Programmabegroting 2012 2015

Programmabegroting 2012 2015 11 oktober 2011

INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 1 2 FINANCIËLE POSITIE... 5 3 PROGRAMMAPLAN... 13 3.1 Bestuur...15 3.2 Openbare orde en veiligheid...17 3.3 Beheer en leefomgeving...21 3.4 Cultuur...29 3.5 Jeugd...33 3.6 Onderwijs...35 3.7 Sport...41 3.8 Participatie, zorg en inkomen...45 3.9 Duurzame ruimtelijke ontwikkeling...55 3.10 Economische ontwikkeling...65 3.11 Dienstverlening...69 3.12 Financiën en bedrijfsvoering...73 4 IMPULSEN... 85 5 PARAGRAFEN... 89 5.1 Grondbeleid...91 5.2 Bedrijfsvoering...98 5.3 Verbonden partijen...101 5.4 Financiering...103 5.5 Lokale heffingen...106 5.6 Weerstandsvermogen...109 5.7 Subsidiebeleid...114 5.8 Onderhoud kapitaalgoederen...115 6 INVESTERINGSAGENDA... 119 6.1 Bevolkingsvolgende voorzieningen...122 6.2 Actualisatie beschikbare ruimte GIP...126

1 Inleiding

Deze programmabegroting lig in lijn met de voorstellen en afspraken die het college van B&W heeft gemaakt met de Raad bij de bespreking van de Voorjaarsnota. Toen zijn enkele ingrijpende beslissingen genomen die hun weerslag hebben op de jaren 2012 2015. Bij deze begroting presenteren wij nu ook een MPGA op hoofdlijnen. Dit document omvat een samenhangend pakket aan maatregelen om te komen tot een actuele bijstelling van de grondexploitaties. Op basis van discussie hierover kan een weloverwogen besluit worden genomen. U ontvangt dan bij de Jaarrekening 2011 een geactualiseerd MPGA. Zwaar economisch tij Dit is een begroting in onzekere tijden, die op diverse beleidsterreinen grote veranderingen inzet. Het versomberde meerjarenperspectief 2012 2015 maakt ons nog meer bewust van de context waarin wij opereren; de consequenties van de mondiale financieel economische crisis zijn op gemeentelijk niveau zichtbaar en tastbaar. Dachten we in 2009 nog dat in 2012 de crisis op z n hoogtepunt zou zijn, vandaag de dag concluderen we dat de scenario s weer kunnen veranderen. De programmabegroting brengt dus op diverse terreinen de noodzaak van bezuinigen nog scherper in beeld. De economische omstandigheden zijn sinds de bespreking van de Voorjaarsnota niet verbeterd. Dat merken we aan het grotere beroep dat op sociale vangnetten wordt gedaan; de instroom in de bijstand en het beroep op de bijzondere bijstand zijn groter dan geraamd. Ook de teruglopende bouwactiviteiten, hoewel minder sterk dan in vele andere gemeenten in Nederland, zorgt voor minder opbrengsten uit bouwleges en legt een grotere druk op de grondexploitaties. Daarentegen zijn de verwachte inkomsten uit het gemeentefonds bij de start van dit college realistisch ingeschat. De tegenvallers kunnen we gelukkig nog steeds opvangen in onze begroting. Blijven investeren We zijn nog steeds in staat te investeren in onze stad. We zien dat als bewijs van een gezond begrotingsbeleid. De impulsen op de vitale terreinen van veiligheid, economie en onderwijs blijven overeind. Dit betreft de aanpak van zwakke scholen, het economisch offensief om meer werkgelegenheid te creëren en de impuls om met beter toezicht en handhaving de veiligheid te verbeteren. Daarnaast maken we de keuze om structureel geld te reserveren voor veiligheid in verband met het wegvallen van de zogenaamde Van Montfrans middelen. Mede dankzij Rijk en provincie kunnen we de komende jaren veel investeren in onze binnenstedelijke bereikbaarheid. Er is de komende jaren meer dan 120 miljoen beschikbaar om wegeninfrastructuur voor fietsers, automobilisten en het openbaar vervoer te verbeteren: de Hogering, de Waterlandseweg, een nieuwe verbinding tussen Nobelhorst en Almere Haven alsmede verbeteringen aan diverse busbanen zijn onderdeel van het VSBA. Lagere lokale lasten De lokale lasten gaan omlaag. Door de bereidheid van Almeerders het afval goed te scheiden, is het project Mijn afval maakt winst in de letterlijke betekenis van het woord zeer succesvol. Dat is niet alleen een verbetering voor het milieu. Dit resulteert ook in een fikse, reële verlaging van de afvalstoffenheffing. Inspelen op nieuwe uitdagingen Om de grondexploitaties gezond te maken en te houden ontvangt u een samenhangend pakket aan structurele maatregelen. Mede hierdoor kan een eerder ingestelde risicobuffer deels vrijvallen ten behoeve van de meerjarenbegroting. Dat maakt ons minder afhankelijk van de marktrentes en tegelijkertijd worden deze gelden gereserveerd voor de toekomst. Maar door de veranderende woningmarktomstandigheden is het ook noodzakelijk om extra aandacht te besteden aan kavelverkopen voor huizen en ondernemingen. We kunnen middelen aanwenden om deze voor Almere essentiële overheidstaak te borgen en zelfs door te ontwikkelen. Programmabegroting 2012 2015 pag. 3

