Oogstjaren. 2 en 9 oktober 2017

Transcriptie

1 Oogstjaren 2 en 9 oktober 2017 Wijnjaargangen; elk jaar is anders, zelfs in de wijnlanden van de Nieuwe Wereld. Een jaar als 2003 met een warme zomer en veel zon is niet automatisch overal een goed wijnjaar. Wellicht wel voor rode wijn in sommige noordelijke wijnstreken in Duitsland, de Elzas of de Loire de witte wijnen waren dat jaar juist vaak weer wat a-typisch maar in van nature toch al warme streken als zuid-frankrijk of de Dourovallei kan een teveel aan zon en een gebrek aan regen en vocht eventueel tot stress hydrique leiden. Bordeaux is voor veel mensen vaak ten onrechte de referentie voor heel Frankrijk. Een jaar als 1969 was een ramp in Bordeaux, maar uitstekend in de Bourgogne. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld Andersom was het geweldige Bordeauxjaar 1982 een matig jaar in de Bourgogne. Uw eigen geboortejaar of dat van uw partner, uw huwelijksjaar, het oprichtingsjaar van de firma of het jaar dat u er in dienst trad, het geboortejaar van uw ouders of kinderen, of desnoods dat van de hond of de kat: er is altijd wel een goede aanleiding te vinden om een keer een top Bordeaux uit een groot jaar te drinken. Oudere topjaren zijn: 28, 29, 45, 47, 49, 53, 55, 59, 61, 70, 82, 89 Probeer grofweg een karakteristiek in het hoofd te hebben van de laatste tien of twintig Bordeauxjaren, zodat u weet wat voor een type wijn u in het glas mag verwachten. 1990: groot jaar, het heetst sinds 1947 en het zonnigst sinds 1949; enorm volume, veel wijnen ontwikkelen zich relatief snel. 1991: vorst in de nacht van 21 op 22 april reduceerde volume, slecht weer tijdens de oogst; hoe dichter naar de rivier hoe beter: Saint-Estèphe, Montrose en Phélan-Ségur. 1992: natte zomer, weinig zon, recordvolume; alle ingrediënten voor een matig jaar. 1993: regen tijdens de oogst; vegetatiecyclus verliep echter goed; aardige, soepele wijnen. 1994: mooie zomer; merlot vaak op tijd binnen; cabernet tijdens de regen geoogst. 1995: goede jaargang; cabernet vaak iets beter dan merlot. 1996: zeer goed jaar; zeer veel structuur, concentratie en kracht. 1997: nat jaar; matige, lichte en dunne wijnen met een lage zuurgraad, die zich snel ontwikkelen. Oogstjaren 1 / Frank Jacobs Wine PEP Talk

2 1998: goed jaar; merlot wat beter dan cabernet sauvignon, krachtig, stevig en vol. 1999: onregelmatig; nat jaar, verdunde oogst door de regen, hagel in Saint-Emilion op 5 september richtte veel schade aan; een strenge selectie maakt het verschil tussen gemiddeld en goed. 2000: superjaar, alles zat mee en alles is aanwezig: kracht, finesse, structuur. 2001: regen tijdens de oogst; wijnen met zuren en soms tonen van onrijpheid. 2002: natte zomer, aardige nazomer; merlot eerder rijp is vaak matig en de laat rijpende cabernet sauvignon is daarentegen beter geslaagd. 2003: het jaar van de canicule, de hittegolf; alle warmterecords werden in augustus gebroken; een historisch vroege oogst; droogte zorgde voor een klein volume en hitte voor een lage zuurgraad; wijngaarden met goed gedraineerde (kiezel)bodems zijn in tegenstelling tot normaal in het nadeel; de beste wijnen komen dit jaar van normaal iets minder goede (klei)bodems die het vocht beter konden vasthouden, zoals bijvoorbeeld in het noorden van de Médoc; grote onderlinge verschillen tussen de châteaux; cabernet sauvignon is ten opzichte van de vroegrijpe merlot dit jaar in het voordeel. 2004: een laat jaar door droogte en kou in winter en voorjaar; juni was droog en warm, juli koeler dan normaal en augustus warm, maar nat, de mooie nazomer in september zorgde toch nog voor een redelijk geslaagde oogst; vrij klassieke stijl Bordeaux voor de middellange termijn; linkeroever en cabernet lijken iets in het voordeel; groot volume. 