Medium Onderwijssetting in het MBO een hutsklschets Lies van Stralendrff, Esmeralda Ulrich, Les van Schayk, Lenie van Bxsel, Tnnie Haeken 2014
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Inleiding Dr Siméa zijn landelijke kaders aangereikt waarin de nderwijsarrangement vr de leerlingen met een auditieve en/f cmmunicatieve beperking zijn beschreven. De nderwijsarrangementen zijn vr deze delgrepen beschreven in de leeftijdsgrepen tt 12 jaar en vanaf 12 jaar. 1 Aan de Simea werkgrep VO/MBO van de ambulant begeleiders is gevraagd m aanbevelingen te den ver de nderwijsarrangementen in het MBO en de mgelijkheden te verkennen m de ndersteuning meer f minder geclusterd aan te kunnen bieden. De pdracht vr de werkgrep luidde: Neem de beschrijving van Siméa VO medium nderwijsarrangement met bijbehrende kwaliteitsindicatren als uitgangspunt en de aanbevelingen ver de wijze waarp in het MBO een medium nderwijssetting gerealiseerd kan wrden. Medium nderwijsarrangement en een medium nderwijssetting Van belang is het nderscheid tussen een medium nderwijsarrangement en een medium nderwijssetting. Het medium nderwijsarrangement is het nderwijsarrangement dat de student tegekend krijgt p basis van zijn nderwijsbehefte en geeft de zwaarte van de ndersteuning aan. De medium nderwijssetting is een rganisatie vrm waarbij de deelnemers in een reguliere setting geclusterd ndersteuning ntvangen. De grep deelnemers kan differentiëren in leeftijd en grtte. Kenmerkend is dat de deelnemers vr een deel het reguliere curriculum vlgen en vr een ander deel aangepaste lessen/ndersteuning krijgen. De mate waarin aangepaste lessen ndig zijn kan variëren. In dit dcument wrden mgelijkheden vr het inrichten van medium nderwijssettingen besprken. Het beeld wat geschetst wrdt is z pen mgelijk gehuden. Om een dergelijke setting te kunnen realiseren zullen de MBO instelling en de instelling vr auditief en/f cmmunicatief beperkte leerlingen hierver in gesprek meten gaan ver de inrichting en vrmgeving. Dit dcument is bedeld m handreikingen te geven ver het inrichten van medium nderwijssettingen in het MBO en dient als inspiratiebrn. Waarbij wrdt pgemerkt dat er verschil is tussen deelnemers die de verstap naar het MBO maken vanuit het VSO en vanuit ambulante dienstverlening VO. Dit dcument kan beschuwd wrden als een hutsklschets van medium nderwijssettingen in het MBO. Ten beheve van de instellingen vr auditief en cmmunicatief beperkte leerlingen heeft de werkgrep VO/MBO een aantal vrbeelden uitgewerkt die als tlkit beschikbaar gesteld zijn aan de instelling. 1 Zie vr een verzicht van de nderwijsarrangementen de website van Siméa: www.simea.nl 1
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Een medium nderwijssetting in het MBO Een medium nderwijssetting in het MBO is een meilijk gegeven. Numeriek is het aantal deelnemers met een auditieve en/f cmmunicatieve beperking klein, er zijn veel verschillende MBO- pleidingen binnen één cllege en binnen de pleidingen zijn veel variaties: BBL f BOL, verschillende niveaus. Het kmen tt een medium nderwijssetting zal ingewikkeld wrden mdat het uitznderlijk is m 8 tt 10 deelnemers in een grep te hebben. Er zijn slechts enkele vrbeelden bekend waarbij sprake is van één grep cluster 2 2 deelnemers in een pleiding in het MBO. Bekend zijn: Rtterdam de structuurklas p het Zadkine Cllege en van udsher de grep p het Kning Willem 1 Cllege in Den Bsch. Aantallen Bij Siméa waren bij de diensten Ambulante Begeleiding, p teldatum 1 ktber 2014, 764 deelnemers bekend die in het MBO ndersteuning kregen vanuit de instellingen vr auditief en/f cmmunicatief beperkte leerlingen. Varianten van medium nderwijssetting De samenstellers van dit dcument zien binnen het MBO twee vrmen van medium nderwijssettingen als mgelijkheden: A. Medium nderwijssetting: een speciale grep met een specifieke cluster 2 hulpvraag in het MBO. Deze vrziening sluit aan p het beschreven Siméa medium nderwijsarrangement vanaf 12 jaar. B. Medium nderwijssetting: p één lcatie vr deelnemers met een specifieke cluster 2 hulpvraag die verschillende pleidingen vlgen. Deelnemers zitten p het MBO maar kmen centraal les f trainingen vlgen p