Van woord naar daad Stond 2011 in het teken van voorbereiding en besluitvorming over de bezuinigingen, in 2012 komen wij van voornemens naar uitvoering. Van woord naar daad. De daadwerkelijke realisatie is een belangrijk moment in onze opgave; elke niet gehaalde bezuiniging, resulteert immers in een nieuwe tegenvaller die vervolgens moet worden opgevangen. Dat zou kunnen leiden tot nieuwe bezuinigingsvoorstellen. Het monitoren van de ombuigingen en daarmee het voorkomen van die situatie is een belangrijk speerpunt voor 2012 en de volgende jaren. Vanaf 2012 wordt de Gemeenteraad daar systematisch van op de hoogte gesteld. 2012 wordt een belangrijk overgangsjaar. Dat geldt zeker ook voor de gemeentelijke organisatie. Aan de ene kant is er minder werk als gevolg van bezuinigingen, maar aan de andere kant komt er, bijvoorbeeld met de decentralisatie van rijkstaken, werk naar ons toe. Vanuit goed werkgeverschap ligt de komende jaren de focus om mensen van werk naar werk te begeleiden. Het college vindt het belangrijk om waar mogelijk nieuwe kansen en nieuw perspectief te bieden aan eigen medewerkers. Het college heeft er vertrouwen in dat door de combinatie van de gemaakte keuzes, de inzet van de medewerkers, de samenwerking met maatschappelijke partners en de steun van de Gemeenteraad, Almere goed door deze zware economische tijden heen komt. Koers bepalen en koers houden is het devies. pag. 4 Programmabegroting 2012 2015

2 Financiële positie

Begroting dicht bij actualiteit Zoals afgesproken bij de start van dit college verschijnt de begroting weer als gebruikelijk na de zomer en niet meer in het voorjaar. In dit document bieden wij u een zo actueel mogelijk beeld van de financiële positie van de Gemeente Almere. Dat is van groot belang waar het de ontvangsten van het Rijk betreft. De uitkomsten van de Septembercirculaire zijn vertaald naar de ramingen van het gemeentefonds. Eenzelfde actualiteit geldt voor de ramingen met betrekking tot de Wet Werk en Bijstand. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft op 30 september de budgetten voor 2011 en 2012 gepubliceerd. Ondanks dat kunnen we u niet garanderen dat komend jaar alles volgens deze inzichten verloopt. Daarvoor zijn de ontwikkelingen binnen en buiten de gemeente te onvoorspelbaar. Financiële positie De financiële positie van onze gemeente wordt overschaduwd door gevolgen van de economische crisis. De huizen en kantorenmarkt zit op slot. Dit zien we niet alleen terug bij onze grondexploitaties, maar bijvoorbeeld ook bij de opbrengst uit leges voor omgevingsvergunningen (bouwleges). Deze opbrengst is in twee jaar tijd meer dan gehalveerd: van 10 miljoen naar ongeveer 4 miljoen. De economische crisis werkt ook door in het sociaal domein. De uitgaven voor bijstandsverlening zijn enorm opgelopen. In 2011 verwachten wij een tekort van bijna 25% van de gebundelde doeluitkering. Het tekort bedraagt 15 miljoen. Het kabinet heeft een vangnet gecreëerd, waardoor het eigen risico van gemeenten beperkt wordt tot 10% van de gebundelde uitkering (circa 6 miljoen). Dat beperkt het financiële probleem. Maar ook de lasten van de bijzondere bijstand en de uitvoering van de bijstand nemen sterk toe. Dat vindt zijn weerslag in deze begroting. We hebben vanuit de algemene middelen veel moeten inzetten om grondexploitatie en bouwgerelateerde aspecten op te vangen. Daarnaast zijn ook de tekorten op het sociaal domein toegenomen. We zijn er ondanks deze moeilijke omstandigheden in geslaagd om met een sluitende meerjarenbegroting te presenteren. Dit laat echter onverlet dat de marges de komende jaren smal zijn. Nieuwe tegenvallers zullen leiden tot additionele bezuinigingen. Voor de komende jaren is het belangrijk dat de voorgenomen bezuinigingen daadwerkelijk worden gerealiseerd. Om dit continu te bewaken en inzichtelijk te maken hebben we een speciale monitor opgezet. Bij de Voorjaarsnota zullen wij hierover voor het eerst rapporteren. Decentralisatie Naast de economische situatie wordt ons financieel perspectief ook sterk bepaald door een aantal omvangrijke decentralisatie operaties. Het rijk gaat de komende jaren taken overhevelen van jeugdzorg en dagbesteding en begeleiding van de AWBZ. Hiermee zijn landelijk honderden miljoenen gemoeid. Het biedt gemeenten kansen voor meer integratie van beleid; maar er kleven ook risico s aan. De decentralisaties worden immers gecombineerd met bezuinigingen op de beschikbare budgetten. Hoe de decentralisaties werkelijk gaan uitpakken, zal in de aanloop naar de volgende begroting duidelijker worden. Het college formeert een bestuurlijke stuurgroep om dit proces te begeleiden. Belangrijkste thema s Hieronder gaan wij nader in op de belangrijkste thema s van deze begroting: meerjarenperspectief grondexploitaties; perspectief 2011 2015; lokale heffingen. Programmabegroting 2012 2015 pag. 7