2005: op dat moment het meest gehypte en daardoor ook duurste jaar uit de geschiedenis; opnieuw zat alles mee, een droge en warme, maar niet te hete zomer, met koele nachten en voldoende regen op het juiste moment (eind augustus) en een prachtige, droge nazomer tot half oktober, waardoor er laat geplukt kon worden, op het moment dat de druiven optimaal rijp waren en tegelijkertijd hun zuren nog perfect hadden behouden; de laat rijpende cabernet is beter geslaagd dan merlot; intense en krachtige wijnen met tegelijkertijd elegantie, finesse, rondeur en zachtheid in combinatie met fris fruit; minpunten: extreem hoge alcoholpercentages, in combinatie met overrijpheid, overextractie en daardoor droogte en hardheid, vooral bij merlot gedomineerde wijnen; en natuurlijk de belachelijk hoge prijzen van de topwijnen een enkel flesje van een van de topwijnen kost evenveel als het bedrag dat boeren die een simpele Bordeaux of Bordeaux Supérieur op de markt brengen, krijgen voor een tonneau 900 liter : geen gemakkelijk jaar voor de wijnmakers; na een prachtige zomer, gooide de regen tijdens de oogst roet in het eten, schimmel en rot lagen op de loer; snel oogsten en streng selecteren was belangrijk; een technisch jaar, het jaar van de wijnmaker; over het algemeen wijnen met meer zuren, meer frisheid en dus een klassieker karakter dan in 2005; cabernet sauvignon is beter dan merlot. Oogstjaren 2 / Frank Jacobs Wine PEP Talk

3 2007: na een warm voorjaar en een vroege bloei volgde een natte, koude zomer, waarin veel tegen ziektes gespoten moest worden; september was redelijk, waarvan vooral de cabernets profiteerden; wederom een klassiek jaar, met beduidend lagere alcoholpercentages dan in 2006 en zeker 2005; vrij lichte wijnen voor de korte(re) termijn. 2008: geen gemakkelijk jaar; een recordbrekende hoeveelheid regen in het voorjaar veroorzaakte problemen met ziektes als meeldauw en een slechte vruchtzetting door coulure en millerandage; de opbrengst bereikte dan ook een historisch dieptepunt sinds 1991; in de tweede helft van het groeiseizoen knapte het weer wat op, maar de gemiddelde temperatuur bleef gedurende het groeiseizoen beneden het langjarig gemiddelde; toch maakte het fraaie en droge weer in de periode van medio september tot bijna eind oktober nog wat goed, waardoor de late oogst nog onder gunstige omstandigheden kon plaatsvinden; 2008 is in zijn algemeenheid een jaar dat als laat, nat en koel de boeken in kan; de Bordelais spreken in zo n geval graag over een klassiek jaar : een zo mogelijk nog gehypter en met dank aan de Aziatische markt nog duurder jaar dan 2005; na een koude winter volgde een nat voorjaar met in mei flinke hagelbuien die de oogst van in totaal ha. vernietigden, ondermeer in het zuiden van de Médoc en delen van Saint-Emilion en Entre-Deux-Mers; na een natte junimaand klaarde het op in juli en volgde er een warme augustusmaand; september was zonnig, veelal droog en warm, met wat welkome regenval halverwege de maand, waarop een periode aanbrak van warm en stabiel weer tot ver in oktober met een lange en rustige oogstperiode; cabernet is veelal beter dan merlot; cabernet werd overal perfect rijp binnengehaald, maar zeker laatgeoogste merlot had een erg hoog alcoholpercentage opgebouwd, terwijl de zuurgraad flink was afgenomen; merlot gedomineerde wijnen kunnen daardoor uit balans zijn door een te hoog alcoholpercentage en overrijpe aroma s. 2010: wederom gehypt als het jaar van de eeuw, met als gevolg nog verder stijgende prijzen, vooral door de belangstelling uit Azië; de eerste drie maanden van het jaar waren koud, waardoor de wijnstok iets later uitliep dan gebruikelijk; de warme aprilmaand maakte deze achterstand echter goed, zodat de bloei normaal in juni kon plaatsvinden; vanaf eind juni was het droog met temperaturen die rond het meerjarig gemiddelde