Naam van de schoolexterne interventie: Netwerk Leerrecht Brussel

Transcriptie

1 Naam van de schoolexterne interventie: Netwerk Leerrecht Brussel 1. Inhoud vd schoolexterne interventie Algemeen kader 1 : Ontstaansgeschiedenis 2 De vaststelling dat er in de Brusselse omgeving veel schooluitval is, vele jongeren afhaken op school en daardoor diensten en voorzieningen met een probleem van dagbesteding zijn geconfronteerd, was de concrete aanleiding om een overlegproces op te starten om te zoeken naar een antwoord op dit probleem. In de loop van 2008 was er op vraag van een aantal partners IJH, een eerste vrijblijvend intersectoraal overleg over de thema s dagbesteding en vrije tijd. In 2009 volgde er een tweede intersectoraal overleg waarin dagbesteding en vrije tijd losgekoppeld werden van elkaar. Uit beide overlegmomenten kwam er naar voor dat de verschillende initiatiefnemers uit Brussel de gemeenschappelijke nood ervaren aan een aangepaste omkadering voor jongeren, die om één of andere reden niet langer naar school gaan, terwijl ze nog leerplichtig zijn. In 2010 keurde de regionale stuurgroep IJH van Brussel het project Netwerk Leerrecht goed. Het netwerk kon opstarten vanaf september De eerste vergadering van de stuurgroep was op 28 september Dit moment kan beschouwd worden als het begin van de ontwikkeling van het Netwerk Leerrecht Brussel. Vanaf januari 2011 zijn de aanmeldingen gestart en begon de uitbouw van de concrete trajecten. Tijdens de overlegmomenten werd een sterke nood ervaren om het versnipperde veld van de vele soms zeer lokale initiatieven die een aanbod doen aan leerplichtige jongeren die echter om één of andere reden niet langer naar school (kunnen) gaan, meer op elkaar af te stemmen. Dankzij de middelen van IJH, en meer bepaald de financiering van de regio-gebonden projecten, kon een Netwerk Leerrecht Brussel worden opgericht, geïnspireerd op het Netwerk Leerrecht Leuven, dat reeds in 2005 het levenslicht zag. Visie Het Netwerk Leerrecht stelt zich als primair doel om het leren en de ontwikkeling van leerplichtige jongeren die volledig vastgelopen zijn in onderwijs opnieuw in beweging te brengen; deze jongeren niet opgeven en blijven zoeken naar hoe ook voor hen het leerrecht kan gevrijwaard blijven. Vanuit de concrete ervaringen wil het Netwerk ook de bestaande onderwijsstructuren en praktijken, 1 Met je focus duidelijk gericht op de schoolexterne interventie die hier wordt beschreven. 2 Graag een korte schets van de ontstaansgeschiedenis van je schoolexterne interventie, met je focus op de redenen waarom je precies met deze schoolexterne interventie bent gestart + vergeet ook niet te vermelden wanneer precies deze schoolexterne interventie van start is gegaan. 1

2 alsook de brede maatschappelijke context waarin de problematiek van deze jongeren verschijnt kritisch onderzoeken. Het recht op onderwijs is immers een universeel basisrecht. Ieder individu moet zijn rechten en vrijheden op het vlak van onderwijs kunnen verwezenlijken. Onderwijs is hét vehikel bij uitstek voor sociale mobiliteit, een zeer belangrijke maatschappelijke doelstelling. Netwerk Leerrecht wil meewerken aan sterke partnerschappen tussen sectoren, onderwijs, opleiding en andere partners. Door jongeren een traject aan te bieden die hun kansen op het vinden van werk vergroot, wordt mede antwoord geboden op de problematiek van de hoge werkloosheidscijfers. Op lange termijn beschouwd, is de tijdsinvestering om jongeren terug aan te sluiten op reguliere schooltrajecten of arbeidsmogelijkheden meer dan de moeite waard. Met andere woorden, de investering die vanuit de samenleving gebeurt, is meer dan verantwoord: we zetten in op hen die uitvallen op dat terrein waarvan in vele onderzoeken en beleidsnota s wordt gezegd dat ze cruciaal zijn voor integratie en participatie in een samenleving, om de kwetsbaarheid of kansarmoede te ontgroeien. Belangrijke uitgangspunten Leerplicht schoolplicht, leerrecht voor elke minderjarige Leerplicht wordt gekaderd in termen van leerrecht: het is niet omdat naar school gaan niet lukt, dat een jongere ook de mogelijkheid om te leren moet ontzegd worden. Dit leren kan ook gebeuren buiten een schoolse context, waardoor de jongere toch in orde blijft met de leerplicht. Vrijwillige basis - bemiddeling Jongere en ouders/opvoedingsverantwoordelijken moeten akkoord gaan met een inschrijving in het project Netwerk Leerrecht, geen enkele instantie kan hen hiertoe verplichten. Afspraken worden binnen een bemiddelingscontext gemaakt, waarbij iedereen achter keuzes kan staan, in overeenstemming met eigen verlangens en visies. Er wordt uitgegaan van gelijkheid tussen alle gesprekspartners (ook de jongere zelf!). Toegankelijkheid Het project is toegankelijk voor elke jongere uit de regio Brussel wiens verbinding met de reguliere onderwijswereld onderbroken is waardoor de jongere niet langer toekomt aan zijn/haar recht op leren. Coördinatie en continuïteit Het project coördineert de combinatie van verschillende inzetbare onderdelen van het aanbod en volgt het traject van de cliënt op. Cliëntparticipatie 2

