Kwaliteitsvolle vraagverduidelijking

Transcriptie

1 Kwaliteitsvolle vraagverduidelijking Prof. Dr. Bea Maes K.U.Leuven

2 Inhoud Wat is vraagverduidelijking? Wat is kwaliteitsvolle vraagverduidelijking? Wat zijn de ervaringen van personen met een handicap met vraagverduidelijking in het lopende PGB-experiment?

3 Wat is vraagverduidelijking?

4 Het verkennen en verhelderen van de wensen en de daaruit afgeleide ondersteuningsnoden van de persoon en zijn directe omgeving op de verschillende levensdomeinen

5 Vele soorten vragen Vragen m.b.t. deel uitmaken van en participeren in de samenleving Vragen m.b.t. de toekomst Vragen m.b.t. je eigen leven kunnen leiden Vragen m.b.t. sociale relaties Vragen m.b.t. functionele mogelijkheden en beperkingen Vragen m.b.t. de ondersteuning die je nodig hebt Vragen m.b.t. waar je bepaalde vormen van ondersteuning kan vinden Vragen m.b.t. informatie over financiële, administratieve en juridische zaken

6 Afhankelijk van de aard van de vraag: Verschillende doelstellingen Verschillend proces Verschillende methodieken Verschillende betrokken instanties

7 Vragen betreffende leven en toekomst: - dromen, wensen, verwachtingen -wat iemand belangrijk vindt en/of wil veranderen in zijn leven -Langdurig proces -PmH en sociaal netwerk dragen zelf het gehele proces -Focus op kwaliteit van leven en volwaardig burgerschap -Wegwerken van belemmeringen voor Participatie Community building Maatschappelijke projecten Methodieken van persoonsgerichte planning (PTP, MAPS, ELP, PATH, ) Breed maatschappelijke organisaties Cliëntorganisaties Organisaties buiten de zorgsector Vragen naar aangepaste ondersteuning -Meer of minder lang proces -Focus op verhelderen van ondersteunings-noden en zoeken naar concrete vormen en bronnen van ondersteuning die antwoord kunnen bieden op de vragen -Perspectief van Kwaliteit van Leven (Aspecten van ) methodieken van persoonsgerichte planning Individuele gesprekken Aparte teams of diensten van vraagverduidelijkers c.q. trajectbegeleiders Vragen naar functionele mogelijkheden en beperkingen -Focus op objectief in kaart brengen van problematiek, huidige mogelijkheden en beperkingen op diverse domeinen, ondersteuningsnoden Tests, vragenlijsten, individuele gesprekken, observaties Diagnostische teams of diensten

8 Vraag achter de vraag Samenhang tussen soorten vragen Wie stelt de vraag?

9 Wat is kwaliteitsvolle vraagverduidelijking?

10 Op vlak van de inhoud Kwaliteit van leven als referentiekader Aansluiten bij de wijze waarop mensen met een handicap zelf invulling willen geven aan hun leven, bij hun wensen, keuzes, verwachtingen en doelen op diverse levensdomeinen Antwoord bieden op de vragen welke ondersteuning de persoon nodig heeft om het leven te kunnen leiden dat hij wenst, om zich optimaal te kunnen ontplooien en om volwaardig te kunnen participeren aan de samenleving? welke ondersteuningsvormen kunnen tegemoet komen aan de hoger beschreven wensen en ondersteuningsnoden

11 Op vlak van het proces Cyclisch proces De persoon met een handicap staat centraal methoden en tempo flexibel aan te pas sen aan zijn mogelijkheden en verwachtingen zelf keuzes kunnen maken op basis van volledige informatie zelf bepalen wat er in het proces gebeurt en aan bod komt zelf eindresultaat in handen hebben

12 Op vlak van het proces Context van de persoon met handicap wordt sterk betrokken overleg en dialoog met direct betrokkenen optimaal benutten van de mogelijkheden van de persoon, het sociaal netwerk en de brede samenleving

13 Op vlak van het resultaat Concreet ondersteuningsplan Welke ondersteuning de persoon wil op diverse domeinen, van wie en op welke wijze Ondersteuningsplan is iets van de cliënt, waar hij volledig beschikking over heeft en mee moet instemmen

14 Onafhankelijkheid is mijns inziens niet af te leiden uit de aard en het statuut van de organisatie die vraagverduidelijking aanbiedt, maar moet gegarandeerd worden door middel van kwaliteitsgaranties

15 Kwaliteitscriteria i.v.m. onafhankelijkheid Op niveau van de cliënt vrij kunnen kiezen voor een bepaalde vraagverduidelijker en vrij kunnen veranderen van vraagverduidelijker beroep kunnen doen iemand die zonder vooringenomenheid en op een zeer open wijze luistert naar je ondersteuningsnoden beroep kunnen doen op iemand die je niet stuurt in de richting van één of ander aanbod zonder selectie en vooringenomenheid geïnformeerd worden over mogelijke ondersteuningsvormen

16 Kwaliteitscriteria i.v.m. onafhankelijkheid Op niveau van de cliënt beroep kunnen doen op iemand die mogelijkheden voor ondersteuning niet in één richting zoekt, maar zowel in de samenleving, bij het sociaal netwerk als bij diverse gespecialiseerde diensten beroep kunnen doen op iemand die geen belangen heeft bij de keuzes die een cliënt al dan niet maakt iemand die de vragen van de cliënt kan ondersteunen bij en de belangen van de cliënt kan verdedigen tegenover zorgaanbieders