schommelden; de droogte hield aan tot ver in oktober en zorgde daardoor voor een van de droogste jaren sinds tijden alleen 2005 was de afgelopen vijftig jaar droger - maar zonder hittegolf; het fruit rijpte onder ideale omstandigheden en zonder stress; dat leverde een kleine oogst van uitzonderlijk kleine druiven met dikke schillen en daardoor zeer hoge suikerwaarden op en daarmee net als in 2009 potentieel zeer hoge alcoholpercentages; 14% is in 2010 heel gebruikelijk en 15% zeker geen uitzondering in combinatie met goede zuren door de koelere zomer zeker voor merlot beter dan in 2009 intense aroma s, concentratie en een opmerkelijke rijkdom aan anthocyanen in de vorm van kleurstof en tannines; zonder twijfel een groot jaar met de hoogste natuurlijke concentratie tannine, kleur, suiker in de druiven van de laatste veertig jaar, in combinatie met een voorbeeldige zuurgraad; de wijnen zijn door de zuren klassieker dan de zachte en vaak zuurarme wijnen uit 2009 en kunnen langer worden bewaard dan de wijnen uit het jaar ervoor; het enige punt van zorg zijn die soms toch wel erg hoge alcoholpercentages, zeker bij de merlot gedomineerde wijnen. Oogstjaren 3 / Frank Jacobs Wine PEP Talk

4 2011: Een atypisch jaar, onvergelijkbaar met een ander oogstjaar. Een van de warmste en droogste oogstjaren van de laatste 50 jaar. In april en mei braken de temperaturen alle records, eind juni was het een aantal dagen rond de 40 C. Juli was daarna echter koel. De droogte in de periode april september was vergelijkbaar met 2005 en Die droge periode werd echter onderbroken door een natte augustusmaand. September en oktober waren ronduit schitterend. Wel viel er op 2 september hagel in Margaux, Saint-Estèphe, Pessac-Léognan en een deel van de Entre-Deux- Mers. Door het warme voorjaar was de bloei vroeg, half mei, met 2 à 3 weken voorsprong op hetgeen gebruikelijk is. Ook de véraison was uitzonderlijk vroeg, rond half juli. Door de koele julimaand en natte augustusmaand rijpten de druiven echter veel langzamer dan bijvoorbeeld in De oogst was wel vroeg, maar brak geen record; dat recordjaar voor de laatste 100 jaar is nog altijd Door de hittegolf van eind juni verschroeide en verschrompelde letterlijk een deel van de druiven, maar door de homogene bloei hing er veel, waardoor het uiteindelijke oogstvolume toch bovengemiddeld uitviel. In juli was er, met name op de kiezelbodems, wat waterstress, waardoor de druiven op die percelen klein bleven en op percelen met meer water in de grond juist veel groter werden, hetgeen uiteindelijk gevolgen zou hebben voor de concentratie van de geproduceerde wijnen van de verschillende percelen. De natte augustusmaand zorgde her en der voor nogal wat pourriture in de wijngaard. De uiteindelijke kwaliteit is redelijk, maar veel minder homogeen dan in 2009 en Wijnen met veel cabernet sauvignon en cabernet franc in de assemblage, beide druiven die later rijpen en daardoor nog van het mooie septemberweer konden profiteren, zijn over het algemeen beter geslaagd dan wijnen met een hoog aandeel van de vroeger rijpende merlot. De wijnen zijn minder geconcentreerd dan in 2009 en Hoe vreemd het ook klinkt, eigenlijk is men in Bordeaux blij dat er niet een derde topjaar op rij werd geboren. Door de economische crisis was de markt namelijk niet in staat een nieuw topjaar voor de bijbehorende hoge prijzen op te nemen. In een jaar dat wat minder de hemel in wordt geprezen konden de Bordelais de prijzen dan ook met goed fatsoen lees: zonder gezichtsverlies wat laten zakken... Oogstjaren 4 / Frank Jacobs Wine PEP Talk