Meerjarenperspectief grondexploitaties Almere In de Jaarrekening hebben wij u toegezegd dat er deze zomer een integrale herziening zou worden opgesteld van ons meerjarenperspectief Grondexploitatie (MPGA). Gaandeweg dat proces hebben wij geconstateerd dat het beter is uw raad eerst de beleidsbijstellingen expliciet ter besluitvorming voor te leggen. Daarom hebben we nu vooruitlopend op het MPGA een Meerjarenperspectief Grondexploitatie Almere 2011; MPGA op hoofdlijnen opgesteld. Hierin zijn de gewijzigde inzichten ten aanzien van afzet, fasering etc. doorgerekend en worden maatregelen voorgesteld om het grondbedrijf gezond te houden. Op basis van dit document kan besluitvorming plaatsvinden en vervolgens worden vertaald naar een nieuw MPGA. In dit hoofdlijnendocument worden zowel de gevolgen van marktontwikkelingen in beeld gebracht als de bijbehorende oplossingsrichtingen inclusief financiële consequenties. Het bevat dus inhoudelijk alle ingrediënten die nodig zijn voor adequate besluitvorming. Hieronder gaan wij in op de belangrijkste onderdelen. Voor een meer gedetailleerde toelichting verwijzen wij naar de paragraaf grondbeleid van deze begroting en het MPGA 2011 op hoofdlijnen. In onze ramingen gaan we opnieuw uit van een basisscenario (verwerken we in onze grondexploitatie) en een 0 scenario (de meest sombere verwachting; hierop baseren we onze buffers). Wij gaan nu cumulatief voor de periode 2011 t/m 2016 uit van de volgende afzet: Tabel 2 1 aantal eenheden woningen kantoren (m²) bedrijven (ha) was 13.414 175.113 119 wordt 9.000 57.500 54 afname 4.414 117.613 65 Uit deze tabel blijkt dat wij onze verwachtingen ten aanzien van afzet en grondverkoop sterk hebben verlaagd. Dit leidt tot een langere doorlooptijd van de grondexploitatie, hogere rentekosten en hogere plankosten. Daarnaast hebben wij ook de waardering van onze gronden bijgesteld. Maatregelen Bovenstaande bijstelling leidt tot een forse verslechtering van de resultaten van onze grondexploitatie. De negatieve grondexploitaties nemen toe van 42 miljoen naar 141 miljoen. Om dat alleen al op te vangen zouden wij de financiële buffer in het grondbedrijf moeten verhogen met 62 miljoen. Om te voorkomen dat hiermee een onbeheersbare situatie ontstaat stellen wij de volgende maatregelen voor: Het verlagen van de rekenrente van 6% naar 5%. Het stopzetten van BTW afdracht vanuit de grondexploitatie aan het GIP. Strategische kostenbeheersing (geen rente bijschrijven op gronden die pas op lange termijn tot ontwikkeling zullen komen. Het gaat hier om een boekwaarde van ongeveer 100 miljoen, waarop geen rente meer wordt bijgeschreven). Beheersing van plankosten en cashflow management. Vervallen taakstelling van 30 miljoen voor bevolkingsvolgende voorzieningen in Poort. Stimuleringsmaatregelen om grondverkoop te bevorderen. Hierdoor wordt de financiële positie van de grondexploitaties structureel gezonder en robuuster. pag. 8 Programmabegroting 2012 2015