bijv. een lcatie van een cluster 2 instelling. Ondanks het geringe aantal cluster 2 deelnemers en het feit dat deelnemers p verspreide lcaties hun pleiding vlgen, is het wel mgelijk m een medium nderwijssetting in het MBO te rganiseren. De medium nderwijssetting heeft, afhankelijk van de reginale situatie, een flexibel en adaptief karakter. In het MBO zal het accent liggen p: het ndersteunen van de nderwijsbeheften van de deelnemers vr het behalen van de referentieniveaus, het ndersteunen p stage- en/f werkervaringsplaatsen, het ndersteunen p sciaal en emtineel gebied en p de ndersteuningsbehefte van de MBO pleiding. Het MBO zelf geeft regelmatig aan behefte te hebben aan één vaste cluster 2 medewerker p één cllege, die als vraagbaak kan dienen vr dcenten, deelnemers en zrgcördinatren en die ingeschakeld kan wrden bij verlengde intake. 2 Het begrip cluster 2 is een terminlgie die tt 1 augustus 2014 hrde bij het systeem van Leerlinggebnden Financiering. Gedeld wrdt p leerlingen met een indicatie mdat zij df f slechthrend zijn en/f een taalntwikkelingsstrnis hebben. Ok wrdt met cluster 2 de sectr aangeduid verantwrdelijk vr het nderwijs en de begeleiding aan deze leerlingen. Binnen passend nderwijs wrdt gekzen m de sectr aan te duiden als de instellingen vr het nderwijs aan en de begeleiding van leerlingen met een auditieve en/f cmmunicatieve beperking. In de huidige vergangsfase wrden beide aanduidingen gebruikt. 2
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Inhud dcument Een medium nderwijssetting waarbij een speciale grep met een specifieke cluster 2 hulpvraag in één pleiding in het MBO ndersteuning ntvangt, wrdt in dit dcument niet verder uitgewerkt. Het bestaande frmat, nderwijsarrangement vanaf 12 jaar kan als nderlegger gebruikt wrden en aangepast. Er wrden in de hutsklschet beschrijvingen gegeven van de variant (medium nderwijssettingen B) waarbij deelnemers uit verschillende pleidingsrichtingen, met gelijke hulpvragen, gezamenlijk ndersteuning ntvangen vanuit cluster 2. Deze situaties zullen het meest vrkmen. Stapsgewijs wrden cmpnenten beschreven die belangrijk zijn binnen een medium nderwijssetting. Het is aan de instellingen MBO en de instellingen van cluster 2 he dit verder vrm te geven en uit te werken. De vlgende nderdelen kmen achtereenvlgens aan bd: 1. Transitie van V(S)O naar MBO Uitgebreid wrdt ingegaan p de verstap van het VO f het VSO naar het MBO. De intake p het MBO is een belangrijk mment m vast te stellen welke begeleiding de deelnemer ndig heeft zwel vanuit de instelling MBO als vanuit de instelling van cluster 2 m de berepspleiding ged te drlpen en met succes af te rnden. 2. Uitwerking nderwijsvrziening inhudelijk Nader wrdt ingegaan p de inhudelijke cmpnenten: Taal, Sciaal emtinele vaardigheden, Empwerment en de Berepspraktijkvrming 3. Cntract, vrwaarden en afspraken Het ndersteunen van de deelnemer bij het succesvl drlpen van de berepspleiding is een gezamenlijke verantwrdelijkheid van het MBO, de instelling cluster 2 maar k van de deelnemer zelf. De instelling cluster 2 ziet de MBO instelling, de deelnemer en zijn uders/verzrgers als partners Het is van belang m verwachtingen van de inzet die gepleegd wrdt dr de betrkken partijen duidelijk vr het vetlicht te brengen en de vrwaarden en cndities in afspraken en cntracten weer te geven. 4. Addendum met recente ntwikkelingen in het MBO Tt slt wrden een aantal recente ntwikkelingen in het MBO geschetst. In de bijlage is een vrbeeld pgenmen van een ndersteuningsplan. 3
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets 1.Transitie van VSO/ VO naar MBO Grte vergang VSO/VO naar het MBO De vergang van een intensieve setting (VSO) naar een reguliere MBO is grt. Binnen het MBO is niet altijd specifieke kennis aanwezig ver jngeren met een auditieve en/f cmmunicatieve functiebeperking. Het gebuw is niet aangepast. Dcenten hebben meestal weinig ervaring met cluster 2 gerelateerde vragen en k studiegenten hebben meestal geen weet van een auditieve en/f cmmunicatieve beperkingen en de impact ervan. Het nderwijssysteem van het MBO is geheel anders gerganiseerd en vraagt k veel cmmunicatieve vaardigheden. Cmpetentiegericht