5 2012: Een jaar met een zeer wisselvallig weerpatroon. Het voorjaar was extreem regenachtig, tot half juni aan toe. Alleen in de maand april viel al bijna 200 mm. regen. De bloei vond een dag of 10 later dan normaal plaats, rond 12 juni, toen het nog altijd koud en regenachtig was. Van midden juni tot eind september volgde een periode van warmte en vooral extreme droogte, hetgeen, zeker bij jonge stokken, op lichtere bodems met veel zand of kiezel, tot een duidelijk watertekort en een blokkade in de rijping van de druiven leidde. Ondergronden met veel klei waren dit jaar absoluut in het voordeel. De gewenste - regen kwam vanaf eind (23) september, maar viel in de maand oktober, gedurende de oogst, vrijwel continue en in grote hoeveelheden. De merlot, die nog maar kort nodig had om te rijpen, kon vanaf begin oktober geoogst worden. Voor de laat rijpende cabernet kwam de regen soms en zeker in de Médoc vaak al te laat, waardoor er ook door de druk om toch maar te gaan oogsten vanwege de steeds maar doorgaande regen en het stijgende gevaar van rot nogal wat onrijpe cabernet is geoogst met pyrazines, groene, paprikaachtige tonen. Een jaar dus met een late oogst, die pas in de eerste helft van oktober plaatsvond, dat wordt gezien als een jaar van de wijnmaker, omdat er in de kelder met behulp van allerlei technische hulpmiddelen hard moest worden gewerkt om de wijnkwaliteit nog op een redelijk peil te krijgen. Het rendement van de merlot was laag, maar het alcoholpercentage vaak redelijk hoog, terwijl de later rijpende cabernet op dat vlak zeker meer bescheiden was. Een strenge selectie was noodzakelijk, want de verschillen in rijpheid binnen de trossen waren groot door de ongelijkmatige vruchtzetting tijdens de bloei. De slechte economische situatie motiveerde niet tot aankopen en de kelders van wijnhandelaren en liefhebbers lagen nog vol met de uitstekende, maar duurbetaalde wijnen uit 2009 en De prijzen moesten dus wel omlaag maar daalden niet voldoende voor een geslaagde primeurcampagne. Saint-Emilion en Pomerol presteerden duidelijk beter dan de Médoc. Pessac- Léognan ligt in kwaliteit daartussen in. Het jaar kan, zeker op de rechteroever, op de lange termijn wel eens ondergewaardeerd blijken, maar omdat de prijzen niet genoeg zakten is het, op dit moment, ondanks de kwaliteit niet echt koopwaardig. Oogstjaren 5 / Frank Jacobs Wine PEP Talk

6 2013: Bepaald geen topjaar. In de eerste zes maanden van 2013 was het slecht weer in Bordeaux. In mei lag de temperatuur 3 graden onder het langjarig gemiddelde. In juni was dat twee graden en viel er meer dan het dubbele van de normale hoeveelheid neerslag. Juli was warm en relatief droog. Wel vielen er eind juli en begin augustus een aantal flinke hagelbuien, waarbij in totaal ha. getroffen werd, met name in de Entre-Deux-Mers. De rest van augustus en begin september waren nog redelijk, maar medio september keerde de regen terug. Ook in oktober viel er regelmatig en veel regen bij relatief hoge temperaturen. Door het koude voorjaar liepen de stokken pas laat uit en de bloei vond pas half juni plaats, twee à drie weken later dan normaal. Een goede vruchtzetting vereist droog en warm weer. Nu regende het tijdens de bloei en was het ook nog erg koud, waardoor de vruchtzetting ronduit slecht verliep. Een ongelijkmatige vruchtzetting door coulure (jonge vruchtjes die van de tros vallen) en millerandage (rijpe en kleine onrijpe druiven aan één tros) was het gevolg. De oogst werd daardoor klein het kleinste volume sinds het door voorjaarsvorst geteisterde 1991 vooral bij de voor dit soort zaken gevoelige merlot. Problemen met meeldauw lagen door het natte weer constant op de loer. Ook de véraison (het moment dat de druiven verkleuren en beginnen te rijpen) vond zeer laat, na half augustus, plaats, hetgeen niet meer was voorgekomen sinds Door de regen in september was het risico van botrytis (grijze rot) zeer hoog. Eigenlijk moest er laat geoogst worden om de druiven voldoende te laten rijpen, maar door het risico op