Verwachtingen voor afvoeren, neerslag en temperaturen in de zomer van maart 2011 Nummer LCW Droogtebericht

Transcriptie

1 24 maart 2011 Nummer LCW Droogtebericht Verwachtingen voor afvoeren, neerslag en temperaturen in de zomer van 2011 De kans op lage afvoeren is voor de Rijn in het komende voorjaar en zomer groter dan normaal. Voor de Maas is de situatie normaal. Voor de neerslag worden waarden rond of iets beneden de normale waarden voor het voorjaar verwacht. De temperatuur is in de experi mentele verwachting voor de komende drie maanden een half tot één graad boven de normale waarden. Introductie Jaarlijks start op 1 april het droogteseizoen. Vanaf dat moment houden Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen de vinger aan de pols met betrekking tot eventuele watertekort- en/of warmteproblemen (met onder andere effecten op de waterkwaliteit). Om betrokkenen binnen en buiten het ministerie te informeren over de actuele situatie verschijnen er regelmatig droogteberichten. In het eerste (nu voorliggende) droogtebericht van het seizoen wordt traditioneel een indicatie gegeven van de kans op eventuele watertekorten en/of warmteproblemen in de zomer. Tegen de tijd dat het wat warmer en droger wordt (april/mei), verschijnt elke twee weken een droogtebericht. Indien nodig wordt de verschijningsfrequentie nog verder opgevoerd. Zolang er kans is op watertekorten/of warmteproblemen, worden de berichten verspreid, meestal tot medio september. Samenvatting Voor 2011 geldt dat er in het Rijnstroomgebied ten opzichte van een gemiddeld jaar een verhoogde kans is op lage rivierafvoeren in het voorjaar en de zomer. Deze voorspelling is gebaseerd het sneeuwdek in de Alpen (beduidend minder dan normaal), het peil van de grote (stuw)meren in Zwitserland (iets minder dan normaal) en de huidige basisafvoer in Zwitserland en Zuid-Duitsland (normaal). Voor de Maas is de situatie normaal, en is er dus geen verhoogde kans op lage afvoeren. De grondwatervoorraad is over het algemeen op peil. De grondwaterstanden zijn in het zuiden, midden en oosten van het land normaal. De grondwatersituatie in westelijk en noordelijk Nederland is niet bekend, maar verwacht wordt dat deze zich ook nabij de gemiddelde waarde bevindt. De experimentele seizoensverwachting van het KNMI voor de komende maanden geeft voor de neerslag kans op waarden rond of iets beneden normaal, de temperatuur zal in het voorjaar naar verwachting 0,5 tot 1 graad boven normaal zijn. Pagina 1 van 12

2 Neerslag in Nederland september 2010 t/m februari 2011 bron: KNMI Herfst 2010 De neerslaghoeveelheid was de afgelopen herfst vrijwel normaal. Gemiddeld over het land viel 241 mm tegen een langjarig gemiddelde van 235 mm. Van de afzonderlijke maanden was september aan de natte kant met landelijk gemiddelde 86 mm tegen 75 mm normaal. Oktober was vrij droog met 70 mm tegen 80 mm normaal en in november viel gemiddeld ca. 84 mm tegen een langjarig gemiddelde van 82 mm. Van de KNMI-stations was Valkenburg (ZH) deze herfst het natst met 315 mm en Marknesse het droogst met 180 mm. In het zuidoosten van Nederland viel rond 13 november op grote schaal tussen de 30 en 80 mm neerslag. Lokaal is er in Zuid-Limburg zelfs 90 tot 100 mm gemeten, een hoeveelheid die op een willekeurige plek in Nederland eens in de honderd jaar kan worden verwacht. Er ontstond op regionale schaal wateroverlast. Hoeveelheid neerslag, De Bilt, herfst 2010 Som herfst 262 mm (normaal 230 mm) millimeters etmaalsommen Pagina 2 van 12

