Leidenincijfers. Veiligheid in cijfers. Leiden Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming

Transcriptie

1 Leidenincijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming Leiden 2017 Veiligheid in cijfers 1

2 BELEIDSONDERZOEK Gemeente Leiden Postbus 9100, 2300 PC Leiden serie statistiek 2017 / 15 2

3 Inhoudsopgave Veiligheid in cijfers 2017 Inleiding & leeswijzer 4 Belangrijke uitkomsten 5 1 Sociale veiligheid Slachtofferschap van inwoners Subjectieve veiligheid inwoners 11 Onveiligheidsgevoelens, vermijdingsgedrag en preventie 1.3 Veiligheid bij bedrijven en winkelgebieden Overlast 15 Sociale overlast, verkeersoverlast en vernieling 1.5 Veilig uitgaan 20 Overlast door horeca, Geweldsincidenten in uitgaansgebied en evenmenten 2 Jeugd en veiligheid 24 Overlast gevende jeugd en jeugdcriminaliteit (HALT) 3 Fysieke veiligheid 26 Brandveiligheid, rampenbestrijding en externe veiligheid 4 Ondermijning (georganiseerde misdaad) 29 5 Bereidheid tot melding en aangifte 30 6 Veiligheid in de stadsdelen en wijken 33 7 Leiden vergeleken met de gemeenten 37 Bijlage 1 Artikel n.a.v. Achtervolgd door angst 43 Bijlage 2 Indicatoren programma Veiligheid (PB 2017) 44 3

4 Inleiding Algemeen bekend is dat de criminaliteit in Nederland afneemt, maar dat de gevoelens van onveiligheid niet evenredig dalen. Ook in Leiden gaat het in grote lijnen goed met de leefbaarheid en veiligheid. De veiligheidssituatie in Leiden, bekeken door de bril van de gemeente, heeft vele facetten, die in deze uitgave zo veel mogelijk aan bod komen. Actueel is o.a. het feit dat een groot deel van de criminaliteit in Nederland en dus ook in Leiden niet bekend is bij de politie omdat er geen melding of aangifte van wordt gedaan. Dat betekent dus dat de aantallen misdrijven, aangeleverd door de politie een onderschatting zijn van het probleem. In hoofdstuk 5 gaan we hierop in. Daarentegen hebben we ook een andere belangrijke bron, namelijk de Veiligheidsmonitor. Ook hier wordt naar verschillende soorten slachtofferschap gevraagd. En ook of het voorval is gemeld bij de politie. Zo kunnen we, door gebruik te maken van verschillende soorten bronnen een vrij goed beeld schetsen van de veiligheidssituatie in Leiden. Leeswijzer Belangrijke bronnen: politiecijfers en Veiligheidsmonitor De Veiligheidsmonitor is een enquête onder burgers: hoe ervaren zij leefbaarheid en veiligheid? Sinds 2008 is een cijferreeks opgebouwd. In 2012 is er een trendbreuk geweest: zowel de vragenlijst als de methode zijn aangepast. Daarom worden wat betreft de veiligheidsmonitor alleen cijfers van 2012 t/m 2016 weergegeven. Wat betreft de cijfers van de politie spelen ons ook voortdurend veranderingen parten. Het afgelopen jaar hadden we bijvoorbeeld met het volgende te maken: aantal branden (geen brandstichting) was in eerste instantie te hoog in de cijfers terecht gekomen omdat een groot aantal testmeldingen niet was uitgesloten. het grootste deel van de meldingen van internetfraude bleek centraal in het land te worden geregistreerd, i.p.v. toegewezen aan de gemeente waar het daadwerkelijk plaatsvond. Andere bronnen zijn rapportages van HALT en de brandweer. Stedenvergelijking Indien relevant en mogelijk (nl. als de gegevens uit de Veiligheidsmonitor komen) is Leiden vergeleken met de groep steden die bekend staan onder de naam G32, een term afkomstig uit het Grotestedenbeleid. In hoofdstuk 6, waar Leiden niet met een groep, maar met individuele steden wordt vergeleken, is gekozen voor de gemeenten omdat dan ook de G4 zichtbaar is. Indeling en onderwerpen De indeling in deze rapportage volgt in grote lijnen de Programmabegroting. Belangrijke leidraad is het Integraal Veiligheidsplan Leiden Hierin is een aantal speerpunten benoemd. Nog niet voor alle speerpunten zijn cijfers beschikbaar. Zoveel mogelijk is hier wel op aangesloten. Speerpunten Integraal Veiligheidsplan Leiden : Geweld (huiselijk geweld, veilige publieke taak: agressie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak) Vermogenscriminaliteit (woninginbraken) Overlast (door jongeren, op het water, fietsenoverlast, woonoverlast, rondom horecagelegenheden) Ondermijning (containerbegrip voor diverse vormen van georganiseerde misdaad) Radicalisering Rampenbestrijding en crisisbeheersing Leefbaarheid in de wijken. Op de website van Beleidsonderzoek (gemeente Leiden, kunt u zelf grafieken, tabellen en kaarten samenstellen, zodat u altijd met de meest actuele cijfers kunt werken. Voor vragen hierover of voor een diepere analyse dan we hier kunnen presenteren kunt u contact opnemen met info@leidenincijfers.nl. 4

5 Belangrijke uitkomsten Hieronder staan de belangrijkste bevindingen per paragraaf weergegeven. De bevindingen over jeugd staan niet apart, maar bij het onderwerp waar het betrekking op heeft. Slachtofferschap 31% van de inwoners van Leiden is slachtoffer geweest van een delict, exclusief cybercrime was dit 23%. Slachtofferschap van cybercrime neemt niet toe. Men geeft iets meer dan in 2015 aan slachtoffer van vermogensdelicten te zijn. De meest voorkomende delicten, gemeld door respondenten van de Veiligheidsmonitor zijn vermogensdelicten; in Leiden is fietsendiefstal (8% is hiervan slachtoffer geweest in de afgelopen 12 maanden) een belangrijke hierin. Woninginbraken (incl. poging tot) zijn gedaald tot 229 in Ook de High Impact Crime is gedaald. Dit betreft geweld, woninginbraak, straatroof en overvallen. Meldingen huiselijk geweld zijn vrij stabiel rond 180 per jaar. Onveiligheidsgevoel 17% van de Leidenaren voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt, 38% in het algemeen. De eigen buurt krijgt als rapportcijfer een 7,4 voor veiligheid. Vrouwen, jongeren en hoogopgeleiden voelen zich vaker dan de andere groepen wel eens onveilig. Men voelt zich het minst veilig daar waar jongeren rondhangen. Veiligheid bij bedrijven Winkeldiefstal is afgenomen tot 406 in Overlast Van de ruim 6 duizend meldingen bij de politie over sociale overlast betreffen bijna geluidsoverlast. Dit is toegenomen in 2016, evenals overlast door personen (van ca tot ca ). Bijna betreffen jeugdoverlast. Dit aantal is vrij stabiel. Als de Leidenaren gevraagd wordt of ze zelf veel overlast ervaren van verschillende soorten zijn dat lage percentages. Overlast van rondhangende jongeren en buurtbewoners scoren het hoogst met elk 6%. Uitgesplitst naar stadsdeel loopt dit op tot 12% dat in Midden vaak overlast heeft van dronken mensen en 9% dat in West vaak overlast heeft van jongeren. Drugs en dronken mensen worden in stadsdeel West vaker dan in 2015 genoemd als een vorm van overlast die wel eens voorkomt. Verkeersoverlast betreft vooral te hard rijden (22% heeft zelf veel overlast) en parkeerproblemen (19%). Veilig uitgaan In 2016 zijn zowel via de klachtenlijn van de gemeente als bij de politie meer meldingen van overlast van het uitgaansleven geweest dan in Het aantal aan de horeca gerelateerde geweldsincidenten is stabiel rond de 140 per jaar. 68% van de Leidenaren staat positief tegenover evenementen in de stad. 26% heeft er wel eens last van, 3% veel. Geluidsoverlast is de belangrijkste, gevolgd door beperkte bereikbaarheid van woningen, winkels etc. Fysieke veiligheid 68% van de Leidenaren maakt zich zelden of nooit zorgen over risico s in de woonomgeving. Een kwart heeft helemaal geen spullen in huis om een noodsituatie van een paar dagen te overbruggen. 5

6 Brandveiligheid: 86% beoordeelt de eigen woning als (zeer) veilig. Driekwart controleert zelf of gas, vuur en t.v. uit zijn en is voorzichtig met vuur, 68% heeft een rookmelder. Er zijn 37 brandstichtingen bekend bij de politie over 2016, er waren ca. 240 branden. Georganiseerde misdaad / ondermijning De politie registreerde in 2016 ruim 700 gevallen van: fraude en oplichting (530), drugshandel (150), wapenhandel (45) en mensensmokkel (0). Vergelijking met eerdere jaren is niet mogelijk. Bereidheid tot melding en aangifte In Leiden wordt 28% van de ondervonden delicten gemeld bij de politie, in Nederland 34%. Nog minder wordt ook aangegeven: 20% in Leiden, 25% in Nederland. De bereidheid om te melden en aangifte te doen varieert zeer sterk naar soort delict. Inbraak en mishandeling worden het meest gemeld. Het CBS constateert een dalende trend in meldings- en aangiftebereidheid. Het WODC trekt de conclusie dat er geen daadwerkelijke daling is, maar dat die veroorzaakt wordt door trendbreuken in het onderzoek. Veiligheid in stadsdelen en wijken Stadsdeel Midden scoort op een aantal aspecten slechter dan gemiddeld (overlast van evenementen en van dronken mensen, fietsendiefstal en slachtoffer van vernielingen). Dit is Binnenstad-Zuid sterker dan in Binnenstad-Noord. Stadsdeel West scoort op een aantal, punten beter dan gemiddeld, wel heeft het meer dan gemiddelde verkeersoverlast (Stevenshof). In stadsdeel Noord ervaart men meer onveiligheidsgevoel en idee van criminaliteit in de eigen buurt. Bos- en Gasthuizen scoort op alle gekozen aspecten goed, behalve sociale cohesie; Roodenburg en Merenwijk scoren nergens slecht op. Vergelijking met andere gemeenten Met 31% slachtofferschap (inclusief cybercrime) scoort Leiden iets minder gunstig dan het gemiddelde van de gemeenten. Fietsendiefstal komt alleen in vier andere gemeenten vaker voor, maar de verschillen zijn niet groot. Ook op overlast van dronken mensen scoort Leiden niet goed. Overlast van horeca daarentegen valt niet op in Leiden. De gevoelens van (on)veiligheid wordt als een belangrijke indicator gezien. Deze wordt gemeten zowel in de buurt als in het algemeen. Op alle indicatoren scoort Leiden goed. 6