rot was dat niet mogelijk. Vooral de laat rijpende cabernet sauvignon werd hierdoor getroffen. Het suikergehalte in de druiven was zo laag dat men moest chaptaliseren (suiker toevoegen aan de most) om aan 12,5% alcohol te komen (in tegenstelling tot de laatste jaren waar hoge suikergehaltes en alcoholpercentages, 14% of meer, juist vaak een probleem vormden). Vaak was het percentage door rot aangetaste druiven aanzienlijk. Sommige châteaux sorteren die er aan de table de tri handmatig uit, of gebruiken daarvoor een dure machine, de tri optique. Machinaal geoogste druiven kunnen sowieso niet gesorteerd worden. Wijn met een groot aandeel merlot is beter dan die met veel cabernet franc en zeker dan die met een groot aandeel cabernet sauvignon. Opnieuw een jaar van de wijnmaker, waarbij in de kelder met behulp van technische hulpmiddelen hard moest worden gewerkt om er nog iets van te maken. Op zijn best nice luncheon clarets, zoals Michael Broadbent dit soort wijnen met het nodige understatement placht te omschrijven, in kwaliteit vergelijkbaar met het uitermate matige Dat de kwaliteit niet vergelijkbaar is met het trio rampjaren 1963, 1965 en 1968 is louter te danken aan het feit dat de wijnmaak- en keldertechnieken tegenwoordig aanmerkelijk zijn verbeterd ten opzichte van vijftig jaar geleden! Oogstjaren 6 / Frank Jacobs Wine PEP Talk

7 2014: Een (redelijk tot) goed jaar. Januari en februari waren regenachtig, maar vrij zacht. De bloei vond eind mei, begin juni bij mooi weer plaats, waardoor de vruchtzetting goed verliep, hetgeen goed is voor het oogstvolume. Begin juni was het droog, maar eind juni barstten de onweersbuien los. In een week viel er meer regen dan normaal in een hele maand. Het was niet heel koud, eerder wat koel, maar het regenachtige weer hield aan tot eind augustus. De stemming was zeer pessimistisch, 2104 leek zo mogelijk nog slechter te gaan worden dan Op 25 augustus brak echter de zon door en bleef het schitterend weer tot eind oktober, een paar buien medio september uitgezonderd. Augustus viel dit jaar in september zo zei iemand dan ook met een brede glimlach tegen me. Het was de op een na (2006) warmste septembermaand van de laatste twintig jaar en in oktober werden er zelfs enkele warmterecords gebroken. Op 31 oktober was het nog ruim 26 C in Bordeaux. De regen tijdens de zomer zorgde niet alleen voor een groter rendement en grote druiven met minder concentratie, maar ook voor een vertraagd rijpingsproces. Vooral de vroeger rijpende merlot had hier onder te lijden, omdat dat ras eind september echt geoogst diende te worden, terwijl de later rijpende cabernet franc en cabernet sauvignon veel langer en volop konden profiteren van het mooie nazomerweer en geoogst werden op het moment dat ze een optimale fenolische rijpheid hadden bereikt. Kortom, Bordeaux ontsnapte in september en oktober aan een catastrofe. Het potentieel alcoholgehalte bedroeg in de regel ± 12,5 à 13%. De vinificatie verliep veelal vlot, waarbij de merlot baat had bij een saignée, of in sommige gevallen bij een osmose inverse, teneinde de concentratie te verhogen. Desalniettemin is het duidelijk dat de cabernet gedomineerde wijnen dit jaar duidelijk in het voordeel zijn t.o.v. de merlot gedomineerde wijnen. De beste wijnen komen dit jaar van de rive gauche, en met name uit Saint-Julien, Pauillac en Saint-Estèphe, terwijl bepaalde gebieden in de rive droite, zeker indien er veel merlot in de wijngaard staat aangeplant, zoals bijvoorbeeld op veel châteaux in Pomerol en Saint-Emilion, dit jaar onmiskenbaar in het nadeel waren. Dit alles leverde een jaargang met klassieke wijnen op met een behoorlijke zuurgraad. De pers was na de primeurproeverijen redelijk lovend over de kwaliteit van 2014, hetgeen de château-eigenaren in de Bordelais, die niet gehinderd worden door enig altruïsme, of het besef dat de prijzen van de betere wijnen uit het gebied al tien jaar te hoog zijn, een mooi excuus gaf om die prijzen over het algemeen maar weer eens met wat procenten omhoog te gooien. Oogstjaren 7 / Frank Jacobs Wine PEP Talk