17 Onafhankelijkheid Op niveau van de vraagverduidelijker niet tegelijkertijd in een begeleidende of diagnostische rol zitten kunnen waarmaken van principes van empowerment, vraaggestuurd werken en volwaardig partnerschap Op niveau van de organisatie doelgroep niet beperken naar leeftijd, aard van de handicap, religieuze of ethnische achtergrond, etc. aparte module aanbieden met een team van professionelen dat vrijgemaakt is voor vraagverduidelijking& trajectbegeleiding voldoende vorming en opleiding aanbieden

18 Was de vraagverduidelijking in het kader van het lopende PGB-experiment kwaliteitsvol?

19 Situering PGB-experiment 200 deelnemers 2 regio s: Halle-Vilvoorde en Groot-Antwerpen ½ met fysieke beperkingen, ½met verstandelijke beperkingen geselecteerd uit PAB- en CRZ-wachtlijst

20 Aard van de vraagverduidelijker Ambulante diensten Aantal diensten Totaal aantal cliënten (min max) 7 83 (1-42) MDT s 2 17 (6-11) Cliënt- of budgethoudersvereniging en 5 48 (3-18) Andere 3 11 (1-7)

21 Aantal contactmomenten met de cliënt keer 2 keer 3 keer 4 keer 5 keer 6 keer 7 keer 8 keer 9 keer 10 keer 11 keer

22 Evaluatie Analyse van logboeken van vraagverduidelijkers Feedbackgesprekken met de vraagverduidelijkers Analyse van de ondersteuningsplannen Feedback van cliënten op basis van vragenlijst (n=133)

23 Tevredenheid over aantal contacten 84.2% ja 6.8% nee, er hadden er meer moeten zijn 3%, nee, er hadden er minder moeten zijn 6% ik weet het niet

24 Globaal is de meerderheid van de cliënten tevreden tot zeer tevreden over de aanpak van de vraagverduidelijker (76.7%) het verloop v/d vraagverduidelijking (67.7%) het opgemaakte ondersteuningsplan (72.9%)

25 Zicht gekregen op je wensen en toekomstverwachtingen? Zicht gekregen op wat je belangrijk vindt in je leven? Zicht gekregen op de ondersteuning die je wil om een kwaliteitsvol leven te leiden? Beoogde doelstellingen Ja, zeer zeker Ja, een beetje Nee 48.1% 39.8% 4.5% 53.4% 27.8% 8.3% 57.1% 37.6% 3%

26 Zelf prioriteiten kunnen leggen en keuzes maken Beoogde doelstellingen Ja, zeer zeker Ja, een beetje Nee 61.7% 27.8% 7.5% Voldoende informatie gekregen 58.6% 30.8% 7.5% Zelf kunnen kiezen voor de ondersteuningsvorm 59.4% 21.8% 8.3% Alle levensdomeinen kwamen aan bod 78.2% 15% 3.8% Uitgaan van competenties van betrokkene Voldoende rekening gehouden met eigen inbreng Voldoende rekening gehouden met de mogelijke ondersteuning vanuit netwerk 78.2% 12% 5.3% 76.7% 15.8% 0.8% 66.2% 18% 6.8%

27 Slechts bij 52.6% een duidelijke betrokkenheid van significante anderen, bij 22.6% geen Het ondersteuningsplan wordt té weinig als een instrument voor de cliënt zelf gezien slechts 55% beschikt over een elektronisch of schriftelijk exemplaar slechts 57.1% beschouwt het zeer zeker als een hulpmiddel bij de toekomstige besteding van het budget, 25.6% een beetje

28 Hebt u het proces van vraagverduidelijking als een meerwaarde ervaren? 52.6% ja, zeer zeker 31.6%, ja, een beetje 5.3% nee 8.3% ik weet het niet

29 78.9% van de cliënten geeft aan na de toekenning van het budget nog verder beroep te willen doen op een professioneel die hen begeleidt bij de besteding van het budget tijdens het verdere traject Indien dat het geval is, zou 78.1% dat doen bij dezelfde dienst die de vraagverduidelijking deed

30 Rol van trajectbegeleiders in verdere proces? bronnen van ondersteuning zoeken, contacteren en mobiliseren overleggen en bemiddelen met professionele hulpverleners over ondersteuning op maat sociaal netwerk betrekken geheel van ondersteuning coördineren en opvolgen en regelmatig laten evalueren vanuit cliëntperspectief

31 Besluit Personen met een handicap ervaren vraagverduidelijking als een meerwaarde. Het helpt hen om zicht te krijgen op hun wensen, verwachtingen en ondersteuningsnoden en om geïnformeerde keuzes te maken inzake ondersteuningsvormen. Vraagverduidelijking kan verschillende doelstellingen, methodieken en proceskenmerken hebben.

32 Besluit De cliënten zijn matig positief over de wijze waarop de vooropgestelde principes van vraagverduidelijking in de praktijk gerealiseerd werden. Om het proces van vraagverduidelijking kwaliteitsvol te laten verlopen in de toekomst is een systeem van kwaliteitsbewaking én een georganiseerd systeem van vorming en opleiding noodzakelijk.