7 1. Sociale veiligheid Een veilige woon- en leefomgeving voor inwoners, bezoekers en ondernemers voldoet aan bepaalde eisen op sociaal en fysiek gebied. De gemeente en politie willen goede relaties tussen de mensen die er wonen en verblijven en een prettige openbare ruimte, zonder te veel ergernissen en overlast. In dit hoofdstuk staat in hoeverre dat lukt. Dit wordt ook gemonitord in de Programmabegroting., 1.1. Slachtofferschap van inwoners We bespreken hier vooral de veel voorkomende criminaliteit die mensen kan treffen. Hiervoor zijn twee bronnen: onderzoeksresultaten uit de Veiligheidsmonitor en registratiecijfers van de politie. Ervaren slachtofferschap op basis van de Veiligheidsmonitor De Veiligheidsmonitor wijst uit dat 31% van de Leidenaren het afgelopen jaar slachtoffer is geweest van enig delict, inclusief cybercrime. Dit is iets meer dan in de G32. Binnen de vraagstelling van de Veiligheidsmonitor worden de volgende soorten delicten onderscheiden: vermogensdelicten (17% was slachtoffer hiervan) cybercrime (12%) vandalisme / vernieling ( 9%) geweld (2%) De totalen tellen op tot meer dan 31% omdat een aantal mensen slachtoffer is geweest van meer dan 1 delict. De totalen tellemnntal overvallen, in woning en bedrijf % slachtofferschap afgelopen 12 maanden, % 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% % 31% 23% 17% 12% 9% 2% Persoonlijk slachtofferschap traditioneel en cybercrime totaal Persoonlijk slachtofferschap traditioneel Persoonlijk slachtofferschap vermogensdelicten Persoonlijk slachtofferschap cybercrime totaal Persoonlijk slachtofferschap vandalisme totaal Persoonlijk slachtofferschap geweld totaal Bron: Veiligheidsmonitor 7

8 In de tabel hieronder staan alle percentages uit de grafiek hierboven, aangevuld met een aantal veel voorkomende sub-categorieën. Een veel voorkomende delict is b.v. fietsendiefstal (8% van de Leidenaren), gevolgd door voertuigvernieling (6%). Bij cybercrime gaat het vooral om hacken (7%) en koop- en verkoopfraude (6%). Het is bekend dat maar een deel van de slachtoffers aangifte of melding doet. Dat geldt zeker voor een misdrijf als fietsendiefstal: 8% van de Leidenaren heeft er mee te maken gehad het afgelopen jaar, maar slechts hiervan is bekend bij de politie (8% van de Leidenaren van 18+ is ca. 8 dzd). % inwoners dat afgelopen jaar slachtoffer is geweest van een delict Leiden Leiden G Slachtofferschap totaal, inclusief cybercrime 36% 33% 32% 29% 31% 27% Slachtofferschap totaal, exclusief cybercrime (= traditioneel) Vermogensdelicten, totaal waarvan fietsendiefstal Vandalismedelicten, totaal waarvan beschadiging voertuig 27% 23% 24% 20% 23% 19% 19% 7% 11% 8% Cybercrime 12% 13% 12% 11% 12% 11% Geweldsdelicten, totaal 2% 2% 3% 2% 2% 3% 17% 8% 9% 6% 17% 8% 9% 6% 14% 7% 8% 6% 17% 8% 9% 6% 13% 5% 7% 5% Bron: Veiligheidsmonitor De vaak voorkomende fietsendiefstal in Leiden wordt vaak toegeschreven aan het feit dat Leiden een studentenstad is. Dit wordt bevestigd door de benchmark: Leiden staat op de 5 e plaats van de gemeenten, met boven zich vier andere studentensteden (zie Hoofdstuk 7 met een stedenvergelijking). Slachtofferschap op basis van de politiecijfers De politie heeft een andere indeling van delicten dan in de Veiligheidsmonitor wordt gehanteerd, we kunnen dit dus niet een op een vergelijken. De politie geeft in haar tabellen inzicht in de aantallen van een aantal categorieën misdrijven en incidenten, maar geen compleet overzicht. Bijna alle categorieën zijn afgenomen over langere tijd gezien. Hieronder een aantal belangrijke categorieën misdrijven. De totalen tellemnntal overvallen, in woning en bedrijf Ontwikkeling aantal belangrijke soorten misdrijven, Diefstal fiets Geweld Diefstal uit/ vanaf motorvoertuigen Diefstal/inbraak woning Zakkenrollerij Bron: Politie-eenheid Den Haag 8

9 Hieronder een uitsplitsing van alle soorten diefstal, met en zonder geweld. Aantal misdrijven diefstal, bekend bij politie, Leiden Diefstal zonder geweld Diefstal met geweld Waarvan veel voorkomende diefstal: - diefstal/inbraak woning totaal waarvan diefstal/ inbraak woning (poging) waarvan diefstal/ inbraak woning (voltooid) diefstal/inbraak schuur/tuinhuis etc diefstal fiets diefstal brom-/snorfietsen diefstal van/uit motorvoertuig diefstal motorvoertuig zakkenrollerij Bron: Politie-eenheid Den Haag Een specifieke categorie geweldsincidenten is de High Impact Crime: dit zijn misdrijven met een grote impact op het slachtoffer. Hieronder vallen geweld, diefstal/inbraak in de woning, overval en straatroof. Ook dit aantal daalt al een aantal jaren. Aantal overvallen, in woning en bedrijf Aantal misdrijven High Impact Crime, Leiden geweld diefstal/inbraak woning straatroof overvallen Bron: Politie-eenheid Den Haag 9

10 Meer in detail zien de cijfers er als volgt uit. Aantal misdrijven High Impact Crime, Leiden High Impact Crime Waarvan: - diefstal/inbraak woning totaal overval totaal overval in woning overval in bedrijf straatroof geweld totaal mishandeling bedreiging openlijk geweld tegen een persoon Bron: Politie-eenheid Den Haag De politie rapporteert jaarlijks het aantal misdrijven van huiselijk geweld. Uiteraard is dit voor zo ver bekend bij de politie. Dit aantal is in Het lastige aan dit onderwerp is dat het doel uiteraard is het aantal incidenten zo klein mogelijk te laten zijn, maar dat wel zoveel mogelijk incidenten die gepleegd zijn bekend zijn bij de politie. Misdrijven huiselijk geweld in Leiden Bron: Politie-eenheid Den Haag Verkeersveiligheid Verkeersveiligheid heeft betrekking op veiligheid voor de verkeersdeelnemers. Deze veiligheid wordt beïnvloed door fysieke factoren (infrastructuur) en het rijgedrag van verkeersdeelnemers. Allereerst volgt een overzicht van de verkeersongevallen in Leiden. Het aantal ongevallen (775) was in 2016 vergelijkbaar met Verkeersongevallen 10 Leiden Verkeersongevallen Waarvan Ongevallen met dodelijke afloop Ongevallen met letsel Ongevallen met uitsluitend materiële schade Bron: Politie-eenheid Den Haag

11 De overtredingen zijn wat minder makkelijk in beeld te brengen. De politie levert de aantallen die door de politiemedewerkers zijn geconstateerd. Snelheidsovertredingen en door rood licht rijden, voor zo ver geregistreerd door een camera, zijn hier niet in opgenomen. In 2016 waren er door de politie 288 incidenten van rijden onder invloed geregistreerd, dat is een flinke daling in de afgelepen drie jaar: in 2013 waren dit er nog 545. Het verlaten van de plaats van het ongeval is van 2015 op 2016 gelijk gebleven (707 keer). Verkeersovertredingen Leiden Rijden onder invloed van alcohol Snelheidsovertredingen (excl. geregistreerde camera s) Verlaten plaats na verkeersongeval Bron: Politie-eenheid Den Haag (Het gebrek aan) verkeersveiligheid kan ook door de burgers zelf worden ervaren. 14% heeft veel overlast van te hard rijden in de buurt, 5% van agressief verkeersgedrag. Zie voor meer informatie paragraaf 1.4 Overlast Subjectieve veiligheid inwoners Onder subjectieve veiligheid wordt hier verstaan of men zich wel eens onveilig voelt, en dan met name in de eigen buurt. Ook gaat het om gedrag om bepaalde mogelijk onveilige situaties te vermijden. En wat zijn specifieke plekken of situaties waarin men zich wel eens onveilig voelt? In het algemeen blijkt dat op alle aspecten van subjectieve veiligheid de grotere steden (hier weergegeven als de G32) minder goed scoren dan het gemiddelde in Nederland. Dit geldt in sterke mate voor het zich wel eens onveilig voelen op bepaalde plekken. Zie ook bijlage 1 voor een rapport van het SCP: Achtervolgd door angst. Onveiligheidsgevoelens In de Veiligheidsmonitor wordt gevraagd of men zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt. De uitkomst voor Leiden is dat 17% zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt (in de G32 is dit 19%). Het rapportcijfer voor de veiligheid in de eigen buurt schommelt in Leiden al jaren rond de 7,1 maar was in 2016 gestegen tot een 7,4. In de G32 is dit een 7,1. 38% van de Leidenaren voelt zich wel eens onveilig in het algemeen ; voor het eerst sinds jaren is dit onder de 40%. In de G32 is dit 39%. Gevoelens van (on)veiligheid Leiden Leiden G Rapportcijfer veiligheid eigen buurt 7,1 7,0 7,2 7,2 7,4 7,1 Voelt zich weleens onveilig in eigen buurt 18% 23% 18% 17% 17% 19% Voelt zich vaak onveilig in eigen buurt 2% 2% 2% 2% 1% 2% Voelt zich wel eens onveilig (algemeen) 43% 44% 40% 41% 38% 39% Voelt zich vaak onveilig (algemeen) 1% 2% 1% 2% 2% 2% Bron: Veiligheidsmonitor 11