nderwijs, langdurige stages (die de deelnemer zelf met rganiseren) en vaktaal die tegepast met kunnen wrden. De deelnemer krijgt er allemaal mee te maken in het MBO. Vrbereiden vanuit het V(S)O naar het MBO zal altijd ietwat marginaal zijn mdat het MBO z heel anders is en werkt. Verantwrdelijkheden en samenwerking Met de invering van de Wet passend nderwijs heeft het MBO zelf de verantwrdelijkheid vr het rganiseren en vrmgeven van het eigen ndersteuningsaanbd aan studenten met een beperking f chrnische ziekte. De mb-instelling met met iedere student een nderwijsvereenkmst afsluiten. Hierin wrden k afspraken pgenmen ver extra begeleiding en ndersteuning die de student ndig heeft m zijn pleiding succesvl te vlgen. De mb-instelling heeft de taak m deze extra ndersteuning te rganiseren via de interne ndersteuningsstructuur en indien ndig samen te werken met andere partijen. Vr deelnemers met een auditieve en/f cmmunicatieve beperking kan de mb-instelling een berep den p ndersteuning dr de instellingen vr auditief en cmmunicatief beperkte leerlingen (vrheen cluster 2). De instelling cluster 2 heeft de verantwrdelijkheid m k deelnemers in het MBO die tt de delgrep van de instelling cluster 2 behren, ndersteuning te bieden. 3 Ondersteuning bij de intake en verlengde intake De ndzakelijke ndersteuning van de instelling cluster 2 wrdt gebaseerd p basis van de nderwijsbehefte van de deelnemer en kan bestaan uit een licht f medium nderwijsarrangement. Dr middel van trajectbegeleiding wrdt, in verleg met de deelnemer en de mb-instelling een advies ver de ndzakelijke geachte ndersteuning pgesteld aan de Cmmissie van Onderzek van de instelling cluster 2. De Cmmissie van Onderzek van de instelling cluster 2 bepaalt p basis van dit advies het nderwijsarrangement dat de deelnemer ndig heeft. In het geval de deelnemer al in het VSO f in het VO ndersteund werd dr de instelling cluster 2, is het uitgangspunt een gede verdracht te bewerkstelligen en wrden in verleg met de mb-instelling afspraken gemaakt ver de intake en verlengde intake. 3 Om te bepalen f de deelnemer tt de delgrep van de instelling vr auditief en cmmunicatief beperkte leerlingen gerekend wrdt, zijn indicatiecriteria vastgesteld. Deze criteria gelden landelijk. Zie vr de indicatiecriteria p de website van Siméa, www.simea.nl In de brchure Van Vraag naar Ondersteuning (p de website van Siméa) vindt u meer algemene infrmatie ver het prces van telaten. 4
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets 2. Medium nderwijssetting inhudelijk Inzet en verantwrdelijkheden De inzet van de instelling cluster 2 kan bestaan uit directe en indirecte begeleiding. Directe begeleiding is gericht p de nderwijsbehefte van de deelnemer en wrdt gebden aan de individuele deelnemer f aan een grep(je) deelnemers met srtgelijke nderwijsbehefte. Indirecte begeleiding is gericht p de ndersteuningsbehefte van de dcent en/f schlsysteem. Hiermee wrdt bijgedragen aan de deskundigheidsbevrdering p de werkvler en in het team, ver de mgelijkheden en beperkingen van deelnemers met een auditieve f cmmunicatieve beperking. De indirecte begeleiding is gelieerd aan de nderwijsbehefte van de deelnemer(s). De instelling cluster 2 heeft een ndersteuningsplicht aan de deelnemer! 4 De MBO-instelling heeft de verantwrdelijkheid m vr de deelnemer intern ndzakelijke aanpassingen en/f ndersteuning te regelen. De instelling cluster 2 ziet de instelling MBO als een partner m vanuit de gezamenlijke verantwrdelijkheid de ndersteuning p de meest effectieve wijze te rganiseren. Dit kan zijn in de vrm van een medium nderwijssetting. Het gaat hierbij m maatwerk. Welke activiteiten wrden aangebden, is afhankelijk van de nderwijsbehefte van de deelnemer(s) en de vraagstelling en mgelijkheden van de MBO instelling. Activiteiten binnen een medium nderwijssetting De vlgende activiteiten kunnen wrden aangebden in een medium nderwijssetting, waarin meerdere deelnemers met gelijksrtige nderwijsbehefte geclusterd ndersteuning ntvangen. t.b.v. de deelnemer Waar ndig specialistisch taalnderwijs f in het MBO specifieke interventies gericht p taalntwikkeling cluster 2 Waar ndig specialistisch leesnderwijs f in het MBO specifieke interventies gericht p lezen cluster 2 De cmmunicatie en instructie tegankelijk maken vr deelnemers cluster 2 Lgpedische ndersteuning. Individuele begeleiding binnen de reguliere klas Inzetten van pre-teaching en re-teaching individueel f grepsgericht Audilgische ndersteuning (gebruik slapparatuur). Visuele ndersteuning van het leerprgramma. Maken van een taalanalyse en de mdaliteit van infrmatie verwerken testen. Ondersteuning p de sciaal emtinele ntwikkeling in relatie tt de cmmunicatieve redzaamheid (handicapverwerking). 