Gevolgen voor de algemene middelen Na het doorvoeren van bovenstaande maatregelen is onze grondexploitatie gezond en crisisbestendig. Uiteraard hebben de maatregelen ter versterking van de grondexploitatie nadelige gevolgen voor de structurele ruimte binnen de algemene middelen. Ook in de gemeentebegroting geldt het principe dat een euro maar één keer kan worden uitgegeven. De eerste drie maatregelen leiden tot een afname van deze ruimte met circa 13 miljoen per jaar. Omdat deze middelen elk jaar incidenteel zijn ingezet (voor éénmalig nieuw beleid, GIP, impulsen of het incidenteel sluitend maken van de begroting), is er geen sprake van een nadeel in het perspectief. Wel neemt de ruimte om in de komende jaren nieuw beleid door te voeren of om tegenvallers in de algemene middelen op te vangen af. De financiële marges worden smaller als gevolg van de financieel economische crisis. Tegelijkertijd kan door dit robuuste pakket van maatregelen 41 miljoen van de eerder gevormde buffer voor risico s binnen grondexploitatie vrijvallen ten gunste van de algemene middelen. Bovendien zal op de langere termijn de winstgevendheid van het grondbedrijf weer gaan toenemen. We menen dat met de inzet van het totale pakket niet alleen de grondexploitaties gezond zijn, maar, zoals hieronder verder wordt toegelicht, ook de begroting. Programmabegroting 2012 2015 pag. 9

Perspectief 2011 2015 Actualisatie De afgelopen jaren actualiseerden we bij de najaarsnota zowel de begroting over het lopende jaar, als het perspectief voor het komende begrotingsjaar. Ditzelfde vindt nu ook plaats in deze begroting. De ramingen voor 2011 zijn, op basis van de tweede bedrijfsvoeringrapportage, geactualiseerd. Conform de verordening op de bedrijfsvoering zou u hierover via een aparte raadsbrief moeten worden geïnformeerd. Door dit nu op te nemen in de begroting wordt aan deze informatiebehoefte voldaan. De actualisatie van de begroting 2011, wordt vervolgens doorgetrokken naar de begroting 2012 2015. Onderstaande tabel geeft een beeld van zowel de actualisatie van de lopende begroting als het meerjarenperspectief. Tabel 2 2 Bedragen x 1 miljoen actualisatie begroting 2011 2012 2013 2014 2015 vertrekpunt Voorjaarsnota 0,1 0,0 1,1 1,0 2,1 restant bestuursopdrachten 0,5 0,1 0,2 1,1 2,3 perspectief na rest bestuursopdrachten 0,5 0,1 0,9 2,1 0,2 bijstandverlening 2,8 4,1 5,0 3,7 3,4 omgevingsvergunningen (bouwleges) 1,5 1,7 0,6 0,2 actieplan veiligheid & cameratoezicht 0 0,4 1,2 1,2 1,2 Mijn afval maakt winst 2,6 gemeentefonds 0,8 1,2 1,4 0,3 1,3 overig mutaties 1,4 1,3 0,7 0,5 0,9 perspectief na actualisatie 1,0 3,7 5,6 2,1 2,1 Zoals hiervoor reeds aangegeven wordt het perspectief in belangrijke mate beïnvloed door de bijstand en de omgevingsvergunningen. Daarnaast leidt ook het wegvallen van de zogenaamde Van Montfrans middelen tot een aanzienlijk nadeel. De positieve ontwikkelingen komen in de eerste plaats vanuit het project Mijn afval maakt winst. Het project blijkt zeer succesvol en leidt in 2011 tot een meeropbrengst van 2,6 miljoen. Zoals uit de paragraaf lokale heffingen blijkt, willen wij dit voordeel vanaf 2012 teruggeven aan onze inwoners. Daarnaast leidt ook de actualisatie van het gemeentefonds tot een beperkte positieve bijstelling van het perspectief. In het programmaplan worden alle mutaties afzonderlijk toegelicht. Oplossingen In het verleden werkten wij met een Almeerse begrotingsnorm. Dit komt erop neer dat de lopende begroting (2011) alsmede de begroting voor het eerstkomende jaar (2012) sluitend moet zijn. Voor de jaren daarna vonden wij een tekort oplopend tot 2 miljoen (in 2015) acceptabel. Dit werd mede ingegeven door het feit dat Almere niet speculeerde op verhoging van het acres in het Gemeentefonds; prudent begrotingsbeleid. Door de bezuinigingen van het Rijk zullen de accressen de komende jaren echter beperkt blijven. Bovendien zijn de marges om binnen de algemene middelen problemen op te vangen met incidenteel geld uit rente, BTW of grondexploitatie veel kleiner. Daarom vinden wij op dit moment niet verstandig uit te gaan van een tekort in het perspectief. Derhalve hebben wij maatregelen genomen om te komen met een structureel sluitende begroting. Daarbij wordt de buffer van 41 miljoen die kan vrijvallen binnen de grondexploitatie duurzaam aangewend. pag. 10 Programmabegroting 2012 2015