12 Het percentage of men zich in het algemeen wel eens onveilig voelt (38% in Leiden) is een belangrijke indicator en wordt in allerlei uitingen aangehaald. Het is echter wel goed om te weten dat bijna de helft van hen (17% van alle Leidenaren) zich, bij doorvragen, zelden onveilig voelt. 2% voelt zich vaak onveilig en 22% soms. Dus eigenlijk is die optelsom van 24% (vaak plus soms) een reëlere benadering van mensen die zich wel eens onveilig voelen. Dit is in de G32 vergelijkbaar. Voelt zich vaak, soms, zelden of nooit onveilig, Leiden en G32, 2016 G32 22% 14% 58% 5% Leiden 19% 17% 60% 3% vaak soms zelden nooit weet niet Bron: Veiligheidsmonitor Gevoel van onveiligheid naar achtergrondkenmerken Van alle Leidenaren voelt 38% zich wel eens onveilig. De verwachting dat dit samenhangt met de angst die men heeft om zelf wel eens slachtoffer van criminaliteit te worden klopt: van de mensen die zich wel eens onveilig voelen is bijna de helft ook bang om eens slachtoffer te worden. Van de mensen die zich nooit onveilig voelen is dit 10%. Andersom voelen bijna alle mensen die bang zijn om slachtoffer te worden zich wel eens onveilig. Hoe zijn de onveiligheidsgevoelens verdeeld over bepaalde groepen Leidenaren? Veel meer vrouwen (47%) voelen zich wel eens onveilig dan mannen (28%) Veel meer jongeren (ca. 45% tot 35 jaar) voelen zich wel eens onveilig dan ouderen (ca. 30% vanaf 55 jaar). Een verklaring kan zijn dat ouderen zich minder vaak bevinden in situaties waarin je je onveilig kan voelen. Meer hoog opgeleiden (ruim 40%) voelen wel eens onveilig dan laag opgeleiden (< 30% van de mensen met alleen lager onderwijs). We zien in Leiden geen verschil naar etniciteit. Vermijdingsgedrag en preventie Om onveiligheidsgevoelens te voorkomen of verminderen kan men bepaalde situaties of plekken vermijden. De meest voorkomende manier om onveiligheid te vermijden is s avonds de deur niet open doen (6% van de Leidenaren doet dit vaak). Veel mensen (29% in Leiden, 40% in de G32) laten het licht s avonds branden als ze niet thuis zijn. Dit is vergelijkbaar met

13 Vermijdingsgedrag en preventie: % komt vaak voor Leiden 2016 G % 29% 6% 10% 2% 3% Bron: Veiligheidsmonitor s avonds niet open doen in de buurt omlopen/omrijden s avonds licht laten branden als je niet thuis bent Onveilige plekken Als de Leidenaren wordt gevraagd om van een aantal specifieke plekken aan te geven of men zich er wel eens onveilig voelt, wordt vooral genoemd: daar waar jongeren rondhangen (49% vaak of soms). Ouderen vinden dit overigens minder vaak dan jongeren. De verschillen met de G32 zijn klein. Wat opvalt is dat de stijging van vorig jaar bij veel soorten plekken zoals het openbaar vervoer, het centrum van de gemeente en het winkelgebied weer is afgezwakt. Dit is niet het geval bij plekken waar jongeren rondhangen, maar de verschillen zijn niet significant. % dat zich (vaak of soms) onveilig voelt op bepaalde plekken waar jongeren rondhangen 47% 49% rondom uitgaansgelegenheden 29% 27% bij het treinstation in het centrum van mijn gemeente in het openbaar vervoer 23% 23% 22% 18% 19% 17% G Leiden 2016 Leiden 2015 Leiden2014 Leiden 2013 Leiden 2012 in het winkelgebied 15% 11% in eigen huis 8% 6% Bron: Veiligheidsmonitor 13

14 1.3. Veiligheid bij bedrijven en winkelgebieden Dit hoofdstuk gaat over veiligheid in winkelgebieden en in en om bedrijven. Veilig winkelgebied In 2016 zijn in Leiden 441 incidenten geweest die te maken hebben met diefstal of inbraak in winkels. Dit is dalend sinds Incidenten in het winkelgebied Leiden Winkeldiefstal Inbraak winkel Totaal Bron: Politie-eenheid Den Haag Ook is aan inwoners van Leiden gevraagd in hoeverre men zich wel eens onveilig voelt op bepaalde plekken. Er werden zeven plekken genoemd (in algemene zin), waaronder twee in een winkelgebied. Onveilige plekken in het winkelgebied (% wel eens onveilig) Leiden G Voelt u zich op onderstaande plekken wel eens onveilig? In het centrum van de woonplaats 22% 23% 17% 21% 18% 22% In het winkelcentrum/winkelgebied in mijn eigen buurt Bron: Veiligheidsmonitor 14% 16% 12% 15% 11% 15% Leidenaren voelen zich iets veiliger in de winkelgebieden en het centrum dan gemiddeld in de G32. Veilige bedrijven Dit thema heeft betrekking op de veiligheid bij bedrijven en kantoren (dus excl. winkels). Incidenten bij bedrijven Leiden Diefstal/inbraak in bedrijven of kantoren Overvallen (niet in woning) Totaal Bron: Politie-eenheid Den Haag In Leiden vonden in 2016 in totaal 7 overvallen plaats, waarvan 2 in een woning en 5 bij een bedrijf. Zie voor overvallen ook paragraaf

15 1.4. Overlast Sociale overlast In 2016 registreerde de politie in Leiden incidenten van sociale overlast. Dit betreft verschillende vormen van overlast. We zien een behoorlijke stijging van 2015 op Vooral geluidsoverlast en overlast door personen is toegenomen het afgelopen jaar. Geluidsoverlast is twee jaar lager geweest en is nu weer op het niveau van Meer hierover bij 1.5 (Veilig uitgaan). Overlast door personen is landelijk toegenomen als gevolg van decentralisaties in het Sociaal Domein, die gekoppeld zijn aan bezuinigingen. Drugsoverlast is afgenomen. Hoofdstuk 2 gaat dieper in op de jeugd(overlast). Aantal incidenten overlast in de woon- en leefomgeving Leiden Overlastmeldingen * Waarvan: Geluidsoverlast Overlast door jeugd Conflictbemiddeling en burenruzie * Overlast door personen Drugs (dealen en wietplantages) * De stijging in 2014 heeft te maken met het feit dat sinds de samenvoeging van de meldkamer Hollands Midden en Haaglanden (in mei 2014) er gebruik gemaakt wordt van een landelijke meldkamertabel en een landelijk prioritering van de meldingen. Het gevolg is dat de meldkamer vele meldingen niet meer kan specificeren en dus op een noemer moet verwerken. In het geval van Conflictbemiddeling en burenruzie zijn diverse meldingen die voorheen uitgesplist kon worden nu op een noemer terecht gekomen. Bron: Politie-eenheid Den Haag De volgende grafiek geeft zowel het percentage weer dat denkt dat bepaalde vormen van overlast wel eens voorkomen in de buurt, als ook of men zelf er veel overlast van ervaart. Beide zijn afkomstig uit de Veiligheidsmonitor en maken duidelijk dat er een groot verschil is of iets wel eens voorkomt of dat men er zelf veel overlast van ondervindt. Bij de rondhangende jeugd is dat het meest duidelijk: 44% zegt dat het wel eens voorkomt; 7% van de Leidenaren heeft er zelf daadwerkelijk veel overlast van. Jongerenoverlast komt het meeste wel eens voor, gevolgd door dronken mensen op straat (39%) en overlast van bewoners (33%). Het zijn ook de jongeren waar men zelf de meeste last van heeft, maar die percentages zijn dus wel een stuk lager. Van 2015 op 2016 is een aantal vormen van overlast in Leiden licht (maar niet significant) toegnomen. De verschillen tussen Leiden en de G32 zijn verwaarloosbaar. Alleen het percentage dronken mensen op straat komt wel eens voor is in Leiden hoger (39% tegen 29% in de G32). 15

16 drugsoverlast dronken mensen op straat op straat lastig gevallen rondhangende jongeren overlast door buurtbewoners hinder van horeca. Sociale overlast in de buurt: % ervaart zelf veel overlast en komt wel eens voor ervaart zelf veel overlast komt wel eens voor 2% 2% 13% 15% G Leiden 2016 Leiden 2015 Leiden 2014 Leiden 2013 ervaart zelf veel overlast 6% 6% Leiden 2012 komt wel eens voor 32% 33% ervaart zelf veel overlast 6% 7% komt wel eens voor 41% 44% ervaart zelf veel overlast komt wel eens voor 1% 1% 15% 16% ervaart zelf veel overlast 3% 5% komt wel eens voor 29% 39% ervaart zelf veel overlast komt wel eens voor 4% 4% 28% 28% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Bron: Veiligheidsmonitor 16