3 De cliëntparticipatie is verzekerd in het project: de leersituatie van cliënten wordt met alle betrokkenen (inclusief jongeren en ouders) geproblematiseerd, het leerrechttraject wordt altijd in samenspraak uitgezet en opgevolgd. Maatschappelijke noodzaak Het project wordt ingezet t.a.v. jongeren die niet meer toekomen aan hun leerrecht en daardoor niet voldoen aan de leerplicht. Het project vertaalt maatschappelijke noodzaak in maatschappelijk engagement. Doelstelling(en) Draaisschijffunctie en aanbod optimaliseren ten aanzien van de regio/leerplekken: Draaischijffunctie Het netwerk werkt bij gratie van een diversiteit aan pedagogisch aanbod en klimaat. Doordat de toegang tot de verschillende leerplekken niet afhangt van de sector waarbinnen een initiatief genomen werd, kan er van bij de vraagstelling op een gediversifieerde manier ingespeeld worden op uiteenlopende achtergronden die leiden tot schooluitval. Het Netwerk Leerrecht wil de mogelijke alternatieven voor jongeren die tijdelijk niet binnen onderwijs terecht kunnen inventariseren, het aanbod structureren en mogelijks uitbreiden en voornamelijk een draaisschijffunctie opnemen naar dat aanbod. Het project Netwerk Leerrecht zorgt ervoor dat er een goede match jongere-leerplek/leerplek-jongere gevonden wordt, die eventueel doorheen het traject kan wijzigen en waarbij ook aandacht is voor de noden en visies van de leerplekken zelf. Aanbod leerplekken optimaliseren Het Netwerk Leerrecht creëert niet alleen een forum voor bestaande initiatieven, maar gaat ook actief op zoek naar nieuwe leerplekken waar jongeren hun leertraject kunnen realiseren. Deze leerplekken bevinden zich zowel in commerciële als niet-commerciële contexten (bedrijven, vzw s, zelfstandigen, zorgboerderijen, sociaal-economische projecten, ) Ten aanzien van de jongeren Het Netwerk Leerrecht voorziet in een educatief op leren en ontwikkeling gericht - aanbod voor jongeren uit alle vormen van secundair onderwijs bij wie de relatie met de school of opleiding dermate verstoord is dat een perspectief op volledige heraansluiting op korte of middellange termijn niet haalbaar geacht wordt. Voor elke vraag, om actie te ondernemen naar aanleiding van schooluitval van jongeren, die aan het 3

4 Netwerk gesteld wordt, wordt een rondetafelgesprek georganiseerd, waartoe alle betrokken personen uit de context van de jongere worden uitgenodigd. Het antwoord op de vraag kan 3 richtingen uitgaan: 1 Een (her-)onderhandeling met het reguliere onderwijs, gericht op het herstellen van een werkbare verbinding tussen leerling en onderwijs op korte termijn. Het organiseren van een rondetafelgesprek met alle betrokkenen onder de regie van een neutrale partij (professional Netwerk Leerrecht) kan op zich al nieuwe openingen maken in een problematische communicatie en/of situatie. 2 Het activeren van één of meerdere plaatsen van het Netwerk, ter ondersteuning van een engagement vanwege een school ten aanzien van een leerling, dat tijdelijk niet kan geconcretiseerd worden (vb. omdat de jongere eerst een opname op een psychiatrische afdeling nodig heeft). De activering van het Netwerk gebeurt dan in het perspectief van een heraansluiting met het reguliere onderwijs. 3 Het activeren van één of meerdere plaatsen van het netwerk, als alternatief voor regulier onderwijs. Het perspectief hier is een langdurig engagement van het Netwerk t.a.v. bepaalde jongeren. In het geval van antwoord 2 en 3 wordt voor hen en met hen naar boeiende leerplekken gezocht die uitnodigen tot activiteit en leren. Het Netwerk zoekt naar wat deze jongeren (nog) aanspreekt, raakt of in beweging zet en voorziet een relatie- en begeleidingsaanbod dat gebaseerd is op aandachtige aanwezigheid, uitnodiging, dialoog en bemiddeling. Via deze weg wordt de zelfwaardering van de jongere versterkt met als mogelijk resultaat het herontdekken van de eigen mogelijkheden, de opbouw van kennis, vaardigheid en attitudes met betrekking tot werk en/of een heraansluiting op onderwijs of opleiding. Doelgroep(en) 3 De doelgroep wordt gevormd door de minderjarige leerplichtige leerlingen in alle vormen van Nederlandstalig secundair onderwijs bij wie de relatie met de school dermate verstoord of verbroken is dat een herstel ervan binnen de beperkte termijn van time-out niet mogelijk of wenselijk geacht wordt, maar waarbij wel voldoende motivatie kan gegenereerd worden voor een alternatief leertraject. Wie die jongeren zijn, waar ze verblijven, uit welk schooltype gewoon of buitengewoon onderwijs- 3 Omschrijf je doelgroep zo concreet mogelijk, ook bijv. brede toegang of (eerder) beperkt tot bepaalde sector(en),? Expliciete insluitings- en/of uitsluitingscriteria? 4

5 ze afhaken of hoe en waarom zich dit voordoet zijn bijgevolg geen parameters voor de omschrijving van de doelgroep van het Netwerk. Sommige van deze jongeren zitten gewoon thuis, anderen verblijven in een instelling voor Bijzondere Jeugdzorg of in een Voorziening van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. Het gevolg hiervan is dat het Netwerk instaat voor de begeleiding van jongeren met zeer uiteenlopende profielen. Duur van het traject 4 Actieradius 5 Zo kort als mogelijk, zo lang als nodig Brussel + jongeren binnen Tonuso vzw + eventueel regio Asse-Halle-Vilvoorde (in samenspraak met Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde) - CLB van de regio - School in de regio - Gedomicilieerd in de regio - Geplaatst in de regio Samen met de projecten Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde en Leuven wordt de volledige provincie Vlaams-Brabant inclusief Brussel opgenomen. Gemiddeld aantal trajecten (expliciteer per kalenderjaar of per schooljaar en maak eventueel onderscheid tussen minimaal te behalen en effectief gerealiseerd) Cijfers vorig schooljaar (januari 2011 tem juni 2011): - 36 leerrecht-aanmeldingen - 25 dossiers behouden, 11 niet behouden (omwille van o.a. terugkeer school, geen leerrechtvraag, jongere niet vindbaar, ) - 25 rondetafels, waarvan 19 dossiers opgestart als leerrecht-traject, 6 niet (omwille van o.a. terugkeer school na rondetafel, geen motivatie,...) - 19 leerrecht-trajecten, waarvan na alfoop 17 terug ingeschreven op school, 2 jongeren lopen een arbeidstraject. Cijfers huidig schooljaar (september 2011 tem februari 2012): - 47 Leerrecht-aanmeldingen Concrete invulling: Hoe wordt het traject met de De aanmelding gebeurt steeds via het CLB dat verbonden is aan de school waarin deze jongere 4 Van aanmelding tot afsluiting van het dossier 5 Hiermee wordt het werkterrein bedoeld. Werk je bijvoorbeeld voor een ganse provincie of een deel ervan? Welk deel dan exact? Etc? 5