We zetten deze middelen opzij om jaarlijks 5% rente toe te voegen aan onze begroting. Positief neveneffect is dat de begroting hiermee ook minder gevoelig wordt voor renteschommelingen. Een deel van de oplossing zit in het heroverwegen van enkele reserves en voorzieningen. Dit is mede ingegeven doordat de raadsleden bij de behandeling van de Voorjaarsnota aandacht hebben gevraagd voor een nadere doorlichting van de reserves en voorzieningen. Daarnaast wordt het overschot van 2011 ingezet als incidenteel dekkingsmiddel voor de begroting 2012. Verder worden de incidentele tekorten over de jaren 2012 en 2013 afgedekt uit de saldireserve. Hiermee ontstaat het volgende perspectief: Tabel 2 3 Bedragen x 1 miljoen 2011 2012 2013 2014 2015 perspectief na actualisatie 1,0 3,7 5,6 2,1 2,1 oplossingen rente buffer 40 miljoen 2,0 2,0 2,0 2,0 saldireserve: egaliseren perspectief 1,0 1,7 3,6 perspectief 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 Begroting 2012 per programma De begroting 2012 geeft hiermee het volgende beeld: Tabel 2 4 Bedragen x 1 miljoen programma Lasten Baten saldo Bestuur 12,2 0,3 11,8 Openbare orde en veiligheid 19,0 2,1 16,9 Beheer en leefomgeving 126,9 79,3 47,6 Cultuur 19,3 2,6 16,8 Jeugd 6,2 0,7 5,5 Onderwijs 42,4 13,6 28,8 Sport 12,3 1,9 10,4 Participatie, zorg en inkomen 174,2 99,7 74,5 Duurzame ruimtelijke ontwikkeling 192,0 187,5 4,5 Economische ontwikkeling 9,5 5,8 3,7 Dienstverlening 8,5 4,4 4,1 Financiën en bedrijfsvoering 34,6 259,3 224,8 657,1 657,1 0,0 Lokale heffingen In het coalitieakkoord is aangegeven dat het college kiest voor kostendekkende tarieven en een trendmatige belastingverhoging. Daarnaast wordt vastgehouden aan de afspraken vanuit de vorige raadsperiode ten aanzien van het jaarlijks verhogen van de OZB met 1% ter dekking van de kosten voor het beheer en onderhoud en het vormen van een adequate reserve voor onderhoud van ons rioolstelsel. Voor 2012 gaan wij uit van een verhoging van onze belastingen en tarieven van 2% in verband met inflatiecorrectie. Daarnaast is, in het kader van de bezuinigingen, bij de Voorjaarsnota besloten om dat deel van de kosten van het beheer en onderhoud dat verband houdt met herstraten als gevolg van rioolonderhoud, in het tarief te verdisconteren. Programmabegroting 2012 2015 pag. 11

Bij de afvalstoffenheffing wordt de opbrengst van Mijn afval maakt winst geheel terug gegeven aan onze inwoners. Zonder inflatiecorrectie leidt dit tot een verlaging van de heffing met 30, per huishouden, een spectaculair resultaat. Dit leidt tot de volgende aanpassing van onze belangrijkste belastingen en heffingen: Tabel 2 5 OZB afvalstoffenheffing rioolheffing totaal procentuele aanpassing +4,63% 7,07% +11,79% effect op het tarief bij een woning van 200.000 eigenaar /bewoner 7,15 23,62 12,40 4,07 huurder 23,62 23,62 Dit betekent dat voor huurders de lokale lasten fors gaan afnemen. Voor de eigenaren/bewoners van de woningen is er een gematigde daling of geringe stijging (afhankelijk van de waarde van de woning). De tariefontwikkeling is fors lager dan de inflatie, dat is dus een reële lastenverlichting. Dit is goed nieuws voor de inwoners van Almere, zeker in deze tijd nu de koopkracht onder druk staat. pag. 12 Programmabegroting 2012 2015