17 Horeca Dronken mensen Rondhangende jongeren Buurtbewoners Drugs De volgende grafiek laat zien dat men in stadsdeel Midden vaker dan in de andere stadsdelen zegt dat overlast van dronken mensen op straat, van de horeca en van drugs wel eens voorkomt. Dit zijn de groene balkjes in de grafiek. Zo zegt bijvoorbeeld 74% van de inwoners van stadsdeel Midden dat dronken mensen op straat wel eens voorkomen. 12% heeft er zelf daadwerkelijk veel overlast van. Als het er om gaat of men zelf daadwerkelijk veel overlast ervan heeft zien we dat dit alleen van de horeca en dronken mensen op in stadsdeel Midden (significant) vaker voorkomt dan in de andere stadsdelen. Dit zijn de rode balkjes in de grafiek. Vormen van sociale overlast per stadsdeel, 2016 West Zuid Noord Midden 2% 2% 5% 6% 20% 19% 27% 48% West Zuid Noord Midden 5% 6% 4% 8% 31% 30% 32% 41% West Zuid Noord Midden 2% 6% 9% 8% 43% 44% 47% 42% West Zuid Noord Midden 1% 3% 4% 12% 26% 29% 30% 74% West Zuid Noord Midden 0% 1% 8% 2% 5% 11% 12% 32% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Heeft zelf veel overlast Komt wel eens voor Bron: Veiligheidsmonitor 17

18 Horeca Dronken mensen Rondhangende jongeren Buurtbewoners Drugs Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling van dezelfde soorten sociale overlast als hiervoor zien per stadseel. Nu gaat het om de ontwikkeling van 2015 op Het is beperkt tot de vraag of het wel eens voorkomt. Dus de groene balkjes uit de grafiek op blz 17.. We zien met name in stadsdeel Midden dat mensen vaker dan in 2015 vinden dat bepaalde vormen van sociale overlast wel eens voorkomen. Dit betreft vooral dronken mensen en drugs. Vormen van sociale overlast ( komt wel eens voor ) per stadsdeel, 2015 en 2016 West Zuid 20% 22% 19% 18% Noord 27% 25% Midden 36% 48% West Zuid Noord Midden 31% 30% 32% 32% 30% 31% 31% 41% West Zuid Noord Midden 43% 42% 44% 41% 47% 41% 42% 39% West 29% 25% Zuid 26% 25% Noord 30% 28% Midden 64% 74% West 7% 11% Zuid 8% 10% Noord 12% 13% 2016 Midden 27% 32% % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Bron: Veiligheidsmonitor 18

19 te hard rijden agressief verkeersgedrag parkeerproblemen Verkeersoverlast Ook verkeersoverlast kan een probleem voor de buurt vormen en bestaat uit de volgende onderdelen: te hard rijden, parkeeroverlast en agressief verkeersgedrag. In Leiden heeft 26% van de respondenten tegen 33% in de G32 veel overlast van één of meer van deze vormen van verkeersoverlast. Hieronder de percentages mensen die veel overlast ervaren van de verschillende soorten verkeersoverlast. Te hard rijden (62%) en parkeerproblemen (57%) komen het meest voor. Respectievelijk 14% en 18% van de Leidenaren heeft hier zelf daadwerkelijk veel (over)last van. Vormen van verkeersoverlast, Leiden en G32 ervaart zelf veel overlast 19% 18% komt wel eens voor 52% 57% ervaart zelf veel overlast 6% 5% komt wel eens voor 31% 29% G Leiden 2016 Leiden 2015 Leiden 2014 Leiden 2013 Leiden 2012 ervaart zelf veel overlast 14% 22% komt wel eens voor 62% 71% Bron: Veiligheidsmonitor Vernieling In 2016 telde de politie 796 incidenten op het gebied van vernieling. In 2013 was het 874, in en in Dit aantal is in 2016 gestabiliseerd na een aantal jaren van daling. Denk hierbij aan vernielingen van auto s, openbaar vervoer, gebouwen en andere objecten. Ook de Veiligheidsmonitor geeft informatie over vernielingen, maar dan gaat het vooral om eigendommen, meer dan om de openbare ruimte. 9% van de Leidenaren heeft aangegeven hier het afgelopen jaar slachtoffer van te zijn geweest. Dit percentage varieert van 13% in stadsdeel Midden tot 6% in West. 19

20 1.5. Veilig uitgaan Het verminderen van overlast in het uitgaansleven en rondom horecagelegenheden en daarmee samenhangend het handhaven van het alcoholbeleid en verminderen van (gewelds)incidenten zijn in een centrum- en studentenstad als Leiden constante punten van aandacht. Geluidsoverlast door horeca De overlast wordt zowel door de politie geregistreerd als ook gemeten met de Veiligheidsmonitor. De politie registreerde in 2016 in totaal 281 incidenten van geluidsoverlast van horeca, waarmee we in Leiden weer terug zijn op het niveau van Zowel de daling in 2015 als de stijging in 2016 kan niet eenduidig verklaard worden. Geluidsoverlast is de enige vorm van horeca-overlast die de politie registreert. Incidenten geluidsoverlast horeca Leiden Incidenten geluids overlast horeca Bron: Politie-eenheid Den Haag Hoe ervaren de burgers de horeca-overlast in een centrum- en studentenstad als Leiden? Horecaoverlast kan o.a. bestaan uit (geluids)overlast van de horeca zelf of van dronken mensen op straat. Dit laatste hoeft overigens niet afkomstig te zijn uit de horeca. Bij de gemeente Leiden komen meldingen binnen op de klachtenlijn betreffende geluidsoverlast van horeca, geschreeuw op straat enz. Ook hier zien we een stijging in Een verklaring hiervoor kan zijn dat rondom een beperkt aantal horecagelegenheden de irritaties oplopen hetgeen tot veel meldingen kan leiden. Aantal meldingen klachtenlijn gemeente Leiden, Aan de respondenten wordt een reeks buurtproblemen voorgelegd, waaronder horeca-overlast en de aanwezigheid van dronken mensen. Aan hen wordt gevraagd of het in de buurt wel eens voorkomt en vervolgens of men er zelf veel overlast van ervaart. 20

21 39% van de inwoners vindt dat dronken mensen op straat wel eens in de buurt voorkomt. Dit is meer dan in de G32 (29%) en meer dan in % ervaart zelf veel hinder hiervan. 15% zegt dat overlast van horecagelegenheden wel eens voorkomt in de buurt en 2% ervaart er zelf veel overlast van. Dit is niet gestegen t.o.v. het jaar ervoor. % dat zegt dat hinder van horecagelegenheden en de aanwezigheid van dronken mensen op straat in de buurt wel eens voorkomt, Leiden (groen/blauw) en G32 (oranje) 35% 38% 35% 35% 39% 29% 16% 16% 15% 14% 15% 13% Leiden 2012 Leiden 2013 Leiden 2014 Leiden 2015 Leiden 2016 G dronken mensen op straat (Leiden) horecagelegenheden (Leiden) Bron: Veiligheidsmonitor Spreiding over de stad van uitgaansoverlast Met name de spreiding van de aanwezigheid van dronken mensen op straat springt in het oog: 74% in stadsdeel Midden en 26%, 27% en 31% in resp. de stadsdelen West, Zuid en Noord. De overlast van horecagelegenheden varieert van 32% in stadsdeel Midden tot 8% in Stadsdeel West (Zuid 11%, Noord 12%).De exacte formulering van deze vraag is: Komt hinder van horecagelegenheden wel eens voor bij u in de buurt? Hoe zit het met de ervaren ernstige uitgaansoverlast in Leiden en stadsdeel Midden? In Leiden ervaart 5% zelf veel overlast van dronken mensen op straat, in stadsdeel Midden is dit 12%. In Leiden ervaart gemiddeld 2% veel overlast van horecagelegenheden, in stadsdeel Midden is dit 5%. Zie ook blz. 14 en 15 voor meer informatie over sociale overlast naar stadsdeel. Ervaart zelf veel overlast van dronken mensen op straat: Leiden Stadsdeel Midden % 4% 4% 4% 5% 14% 9% 9% 10% 12% Ervaart zelf veel overlast van horecagelegenheden: Leiden Stadsdeel Midden 2% 3% 1% 3% 2% 8% 7% 3% 8% 5% Bron: Veiligheidsmonitor 21

22 Geweldsincidenten in uitgaansgebied Sinds 2011 registreert de politie direct indien een incident aan horeca gerelateerd is en hoeft er geen speciale selectie meer te worden gemaakt. Dit betreft horeca-gerelateerd geweld, ongeacht tijd en plaats. Dit heet de Blue Spot Monitor. Hieronder eerst de ontwikkeling in de tijd en vervolgens een kaartje met de locaties van het horecagerelateerd geweld in Geweldsincidenten in het uitgaansgebied, Blue Spot Monitor Bron: Politie-eenheid Den Haag Veilige evenementen Leiden is een stad met veel evenementen, groot en klein. Aan de ene kant dragen ze bij aan een levendige stad en trekken hiermee bezoekers van binnen en buiten de gemeente. Aan de andere kant kunnen met name de bewoners hier ook hinder van ondervinden. En het is van groot belang de veiligheid van het publiek te waarborgen. Om meer inzicht in dit onderwerp te krijgen is sinds 2011 in Leiden een extra vragenblok opgenomen in de Veiligheidsmonitor. 68% van de Leidenaren staat positief tegenover evenementen. Circa 2% is negatief hierover. In stadsdeel Midden, waar de meeste grote evenementen plaatsvinden, staat 63% positief tegenover evenementen. De overlast verschilt nogal per stadsdeel. Gemiddeld in Leiden ervaart 26% overlast. Dit is als volgt onderverdeeld: 3% van alle Leidenaren ervaart veel overlast, 14% ervaart soms overlast en 9% zelden. In stadsdeel Midden is dit het hoogst (49% heeft overlast, 9% vaak), in stadsdeel West het laagst met 13%. 22