6 jongere concreet ingevuld? 6 vastloopt. Ook als de jongere gedurende langere tijd uit het blikveld is verdwenen van de school waarin deze is ingeschreven, wordt het CLB bij de aanmelding betrokken, ook al gebeurt deze dan occasioneel door derden (vb. voorziening, consulenten jeugdrechtbank of comité bijzondere jeugdzorg). Een aanmelding gebeurt uiteraard in overleg met - en met instemming van de jongere en de ouders. Een aanmelding bij het Netwerk Leerrecht geeft aanleiding tot het bijeenroepen van een eerste rondetafelgesprek door de medewerker. Alle betrokkenen worden uitgenodigd. Wanneer de jongere effectief wordt ingeschreven, wordt hij/zij begeleid bij de keuze van de werk- of leerplek door een professional van het Netwerk, iemand die vertrouwd is met de verschillende werkplekken en een overzicht heeft van de mogelijkheden. Een waaier van boeiende plekken staat ter beschikking. Het zijn plekken waar jongeren kunnen deelnemen aan activiteiten van geëngageerde volwassenen: vakmannen/-vrouwen, kunstenaars, verkopers, Er zijn nu reeds verschillende plekken beschikbaar via o.a. Reisburo (Sporen), sociaal restaurant, zorgboerderijen, vzw s, bedrijven, Dit aanbod wordt constant verder uitgebreid. Vanuit de interesses en de mogelijkheden van de jongere wordt gezocht naar een boeiende leerplek. De jongere kan ook steeds zelf een voorstel doen. Eventueel kan een combinatie gemaakt worden van activering op een leerplek én onderwijs of opleiding. Welke methodiek(en) gebruik je hierbij? 7 Rondetafelmethodiek (inspiratie methodiek van Eigenkrachtconferenties): Voor alle deelnemers ontstaat er een forum waarop mekaars perspectieven, belevingen, begrenzingen en betekenisverleningen voor elkaar bespreekbaar en nuanceerbaar worden, in een setting waarbij elke deelnemer zintuiglijk waarneembaar is voor de andere. Deze setting laat toe dat de deelnemers zich in concreto met elkaar verhouden, wat de gedragenheid van de ingerichte leertrajecten verhoogt. De begeleiding in het project komt dan in een gedeelde ervaring. De deelnemers hebben dan ook eenzelfde referentiepunt om verder en later (bij de heraansluiting bij het geregelde onderwijs) met elkaar in zee te gaan en zich t.a.v. elkaar te engageren. Het voelbaar en herkenbaar maken van de engagementen vormt een wezenlijk onderdeel van de 6 Bijvoorbeeld: Welke activiteit(en) bied je tijdens het traject aan? Atelierwerking?, werkplekleren?, coaching? 7 Bijvoorbeeld methodiek van ronde tafel, van actieve vorming, van ervaringsleren,? 6

7 methodiek die erop gericht is jongeren met moeilijkheden tot integratie in de geregelde circuits (waaronder onderwijs) te brengen. De werkingsprincipes: op maat van de jongere community-based participatief responsabiliserend/empowerment contextueel bemiddelingsfilosofie - dialoog Welke ingezette methodiek(en) zouden kunnen inspirerend zijn voor het onderwijs? Waarom? Dialoog via een rondetafel, een kritische succesfactor. De rondetafels zijn een belangrijk werkinstrument om maximaal participatief en responsabiliserend te werken. Enkel wanneer op een open en transparante manier iedereen die betrokken is, kan zeggen wat hem aanbelangt, bezighoudt, bezorgd maakt in de situatie van de jongere, kan men pas onderzoeken wat mogelijk is om terug beweging te krijgen in de situatie. Tijdens de rondetafel worden tevens bepaalde doelstellingen geformuleerd, waaraan gedurende het hele traject zal worden gewerkt. Uiteraard kunnen deze in de loop van de uitvoering ook ten allen tijden worden bijgestuurd. Leerrecht streeft er bijgevolg naar voor elk traject rondetafelgesprekken te laten doorgaan. Belangrijke aspecten hierbij zijn: Het is belangrijk om rondetafelgesprekken te laten doorgaan op voor de jongere bekend terrein (laagdrempeligheid). Alle betrokken partijen zijn van belang in het gesprek. Minstens moeten aanwezig zijn: jongere, ouder(s) en/of opvoedingsverantwoordelijken, CLB en een leerrechtmedewerker. Mogelijk zijn ook aanwezig: leerlingenbegeleider, directeur of klastitularis, hulpverlener(s), familieleden, nog andere relevante derden. Met een rondetafel ontstaat een forum waarop mekaars perspectieven, belevingen, 7