4 De instellingen bieden k schling en cursussen aan vr dcenten, zrgcördinatren e.a.. Op verzek kan k een schlingsaanbd vr een mb-instelling wrden ntwikkeld. Neem vr de mgelijkheden cntact p met de instelling in de eigen regi. Op de website van Siméa staan de aanmeldpunten aangegeven waarmee u de instelling kunt bereiken. 5
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Ondersteuning in de stage (afhankelijk van de afspraken met het MBO, begeleiden p de cluster 2 beheften). Ondersteuning bij het realiseren van het niveau van de vereiste referentiekaders (Nederlands, Engels en Rekenen). t.b.v. dcent Adviseren bij het schrijven van het ntwikkelingsperspectief met name rnd belemmerende factren cluster 2 gerelateerd. Advisering rnd didactisch en pedaggisch klimaat dat cmmunicatie en taalntwikkeling stimuleert. Samenwerken met de dcent in de rl van c-teacher m didactische en pedaggische vaardigheden in relatie tt cluster 2 te vergrten. t.b.v. de schl Schling en vrlichtingen verzrgen vr dcenten. Visuele ndersteuning van het leerprgramma. Ondersteuning dcenten p expertise cluster 2. Adviseren en aanpassingen realiseren in het prtcl tetsing examens (taal) in het MBO vr auditief en cmmunicatief beperkte deelnemer. Ondersteuning p taalcurriculum en taalbeleid Multidisciplinaire expertise. Er is een mgelijkheid gebruik te maken van een tlk (De leerling die van een tlk gebarentaal f van een schrijftlk gebruik maakt, vraagt deze vrziening aan bij het UWV. Het UWV kent vr alsng deze vrziening te, financiering dr het ministerie van OCW) Deskundigheid van de medewerker cluster 2: De medewerker cluster 2 beschikt ver de kennis en cmpetenties ndzakelijk m de deelnemer in het MBO te kunnen ndersteunen en de medewerkers van de mb-instelling te adviseren. Indien aan de rde kan de medewerker cluster 2 een berep den p zijn cllega s binnen een multidisciplinair team. De medewerker cluster 2 beschikt ver kennis van de reguliere en speciale methdes en sluit daar in de ndersteuning bij aan. Daarnaast heeft de medewerker cluster 2 specifieke aan de delgrep gerelateerde kennis en vaardigheden (bv vaardigheid in gebarentaal, arbeidsteleiding etc.). De medewerker cluster 2 heeft kennis ver en ervaring in mgaan met eigentijdse en p interactie gerichte cmmunicatiemiddelen (bv. digibrden, en andere vrmen van digitale cmmunicatie die ndersteunend zijn vr dve/slechthrende en deelnemers met een Taalntwikkelingsstrnis. De medewerker cluster 2 heeft kennis ver en ervaring in vrmen van pre-teaching, re-teaching, team-teaching en c-teaching. Indien aan de rde kan de medewerker cluster 2 een berep den p zijn cllega s binnen een multidisciplinair team zals een lgpedist, rthpedagg, psychlg linguïst (de mvang van de inzetbaarheid van deze disciplines is afhankelijk van het nderwijsarrangement dat de deelnemer heeft tegekend gekregen) 6
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Cmpnent Taal Binnen een medium nderwijssetting kan een prgramma wrden ingezet gericht p de cmpnent Taal (Referentieniveaus taal, vr het nderdeel mndelinge taalvaardigheid; gesprekken, luisteren en spreken). Bij aanvang van de studie wrdt een nulmeting gedaan bij de deelnemers. Het gewenste referentieniveau van de pleiding is bekend evenals het niveau waar de deelnemer p functineert. Vanuit de cmmunicatieve beperking (cluster 2 prblematiek) van de deelnemer is bekend waarm deze deelnemer bepaalde vaardigheden niet beheerst. De cluster 2 medewerker en de dcent (eventueel zrgcördinatr) maken een grepsplan. De cluster 2 medewerker, de dcent (eventueel zrgcördinatr) en de deelnemer maken een individueel