23 % inwoners dat overlast heeft van evenementen en dat er positief tegenover staat Leiden 3% 26% 68% Stadsdeel West 0% 13% 76% Stadsdeel Zuid 2% 18% 66% Stadsdeel Noord 1% 23% 67% Stadsdeel Midden 9% 49% 63% Veel overlast van evenementen Overlast Positief over evenementen Bron: Veiligheidsmonitor 2016 Met name de grotere evenementen zorgen voor de overlast: 62% van de mensen die wel eens overlast hebben heeft vooral daarvan overlast. De belangrijkste vorm van overlast is geluidsoverlast van het evenement zelf (50% van de mensen die overlast hebben). Vormen van overlast van evenementen waar men het meest last van heeft (men mocht max. 2 vormen van overlast aangeven) Leiden Geluidsoverlast van het evenement zelf 52% 56% 55% 54% 50% Bereikbaarheid van woningen, winkels enz. 36% 31% 39% 41% 40% Lawaai van (dronken) mensen 39% 37% 32% 35% 35% Vernieling en vervuiling 17% 20% 23% 20% 24% Parkeeroverlast / verkeersdrukte 12% 23% 14% 18% 15% Anders (wildplassen, café s, boten etc.) 21% 25% 11% 14% 13% Openbaar vervoer ontregeld 9% 10% 19% 9% 13% Bron: Veiligheidsmonitor De politie registreert (geluids)overlast-incidenten rondom evenementen. Dit is sinds 2013 vrij stabiel. Aantal (geluids)overlast-incidenten rondom evenementen Bron: Politie-eenheid Den Haag 23

24 2. Jeugd en veiligheid In dit hoofdstuk gaan we in op overlast gevende jeugd en op jeugdcriminaliteit. 2.1 Overlast gevende jeugd In 2016 waren er incidenten van overlast gevende jeugd. Dit aantal is vergelijkbaar met aantal incidenten overlast door jeugd Bron: Politie-eenheid Den Haag N.B. de definitie van incidenten jeugdoverlast is van 2013 op 2014 veranderd. Er vallen nu meer soorten incidenten onder (zoals vuurwerkoverlast). Jongerenoverlast is samen met overlast van dronken mensen en van buurtbewoners het meest voorkomende buurtprobleem. In Leiden geeft 44% aan dat het wel eens voorkomt dat jongeren rondhangen in de buurt. Dit is minder dan in 2014 (50%) maar meer dan in 2015 (41%). Dat hoeft echter nog niet te betekenen dat men er ook last van heeft. Het aantal respondenten dat aangeeft zelf veel overlast te ervaren is 6%. De overlast van groepen jongeren varieert sterk per district, en iets per stadsdeel. De ontwikkelingen door de tijd zijn beperkt. Rondhangende jongeren in de buurt: het komt wel voor en veel overlast (2016) Leiden 7% 44% Stadsdeel West Stadsdeel Zuid 2% 9% 44% 43% Stadsdeel Noord 7% 46% Stadsdeel Midden 6% 42% Zelf veel overlast van rondhangende jongeren Rondhangende jongeren komt wel voor Bron: Veiligheidsmonitor

25 2.2 Jeugdcriminaliteit: HALT HALT Hollands Midden Haaglanden (verder HALT HMH) geeft preventieve voorlichting, training, advies en ondersteuning op het gebied van jeugdcriminaliteit. Ook voert HALT HMH lokaal preventieve projecten uit. Door middel van de HALT-afdoening (pedagogische straf zoveel mogelijk gekoppeld aan het delict, geen strafblad) werkt HALT HMH repressief tegen de jeugdcriminaliteit. In Leiden lag het totale aantal doorverwijzingen (i.p.v van vervolging OM naar HALT) in 2015 op 117 (86 jongens en 31 meisjes), een daling ten opzichte van Van de 162 HALT-doorverwijzingen in 2014 zijn er inmiddels 139 positief afgerond. De overige werden niet in behandeling genomen (5) of negatief afgerond (18). Negatief afgeronde doorverwijzingen komen alsnog bij het OM. De meeste jongeren die zijn doorverwezen zijn 15 jaar. De grafiek laat zien dat in 2015 vooral minder jongeren vanaf 14 jaar zijn doorverwezen. HALT- doorverwijzingen naar leeftijd jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar 17 jaar 18 jaar en ouder Bron: Jaaroverzicht HALT De meeste jongeren (29) werden doorverwezen na baldadigheid, gevolgd door vermogensdelicten. Delict waarvoor jongeren zijn doorverwezen naar HALT Baldadigheid Vermogensdelicten Vernieling Openbare orde Schoolverzuim Vuurwerkovertredingen Overig Bron: Jaaroverzicht HALT N.B. De jaarcijfers van bureau HALT van 2016 zijn op het moment van verschijnen nog niet beschikbaar 25

26 3. Fysieke veiligheid Fysieke veiligheid omvat brandveiligheid, voorbereiding op rampenbestrijding en externe veiligheid. Rampenbestrijding en crisisbeheersing is binnen de fysieke veiligheid een speerpunt in het Leidse veiligheidsbeleid. 3.1 Brandveiligheid In de regio Hollands Midden is sinds 2011 om het jaar een vragenblok aan de Veiligheidsmonitor toegevoegd over de brandweer en brandveiligheid. De meest recente cijfers zijn dus van % van de inwoners maakt zich (soms of regelmatig) zorgen over brandveiligheid, 68% zelden of nooit. Vooral thuis (80% van degenen die zich wel eens zorgen maakt ) en tijdens het uitgaan (33%). 86% beoordeelt de eigen woning als redelijk tot zeer veilig, 8% als nogal onveilig. Er is gevraagd wat men doet om de brandveiligheid in de woning te verbeteren. Het controleren of alles uit is als men weggaat en voorzichtig zijn met vuur zijn het vaakst genoemd, gevolgd door het bezit van een rookmelder. 18% heeft behoefte aan informatie over brandveiligheid in de woning. Wat doet de Leidenaar om brandveiligheid in de woning te vergroten? controleren of gas, t.v. en vuur uit zijn voorzichtig met vuur rookmelder brandblusser vervangen/reinigen filter afzuigkap branddeken schoorsteen/installaties laten vluchtplan/vluchtroute brandtrap/ladder niets 4% 7% 31% 28% 24% 18% 15% 68% 76% 74% Bron: Veiligheidsmonitor 2015 Cijfers over branden komen zowel via de politie als via de brandweer. De brandweer redeneert vanuit hulpverlening en de brandweer registreert daarom, hoe vreemd het ook mag lijken, geen brandstichtingen. Wel registreert ze het aantal brandmeldingen. De politie redeneert vanuit opsporing. Daarom is brandstichting vooral voor de politie van belang en registreert ze dat wel. Daarmee liggen de werkvelden en ook de informatieverstrekking uit elkaar. De politie registreerde in brandstichtingen. Dit is weer het niveau van voor Ook registreerde ze 239 branden, in 2016 waren dat er ongeveer evenveel. Het zijn er ook ongeveer evenveel als de brandweer registreerde (zie hieronder). 26

27 Aantal misdrijven brandstichting, geregistreerd door de politie Bron: Politie-eenheid den Haag De brandweer registreerde in incidenten binnen de gemeente Leiden. Dat is ruim 100 minder dan in 2015 en In de hele regio waren er incidenten waar de brandweer bij betrokken was. Natuurlijk werden er ook branden geregistreerd (243). Dit zijn er 10 minder dan het jaar er voor. Incidenten door brandweer geregistreerd Totaal aantal incidenten in de regio Doden bij brand (regio) Gewonden bij brand (regio) Redding van mensen (regio) Totaal aantal incidenten binnen de gemeente Leiden waarvan: Openbaar Meldsysteem Dienstverlening Brand Ongeval Bron: Brandweer Hollands Midden De brandweer verantwoordt zich naar de gemeenten toe o.a. met hun activiteiten op het gebied van risicobeheersing. Risicobeheersing Toezicht houden Adviesaanvragen evenementenvergunningen Adviesaanvragen WABO Adviesaanvragen overig Brandveiligheidseducatie Bezwaarschriften op brandweeradviezen Bron: Brandweer Hollands Midden 27