8 begrenzingen en betekenisverleningen voor elkaar bespreekbaar en genuanceerd kunnen worden. Van belang hierbij is dat dit in een setting plaatsvindt waarbij elke deelnemer zintuiglijk waarneembaar is voor de andere. Tijdens deze gesprekken wordt duidelijk wat de nood van de jongere is en wat zijn of haar perspectief is. Ook de andere aanwezigen brengen hun perspectief hierop in. Het voelbaar en herkenbaar maken van ieders engagement vormt een wezenlijk onderdeel van deze participatieve methodiek, erop gericht om de kansen tot integratie van jongeren met moeilijkheden te verhogen. Wordt er tijdens het traject samengewerkt met de context? Zo ja, met wie? Hoe? Wanneer? 8 Wordt er tijdens het traject samengewerkt met andere organisaties/partners? Zo ja, met wie? Hoe? Wanneer? 9 Vanaf de eerste rondetafel wordt de context van de jongere betrokken bij het leertraject dat wordt opgestart. Deze mensen zullen blijven betrokken worden of worden uitgenodigd tot en met het einde van de begeleiding. De context van de jongere kunnen de ouders zijn maar ook andere familieleden, een goede buur, waar we beroep kunnen op doen om jongeren terug te motiveren. Er wordt gewerkt vanuit de visie dat de jongere deel uitmaakt van zijn (enge en brede) context. Wanneer een jongere opnieuw in beweging wordt gebracht, heeft dit automatisch ook zijn gevolgen op de context en omgekeerd. Per definitie werken we intensief samen met de CLB-medewerker en de school van de jongere (wanneer er nog een school betrokken is). Afhankelijk van het traject dat de jongere loopt, kan er worden samengewerkt met verschillende organisaties die voorzien in een aanbod naar de jongeren als leerplek, zoals Sporen vzw (Roulot), Don Boso Time-Out projecten Brussel, Groep Intro (POT, AZW), JES Brussel, Lasso, WMKJ d Broej, Integrale Jeugdhulp IRO dossiers, VGC sport, Buurtsport Brussel, Groene zorg, Alba vzw, De Wereld van Indra en een waaier aan verschillende leerplekken, Meet je op een bepaalde manier het resultaat van je traject? 10 Zo ja, Wat betreft competenties: 8 Wordt er tijdens het traject van de jongere samengewerkt met de context? Zo ja, wie uit de context? Bijv. de ouders? Het gezin van de jongere? Ruimere context,?. Zo ja, wanneer en hoe? 9 Wordt er tijdens het traject samengewerkt met andere organisaties/partners? Dit kan zowel intern zijn, bijv. een aanbod dat binnen je organisatie aanwezig is, of extern, dit is dan buiten je eigen organisatie. Met leerplekken bijvoorbeeld? Met vrijwilligers? Etc. En/of werk je ook samen met interventies binnen onderwijs? Welke eventueel? 10 Maak je bijvoorbeeld gebruik van bepaalde vormen van kwalificering tijdens het traject met de jongere zoals EVC (Elders Verworven Competenties)? 8

9 wat precies? En hoe doe je dit concreet? We zijn nog op zoek naar een manier om de Elders Verworven Competenties in kaart te brengen. Is de Competentie Stick van JES of Oscar ook bruikbaar voor leerrechttrajecten? Wat kan de C-stick ( of Oscar ( betekenen? JES ontwikkelde de C-stick vooral vanuit de idee om aan te sluiten op de arbeidscontext. Het lijkt ons interessant voor leerrecht dat we de competenties en mogelijkheden van de jongeren in beeld krijgen. De C-stick of Oscar kan voor de jongere een hip eigentijds werkinstrument zijn op maat van hen. Wat betreft de heraansluiting bij onderwijs, opleiding of arbeid Momenteel werken we aan een registratie-onderzoek waarbij voor alle jongeren, aangemeld bij Netwerk Leerrecht, wordt nagegaan hoe zij de periode na het traject ervaren hebben en in hoeverre zich nadien een heraansluiting bij onderwijs, opleiding of arbeid gerealiseerd hebben. 2. Proces vd schoolexterne interventie Proces van aanmelding tot afsluiting Wie kan er aanmelden bij jouw schoolexterne interventie? De aanmelding gebeurt steeds via het CLB dat verbonden is aan de school waarin de jongere is vastgelopen. De CLB-medewerker is cruciaal in dit proces gezien het zo goed als altijd over schooluitval gaat en zij de eindverantwoordelijkheid heeft in het onderwijsproces van de jongeren. Als een jongere niet is ingeschreven in een school, dan is het CLB van de laatste school van inschrijving bevoegd. M.a.w. ook wanneer de jongere gedurende langere tijd uit het blikveld is verdwenen van de school waarin deze is ingeschreven wordt het CLB bij de aanmelding betrokken, ook al gebeurt deze dan occasioneel door derden (vb. voorziening, consulenten jeugdrechtbank of comité bijzondere jeugdzorg). Een aanmelding gebeurt uiteraard in overleg met en met instemming van de jongere en de ouders. Een aanmelding bij het Netwerk Leerrecht geeft aanleiding tot het bijeenroepen van een eerste rondetafelgesprek door de medewerker. Alle betrokkenen worden uitgenodigd. Niet elke aanmelding betekent een vraag naar een leerrechttraject als alternatief voor schooluitval. Zodra evenwel duidelijk is dat het effectief een vraag naar een leerrechttraject is, start het traject op. Een eerste stap hierbij is dat de CLB-medewerker een aanmeldingsfiche doorstuurt naar de Leerrechtmedewerker. De leerrechtmedewerker nodigt samen met het CLB de verschillende partijen uit voor een rondetafel. Wat gaat vooraf aan de aanmelding bij Schoolinterne interventies zoals gesprekken CLB, ouders en jongere. 9