3 Winter De winter was vrij droog, met gemiddeld over het land 165 mm neerslag, tegen een langjarig gemiddelde van 194 mm. Er was echter een groot verschil tussen het noordoosten en zuiden van het land. In het (noord)oosten viel lokaal slechts 113 mm neerslag terwijl in het zuiden een aantal plaatsen juist natter was dan normaal. Maastricht was het natste KNMI-station, met 216 mm tegen 181 mm normaal. In De Bilt werd 193 mm afgetapt, vrijwel de normale hoeveelheid van 191 mm. Van de afzonderlijke maanden was vooral december droog, met landelijk gemiddeld 47 mm, tegen 79 mm normaal. In januari viel met 68 mm vrijwel de normale hoeveelheid neerslag van 69 mm. Ook in februari week de hoeveelheid neerslag met 50 mm niet veel af van het langjarig gemiddelde van 47 mm. Een groot deel van de neerslag in december viel in de vorm van sneeuw. Gedurende vrijwel de gehele maand lag er hierdoor in grote delen van het land sneeuw. Hoeveelheid neerslag, De Bilt, winter 2010/2011 Som winter 193 mm (normaal 191 mm) millimeters etmaalsommen Pagina 3 van 12

4 Seizoenverwachting (lente 2011) Bijgaande figuren geven de resultaten weer van het model waarmee de seizoensverwachtingen worden berekend. In de eerste figuur staat de temperatuur. De kleur wit duidt op een normale situatie. De gele en oranje gebieden hebben een verhoogde kans op hogere temperaturen dan normaal. De kleur blauw duidt op een verlaagde kans. De tweede figuur geeft de neerslag weer. Ook hier geldt dat de kleur wit duidt op een normale situatie. Blauw duidt op een grotere kans op meer neerslag, geel op minder neerslag dan normaal. Op het eerste kaartje hierna is te zien dat er voor de temperatuur dit voorjaar een lichte afwijking naar boven ten opzichte van de normaal is te verwachten (0,5 tot 1 graad boven normaal). Pagina 4 van 12

5 Voor wat betreft de neerslag dit voorjaar laat het volgende beeld zien dat de kans groot is dat de verwachte neerslaghoeveelheden rond of iets beneden normaal zullen uitkomen. Maandverwachting De hierna volgende figuren geven de resultaten weer van het model waarmee de weekverwachtingen worden berekend. In de eerstvolgende figuur staat de temperatuur. De kleur wit duidt op een normale situatie. De roze en rood gekleurde gebieden hebben een verhoogde kans op hogere temperaturen dan normaal. De kleuren blauw duiden op een verhoogde kans op lagere temperaturen. De onderste figuur geeft de neerslag weer. Ook hier geldt dat de kleur wit duidt op een normale situatie. Roze en rood duiden op een grotere kans op minder neerslag, blauw op meer neerslag. Voor wat betreft de maandverwachting voor de temperatuur laten de kaartjes hieronder voor ons aandachtsgebied geen significante afwijking zien t.o.v. de normaal. Pagina 5 van 12

6 De neerslagkaartjes die hierna volgen, laten zien dat de periode van 21 tot 27 maart aan de droge kant zal zijn. Tussen 28 maart en 3 april worden min of meer normale neerslaghoeveelheden verwacht. Dat geldt ook voor de periode van 4 t/m 17 april. Pagina 6 van 12

7 Grondwater bron: Deltares Afgelopen jaar kende met name rond juli een droge periode, waarbij grondwaterstanden beneden normale waarden zakten. Deze situatie had zich rond september 2011 al hersteld, grondwaterstanden lagen toen weer rond de normale waarden of daar zelfs boven. De afgelopen winter begon vervolgens licht aan de droge kant, waarbij het (noord)oosten droger was dan het zuiden. Het midden van het land kende een winter met een normale hoeveelheid neerslag. Januari en februari waren maanden met een normale neerslaghoeveelheid. In de schaarse beschikbare grondwaterstanden lijkt de situatie normaal, grondwaterstanden liggen over het algemeen rond normale waarden voor deze tijd van het jaar. Dit geldt voor zowel het zuiden, midden, als het oosten van het land. In westelijk en noordelijk Nederland zijn geen actuele grondwaterstanden beschikbaar. Verwacht wordt dat in de snel op neerslag reagerende kleigebieden in deze regio s de grondwaterstanden op normale waarden liggen, gezien de normale neerslaghoeveelheden in de maanden januari en februari. De grondwatervoorraad lijkt daarmee aan het begin van het groeiseizoen op peil. Karakteristieke tijdreeks van een meetpunt in Utrecht (Wijk bij Duurstede, B39B0363) Pagina 7 van 12