28 De activiteit toezicht houden in bovenstaande tabel behoeft wellicht een nadere toelichting. Het betreft voornamelijk toezicht op gebouwen met een verhoogd risico (kans op slachtoffers bij brand), zoals zorginstellingen, kinderdagverblijven, basisscholen en kamerverhuur. Het getal 906 geeft aan dat er 906 controles zijn geweest. De stijging heeft onder andere te maken met efficiency en het feit dat tijdens controles minder gebreken worden geconstateerd. 3.2 Rampenbestrijding en externe veiligheid Bij dit thema staan de risico s in de woonomgeving centraal. Dat kunnen zowel risico s dichtbij huis als ook wat verder weg zijn. Ook dit vragenblok komt om het jaar aan bod in de Veiligheidsmonitor, net als de vragen over brandveiligheid. De meest recente gegevens zijn dan ook van Er is aan de inwoners van Leiden gevraagd van welke risico s men denkt dat de kans groot is dat ze zich voor zullen doen. Het meest genoemd worden de uitval van de nutsvoorzieningen (door 27% genoemd) en van telecommunicatie en ICT (eveneens 27%). 68% maakt zich echter zelden of nooit zorgen over risico s in de woonomgeving, 29% soms en 3% regelmatig. De mensen die zich wel eens zorgen maken doen dat vooral (64% van hen) omdat ze zelf geen invloed hebben op de risico s in de buurt, 24% is er onvoldoende mee bekend en 25% zegt dat ze niet (precies) weten wat ze moeten doen als er iets gebeurt. Al deze percentages zijn nagenoeg gelijk aan Van welke risico s denkt u dat de kans groot is dat ze zich voordoen? Uitval van nutsvoorzieningen 39% 27% Uitval van telecommunicatie, ICT 31% 27% Extreem weer en overstromingen 24% 23% Druk bezochte evenementen 23% 19% Bedreiging van de volksgezondheid (grieppandemie enz.) 18% 13% Grote brand 21% 11% Grootschalige verkeersincidenten 16% 11% Transport en opslag van gevaarlijke stoffen 12% 6% Vuurwerkopslag 6% 5% Bron: Veiligheidsmonitor Leiden Mensen wordt geadviseerd om spullen (voorheen werd de term noodpakket gebruikt) in huis te hebben. Dit zijn artikelen waarmee voor een langere periode een noodsituatie kan worden overbrugd zonder hulp van buitenaf. 20% heeft alle spullen in huis 54% heeft een deel van de spullen in huis 25% heeft geen spullen in huis. 55% van de Leidenaren wil geïnformeerd worden over risico s in de woonomgeving en hoe men zich kan voorbereiden op een ramp. Bijna iedereen van hen (95%) wil deze informatie van de gemeente ontvangen. 28% noemt een andere overheidslaag en een zelfde percentage noemt het bedrijf waar het risico zich bevindt. Men ontvangt de informatie bij voorkeur vooral per brief (64%) of (55%) van de gemeente. 28

29 4 Ondermijning (georganiseerde misdaad) De bestuurlijke aanpak van georganiseerde misdaad (illegale handel) is een speerpunt van het Leids veiligheidsbeleid. Hieronder wordt o.a. de hennepteelt, vastgoedfraude, mensenhandel, wapenbezit en computercriminaliteit verstaan. Voor veel activiteiten van de georganiseerde misdaad zijn lokale voorzieningen en netwerken nodig. Zo komen de boven- en onderwereld met elkaar in contact. Hier kan een bestuurlijke aanpak aanvullend werken op een strafrechtelijk onderzoek: de gemeente kan maatregelen nemen om de georganiseerde misdaad te belemmeren in haar activiteiten. Leiden focust zich deze jaren vooral op hennepteelt en vastgoedfraude. De politie registreerde op het terrein van de georganiseerde misdaad de volgende categorieën incidenten: fraude en oplichting, drugshandel, wapenhandel en mensensmokkel. Helaas heeft er een wijziging in de registratie plaatsgevonden in Sinds dat jaar probeert de politie namelijk beter dan voorheen een incident of misdrijf beter toe te wijzen aan de plaats waar het heeft plaatsgevonden en niet aan een plaats waar centraal geregistreerd word. Dit gaat bv. om incidenten in treinen, maar ook, en dat heeft grote gevolgen voor onze monitoring van ondermijning: internetfraude. Fraude met online handel betrof in 2015 nog 11 incidenten, in 2016 was dit 303. Hiermee is dus de vergelijking met voorgaande jaren in deze categorie niet mogelijk. In totaal waren er in incidenten. In 2015 waren dat er 448, in 2014 was dit 537 en in 2013: 522. Aantal incidenten georganiseerde criminaliteit Leiden (fraude & oplichting 2016 niet vergelijkbaar met voorgaande jaren, zie tekst hierboven) Fraude en oplichting Drugshandel Wapenhandel Mensensmokkel Bron: Politie-eenheid Den Haag Hieronder nog een (beperkte) uitsplitsing van incidenten Fraude en oplichting en Drugshandel. De toename van internetfraude komt omdat deze vanaf 2016 wordt toegewezen aan de plaats waar het is gemeld, waar het voorheen alleen landelijk werd geregistreerd. Aantal incidenten georganiseerde criminaliteit Leiden Totaal georganiseerde criminaliteit Fraude en oplichting Waarvan internetfraude Drugshandel Waarvan: Bezit, handel en vervaardigen softdrugs Bezit, handel en vervaardigen harddrugs Wapenhandel Mensensmokkel Bron: Politie-eenheid Den Haag 29

30 5 Bereidheid tot melding en aangifte Mensen kunnen allerlei redenen hebben om al dan niet melding te maken of aangifte te doen van een incident of misdrijf. Daarbij speelt een kosten-batenanalyse mee (moeite die het kost versus wat het mogelijk oplevert), plichtsgevoel, verzekering enz. In onderstaande grafieken staat van een aantal soorten delicten het percentage dat is gemeld en waarvan aangifte is gedaan op basis van de melding van respondenten van de Veiligheidsmonitor. Het totaal is zowel van Nederland (blauw) als van Leiden (grijs) weergegeven, de rest alleen van Leiden. In Nederland is de ontwikkeling veel stabieler. Dat kan heel goed komen omdat het aantal respondenten voor Leiden, zeker in de even jaren, een stuk lager is waardoor de marges groter zijn. Uit de grafieken komt een beeld naar voren van een dalende bereidheid tot melding en aangifte, met name in Leiden. Ook zien we behoorlijke verschillen tussen de verschillende soorten delicten. % van de ondervonden delicten die gemeld zijn bij de politie, % 50% 40% 30% 20% 10% 0% 34% 28% 22% Totaal excl. cybercrime (Ned.) Totaal excl. cybercrime (Leiden) Vermogensdelicten (Leiden) Vernielingen (Leiden) Cybercrime (Leiden) Bron: Veiligheidsmonitor Leiden % van de ondervonden delicten waarvan aangifte is gedaan bij de politie, % 40% 30% 20% 10% 0% 25% 20% 18% 14% Totaal excl. cybercrime (Ned.) Totaal excl. cybercrime (Leiden) Vermogensdelicten (Leiden) Vernielingen (Leiden) Cybercrime (Leiden) Bron: Veiligheidsmonitor Leiden Op langere termijn (vanaf 2005) werd er landelijk wel een daling geconstateerd en deze was aanleiding voor in elk geval twee onderzoeken:door het CBS en door het WODC. Beide zijn gebaseerd op de gegevens van de Veiligheidsmonitor. Bij het WODC is het onderzoek wat meer gericht geweest op de methodische kant. Hieronder worden de conclusies van deze onderzoeken weergegeven. 30

31 CBS: Melding en aangifte van veel voorkomende criminaliteit Het CBS heeft onderzoek gedaan naar melding en aangifte van verschillende soorten misdrijven, gebaseerd op de Veiligheidsmonitor vanaf Zij concludeert een daling van de meldings- en aangiftebereidheid, en trekt daarnaast nog een aantal andere conclusies. De volgende afbeeldingen uit het rapport van het CBS laat duidelijk van een aantal categorieën traditionele en cybercriminaliteit de onderlinge verschillen in meldingen en aangiften zien. Inbraak wordt het meest gemeld, vandalisme het minst. Ook de meeste vormen van cybercrime (met uitzondering van identitietsfraude) worden weinig gemeld. Melding en aangifte traditionele criminaliteit naar delictsoort, 2015 Melding en aangifte cybercrime naar delictsoort, 2015 Bron: Melding en aangifte van veelvoorkomende criminaliteit, CBS, oktober

32 Melding en aangifte traditionele criminaliteit De meldings- en aangiftebereidheid van veelvoorkomende traditionele criminaliteit zoals gewelds-, vermogens- en vandalismedelicten is relatief laag: bijna twee derde van alle delicten wordt niet bij de politie gemeld en bijna drie kwart wordt niet aangeven. Er is dus sprake van een groot dark number van criminaliteit dat buiten de politieregistratie blijft. De meldings- en aangiftebereidheid van traditionele criminaliteit verschilt naar soort delict. Vermogensdelicten worden het meest gemeld en aangegeven; vandalismedelicten het minst. De meldings- en aangiftebereidheid van traditionele criminaliteit laat op de lange termijn ( ) een dalende trend zien. Het sterkst is de afname bij vandalismedelicten. Op de korte termijn (sinds 2012) is de meldings- en aangiftebereid van traditionele criminaliteit niet veranderd, met uitzondering van de daling bij vandalisme. De meldings- en aangiftebereidheid van traditionele criminaliteit verschilt relatief weinig naar persoonskenmerken, behalve naar leeftijd. Ook zijn er weinig verschillen naar stedelijkheidsgraad en regio. De redenen/motieven om ondervonden criminaliteit wel of niet bij de politie te melden verschillen sterk naar soort delict. De tevredenheid van de burger over contacten met de politie vanwege melding en aangifte is op de lange termijn ( ) toegenomen. Op de korte termijn, sinds 2012, is deze niet veranderd. Melding en aangifte cybercrime De meldings- en aangiftebereid van cybercrime is lager dan die van traditionele criminaliteit. Grofweg 9 op de 10 cybercrimedelicten worden niet bij de politie gemeld en aangegeven. De meldings- en aangiftebereidheid van cybercrime bij de politie verschilt naar soort delict. Koop- en verkoopfraude wordt het meest gemeld en aangegeven; hacken het minst. De meldings- en aangiftebereidheid van cybercrime bij de politie is sinds 2012 niet wezenlijk veranderd. Alleen hacken wordt minder gemeld dan enkele jaren geleden. Aangiften van cybercrime via internet zijn iets toegenomen. Cybercrime wordt meer bij andere instanties dan bij de politie gemeld. In totaal wordt ruim een kwart van alle cybercrimedelicten gemeld, dus bij de politie en/of andere instanties samen. De meldingsbereidheid van cybercrime bij andere instanties is gedaald tussen 2012 en Vooral het percentage meldingen van identiteitsfraude bij banken of andere financiële instellingen is afgenomen. De meldings- en aangiftebereidheid van cybercrime bij de politie verschilt niet naar persoonskenmerken, stedelijkheidsgraad en regio. Het melden van cybercrime bij andere instanties verschilt vooral naar leeftijd. (ron: Melding en aangifte van veelvoorkomende criminaliteit, CBS, oktober 2016): WODC: Melding en aangifte van veel voorkomende criminaliteit Het ministerie van Veiligheid en Justitite gaf het WODC opdracht een onderzoek te doen naar de oorzaken van de daling tussen 2005 en 2015 (gebaseerd op cijfers t/m 2014) te laten onderzoeken. In deze periode is de Veiligheidsmonitor een aantal keren methodisch veranderd. Het WODC trekt een andere conclusie dan het CBS en zegt dat er geen significante daling is geconstateerd in die periode, anders dan door een andere methode van het onderzoek (bron: Aangifte- en meldingsbereidheid, trends en determinanten, WODC, 2016). 32