10 jouw schoolexterne interventie? 11 Hoe kan een aanmelding plaatsvinden? 12 Hoe verloopt de besluitvorming tot opstart van het traject? 13 Er kunnen ook al sancties genomen zijn of tuchtmaatregelen. Soms is de tuchtprocedure ook al opgestart. Andere schoolexterne initiatieven zoals bijvoorbeeld een time-out. Vaak wordt een aanmelding bij Netwerk Leerrecht door de betrokken jongeren en ouders ervaren als een laatste mogelijkheid na verschillende faalervaringen. De CLB-medewerker stuurt een aanmeldingsfiche door naar de Leerrechtmedewerker. De leerrechtmedewerker nodigt samen met het CLB de verschillende partijen uit voor een rondetafel. Voor elke vraag, om actie te ondernemen naar aanleiding van schooluitval van jongeren, die aan het Netwerk gesteld wordt, wordt een rondetafelgesprek georganiseerd, waarop alle betrokken personen uit de context van de jongere worden uitgenodigd. Aangezien idealiter dit zo snel mogelijk moet plaatsvinden (liefst binnen de 10 dagen) is deze opdracht voor de Leerrechtmedewerker verre van eenvoudig. Het vraagt veel organisatietalent en overredingskracht om de vele partijen zo snel rond één tafel te krijgen. Het antwoord op de vraag kan 3 richtingen uitgaan: Een (her-)onderhandeling met het reguliere onderwijs, gericht op het herstellen van een werkbare verbinding tussen leerling en onderwijs op korte termijn. Het organiseren van een rondetafelgesprek met alle betrokkenen onder de regie van een neutrale partij (professional Netwerk Leerrecht) kan op zich al nieuwe openingen maken in een problematische communicatie en/of situatie. Het activeren van één of meerdere plaatsen van het Netwerk, ter ondersteuning van een engagement vanwege een school ten aanzien van een leerling, dat tijdelijk niet kan geconcretiseerd worden (vb. omdat de jongere eerst een opname op een psychiatrische afdeling nodig heeft). De activering van het Netwerk gebeurt dan in het perspectief van een heraansluiting met het reguliere onderwijs. Het activeren van één of meerdere plaatsen van het netwerk, als alternatief voor regulier 11 Wat gebeurt er meestal concreet voor dat er een aanmelding wordt gedaan. Wie heeft bijv. welke stappen gezet? Of heb je er geen zicht op.? 12 Via meldpunt, schriftelijk (hoe dan concreet), telefonisch,? 13 Welke stappen worden allemaal genomen? Hoe loopt het besluitvormingsproces van aanmelding tot effectieve opstart? 10

11 onderwijs. Het perspectief hier is een langdurig engagement van het Netwerk t.a.v. bepaalde jongeren. Hoe wordt de effectieve start genomen? 14 Met de doelstellingen uit de rondetafel opzak gaan de Leerrechtmedewerker en de jongere samen op zoek naar een leerwerkplek. Aangezien het op maat werken hier een cruciaal werkingsprincipe is, gaat de Leerrechtmedewerker bij deze keuze niet over één nacht ijs. Er wordt zorgvuldig bekeken of een geschikte leerplaats in de pool aanwezig is, dan wel dat nieuwe contacten dienen te worden gezocht en gelegd. Uitgangspunt in deze zoektocht is datgene waarvoor de jongere zich nog kan en wil engageren. Zodra een geschikte werkplek is gevonden, moet het ijzer verder worden gesmeed en wordt zo snel mogelijk een gesprek gepland met de verschillende betrokkenen (jongere, werkplekbegeleider, Leerrechtmedeweker). Een dergelijk afstemmingsgesprek is cruciaal want zorgt voor de figuurlijke KLIK tussen alle partijen. De leerrechtmedewerker streeft een voltijdse dagbesteding na, uiteraard rekening houdend met de mogelijkheden van de jongere en de beschikbaarheid van de leerwerkplaatsen. Het Leerrechttraject heeft nu haar startblokken verlaten. Van zodra er een engagementsverklaring is ondertekend door de jongere, alle betrokkenen en de begeleider van de leerplek kan het leertraject effectief van start gaan. De jongere kan steeds terug naar school terugkeren als het kan. De jongeren krijgen geen loon of vergoeding voor hun prestaties. Tijdens de schoolvakanties wordt er niet gewerkt. Opvolging Leerrechttraject en tussentijdse rondetafels: Een blijvende opdracht van de Leerrechtmedewerker is de vinger aan de pols te houden. Frequent vinden er gesprekken plaats tussen de jongere, de leerrechtmedewerker en de leerplekverantwoordelijke om het traject zorgvuldig op te volgen. Worden de werkingsprincipes nog gerespecteerd? Kunnen de doelstellingen, geformuleerd op de ronde tafel, worden gerealiseerd? Doen er zich bepaalde problemen voor, die om een antwoord vragen? Etc. De Leerrechtmedewerker organiseert tevens, indien nodig, tussentijdse rondetafels, met de jongere, de ouders, het CLB, de school en eventueel belangrijke omgevingsfiguren (hulpverlener, jeugdwerker, ). Het hoofddoel is te bespreken of het traject daadwerkelijk de aanvankelijk geplande richting uitgaat. 14 Met effectieve start bedoelen we: de eerste dag dat de jongere effectief deelneemt aan de schoolexterne interventie. 11

12 Dergelijke tussentijdse evaluaties zijn erg belangrijk. Het is tevens een plaats om het positieve gedrag van de jongere in de verf te zetten, om eventuele minder positieve gedragingen te bespreken en de consequenties hiervan op de werkplek te benoemen en te zoeken naar oplossingen, om nogmaals toe te lichten wat er van de jongere op de werkplek wordt verwacht,... Aangezien één van de doelen van elk leertraject is om te trachten de jongere opnieuw aan het reguliere school- of arbeidscircuit aan te haken, wordt dit op de tussentijdse evaluaties ook telkens getoetst. Hoe ver staan we hierin? Wat is er eventueel nog nodig? Zijn er bepaalde noodzakelijke Aanmeldingsfiche door de CLB medewerker administratieve formaliteiten? 15 Voorlopig attest bij inschrijving en definitief attest bij uitschrijving (code O) naar de school Engagementsverklaring tussen alle betrokken en de leerplek Identificatiefiche per jongere met contactgegevens van alle betrokkenen Individueel dossier per jongere met registratie van alle contacten in het kader van begeleiding Is er regelmatige opvolging tijdens het traject. Zo ja, hoe verloopt dit? Met wie? Ja, Netwerk Leerrecht zal : o o o o o o nauw samenwerken met het CLB start-, tussentijdse- en afsluitende rondetafelgesprekken organiseren zoeken vanuit de interesses en mogelijkheden van de jongere naar een passende leerplek het traject opvolgen, door heel regelmatig telefonisch contact met de leerplek alle betrokken partijen op de hoogte houden regelmatig een herintrede in het onderwijs of het arbeidscircuit aftoetsen en eventueel kennismakingsgesprekken organiseren en bijwonen Hoe gebeurt de afsluiting van het traject? Met wie? Een inschrijving in het Netwerk Leerrecht betekent geen opgave van een schoolse carrière. Het is een tijdelijke verwijdering voor onbepaalde duur van jongeren uit de schoolse context, zonder evenwel een schoolse herintrede uit te sluiten. Het traject dat een jongere doorloopt, wordt bewaakt en regelmatig afgetoetst naar een herintegratie binnen het reguliere onderwijs. 15 Of nog, moeten bepaalde administratieve formaliteiten zijn vervuld opdat de jongere effectief kan starten? Zo ja, welke dan precies? 12