3 Programmaplan

3.1 Bestuur grafiek 1 aandeel van dit programma in de totale omzet van de gemeente (bedragen x 1 miljoen) 12,2 Ambitie 632,1 Een goed functionerend bestuur Met het coalitieakkoord hebben wij voor een duidelijk andere opstelling in de stad gekozen. In voorgaande decennia groeide Almere explosief. Dit bracht met zich mee: een continue toename van financiële middelen, een op productiegerichte gemeentelijke organisatie en veel aandacht voor nieuwe ontwikkelingen. Met de huidige omvang van Almere in het huidig economisch tijdsgewricht past louter focus op groei niet, gaat het vooral om het zorgvuldig begeleiden van de doorontwikkeling. Dit betekent dat méér partijen dan voorheen ook financieel gaan bijdragen. Door te zoeken naar bundeling van krachten, kan de inzet voor de stad mogelijk gelijk blijven ondanks de vanwege het economische klimaat dalende budgetten per partij. De doorontwikkeling van de stad vertaalt zich vooral in doorontwikkeling van de aandacht van het bestuur voor de inwoners en bedrijven in de diverse stadsdelen. Via een permanente, inhoudelijke dialoog zoeken wij naar het beste voor de stad en gedeelde belangen daarin. Wij zetten maximaal in op participatie en betrokkenheid aan de voorkant van processen, zonder langdurige heroverwegingen achteraf. Transparantie en gerichte communicatie staan centraal. Daarom geven wij uitvoering aan het contactwethouderschap. Zo willen wij de eigen kracht van de samenleving benadrukken en versterken in overleg met bewoners, bedrijven en organisaties in de wijken. Speerpunten Van woord naar daad In het komende begrotingsjaar staat de uitvoering van de besluiten uit de Voorjaarsnota 2012 2015 centraal. Deze overgang van voornemens naar uitvoering, van woord naar daad, is een belangrijk moment in onze opgave; elke niet gehaalde bezuiniging, resulteert immers in een tegenvaller die vervolgens moet worden opgevangen. Dat zou kunnen leiden tot nieuwe bezuinigingsvoorstellen. Het monitoren van de daadwerkelijke realisatie van de ombuigingen en daarmee het voorkomen van die situatie is een belangrijk speerpunt voor 2012 en de volgende jaren. Inhoudelijke realisatie van ombuigingsvoorstellen is verwoord in alle programma's van deze programmabegroting. Het monitoren verloopt via de portefeuilles, de overkoepelende bestuurlijke verantwoordelijkheid volgen wij via de bezuinigingsmonitor. Programmabegroting 2012 2015 pag. 15

Wij realiseren ons dat de beoogde ombuigingen impact hebben op de samenleving en in belangrijke mate alleen tot stand komen in nauwe samenwerking met de verschillende maatschappelijke partners. Dit willen wij bereiken door verder te gaan op de reeds ingeslagen weg van permanente inhoudelijke dialoog, participatie, betrokkenheid en transparantie. Tegelijkertijd nemen wij onze verantwoordelijkheid in de realisatie van de gemaakte keuzes. Wij hebben voor de realisatie van de ombuigingen een overkoepelende bestuurlijke verantwoordelijkheid over alle portefeuilles heen. Daar staan wij voor, daar zijn wij op aanspreekbaar. 'Moderne samenleving' In de gemaakte keuzes vanuit de ombuigingsopgave en een veranderende samenleving is een herijking en verandering van onze rol opgenomen. De principes als eigen kracht en actief burgerschap zijn onderdeel van de rolverandering van de moderne lokale overheid. De praktijk in Almere leert dat deze verandering ook nieuwe inzichten en opbrengsten leveren. Er bestaan waardevolle initiatieven, zoals de Vereniging Almere Buiten met een nieuwsbrief voor alle buitenaren en het platform Filmwijk dat met regelmaat activiteiten organiseert voor de wijkbewoners. Dit laat zien dat daar waar de overheid ruimte geeft en politici de neiging onderdrukken de overheid in te zetten voor ieder maatschappelijk vraagstuk, onze inwoners en partners het initiatief pakken. Mensen maken immers de stad zelf! In 2012 wordt deze stijl van besturen verder verfijnd en aangemoedigd. Permanente dialoog Dit geldt ook voor de invulling permanente inhoudelijke dialoog. Wij organiseren blijvend de themagerichte 'contactavonden' in alle stadsdelen en geven invulling aan het contactwethouderschap per stadsdeel. Stond 2011 in het teken van een introductie van het contactwethouderschap, in 2012 sluiten wij meer aan op de agenda's van de actieve partners en inwoners van het stadsdeel. Wat mag het kosten? Tabel 3 1 Bedragen x 1.000 2011 2012 2013 2014 2015 lasten 12.610 12.163 11.754 11.459 11.254 baten 576 326 saldo 12.034 11.837 11.754 11.459 11.254 Er zijn geen mutaties binnen dit programma. Inzet op de speerpunten vindt plaats binnen de reguliere begrotingsbudgetten voor dit programma en de daarop toegepaste bezuinigingsopgave. pag. 16 Programmabegroting 2012 2015