33 6. Veiligheid in de stadsdelen en wijken Elk jaar is er informatie beschikbaar op stadsdeelniveau. Elders in de rapportage zijn enkele relevante resultaten uitgesplitst naar stadsdeel; dat betreft vooral overlast van bijvoorbeeld horeca, dronken mensen en andere vormen van sociale overlast (zie 1.4). Voor meer relevante informatie meten we om het jaar op wijkniveau: hiervoor zijn uiteraard meer respondenten nodig. In de volgende paragrafen worden eerst kort enkele resultaten op stadsdeelniveau weergegeven, daarna op wijkniveau. Deze gegevens komen uit 2015 omdat alleen in de oneven jaren op wijkniveau wordt gemeten. 6.1 Veiligheid in stadsdelen: rood slechter dan gemiddeld, groen beter Van een aantal onderwerpen lijkt het relevant om ze uit te splitsen naar stadsdelen. Dit zijn dezelfde die terugkomen bij de uitsplitsing naar wijken. Het betreft leefbaarheid, overlast, veiligheidsgevoelens en slachtofferschap. Stadsdeel Midden scoort op een aantal aspecten slechter dan gemiddeld (overlast van evenementen en van dronken mensen, fietsendiefstal en slachtoffer van vernielingen. In Noord heeft men relatief veel last van onveiligheidsgevoelens, en minder van cybercrime. In Zuid zijn (bijna) alle scores beter dan gemiddeld, met vooral minder verkeersoverlast en minder last van evenementen. Voor West geldt in grote lijnen hetzelfde maar daar is wel meer verkeersoverlast (Stevenshof). Leiden Stadsdeel Midden Stadsdeel Noord Stadsdeel Zuid Stadsdeel West Leefbaarheid en overlast Rapportcijfer leefbaarheid 7,5 7,6 7,3 7,5 7,4 Sociale cohesie - schaal 5,9 5,6 5,9 6,0 5,9 Veel overlast van dronken mensen op straat 5% 12% 4% 3% 1% Veel overlast van drugs 4% 6% 5% 2% 2% Veel overlast van rondhangende jongeren 7% 6% 8% 9% 2% Veel overlast van buurtbewoners 6% 8% 4% 6% 5% Veel overlast van horeca 2% 5% 2% 1% 0% Veel verkeersoverlast 26% 29% 27% 21% 31% Wel eens overlast van evenementen 26% 49% 23% 18% 13% Veiligheidsgevoel en slachtofferschap Idee van veel criminaliteit in eigen buurt 8% 9% 12% 6% 4% Rapportcijfer veiligheid in de woonbuurt 7,4 7,5 7,3 7,5 7,4 Voelt zich wel eens onveilig in eigen buurt 17% 15% 24% 15% 13% Voelt zich vaak onveilig in eigen buurt 1% 1% 3% 1% 0% Persoonlijk slachtofferschap (excl. cybercrime) 23% 32% 22% 20% 17% Slachtoffer van cybercrime 12% 15% 7% 11% 14% Slachtoffer woninginbraak 1% 2% 1% 1% 1% Fietsdiefstal 8% 18% 6% 5% 5% Slachtoffer vernielingen 9% 13% 8% 8% 6% Bron: Veiligheidsmonitor

34 6.2 Veiligheid in wijken Om het jaar, in de oneven jaren, geeft de Veiligheidsmonitor resultaten op het niveau van de (tien) wijken in Leiden. Op de volgende bladzijden staat een tabel met een aantal relevante uitslagen op wijkniveau uit De onderwerpen zijn gegroepeerd naar: leefbaarheid, overlast en slachtofferschap van criminaliteit. Bij elk onderwerp is gekeken welke wijken duidelijk afwijken van het Leids gemiddelde. Een groen vakje geeft aan dat de score in positieve zin afwijkt, een rood vakje in negatieve zin. Een aantal wijken kent alleen gemiddelde of positieve scores. Dat zijn Roodenburg en Merenwijk. Als Merenwijk gesplitst zou worden in Slaaghwijk en de rest van de Merenwijk zou Slaaghwijk wel een flink aantal rode scores krijgen. Op het wijkgemiddelde heeft dat wel invloed, maar dus niet zo veel dat het tot slechte scores leidt. Ook de Stevenshof geeft een positief beeld met uitzondering van de verkeersoverlast aldaar. Boerhaave heeft negatieve scores voor cybercrime en overlast van buurtbewoners, hoewel bij de laatste de verschillen vrij beperkt zijn. In de Mors zijn de gevoelens van onveiligheid relatief een stuk groter dan het daadwerkelijke slachtofferschap. In de Binnenstad treffen we vooral duidelijke binnenstadsproblematiek aan: overlast van horeca, dronken mensen op straat, drugs, evenementen en slachtofferschap, waaronder fietsendiefstal. Overigens verschillen Binnenstad-Noord en Zuid wel van elkaar, zoals in de tabel is te zien. Het Stationsdistrict komt behoorlijk goed uit de scores, alleen zijn veel verschillen (op drie na) vaak te klein om groen te worden. Bos- en Gasthuis heeft relatief weinig last van cybercrime en van overlast van evenementen. De sociale cohesie is er vrij laag. Leiden Noord tot slot kenmerkt zich door een wat lager cijfer voor de leefbaarheid van de buurt en wat meer last van rondhangende jongeren. 34

35 35

36 Leiden Binnenstad-Zuid Binnenstad-Noord Stationsdistrict Leiden-Noord Roodenburg Bos- en Gasthuis Mors Boerhaave Merenwijk Stevenshof sdrijven georganiseerde criminaliteit Leiden Leefbaarheid en overlast Rapportcijfer leefbaarheid 7,4 7,9 7,5 7,8 6,9 7,9 7,1 7,3 7,9 7,3 7,2 Sociale cohesie - schaal 5,7 5,6 5,4 5,8 5,6 6,3 5,2 6,0 6,5 6,0 5,5 Veel overlast van dronken mensen op straat 4% 14% 7% 5% 5% 2% 2% 4% 4% 1% 1% Veel overlast van drugs 3% 2% 7% 4,0% 3% 4% 3% 4% 1% 2% 0% Veel overlast van rondhangende jongeren 6% 5% 7% 5% 10% 4% 4% 6% 4% 7% 7% Veel overlast van buurtbewoners 5% 5% 4% 0% 3% 4% 8% 5% 8% 7% 3% Veel overlast van horeca 3% 13% 6% 1% 2% 3% 2% 1% 1% 0% 0% Veel verkeersoverlast 29% 28% 26% 17% 32% 17% 31% 27% 26% 29% 50% Wel eens overlast van evenementen 26% 50% 45% 40% 33% 25% 15% 13% 32% 16% 7% Veiligheidsgevoel en slachtofferschap Idee van veel criminaliteit in eigen buurt Rapportcijfer veiligheid in de woonbuurt Voelt zich wel eens onveilig in eigen buurt Voelt zich vaak onveilig in eigen buurt Persoonlijk slachtofferschap (excl. cybercrime) 10 4% 9% 7% 12% 6% 12% 17% 5% 10% 13% 7,2 7,7 7,3 7,6 6,9 7,7 7,1 6,9 7,7 7,1 6,9 17% 13% 16% 17% 16% 10% 20% 23% 16% 22% 21% 2% 0% 0% 1% 1% 2% 5% 2% 2% 2% 1% 20% 28% 27% 21% 24% 22% 16% 16% 21% 18% 14% Slachtoffer van cybercrime 11% 12% 9% 13% 8% 13% 15% 6% 20% 12% 10% Slachtoffer woninginbraak 2% 2% 1% 1% 2% 2% 3% 2% 1% 3% 3% Fietsdiefstal 7% 13% 11% 8% 9% 6% 4% 3% 6% 7% 3% Slachtoffer vernielingen 8% 13% 10% 13% 6% 11% 6% 9% 8% 7% 3% Bron: Veiligheidsmonitor