13 Het traject kan lopen tot het einde van de leerplicht. Het project stopt wanneer: 1. de jongere en/of de ouders de vraag stellen of het verlangen hebben naar een meer formele scholing of opleiding (school, leercontract..) 2. de jongere of de ouders weigeren om zich nog verder in te zetten voor het traject 3. wanneer na herhaaldelijke pogingen geen langduriger engagement op een werk- of leerplek ontstaat Elk leerrechttraject wordt afgerond met een eindrondetafel waaraan alle betrokkenen deelnemen. Tijdens dit rondetafelgesprek wordt het voorbije traject alsook het toekomstperspectief besproken, er wordt veel ruimte gecreëerd voor opmerkingen, bedenkingen, vragen, reflecties, van elke aanwezige. Het afsluiten van een traject kan een herintrede in de school zijn, een aansluiting bij een vormings-/arbeidstraject of niet het verhoopte resultaat opleveren. De verdere opvolging indien het gaat over minderjarige leerplichtige leerlingen gebeurt door het CLB, waarbij het Netwerk in het kader van de nazorg betrokken kan blijven. Noodzakelijke aanwezigen op een afsluitende rondetafel: 1. de jongere 2. de ouders en/of opvoedingsverantwoordelijke 3. de CLB-medewerker 4. de school (bij een bestaand school perspectief) Eventuele andere aanwezigen: 5. de consulent van Jeugdrechtbank of Comité Voor Bijzonder Jeugdzorg 6. de begeleidende voorziening 13

14 7. andere betrokken hulpverleners 8. andere relevante derden Wanneer exact? Na afsluiting? Is er een evaluatie 16? Zo ja, hoe verloopt dit? Met wie? In welke fase van de probleemontwikkeling tav het schooltraject wordt je schoolexterne interventie ingezet? 17 Vinden er nog acties plaats na afsluiting van het traject van de jongere? Bijv. Nazorg? 18 Een gesprek op de leerplek: Hoe is alles verlopen? Positieve en negatieve punten, Deze gegevens nemen we mee naar de eindrondetafel, waar we dit verder bespreken. (zie vraag hierboven) Leerrecht wordt aangesproken wanneer men kan spreken van een verstoorde relatie met school/opleiding (naar school gaan, lukt niet meer). En dit wanneer er een bestaand, maar beperkt schools perspectief is of wanneer er een totaal gebrek aan schools perspectief is. Vaak hebben de betrokken jongeren en ouders al meerdere faalervaringen gehad in het verleden en wordt het aanbod van Netwerk Leerrecht als een laatste mogelijkheid/kans gezien. Netwerk Leerrecht werkt voor minderjarigen door tot ze effectief de band met onderwijs opnieuw hebben opgenomen. Het is mogelijk dat er, om de vertrouwensband tussen jongere en de nieuwe school te optimaliseren, ook na de herintrede in een school toch nog één of meerdere rondetafels georganiseerd worden. De nazorg is verder beperkt tot een informatief telefonisch contact, nadat de jongere terug aan het regulier school of arbeidscircuit is aangesloten. Wanneer jongeren opnieuw beroep doen op Leerrecht omdat ze bijvoorbeeld opnieuw de verbinding met het reguliere onderwijs niet optimaal tot stand kan komen, wordt als een nieuwe aanmelding beschouwd en wordt het traject doorlopen zoals hierboven beschreven. Bij jongeren die het leerrechttraject stop zetten (vb. hulpvraag jongere door te complexe POS) trachten we deze jongeren toe te leiden naar meer gespecialiseerde hulp: een afspraak plannen bij GGZ, jongere begeleiden tot op een dienst, jongere doorverwijzen naar POT van Groep Intro of via het CLB andere mogelijkheden onderzoeken zijn hierbij mogelijke pistes. 16 Met evaluatie bedoelen we: wordt er op een gegeven moment teruggeblikt op het traject van de jongere? Stilgestaan bij de vraag hoe één en ander is gelopen? Edm. 17 Dit kan gaan van jongeren die niet meer op school zitten tot zij die er nog dagdagelijks zijn. Of nog: binnen welke radius tussen het loopt prima op school en de jongere heeft geen school/is uitgesloten van de school situeert jouw schoolexterne interventie zich? 18 Hoe wordt dit dan ingevuld? Intern? Extern?? Hoe verloopt dit? 14