8 Rijn bron: RWS Sneeuw De winter 2010/2011 was wederom vrij koud. Dit koude karakter kwam echter vrijwel geheel voor rekening van de maand december Januari en februari 2011 waren relatief zachte maanden. Over het algemeen is de winter droger dan normaal verlopen. In de Zwitserse Alpen was de temperatuur in de eerste twee maanden van 2011 ca. 2 C hoger dan normaal. De hoeveel neerslag in deze maanden was ongeveer de helft van wat er normaal valt. Hierdoor is de sneeuwvoorraad in de Alpen op dit moment beduidend lager dan normaal. Sneeuwhoogte in cm (peildatum ) Pagina 8 van 12

9 Sneeuwhoogte als percentage van het langjarige gemiddelde (peildatum ) Zwitserse meren Het peil van de meeste Zwitserse stuwmeren ligt iets onder het langjarig gemiddelde. Een maat hiervoor is de z.g. Füllungsgrad die normaal rond deze tijd iets boven de 20% ligt en op dit moment 18% bedraagt. Maatgevend voor de Rijnafvoer is de afvoer vanuit de Bodensee. De huidige stand van de Bodensee is ca. 10 cm lager dan gemiddeld voor de tijd van het jaar. Op basis van de weersverwachting zal het peil van de Bodensee in de komende week langzaam gaan dalen en daarmee verder onder het langjarig gemiddelde komen. Pagina 9 van 12

10 Afvoer De afvoer van de Rijn bij de uitstroming uit de Bodensee bedraagt 240 m3/s, een gemiddelde waarde voor maart. Bij Lobith is de afvoer na de hoogwatergolf van januari gedaald tot m 3 /s (zie figuur). Een voorspelling voor de komende twee weken laat zien dat de afvoer bij Lobith eerst licht zal stijgen richting de m 3 /s en vervolgens weer zal afnemen tot het huidige niveau. Het langjarige gemiddelde voor eind maart bedraagt ca m 3 /s. Afvoerverloop Lobith/Rijn Conclusie Op basis van de huidige situatie en de weersvoorspellingen wordt verwacht dat de afvoer van de Rijn de komende weken op het huidige lage niveau zal blijven (ruim m 3 /s onder het langjarig gemiddelde). De basisafvoer is normaal, maar de hoeveelheid sneeuw in het Alpengebied is beduidend minder dan normaal. Alles overziend geeft het Rijngebied een droger dan gemiddeld beeld. De kans op droogteproblemen zijn in het komende voorjaar en zomer hoger dan normaal. Pagina 10 van 12

11 Maas bron: RWS Het jaar 2011 verloopt voor de Maas met uitzondering van het hoogwater van januari wat lager dan gemiddeld qua afvoer. Aan het begin van de afgelopen winter is er wat meer sneeuw gevallen dan normaal en dit heeft half januari tot een hoogwater met een herhalingstijd van ca. 15 jaar geleid. Inmiddels is de afvoer te St. Pieter weer gedaald tot 150 m3/s, een wat lager dan normaal niveau voor de tijd van het jaar. De uitgangsituatie voor het voorjaar van 2011 is dus wat aan de lage kant. De weersverwachting voor de aankomende week geeft een stabiel beeld, waardoor een verdere daling van de afvoer niet wordt verwacht. Afvoerverloop Luik/Maas Droogteproblemen zijn de komende tijd voor de Maas niet waarschijnlijk. Pagina 11 van 12

12 Aan dit Droogtebericht werd bijgedragen door: Eric Sprokkereef (RWS Waterdienst, Rijn en Maas) Joost Delsman (Deltares, grondwater) Herbert Berger en Dirk van Hoorn (RWS Waterdienst, eindredactie) Contact Dit bericht is opgesteld door het Watermanagementcentrum Nederland. Voor meer informatie neemt u contact op met de Waterkamer. Telefoon Internet Via het telefoonnummer van de Waterkamer zijn de LC s 24 uur per dag bereikbaar. Dit is een uitgave van Rijkswaterstaat Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut Kijk voor meer informatie op of bel (ma t/m zo uur, gratis) Pagina 12 van 12