37 7. Leiden vergeleken met de gemeenten Zoals in de inleiding vermeld vergelijken we Leiden op een aantal aspecten met de individuele gemeenten die samen de groep vormen. Dit zijn 52 gemeenten, waaronder inmiddels een klein aantal plattelandsgemeenten door gemeentelijke herindelingen. De gekozen aspecten zijn voor Leiden van belang. Op aanvraag kunnen uiteraard ook andere vergelijkingen worden gemaakt. Op de volgende bladzijden vindt u de tabellen. Steeds is Leiden oranje weergegeven, het gemiddelde van de gemeenten donkerpaars en het gemiddelde van Nederland lichtpaars. Op alle weergegeven aspecten is zichtbaar dat Nederland beter scoort dan het gemiddelde van de gemeenten. Slachtofferschap en gevoelens van (on)veiligheid. Met 31% slachtofferschap (inclusief cybercrime) scoort Leiden iets minder gunstig dan het gemiddelde van de gemeenten. Het gemiddelde van Nederland ligt een stuk lager. Dat komt omdat veel vormen van criminaliteit in (grotere) steden meer voorkomen dan in kleinere gemeenten. In het totaalcijfer van slachtofferschap is ook slachtofferschap van fietsendiefstal meegeteld. De ranglijst wordt aangevoerd door gemeenten met veel studenten, Leiden staat met 8% op de vijfde plaats, het Nederlandse gemiddelde is 6%. Als je fietsendiefstal niet meerekent in het totaalcijfer van slachtofferschap, scoort Leiden gelijk aan het gemiddelde van de gemeenten. De gevoelens van (on)veiligheid wordt als een belangrijke indicator gezien. Deze wordt gemeten zowel in de buurt als in het algemeen. Ook wordt naar de frequentie gevraagd. Op alle indicatoren scoort Leiden goed: (ruim) onder het gemiddelde van de steden. dat is dus gunstig. Overlast Desociale overlast komt als geheel in beeld. Hier scoort Leiden vrij gemiddeld. Hieronder worden de volgende vormen van overlast verstaan: dronken mensen op straat rondhangende jongeren drugs (handel en gebruik) overlast van buurtbewoners lastigvallen van mensen op straat. Ook is de hinder van horeca en van dronken mensen samen in één grafiek geplaatst. Het gaat er dan om of het voorkomt. Er is gesorteerd op dronken mensen op straat. Hier scoort Leiden niet goed op: een vijfde plaats na Groningen, Delft, Amsterdam en Schiedam. Studenten en toeristen lijken hier bepalende factoren. Overlast van horeca lijkt is in Leiden niet duidelijk slechter dan in andere steden: de uitkomsten hiervan liggen veel dichter bij elkaar. Ook is gekeken naar rommel op straat: gesorteerd naar of het voorkomt scoort Leiden slecht: 4 e plaats van boven na Amsterdam, Vlaardingen en Schiedam. Zouden we sorteren op of het veel voorkomt, dan staan er 13 gemeenten boven Leiden. 37

38 Slachtofferschap, totaal Inclusief en exclusief cybercrime Amsterdam Utrecht Gouda Rotterdam Groningen Haarlem Leiden s-hertogenbosch Eindhoven Den Haag Alkmaar Hoorn Gem gem. Delft Tilburg Leeuwarden Enschede Venlo Nissewaard Sittard-Geleen Vlaardingen Hilversum Lelystad Leidschendam-Voorburg Amstelveen Maastricht Zaanstad Roosendaal Arnhem Schiedam Nijmegen Zwolle Breda Heerlen Amersfoort Nederland Almere Helmond Haarlemmermeer Súdwest-Fryslân Westland Deventer Alphen aan den Rijn Zoetermeer Ede Dordrecht Purmerend Oss Apeldoorn Emmen Almelo Hengelo 23% 25% 29% 31% Persoonlijk slachtofferschap traditioneel en cybercrime totaal Persoonlijk slachtofferschap traditioneel totaal % 10% 20% 30% 40% Bron: Veiligheidsmonitor

39 Slachtofferschap exclusief fietsdiefstal in- en exclusief cybercrime Gouda Nissewaard Amsterdam Den Bosch Alkmaar Rotterdam Hoorn Utrecht Haarlem Roosendaal Eindhoven Amersfoort Venlo Amstelveen Sittard-Geleen Enschede Den Haag Zaanstad Haarlemmermeer Zwolle GEMEENTEN Heerlen LEIDEN Leidschendam-Voorburg Vlaardingen Lelystad Hilversum Westland Almere Maastricht Súdwest-Fryslân Tilburg Arnhem NEDERLAND Alphen aan den Rijn Schiedam Deventer Leeuwarden Emmen Ede Apeldoorn Dordrecht Delft Zoetermeer Purmerend Groningen Helmond Nijmegen Oss Breda Hengelo Almelo 15% % 10% 20% 23% 23% 21% incl. cybercrime excl. cybercrime Bron: Veiligheidsmonitor 2016 (Schatting, de gegevens om het precies te berekenen zijn niet beschikbaar) 39

40 Fietsendiefstal Sociale overlast, totaal Groningen Amsterdam Utrecht Delft Leiden Leeuwarden Rotterdam Breda Tilburg Den Haag Nijmegen Eindhoven Haarlem Gem gem. Schiedam Maastricht Arnhem Helmond Enschede Vlaardingen Hilversum s-hertogenbosch Lelystad Leidschendam-Voorburg Gouda Hoorn Venlo Sittard-Geleen Nederland Alkmaar Zoetermeer Zaanstad Amstelveen Deventer Almere Zwolle Almelo Ede Dordrecht Heerlen Oss Súdwest-Fryslân Alphen aan den Rijn Purmerend Westland Hengelo Roosendaal Amersfoort Apeldoorn Nissewaard Haarlemmermeer Emmen 4% 6% 8% Schiedam Rotterdam Roosendaal Amsterdam Maastricht Heerlen Den Haag Utrecht Venlo Sittard-Geleen Gouda Leeuwarden Tilburg Zoetermeer Gem gem. Zaanstad Nijmegen Groningen Almere Leiden Alkmaar Hoorn Arnhem Enschede Hilversum Haarlem s-hertogenbosch Eindhoven Vlaardingen Dordrecht Lelystad Delft Deventer Nissewaard Nederland Amersfoort Hengelo Súdwest-Fryslân Helmond Purmerend Apeldoorn Almelo Emmen Breda Alphen aan den Rijn Haarlemmermeer Ede Leidschendam-Voorburg Zwolle Westland Oss Amstelveen 12% 16% 15% % 10% 2 % 10% 20% 30% 40

41 Voelt zich wel eens en vaak onveilig in de eigen buurt Voelt zich wel eens en vaak onveilig in het algemeen Schiedam Rotterdam Roosendaal Vlaardingen Sittard-Geleen Den Haag Amsterdam Utrecht Eindhoven Heerlen Venlo Gouda Maastricht Tilburg Nijmegen Hilversum Leeuwarden Arnhem Nissewaard Gem gem. Almere Zoetermeer Alkmaar Breda Almelo Helmond s-hertogenbosch Lelystad Enschede Dordrecht Delft Haarlem Emmen Zaanstad Groningen Leiden Nederland Hoorn Ede Amersfoort Apeldoorn Oss Haarlemmermeer Deventer Amstelveen Zwolle Alphen aan den Rijn Leidschendam-Voorburg Hengelo Westland Purmerend Súdwest-Fryslân 17% 16% 21% Voelt zich vaak onveilig in eigen buurt Voelt zich wel eens onveilig in eigen buurt % 10% 20% 30% 40% Gouda Schiedam Almere Rotterdam Heerlen Roosendaal Utrecht Lelystad Tilburg Nijmegen Vlaardingen Sittard-Geleen Amsterdam Groningen Maastricht s-hertogenbosch Leidschendam-Voorburg Den Haag Venlo Nissewaard Helmond Gem gem. Enschede Amersfoort Breda Hoorn Leiden Arnhem Zoetermeer Eindhoven Apeldoorn Zwolle Zaanstad Haarlem Amstelveen Alkmaar Delft Leeuwarden Haarlemmermeer Nederland Hilversum Deventer Alphen aan den Rijn Dordrecht Almelo Ede Hengelo Oss Emmen Westland Purmerend Súdwest-Fryslân 38% 35% 39% Voelt zich vaak onveilig in het algemeen Voelt zich wel eens onveilig in het algemeen % 10% 20% 30% 40% 50% Bron: Veiligheidsmonitor

42 Rommel op straat: komt voor en veel overlast Hinder door horeca en dronken mensen komt voor Amsterdam Vlaardingen Schiedam Leiden Rotterdam Haarlem Zaanstad Tilburg Den Haag Utrecht Almere Groningen Heerlen Nissewaard Dordrecht Venlo Delft Gem Arnhem Roosendaal Maastricht Nijmegen Leeuwarden Sittard-Geleen Zoetermeer Deventer Breda Enschede s-hertogenbosch Eindhoven Purmerend Hilversum Helmond Gouda Alphen aan den Apeldoorn Zwolle Almelo Nederland Hoorn Amersfoort Ede Oss Haarlemmermeer Hengelo Lelystad Alkmaar Westland Amstelveen Emmen Leidschendam- Súdwest-Fryslân 54% 63% 70% Veel overlast van rommel op straat Rommel op straat komt voor Groningen Delft Amsterdam Schiedam Leiden Rotterdam Den Haag Leeuwarden Utrecht Heerlen Tilburg Maastricht Eindhoven Dordrecht Nijmegen Vlaardingen Gem gem. Alkmaar s-hertogenbosch Arnhem Roosendaal Enschede Breda Hilversum Almelo Hoorn Ede Haarlem Sittard-Geleen Venlo Helmond Súdwest-Fryslân Zaanstad Hengelo Nederland Purmerend Lelystad Deventer Apeldoorn Emmen Gouda Zwolle Westland Alphen aan den Rijn Amersfoort Zoetermeer Almere Nissewaard Leidschendam- Amstelveen Oss Haarlemmermeer 26% 31% 39% Dronken mensen op straat komt voor Hinder door horeca komt voor Bron: Veiligheidsmonitor

43 Bijlage 1 Artikel over SCP rapport Achtervolgd door angst (2017) 43