15 3. Structurele inbedding vd schoolexterne interventie Andere? Zijn er nog andere activiteiten die je tijdens of na het traject doet? 19 Zo ja, wat? Wat is je organisatievorm? 20 Hoe ziet de personeelsequipe eruit qua -statuut (professioneel/vrijwilligers)? -diploma( s)? -tewerkstellingsvolume? Welke middelen worden ingezet? 21 Wij bieden dus nazorg via telefonisch contact en/of mail met de jongere zelf, de school en/of het CLB. Huisbezoeken, individuele gesprekken, gesprekken met en op de leerplekken, scholen, toeleiding naar VDAB, opstarten hulpverleningstrajecten (CGGZ, CBJ, CAW, JAC, drugshulpverlening, ) Tonuso vzw huisvest de projectverantwoordelijke van het Netwerk Leerrecht Brussel en is aldus verantwoordelijk voor de organisatie van het project. Tonuso vzw heeft sinds september 2009 het dagbestedingsproject Klik in huis. De werking van dit project heeft reeds een hele evolutie doorgemaakt. Zodra duidelijk werd dat Tonuso vzw de verantwoordelijke zou zijn voor voorliggend project, werd beslist om Klik mee in dit project in te bedden. Tonuso vzw host deze middelen op verzoek van de stuurgroep. Door de ervaringen en opgebouwde know-how in het project Klik, werd Tonuso vzw door de stuurgroep naar voor geschoven als de aangewezen projectcoördinator dag per week subsidies IJH : 1 FT VGC Welzijn Professioneel: 80% sociale readaptatiewetenschappen 20% sociaal werk 25% orthopedagogie (eigen middelen Tonuso vzw) 7,6 uur per dag 38u. FT VGC subsidies 19 Bijvoorbeeld informatie/advies? Toeleiden naar hulpverlening tijdens het traject van schoolexterne interventie? Nog andere? 20 Staat bijv. je interventie op zich of maakt het deel uit van een groter geheel (organogram toevoegen)? of nog anders? 15

16 Eigen middelen 0,5 FT Tonuso vzw Welke financieringslogica wordt gehanteerd, bijv. per dossier, voor de algemene werking,? Wat is/zijn je financieringsbron(nen)? 22 Over welke periode(n) loopt de financiering? Reguliere financiering: sinds wanneer? Projectfinanciering: duur vd financiering? Welk(e) bedrag(en)? Algemene jaarlijkse werking VGC, welzijn Tonuso vzw tot : projectfinanciering VGC welzijn met evt. perspectief naar reguliere financiering euro Wie stuurt de ontwikkeling van je aanbod concreet inhoudelijk aan? 23 De Regionale Stuurgroep IJH Brussel engageert zich om het project grondig op te volgen en te evalueren. Het netwerk blijft ook in de toekomst verankerd in de werking van de regionale stuurgroep IJH, dat door het project ten volle wordt toegejuicht. De stuurgroep heeft tevens een projectfiche ingediend bij de VGC voor verdere projectsubsidies voor het Netwerk Leerrecht Brussel De stuurgroep Leerrecht Brussel: Er werd tevens een stuurgroep opgericht, die de werking en invulling van het Netwerk Leerrecht Brussel mee aanstuurt. Dit wordt de stuurgroep Leerrecht Brussel genoemd. Deze stuurgroep kwam een eerste keer samen op 28 september 2010 en vanaf dan maandelijks tot op heden. Alle sectoren uit IJH buiten de geestelijke gezondheidszorg zijn vertegenwoordigd in deze stuurgroep. Daarnaast is de stuurgroep samengesteld uit diverse organisaties die schoolexterne 21 Denk hierbij zowel aan personele, werkings- als eventuele andere middelen. Is dit eigen financiering vanuit de organisatie? Externe financiering? Vrijwilligers? Combinatie? Vergeet zeker ook niet eventuele indirecte financiering te vermelden. 22 Specifieer voldoende naar bijv. welke overheid precies levert welke middelen aan. 23 Of nog anders gezegd: wie beslist hoe je schoolexterne interventie concreet wordt ingevuld? Zich verder ontwikkelt? Is dit je eigen organisatie? Een samenwerking tussen organisaties? Een stuurgroep? Nog andere? Combinatie?. 16

17 interventies aanbieden. De participanten aan de stuurgroep engageerden zich vanaf de start voor diverse opdrachten: onafgebroken op zoek gaan naar initiatieven die zich concreet voor de vraag van deze jongeren willen engageren het project uit te dragen over de ganse regio Brussel in hun eigen werking de jongere met zijn/haar vraag centraal stellen, de jongere actief aan zijn/haar eigen traject te laten deelnemen en zelf als initiatief participeren aan de ronde tafels mee zoeken naar een structurele verankering van dit project Naast de stuurgroep van het Netwerk Leerrecht Brussel is er ook een stuurgroep Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde. Deze laatste stuurgroep ging in augustus 2010 van start. Ook de regio Leuven heeft een dergelijk leerrechtproject. Naast de stuurgroep van het Netwerk Leerrecht Leuven is er ook een stuurgroep Netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde en Brussel. Daarnaast komen de 3 netwerken Leerrecht Leuven, AHV en Brussel met de coördinators en andere projecten regelmatig samen. We bespreken casussen, leggen knelpunten bloot en wisselen ervaringen uit. CLB-partners: De CLB- partners werden van bij de opstart van het project intensief betrokken. Zij hebben een belangrijke rol in het aanbrengen en opvolgen van concrete dossiers. Ze engageren zich om hun eigen medewerkers en ook de secundaire scholen waaraan ze verbonden zijn uitgebreid over de werking van dit project te informeren en hen maximaal bij het project te betrekken. Tot slot volgen zij de ronde tafels mee op. Vanuit de CLB directies is steeds een terughoudendheid geformuleerd om dit project ruim bekend te maken gezien de beperktheid in tijd (zorg voor personeel en cliënt). Scholen zijn niet direct geïnformeerd. De CLB-medewerkers zijn wel zeer actief betrokken op elk traject en nemen hun rol op in 17