handelingsplan. Hierbij kan gebruikt gemaakt wrden van de Tl die hiervr dr de instellingen is ntwikkeld: Leerlijn cmmunicatieve vaardigheden. De leerlijn is gericht p het ntwikkelen van cmmunicatieve functies en vaardigheden. De delen uit de leerlijn kunnen gekppeld wrden aan de referentieniveaus. Ok wrdt er gekeken naar pririteit en mgelijke dispensatie met behulp van de Tl: Prtcl tetsen en examens in het MBO. Cmpnent empwerment: sciaal emtineel en empwerment In het regulier nderwijs kan de deelnemer extra gecnfrnteerd wrden met zijn/haar beperking. Cnfrnterend is k dat de deelnemer vaak de enige in de grep is die een beperking heeft. Het kan gevelens van nzekerheid en (faal)angst geven. Te vaak kmt het vr dat de deelnemer niet kan duiden welke hulpvraag hij/zij heeft en niet kan aangeven welke aanpassingen ndig zijn m succesvl de pleiding te kunnen drlpen en te kunnen afrnden. Aan bewustwrding en zelfreflectie dient pririteit te wrden gesteld. Het nder gen zien van grenzen en mgelijkheden is een bewustwrdingsprces dat in deze leeftijdsfase thuis hrt. De medewerker van de cluster 2 instelling heeft ruime kennis van de handicap en handicapverwerking m dit prces psitief te kunnen begeleiden. Het is mgelijk m ndersteuning p het sciaal emtinele vlak k in een medium nderwijssetting aan te bieden, eventueel gecmbineerd met individuele ndersteuning. De deelnemers kunnen hierdr ervaringen delen en gesteund wrden dr het feit dat andere deelnemers in het MBO p gelijksrtige prblemen stuiten. Binnen de instelling cluster 2 is kennis en ervaring met een Empwerment training: Zicht p mezelf. Cmpnent Berepspraktijkvrming (BPV) Wanneer de praktijkbegeleider niet p de hgte is van de gevlgen van de beperking vr de student, dan is de kans grt dat er prblemen ntstaan p de stage-werkvler. De negatieve ervaringen van de student wrden meegenmen naar de vlgende stageplek. Prblemen tijdens de stage, waardr de student zijn studie niet kan afrnden met een Preve van bekwaamheid, kmen helaas regelmatig vr. In het vlgende verzicht wrden aandachtspunten aangereikt die gebruikt kunnen wrden bij stages. Het streven is m bij de ndersteuning z dicht mgelijk bij het reguliere aanbd te blijven. De ndersteuning is maatwerk, is veelzijdig en kan in vele vrmen gebden wrden. De medewerker van 7
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets de instelling cluster 2 brengt uitgebreide kennis van de beperking en/f de strnis in, waardr gerichte ndersteuning mgelijk wrdt. Waar ndig wrdt gebruik gemaakt van bestaande prtcllen die binnen de sectr auditief/cmmunicatief zijn ntwikkeld. Binnen een medium nderwijssetting kunnen de activiteiten meer f minder aan bd kmen. Overzicht: Ondersteuning binnen de cmpnent Berepspraktijkvrming in het MBO/de pleiding/het stage bedrijf Dr het MBO 1. Vrwaarden Zrg vr afstemming met de medewerker van de cluster 2 instelling Zrg vr afstemming met en hudt rekening met de beperking van de deelnemer in relatie tt de stageplek Bewaken van het traject dr één persn 2. Cachingstraject Veren van individuele gesprekken ver de inhud van de stage Verwachtingen bijstellen indien daarte aanleiding is Aandacht vr de eigen ideeën en plssingen tijdens de stage dr de deelnemer (he dealt hij met zijn beperkingen) 3. Ondersteuning bij perspectiefntwikkeling Aandacht vr specifieke werkzaamheden, steun bieden bij het maken van keuzen; de deelnemer leren de regie te nemen Aandacht vr de werktijden, evaluatie en cntacten p de werkvler Zicht hebben p de ntwikkeling; de deelnemer serieus nemen Dr de deelnemer 1. Ontwikkelen van zelfkennis Is zich bewust van zijn kwaliteiten en heeft inzicht p zijn beperking Kan verleggen met de medewerker van de cluster 2 instelling en de stagebegeleider Heeft verzicht ver het geheel; 2. Planning en rganisatie Heeft zicht p de kwalificatie-eisen Laat zich cachen dr de medewerker van de cluster 2 instelling (mtrent de handicap) Laat zich cachen p de werkvler dr de stagebegeleider (mtrent de inhud) Is in staat verslaglegging p tijd in te leveren Dr de medewerker van de instelling auditief/cmmunicatief beperkte leerlingen: 1. Zicht krijgen p de ndersteuningsvraag m.b.t. de BPV van de schl Ondersteuningsrelatie (praktijkdcent- medewerker van de cluster 2 instelling) in beeld brengen Ondersteuningsvraag verder tepassen p de praktijk Ondersteuningsvrm vastleggen (bijv. praktische vaardigheden p schl vrbereiden; uitvering p de werkvler samen met de medewerker van de cluster 2 instelling) Ondersteuningsstructuur van de praktijk afstemmen met de prblematiek/beperking van de student 2. Ondersteuningstraject uitveren 3. Brug naar het vervlg zijn (bijv. verlenging van de ndersteuning dr de medewerker van de instelling f verdracht naar de praktijkbegeleider) 8