3.2 Openbare orde en veiligheid grafiek 2 aandeel van dit programma in de totale omzet van de gemeente (bedragen x 1 miljoen) 18,0 Ambitie 632 1 Een veilig Almere Onze ambitie is een veilig Almere. Om dit te bereiken hebben wij speerpunten geformuleerd die vastgelegd zijn in ons integraal veiligheidsbeleid, het Actieprogramma Veiligheid 2010 2014. Wij willen dat inwoners in Almere veilig kunnen wonen, werken en leven. Verder dient het gevoel van veiligheid verbeterd te worden. Dit kan alleen door aanhoudende gezamenlijke inspanningen van alle partners in de stad. De gemeente voert de regie op veiligheid. Doel van de inspanningen is dat aan het eind van de periode 2010 2014 geweld, criminaliteit en overlast met 15% is gedaald en de inwoners het rapportcijfer voor veiligheid verhogen van een 6,6 naar een 7,0. De inzet van instanties zoals politie en OM, maatschappelijke partners, het bedrijfsleven en niet in de laatste plaats onze inwoners is essentieel om deze doelen te bereiken. Speerpunten Binnen het Actieprogramma Veiligheid 2010 2014 is een vijftal thema's opgenomen. Binnen die thema's spelen partnership en actief burgerschap een belangrijke rol. Veilige woon, werk en leefomgeving De focus ligt op het terugdringen van overlast en vandalisme in de openbare ruimte, meer veiligheid in het openbaar vervoer, minder fietsendiefstal en minder overlast van alcohol en drugs. Door extra toezichthouders/buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's) zichtbaar en probleemgericht in te zetten vergroten wij de objectieve en de subjectieve veiligheid. Ondermeer met behulp van de bestuurlijke strafbeschikking kunnen deze functionarissen optreden tegen overlast en verloedering. Door inzet van de keurmerken Veilig Wonen en Veilig Ondernemen zetten wij in op het verlagen van de woning en bedrijfsinbraken. 'Hotspots' worden integraal aangepakt, waarbij vanuit leefbaarheid aansluiting wordt gezocht bij de integrale wijkaanpak en de 'agenda voor de stad'. Geweld De aanpak van de problematiek rond geweld concentreert zich rond huiselijk geweld, overval en straatroof en uitgaansgeweld. Bij het terugdringen van huiselijk geweld wordt gebruik gemaakt van het instrument 'tijdelijk huisverbod'. Wij zetten cameratoezicht in voor een veilige openbare ruimte. Samen met horeca en politie werken wij verder aan het keurmerk Veilig Uitgaan en via voorlichting en preventie gaan wij de toegenomen straatroven tegen. Programmabegroting 2012 2015 pag. 17

Jeugd en veiligheid De aanpak van jeugdoverlast concentreert zich op jongeren die overlast op straat of in de buurt veroorzaken, op jeugdigen die dreigen af te glijden naar criminaliteit, jongeren die al meerdere malen crimineel gedrag hebben vertoond en ook op jongeren die zelf regelmatig slachtoffer zijn van overlast en/of geweld. Er vindt synergie plaats met het gemeentelijk jeugdbeleid. Het Veiligheidshuis, de Jeugd Interventie Team's, straatcoaches en gezinsmanagers vervullen hierbij een belangrijke rol. Bestuurlijke aanpak en overige aandachtsvelden De bestuurlijke aanpak richt zich in brede zin op de effectieve bestrijding van de (georganiseerde) criminaliteit, zowel lokaal als regionaal, waarbij de strafrechtelijke opsporing en vervolging aansluiten op preventieve en bestuurlijke handhavende maatregelen. Het terugdringen van recidive door 24+ is hiervan een voorbeeld. Ook zetten wij onze succesvolle hennepaanpak voort, wordt herijking van het prostitutiebeleid voorbereid en worden bestuurlijke instrumenten als de wet BIBOB (Bevordering Integriteitbeoordeling Openbaar Bestuur), het RIEC (Regionaal Informatie en Expertise Centrum) en gebieds en alcoholverboden ingezet. Crisisbeheersing en rampenbestrijding Via een gemeenschappelijke regeling hebben wij de organisatie van de crisisbeheersing en rampenbestrijding en de brandweerzorg bij de Veiligheidsregio Flevoland ondergebracht. Door middel van ondermeer opleiden, trainen en oefenen bereiden wij ons voor op een onverhoopte ramp of crisis. Binnen de lokale brandweerzorg staat het verder verbeteren van de opkomsttijden centraal. In dat kader wordt, mede in relatie tot de groei van de stad, de brandweerpost Haven in 2014 verplaatst naar een nieuw te bouwen kazerne aan de Veluwsekant. Samenvattend Wij communiceren structureel en genuanceerd over onze maatregelen en resultaten. In het kader van burgerparticipatie wordt Burgernet geïntroduceerd en een pilot 'signal crime aanpak' gestart. Een vroegtijdige aanpak van veelvoorkomende criminaliteit, overlast en vormen van asociaal gedrag kan een effectieve bijdrage leveren aan het veilig en leefbaar houden of te maken van wijken. Politie en gemeente moeten daarin nauw samenwerken met bewoners van die buurten. De pilot wordt gehouden in het Europakwartier in Poort. In het bewaken van deze thema's is een belangrijke rol weggelegd voor de Stuurgroep Veiligheid, de driehoek en de vijfhoek. De Raad wordt halfjaarlijks geïnformeerd over de voortgang van het actieprogramma en jaarlijks over het herijken van de acties op stadsbreed of gebiedsniveau. Verder vindt dit najaar een nieuwe veiligheidsmonitor plaats, op gebiedsniveau. pag. 18 Programmabegroting 2012 2015