8 2015: Een topjaar (maar niet overal). Droog jaar: iedere maand, van maart t/m oktober droger dan gemiddeld, m.u.v. augustus. Januari en februari waren koud: de stokken liepen laat uit. April was warm: dat heeft het uitlopen en de eerste groei versneld. Bloei ving aan eind mei en begin juni, onder ideale omstandigheden; daarna volgde heel welkome regen in juni. De zomer was wisselend: extreem droog eind juni en in juli, veel regen in augustus. Dikwijls was het echt heet: met temperaturen boven de 30 C tijdens 39 van 92 zomerdagen. Vanaf eind augustus tot 10 september mooi droog weer: prima voor de oogst van droog wit en voor het rijpen van de blauwe druiven. Van 11 tot 17 september regende het vervolgens, net voor het plukken van de merlot aanving. De hoeveelheid regen varieerde nogal van 87 mm in het noorden Médoc tot 16 mm in St. Emilion De droge periode van 18 september tot 2 oktober was cruciaal voor het grootste deel van de oogst van de blauwe druiven. De late plukkers ondervonden regen van 2 tot 5 oktober is een uitstekend jaar maar anders dan topjaren als 2000, 2005, 2009 en 2010, met veel onzekerheid over het kiezen van het beste moment om te gaan plukken. Zowel wijnstok als druiven zagen er zeer gezond uit tijdens de oogst, zonder enige vorm van rot bij de blauwe druiven. Opbrengst voor rood in het algemeen goed, wat lager voor wit. Eerste indruk: heel toegankelijke, zeer elegante en complete wijnen. 2016: Eerste indruk: een topjaar met veel elegantie. Na een zeer zachte, natte winter, volgend op de heel droge nazomer van 2015, konden de waterreserves in de bodem worden aangevuld. Koel weer in maart en april, waardoor de stokken laat uitliepen, incidenteel was er wat vorstschade, maar dat was echt een uitzondering. Wel was er veel meeldauw door de overvloedige regen: de neerslag was ongeveer het dubbele van normaal. Precies op juiste moment, bij de aanvang van de bloei, sloeg het weer om en brak de zon door. Zodat de vruchtzetting probleemloos verliep. Vanaf medio juni waas het uitgesproken warm en droog, maar door de grote waterreserves bleef de waterstress binnen de gewenste perken. In augustus werd het overdag tot 5⁰C warmer dan normaal, maar s nachts bleef het opvallend genoeg net zo koel als normaal. Er was dus een groot verschil tussen dagen nachttemperaturen: prima kleur, en de aroma s en zuren bleven goed op peil. Later in augustus werd de water stress soms te groot, wat een probleem was op lichte bodems. Zwaardere bodems en de bodems met op grotere diepte een kleilaag waren in het voordeel. Begin september was er zelfs sprake van een heuse hittegolf. Maar voordat alles kon verschroeien en verschrompelen, arriveerde half september de hoognodige regen en het regende drie dagen lang. Perfect op tijd voor de cabernet s, maar in een aantal gevallen kwam de regen wat te laat voor de merlot. Oogstjaren 8 / Frank Jacobs Wine PEP Talk

9 Daarna keerde het mooie weer terug en volgde een prachtige nazomer met koele nachten. De oogstperiode was lang: ieder koos zijn moment naar eigen goeddunken. Eerste indrukken: vooral op de linkeroever lijkt 2016 een schitterend jaar, enigszins te vergelijken met 2010, maar zonder de spierballen. Heel elegante wijnen, met veel, maar zeer rijpe, fijne tannines. De merlot heeft wel meer last gehad van de droogte en wijnen van lichtere bodems en van jonge stokken (die nog niet zo diep wortelen) zijn vaak wat minder geslaagd. 2017: Daarover valt pas echt iets te zeggen in het voorjaar van Oogstjaren 9 / Frank Jacobs Wine PEP Talk