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets 3. Cntract, vrwaarden en afspraken Het rganiseren van een medium nderwijssetting dient bekrachtigd te wrden in een cntract waarin vrwaarden en afspraken staan die dr beide partijen ndertekend wrden. In het cntract staan afspraken ver: - Vrwaarden, materialen, lcatie en heveel deelnemers - Invulling medium nderwijssetting vanuit dienstverlening en f instelling cluster 2 - Inzet zrggelden MBO - Aanbd schling vanuit cluster 2 - Wanneer de medium nderwijssetting eindigt Het medium nderwijsarrangement van de deelnemer kan als vlgt eindigen: Uitstrm uit medium nderwijsarrangement naar licht nderwijsarrangement De deelnemer heeft aantnbaar geprfiteerd van de intensiteit van de ndersteuning in het medium nderwijsarrangement. De begeleiding heeft geresulteerd in het kunnen vlgen van het nderwijsaanbd in een reguliere setting. Ondersteuning p het gebied van de cmmunicatieve redzaamheid is ng in lichte vrm ndig. Uitstrm uit medium nderwijsarrangement De deelnemer ntwikkelt zich vlgens het pgestelde ntwikkelingsperspectief. De delen in de begeleiding zijn behaald. De reguliere MBO instelling is in staat de bendigde ndersteuning te bieden. De ndersteuning van cluster 2 is niet meer ndig. 9
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets 4. Addendum Steeds meer leerlingen met een cluster 2 achtergrnd vlgen een pleiding in het MBO. Deze leerlingen lpen helaas tegen barrières aan dr veranderende wet- en regelgeving. Invering van de referentiekaders, entreetetsen, bindend studieadvies en de intrede van de cascadefinanciering. Het is belangrijk m aandacht te besteden aan een gede match tussen V(S)O en MBO en hierver nderling ged af te stemmen. Het VSO is verplicht schlverlaters gedurende 2 jaar te vlgen en de leerlingen z ged mgelijk vr te bereiden p het vervlgnderwijs. Het MBO werkt aan het verkrten van MBO-leerrutes zdat studenten zveel mgelijk aan het begin direct p het juiste niveau en in de juiste leerweg wrden ingeschreven. Het del is de studenten een z efficiënt mgelijke leerrute te bieden. Wat betekenen al deze nieuwe ntwikkelingen en he zien ze eruit? Invering Referentiekaders en centrale examinering De cmmissie Meijerink heeft in 2008 referentieniveaus vr taal en rekenen gefrmuleerd. Het gaat hier m beschrijvingen van wat leerlingen binnen deze vakgebieden p bepaalde mmenten in de schllpbaan meten kennen en kunnen. Met de wetgeving vr de referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen is het fundament gelegd vr een structurele verhging van de beheersing van de basisvaardigheden van leerlingen in het PO, het SO, het VO en het MBO. Dankzij de referentieniveaus is vr elke nderwijssectr duidelijk en unifrm beschreven wat leerlingen meten beheersen p het gebied van de Nederlandse taal en rekenen. Stand van zaken invering referentieniveaus in VO en MBO Vr het VMBO en de MBO-niveaus 1 t/m 3 is het referentieniveau 2F vastgesteld, vr MBO-4 en HAVO/VWO het referentieniveau 3F (VWO taal: 4F). In het VO wrden de vereiste referentieniveaus getetst bij het eindexamen Nederlands en met een centrale rekentets. In het MBO wrden centrale examens vr Nederlandse taal en rekenen ingeverd (vr MBO-4 en vanaf 2014-2015 vr MBO-2 en -3). Het inveringsjaar van centrale examinering Nederlandse taal vr MBO-4 wrdt 2014-2015, het inveringsjaar vr MBO-2 en -3 wrdt 2015-2016. Tt die tijd maakt het examen Nederlandse taal geen deel uit van de slaag-/zakregeling. In het MBO wrdt rekenen gefaseerd ingeverd. Het inveringsjaar van centrale examinering rekenen vr MBO-4 wrdt 2015-2016, vr MBO-2 en -3 wrdt dit 2016-2017. Tt die tijd maakt het examen rekenen geen deel uit van de slaag-/zakregeling. Net zals in het VO wrden de resultaten p de MBO-examens taal en rekenen vanaf 2013-2014 tegevegd aan de resultatenlijst bij het MBO-diplma. (zie k het dakpanmdel referentieniveaus in schema) 10
