijssel, reeds aangehaald, punt 23, en het besluit in zaak 2785/Waterleidingbedrijf Europoort Waterwinningbedrijf Brabantse Biesbosch Delta Waterbedrijf, reeds aangehaald, punt Zie het besluit in zaak 5529/Evides Industriewater Waterbedrijf Groningen, reeds aangehaald, punt 23, en het besluit in zaak 4012/Delta Waterbedrijf Europoort, reeds aangehaald, punt Zie het besluit in zaak 1941/Waterbedrijf Europoort, reeds aangehaald, punt Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 5529/Evides Industriewater Waterbedrijf Groningen, reeds aangehaald, punt Openbare versie

8 (iii) Laboratoriumdiensten ten behoeve van water 29. Partijen zijn van mening dat de geografische omvang van de mogelijke (deel)markt(en) voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water ten minste nationaal is (zijn). Partijen wijzen op het feit dat de praktische uitvoering van wateronderzoek uit twee componenten bestaat. De wateranalyse vindt plaats in het waterlaboratorium, terwijl de monsterneming geschiedt op de plaats waar het te onderzoeken water zich bevindt. Partijen geven aan dat de afnemers van laboratoriumdiensten geen voorkeur vertonen voor een waterlaboratorium dicht bij hen in de buurt. De afstand tussen de plaats waar het monster wordt genomen en het laboratorium en de daarmee verband houdende transportkosten is geen belangrijke factor. 30. Het lijkt aannemelijk dat de geografische markt voor de mogelijke (deel)markt(en) voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water ten minste nationaal is (zijn). Navraag bij concurrenten en afnemers bevestigt het beeld van partijen, waarbij slechts één concurrent aangeeft dat bij een grote afstand tussen de afnemer en het laboratorium en een klein aantal monsters per transport, het voor het waterlaboratorium niet mogelijk is om dergelijk wateronderzoek winstgevend te kunnen aanbieden. Desalniettemin kan, evenals in eerdere besluiten 19, een exacte geografische afbakening van deze markt achterwege blijven, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 40 en 41). B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE (i) Drinkwater 31. Uitgaande van een geografische marktafbakening die samenvalt met de verzorgingsgebieden van de waterleidingbedrijven kan worden vastgesteld dat de markten, waarop partijen actief zijn, elkaar niet overlappen. 32. Ook na de totstandbrenging van de onderhavige concentratie zal er een elftal andere aanbieders actief zijn op het gebied van de drinkwatervoorziening in Nederland. Voor zover er een zekere disciplinerende werking uit zou gaan van andere waterleidingbedrijven buiten de regionale markten waarop partijen actief zijn, blijft daarvan derhalve ook na deze concentratie sprake. 33. Gelet op het bovenstaande is er geen reden om aan te nemen dat er als gevolg van de onderhavige concentratie een machtspositie op het gebied van drinkwater kan ontstaan of 19 Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 2866/Nuon Water Waterbedrijf Gelderland Waterleiding Maatschappij Overijssel, reeds aangehaald, punt Openbare versie

9 worden versterkt die tot gevolg heeft dat de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. (ii) Industrieel water 34. Wanneer sprake zou zijn van één markt voor industrieel water, waarop afnemers zowel de mogelijkheid hebben om in industrieel water te voorzien via een waterleidingbedrijf door middel van een leidingnetwerk, als via decentrale productie, schatten 20 partijen de omvang van deze mogelijke markt in Nederland in 2004 op 3,4 miljard m 3. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in Nederland op het gebied van levering van industrieel water is in 2004 circa 0,2% (Vitens, Hydron Midden-Nederland en Hydron Flevoland hebben elk een marktaandeel van minder dan 0,1%). 35. Indien er een onderscheid zou worden gemaakt naar het soort gebruik van industriewater wijken de marktaandelen van partijen niet significant af van bovenstaande marktaandelen, aangezien partijen zich niet gespecialiseerd hebben in de levering van een bepaald soort industrieel water. 36. Wanneer wordt uitgegaan van een afzonderlijke markt voor de levering van industrieel water via het drinkwaterleidingnetwerk, is geen sprake van overlap van de activiteiten van Vitens, Hydron Midden-Nederland en Hydron Flevoland, omdat de verzorgingsgebieden niet overlappen. 37. Indien wordt uitgegaan van een aparte markt voor de decentrale productie van industrieel water is er geen sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen, aangezien alleen Vitens actief is op het gebied van de levering van industrieel water via decentrale productie. 38. Gelet op het voorgaande is het niet aannemelijk dat als gevolg van de onderhavige concentratie op de mogelijke markt voor industrieel water een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt, die tot gevolg heeft dat de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. (iii) Laboratoriumdiensten ten behoeve van water 39. Partijen schatten 21 de totale marktomvang van een Nederlandse markt voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water in 2004 op EUR 65 tot 70 miljoen. Hiervan wordt naar schatting circa EUR 25 tot 32 miljoen verricht voor derden. 20 Partijen komen tot deze schatting op basis van de gegevens van VEWIN Waterleidingstatistiek 2004 (water geleverd via leidingen) en Milieu & Natuur Compendium van CBS (eigen winning van grondwater en oppervlaktewater). 21 Partijen baseren hun schattingen van de omzetten die door commerciële laboratoria worden behaald in 2004 op een onderzoek van Deloitte & Touche uit De omzetten die door de laboratoria van de waterleidingbedrijven in Openbare versie