18 de werking van het netwerk Leerrecht ter harte. De vele initiatieven in het netwerk: De partners in het netwerk, of anders gezegd, alle initiatieven in de Brusselse regio die een aanbod in huis hebben voor jongeren die op zoek zijn naar een alternatief voor het reguliere schoolaanbod, engageren zich om voortaan de toegang van de jongeren bij Leerrecht tot hun initiatief te organiseren. Zij verbinden er zich tevens toe te participeren aan de ronde tafels. P-team: De interne opvolging van het project gebeurt op een tweemaandelijks P-team (projectenteam) van vzw Tonuso waar overleg is mbt de lopende projecten in de organisatie. Het Leerrecht project is een vast agendapunt. Leden van het P-team: An Sprangers, directeur hulpverleningsbeleid Pats VanCrombruggen, Coördinator Leerrecht Brussel/ Klik Wim Mombaerts, medewerker Klik Nele Anciaux, medewerker Leerrecht Brussel/Klik Jo Van Hecke, projectcoördinator on-line hulpverlening Hilde Geudens, beleidsmedewerker Tonuso vzw Tijdens de werking staat een permanente communicatielijn open met de directeur hulpverleningsbeleid An Sprangers,aangevuld met een tweewekelijks kort overleg. Werknemers van het project Leerrecht kunnen steeds beroep doen op het A-team: de administratie, die het financiële en administratieve luik opvolgt van het project Aan welke overlegorganen in het kader van je schoolexterne interventie participeer je? Stuurgroep netwerk leerrecht Brussel Stuurgroep netwerk Leerrecht Asse-Halle-Vilvoorde Beleidsgroep Leerrecht-Schoolexterne initiatieven 4. Knelpunten? Ervaar je bepaalde belangrijke knelpunten in Werklast 18

19 verband met je schoolexterne interventie? Zo ja, beschrijf ze kort. Het Netwerk Leerrecht merkt op dat er veel behoefte is aan dagbesteding voor jongeren die afhaken op school of er niet geraken. Die behoefte overstijgt de capaciteit van Leerrecht. Het is belangrijk die maximumcapaciteit niet te overstijgen om een kwaliteitsvolle leerrechtbegeleiding te waarborgen. Leerrecht is geen hulpverlening Heel wat jongeren binnen Leerrecht hebben nood aan hulpverlening of genieten reeds een bepaalde vorm van hulpverlening. De leerrechtbegeleider is echter geen hulpverlener. Dat onderscheid is, zeker wanneer er nog geen hulpverlening is, soms moeilijk aan te houden. Nochtans is de neutraliteit van de Leerrechtbegeleider cruciaal om de violen van alle betrokkenen goed af te stemmen. Leerrecht wenst te benadrukken dat een leerrechttraject inschakelen voor hardnekkige spijbelaars niet altijd een wondermiddel is, integendeel. Hiervoor is vaak ook andere hulpverlening nodig. Zodra die geïnstalleerd is, kan Leerrecht mogelijks helpen om het proces mee te ondersteunen. Leerrecht is geen arbeid Het vrijwillig onbezoldigd werken is voor sommige jongeren onaanvaardbaar. De Leerrechtmedewerker tracht de jongere duidelijk te maken wat de meerwaarde van deze vrijwilligerservaring kan zijn. De mogelijkheid om dit op hun cv te zetten maakt het voor sommige jongeren wel aanvaardbaar. Voltijds leerplichtige jongeren mogen niet werken 25 tot 30% van de aanmeldingen, zowel in AHV, Brussel als Leuven betreft voltijds leerplichtige jongeren. Deze jongeren vallen onder de wet op de kinderarbeid en kunnen daardoor niet in de traditionele leerwerkplaatsen terecht. Momenteel kunnen zij enkel terecht binnen Groene Zorg en binnen dagbestedingprojecten. Helaas zijn die dagbestedingprojecten bijzonder dun gezaaid. Voor deze aanzienlijke groep jongeren moeten dus oplossingen gezocht worden. Enerzijds is er een grote nood aan nieuwe dagbestedingprojecten, anderzijds moeten er misschien uitzonderingen gemaakt kunnen worden op de wet op kinderarbeid, als dit binnen een pedagogisch kader past. Zoektocht naar gemeenschappelijk concept & structurele verankering over de 3 netwerken 19

20 Er is een actieve samenwerking tussen de verschillende leerrechtcoördinatoren (Leuven, A- H-V en Brussel) Er is een beleidsgroep opgestart op niveau van de drie Netwerken Leerrecht met als doel om tot een structurele inbedding op lange termijn te komen van Leerrecht in deze regio s (Leuven, A-H-V en Brussel).Deze beleidsgroep neemt initiatief om alle initiatieven van schoolexterne interventies op elkaar af te stemmen in de regio Brussel en Vlaams-Brabant in overleg met alle betrokkenen van onderwijs en welzijn. Tijdens deze interregionale samenwerking worden ervaren knelpunten bespreekbaar en geanalyseerd en kunnen indien mogelijk acties ondernomen worden. Zo pakten we een belangrijk juridisch knelpunt m.b.t. leerplaatsen voor -15 jarigen aan. Met alle betrokken netwerken (Leuven, AHV en Brussel) onderzoeken we wat op dit ogenblik wel en niet kan en welke andere stappen eventueel moeten gezet worden. Dagbestedingsproject om te zijn Bij bepaalde dossiers is er nood aan een begeleidde dienst voor dagbesteding, dus met een pedagogische omkadering. Helaas zijn dergelijke diensten zeer dun gezaaid in Vlaams- Brabant en Brussel. Dagbestedingsprojecten zijn enerzijds belangrijk voor de voltijds leerplichtige jongeren, die niet op de klassieke leerplaatsen aan de slag mogen. Anderzijds zijn er ook jongeren met problematieken waarop een klassiek Leerrecht-traject of een time-out niet het juiste antwoord is. Voor hen zou een netwerk van dagbestedingsprojecten met een diversiteit aan pedagogisch klimaat en aanbod een meerwaarde zijn. Quid met jongeren die niet voor Leerrecht in aanmerking komen? Zoals eerder vermeld zijn er naast Leerrecht Brussel, Tonuso vzw Klik, Don Bosco time out projecten en Groep Intro geen andere Nederlandstalige dagbestedingsprojecten in het Brusselse te vinden. Een netwerk met diversiteit aan pedagogisch klimaat en aanbod is belangrijk gezien het gaat om verschillende problematieken, niet iedere jongere is geholpen met time out, leerrecht, 5. Administratieve gegevens vd schoolexterne interventie Contactperso(o)n(en)? Contactgegevens? Coördinator = Pats Van Crombruggen Bergensesteenweg Anderlecht 0479/ leerrecht.brussel@gmail.com 20