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets 11
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Entree-pleiding Anders dan bij de verige MBO-niveaus is bij de entreepleiding sprake van een drempellze instrm. Bij de start van de entreepleiding hebben leerlingen sms grte taal- en rekenachterstanden. De in de (eenjarige) entreepleiding geleverde nderwijsinspanningen kunnen deze achterstanden niet altijd pheffen. Het is daarm de bedeling dat de taal- en rekeneisen in de entreepleiding als vlgt wrden uitgewerkt: Van schlen en leerlingen wrdt nverkrt gevraagd nderwijsinspanningen te leveren gericht p het behalen van referentieniveau 2F; Op de resultatenlijst bij het diplma van de entreepleiding wrden de behaalde resultaten van zwel de berepsgerichte als de taal- en rekenexamens vermeld. Vr de berepsgerichte examens met een vldende zijn behaald. Bij de resultaten vr taal en rekenen wrdt aangegeven welke vruitgang de leerlingen hebben gebekt ten pzichte van 2F; Het diplma van de entreepleiding geeft alleen tegang tt een MBO-2 pleiding wanneer vr taal en rekenen vldende resultaten zijn behaald(gelijkwaardig aan de vereiste resultaten vr taal en rekenen bij het VMBO-BB diplma). Studieadvies Een negatief bindend studieadvies dat leidt tt ntbinding van de nderwijsvereenkmst vindt plaats in een situatie waarin de student geen studievrdering laat zien. Het gaat hier m een gebrek aan vrderingen ver de gehele linie en niet m vrderingen p één nderdeel f vak. Het studieadvies met uiterlijk binnen 4 maanden gegeven wrden. Het negatieve (en dus) bindende advies met p papier staan en met redenen mkleed zijn. Er kan een andere leerweg geadviseerd wrden, maar k een andere entree-pleiding binnen de instelling f daarbuiten. Vr de entree-pleidingen gelden de vlgende uitgangspunten: De nminale studieduur van de entree-pleiding is 1 jaar. In het 2 e jaar is er geen vlledige bekstiging. Vr het derde jaar is geen bekstiging. Zie vr verdere infrmatie: Entree-pleidingen en het bindend studieadvies van de MBO-raad. Leerplicht en kwalificatieplicht Leerlingen zijn tt het eind van het schljaar waarin zij 16 jaar zijn gewrden leerplichtig. Daarna zijn ze kwalificatie plichtig tt de dag dat ze hun startkwalificatie (MBO 2-pleiding) hebben gehaald f 18 jaar zijn gewrden. De kwalificatieplicht is geregeld in de leerplichtwet. Na 18 jaar hebben studenten minimaal kwalificatieplicht tt 23 f 27 jaar en ze krijgen dan geen uitkering. Ze kunnen wel een studiebeurs aanvragen. De gemeente met studenten een uitkering geven als ze 2 jaar ingeschreven zijn als werkzekende. Er geldt een schlingsplicht vr jngeren tt 27 jaar die geen startkwalificatie hebben. Het is belangrijk dat leerlingen en uders ged p de hgte zijn van deze veranderingen in de wet en regelgeving. Leerlingen die niet vlden aan de taal- en rekeneis van referentieniveau 2F kunnen baat hebben bij branchediplma s f bij werktrajecten zals werkschl f initiatieven van leerwerklketten. Dit is per gemeente anders gerganiseerd. 12
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Cascade financiering De ntwikkelingen in het MBO zijn erp gericht de pleidingsrute in het MBO delmatiger in te richten en daarmee meer cmpetitief met het vrtgezet nderwijs te maken. De maximale duur van pleidingen wrdt ingeperkt en de urennrmen aangescherpt. Het verkrten en intensiveren van de pleidingen met erte leiden dat studenten sneller tt het diplma wrden gebracht. In het eerste jaar krijgen de studenten meer nderwijstijd. In samenhang daarmee is de cascade in de bekstiging pgenmen. Instellingen die ged presteren p intensiveren en verkrten van leerwegen, ntvangen een relatief grter deel van het macrbudget. Op de bekstiging van vierjarige pleidingen is de cascade als vlgt in te delen: 1e jaar: 1,2; 2e jaar: 1; 3e jaar: 1; 4e jaar: 1; 5e jaar: 0,5; 6e jaar: 0,5; 7e en vlgende jaren: 0 Dit betekent