10 40. Hydron Midden-Nederland en Hydron Flevoland zijn gezamenlijk actief op de markt(en) voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water via Hydron Advies & Diensten. Hydron Advies & Diensten behaalde op de mogelijke totale Nederlandse markt voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water een marktaandeel van circa 7%. Het marktaandeel van Vitens op de mogelijke totale Nederlandse markt voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water is circa 11%. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen op de mogelijke totale markt voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water in Nederland in 2004 is derhalve naar schatting circa 18%. 41. Indien de geografische markt(en) voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water kleiner dan nationaal is (zijn), is er niet of nauwelijks sprake van overlap tussen de activiteiten van partijen. Hydron Advies & Diensten heeft een waterlaboratorium in Utrecht, terwijl het waterlaboratorium van Vitens in Leeuwarden gevestigd is. 42. Uitgaande van ruimer dan nationale markt(en) zullen de marktaandelen van partijen altijd lager zijn dan 18%, aangezien partijen niet actief zijn buiten Nederland. Laboratoriumdiensten ten behoeve van water aan derden 43. Ongeveer 50% van de omzet van Hydron Advies & Diensten en ongeveer 30% van de omzet van Vitens wordt behaald door de levering van laboratoriumdiensten ten behoeve van water aan commerciële afnemers en andere waterleidingbedrijven. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in Nederland op de mogelijke markt van levering van laboratoriumdiensten ten behoeve van water aan derden is in 2004 naar schatting 15 19% (Vitens: 8 10% en Hydron Advies & Diensten: 7 9%). 44. Partijen wijzen op het feit dat zowel Vitens als Hydron Advies & Diensten voor een groot deel van hun omzet aan derden afhankelijk zijn van een bijzondere afnemer. Het grootste deel van de omzet (meer dan 93%) van Vitens op het gebied van de levering van laboratoriumdiensten ten behoeve van water aan derden wordt aangeleverd via externe dienstverlening aan C-Mark. C- Mark levert deze diensten aan derden, terwijl de daadwerkelijke uitvoering van het laboratoriumonderzoek wordt gedaan door Vitens Laboratorium. Per 1 april 2006 heeft Vitens C- Mark verkocht aan een (commerciële) concurrent, Eurofins Analytico. Hoewel C-Mark de eerste jaren nog veel diensten van Vitens zal afnemen, zal dit in de periode daarna mogelijk afnemen. 45. Meer dan driekwart van de omzet uit externe dienstverlening van Hydron Advies & Diensten bestaat uit de levering van laboratoriumdiensten ten behoeve van water aan OASEN (voorheen Hydron Zuid-Holland). OASEN maakte tot 31 december 2004 deel uit van Hydron worden behaald zijn afkomstig uit een onderzoek van PA Consulting uit De NMa heeft geen redenen om aan de schattingen van partijen te twijfelen. 10 Openbare versie

11 Advies & Diensten. Sinds de uittreding van OASEN uit de coöperatie, wordt de omzet van OASEN niet langer als intern, maar als extern aangemerkt. 46. Indien er binnen de mogelijke markt(en) voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water een onderscheid wordt gemaakt naar de in punt 15 en punt 18 genoemde typen water, of binnen drinkwater naar het type onderzoek, dan blijkt uit de cijfers die partijen hebben overgelegd dat op geen van de genoemde mogelijk te onderscheiden (deel)markten een gezamenlijk marktaandeel wordt behaald dat wezenlijk anders is dan op de algemene markt voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water. Er is geen reden om aan de opgave van partijen te twijfelen. 47. Voor afnemers van laboratoriumdiensten ten behoeve van water zijn er na de concentratie nog voldoende alternatieven. Naast partijen zijn er nog 4 andere laboratoria die eigendom zijn van waterleidingbedrijven: Het Waterlab, Waterlab Zuid, Waterlab Noord en Aqualab. Ook zijn er nog verschillende commerciële laboratoria zoals Omegam, Eurofins Analytico en KBBL. De in het kader van het onderzoek in de onderhavige zaak bevraagde afnemers hebben aangegeven na de concentratie nog voldoende alternatieven voor partijen te hebben. 48. Een aantal concurrenten heeft gewezen op de concurrentiekracht die uitgaat van het brede dienstenpakket dat partijen kunnen aanbieden aan derden. Deze concurrenten wijzen er op dat laboratoria van waterleidingbedrijven een voorsprong hebben op commerciële laboratoria vanwege de schaalvoordelen die ontstaan door de levering van een breed pakket laboratoriumdiensten aan de waterleidingbedrijven. 49. Hoewel de laboratoria van partijen mogelijk een concurrentievoordeel hebben vanwege het brede pakket aan laboratoriumdiensten is het, gelet op de marktaandelen van partijen en het feit dat naast partijen er nog minimaal vier andere laboratoria zijn die eigendom zijn van waterleidingbedrijven en die een breed pakket laboratoriumdiensten aan (kunnen) bieden, niet aannemelijk dat, gelet op een mogelijk concurrentievoordeel, door de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt. 50. Gelet op het voorgaande is het niet aannemelijk dat als gevolg van de onderhavige concentratie op de mogelijke markten voor laboratoriumdiensten ten behoeve van water een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 11 Openbare versie

12 VI. CONCLUSIE 51. Na onderzoek van deze melding is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 52. Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 8 mei 2006 De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze: w.g Drs. A.J.M. Kleijweg Plv. Directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 12 Openbare versie

13 13 Openbare versie