Wat mag het kosten? Tabel 3 2 Bedragen x 1.000 2011 2012 2013 2014 2015 lasten 20.144 17.985 16.691 16.279 16.645 baten 712 1.587 367 317 317 saldo 19.432 16.398 16.324 15.962 16.328 mutaties actieprogramma veiligheid en cameratoezicht 425 1.200 1.200 1.200 impuls veiligheid 600 dekking impuls 600 terugdraaien inkomsten cameratoezicht 50 50 50 50 50 saldo 19.482 16.873 17.574 17.212 17.578 Actieprogramma veiligheid en cameratoezicht Veiligheid is een speerpunt voor deze collegeperiode. In het Actieprogramma Veiligheid 2010 2014 hebben we onze ambitie uitgesproken: het verbeteren van de veiligheidsbeleving door herkenbaar en snel op te treden tegen criminaliteit en overlast. Tot nu toe werden onze maatregelen gefinancierd vanuit incidentele rijksmiddelen. Deze Van Montfransmiddelen ( 2,1 miljoen per jaar) vallen vanaf 2012 weg. Onze ambitie verdient een structurele financiering. Daarom hebben we de benodigde middelen binnen onze eigen begroting voor de langere termijn vastgelegd. Zeker in een tijd van bezuiniging geven we daarmee een duidelijk signaal af aan de bewoners en onze partners. Voor 2012 stellen wij 425.000 extra beschikbaar. Het restant wordt afgedekt uit de reserve Veiligheid. Structureel wordt 1,2 miljoen beschikbaar gesteld. Hierbij gaan we er vanuit dat de aanbesteding van het cameratoezicht een besparing van 350.000 zal opleveren. De beschikbare middelen worden als volgt ingezet: Tabel 3 3 Bedragen x 1.000 straatcoaches en gezinsmanagers 600 veiligheidshuis 200 vandalisme bestrijding 150 cameratoezicht Buiten en Stadscentrum 800 totale uitgaven 1.750 af: structurele dekking cameratoezicht 550 totaal 1.200 Impuls veiligheid In 2012 bestaat het voornemen, vooruitlopend op de vorming van het toezichtsbedrijf, 0,5 miljoen in te zetten voor extra toezicht in de wijken en buurten. Mede ter ondersteuning van de uitvoering van de doelen uit het Actieprogramma Veiligheid willen wij de extra toezichthouders/buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's) zichtbaar en probleemgericht inzetten met als doel het vergroten van de objectieve en de subjectieve veiligheid. Ondermeer met behulp van de bestuurlijke strafbeschikking kunnen deze functionarissen optreden tegen overlast en verloedering. Voorts is het de bedoeling 0,1 miljoen in te zetten voor de pilot signal crime aanpak. Een vroegtijdige aanpak van veelvoorkomende criminaliteit, overlast en vormen van asociaal gedrag kan een effectieve bijdrage leveren aan het veilig en leefbaar houden of te maken van wijken. Politie en gemeente moeten daarin nauw samenwerken met bewoners van die buurten. De pilot wordt gehouden in het Europakwartier in Poort. Programmabegroting 2012 2015 pag. 19