dat het vr de MBO-instelling financieel ngunstig is als studenten langer ver hun studie den mdat zij vr deze studenten minder f geen budget ntvangen. De MBO instellingen wrden geacht de kmende jaren te te werken naar de nieuwe inrichting en bekstigingssystematiek. Met ingang van 2015 start vr een peride van vier jaar een vergangsbekstiging. Vr een verdere uitleg ver de cascade bekstiging binnen het MBO. http://www.mb15.nl/nde/328 Financiering vr deelnemers met een beperking (vrheen LGF) in het MBO met invering van Passend Onderwijs. Van 1 augustus 2014 tt 1 januari 2015 krijgt de MBO instelling het gemiddelde bedrag van het reguliere deel MBO van de LGF ver de jaren 2011-2012, 2012-2013 en 2013-2014, naar rat van 5 maanden. Vanaf 1 januari 2015 wrden de LGF-middelen tegevegd aan het gehandicaptenbudget van de MBO-instelling. Het gehandicaptenbudget is nderdeel van de lumpsum. De MBO-instelling is binnen passend nderwijs zelf verantwrdelijk vr de inzet van de middelen en de wijze waarp de ndersteuning wrdt gerganiseerd. Deze financiering systematiek geldt vr alle deelnemers met een beperking. De middelen van de deelnemers met een cluster 2 indicatie die in de jaren vr de invering van passend nderwijs werden tegekend aan de MBO-instelling zijn k tegevegd aan het gehandicaptenbudget. Vr de ndersteuning aan de deelnemer met een auditieve en/f cmmunicatieve beperking die tt de delgrep van de instellingen cluster 2 gerekend wrdt, kan de MBO-instelling een berep den p de instelling cluster 2. Het MBO en Passend Onderwijs De wet Passend Onderwijs MBO leidt tt de vlgende maatregelen: - Zrgplicht vr alle nderwijsinstellingen in het MBO, cnfrm de Wet Gelijke Behandeling p grnd van handicap f chrnische ziekte. - Vereenvudiging van de financiering en vermindering van de bureaucratie die vrtkwam uit de Wet Leerling Gebnden Financiering - Prfessinalisering en deskundigheidsbevrdering van het nderwijspersneel, zdat het zelf specialistische ndersteuning kan bieden. - Verplichte samenwerking tussen het nderwijs, de gemeente en de jeugdketen. - Medezeggenschap van uders en studenten bij de invulling van begeleiding en ndersteuning. - Het definiëren van het nderwijszrgprfiel en de basiszrg. - Onderwijsvereenkmst pstellen; hierin wrdt pgenmen welke extra ndersteuning en begeleiding de student krijgt. 13
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Het indiceren en arrangeren van extra ndersteuning en begeleiding zal per MBO instelling anders gerganiseerd zijn. Het is belangrijk m de extra ndersteuning transparant te maken. Een vrbeeld van een MBO Ondersteuningsplan Passend Onderwijs is pgenmen in de bijlage. december 2014, kenmerk Siméa, 15536 14
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets BIJLAGE VOORBEELD ONDERSTEUNINGSPLAN PASSEND ONDERWIJS A. Persnsgegevens B. Aandachtsgebieden Fysiek / cgnitief /sc. maatschappelijk / sc. emtineel / visueel / auditief / spraak-taal / taal en rekenen Ondersteunings gebied Ondersteuningsvraag Acties Actren Individuele aandacht Verzrging Didactische ndersteuning 15
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Didactische materialen Fysieke mgeving Specialistische expertise C. Ondersteuningsmatrix studiejaar Arrangement Inzet begeleiders Typen activiteiten Licht (0,5) Midden (1,0) Intensief (1,5) LB ZOCO BPV-begeleider LEC-begeleider Extern specialist Lpbaanbegeleiding Vrbereidende activiteiten Training Vrlichting Dcentndersteuning BPV-ndersteuning Grepsndersteuning Aanpassingen Prfessinalisering 16
Medium nderwijssetting in het MBO, een hutsklschets Criteria Inzet uren Onderwijsbelemmering Urgentie Krtlpende ndersteuning Langlpende ndersteuning Externe expertise Actr Actr Actr uren uren uren Ttaal uur D. Aanhangsel Onderwijsvereenkmst Partijen verklaren zich akkrd met bvenstaand ndersteuningsplan als nderdeel van de nderwijsvereenkmst, vr de daarin aangegeven duur van de ndersteuningsactiviteiten, f zlang er aanleiding is de ndersteuning aan te bieden. Bij tussentijdse wijzigingen wrdt het ndersteuningsplan, alsk dit deel van de vereenkmst, geactualiseerd. Naam student / uders Handtekening Naam hfd LEC Handtekening Naam pleidingsmanager Handtekening 17