Vestges of Che past Sporen ut het >7 fe* GA Artheologe & cultuurhstore Aanvullend Bureauonderzoek Flevokust Lelystad ( Rapportnummer 446 Projectnummer V07/1062 SSN 1573-9406 Status en verse Concept 1.0 n opdracht van Van der Wel Planontwkkelng BV Samenstellng drs. A.A. Kerkhoven < Redacte drs. W.A.M. Hessng Plaats en Datum Amersfoort, 20 jul 2007 Gecontroleerd door Geaccordeerd door drs. W.A.M. Hessng gemeente Lelystad, mw. S. Born d.d. 23-08-2007 d.d. Nets ut dt werk mag worden verveelvoudgd en of openbaargemaaktwarden door mddel van druk, fotokopeof opwelke andere wj^e dan ook, daaronder mede beepen gehele of gedeelteljkebewerkng van het werk, ponder voorafgaande schrfteljke toestemmng van Vestga b.v. Vestgab.v. GrateKoppel 14 3813AA Amersfoort telefoon 033 2779200 fax 033 277 92 01 nfo@vestga.nl
V07/1062: Aanvulknd bureauonder^oek Fkvokust Lefysad ( VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore Rappornr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V0711062: Aanvullend bureauonder^oek Flevokust jelystad nhoudsopgave 1 Samenvattng 5 2 Admnstrateve gegevens 9 3 nledng 10 5.1 Algemeen 10 5.2 Onderyoeksmethode 10 4 Beledskader 11 4.1.1 Provncaal beled // 4.1.2 Gemeenteljk beled 12 5 Bureauonderzoek en archeologsche verwachtng 13 5.1 Bureauonderzoek 13 5.1.1 Geologe, geomorfologe en bodemopbouw 15 5.1.2 Archeologsche waarden 14 5.1.5 Verstorende bodemnepen n het verleden en n de toekomst 17 5.2 Archeologsche verwachtng 18 5.5 Concludes en aanbevelngen 19 5 Geraadpleegde lteratuur 21 Afbeeldngen en bjlagen 23 VESTGA b.v. Archeologe <& cultuurhstore Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V0711062: Aanvulknd bureauonderspek Flevokust "Lelystad < VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V0711062: Aanvulknd bureauonderzoek flevokust jelystad 1 Samenvattng n opdracht van Van der Wel Planontwkkelng BV heeft Vestga b.v. Archeologe <& cultuurhstore een aanvullend archeologsch vooronderzoek utgevoerd voor het plangebed Flevokust, drect ten zuden van de Flevocentrale, secte A op de verkavelngskaart van Oosteljk Flevoland {ajbeeldng /).' Het plangebed omvat zowel een bnnendjks deel als een butendjks deel en wordt ontwkkeld als bedrjventerren voor havengebonden actvteten. Het plangebed s n totaal crca 150 hectare oot en lgt op de Archeologsche Beledskaart n het Omgevngsplan Flevoland 2006 n een Archeologsch aandachtsgebed. Het archeologsch vooronderzoek betreft een - aanvullend - Bureauonderzoek (BO). Het plangebed Flevokust heeft bnnendjks op de Archeologsche Waarden- en Verwachtngenkaart van de gemeente Lelystad een otendeels lage archeologsche verwachtng (zfbeeldng 2). Alleen n het uterst noordoosteljke puntje van het plangebed s sprake van een hoge en mddelhoge archeologsche verwachtngswaarde. Deze hangen samen met een fossele kreekgeul en oeverwallen. Butendjks s op de ndcateve Kaart Archeologsche Waarden (KAW) sprake van een hoge trefkans op scheepswrakken. Ut het plangebed zelf zjn bnnendjks geen archeologsche vndplaatsen bekend. Ook zjn er geen aanwjzngen voor butendjkse scheepswrakken. n het bnnendjkse deel van het plangebed lgt op een depte van crca 9,5 tot 12 m NAP plestoceen dekzand. Dt dekzand wordt afgedekt door een pakket ret-/zeggeveen. n de top van het plestoceen dekzand en n het veen - met name op de flanken van dekzandkopjes en dekzandruggen - kunnen archeologsche waarden voorkomen de ut de prehstore dateren. Op bass van de eerder genoemde regonale ondwatercurves c.q. de daterng van de vemattng van het plestoceen dekzandlandschap, kunnen archeologsche waarden n de top van het plestoceen dekzand tot n het Laat-Mesolthcum dateren. Wellcht dat op de hogere delen van het plestoceen landschap tot n het Vroeg-Neolthcum bewonng mogeljk was. n het meest noordoosteljke puntje van het bnnendjkse deel van het plangebed s sprake van oude getjdenafzettngen (Oude Zeekle / Oudere Unokle / Laagpakket van Wormer). Op de oeverwallen hervan kunnen zch archeologsche waarden bevnden, daterend ut de mddenfase van de Swfterbantcultuur (crca 5200-3800 v.chr.). Verder kunnen zch n het bnnendjkse deel van het plangebed scheepswrakken bevnden. Deze kunnen, gezen de bodemopbouw, tot op een depte van crca 2-3 meter beneden maaveld voorkomen. De aanwezghed, dchthed en lggng van scheepswrakken s op voorhand net te voorspellen. Voor wat betreft het butendjkse deel zjn eventuele archeologsche waarden als gevolg van zandwnnng vemetgd. Het archeologsch bureauonderzoek heeft utgewezen dat archeologsche waarden n het butendjkse deel van het plangebed Flevokust als gevolg van zandwnnng naar alle waarschjnljkhed zjn vernetgd {ajbeeldng 4). Derhalve advseert Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore her geen verdere archeologsche onderzoeks- en behoudsmaatregelen te nemen. Voor wat betreft het bnnendjkse deel s sprake van de volgende dre archeologsche verwachtngen: 1 De kavels bnnen deze secte zjn net genummerd. VESTGA b.v. Archeologe <& cultuurhstore Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvullend bureauonder^pek Flevokust Lelystad 1) Archeologsche waarden de zch op eventuele oeverwallen en n aanenzende kreekgeulafzettngen kunnen bevnden en de ut de mddenfase van de Swfterbantcultuur dateren, nameljk van crca 4600 tot 4200 v.chr. Deze archeologsche verwachtng geldt alleen voor het meest noordoosteljke puntje van het plangebed (ze hoge en mddelhoge archeologsche verwachtngswaarden op ajbeeldng 2). 2) Archeologsche waarden de zch n de top van het plestoceen dekzand kunnen bevnden en de van voor het Neolthcum dateren. Deze archeologsche verwachtng geldt voor het hele bnnendjkse deel van het plangebed. 3) Scheepswrakken de zch n de ondepere holocene afzettngen kunnen bevnden, nameljk n de Almere-afzettngen. Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore advseert, gezen het fet dat het om een klen gebed gaat, de zone 1) waarn de oeverwal- en kreekgeulafzettngen voorkomen bj de verdere planontwkkelng te ontzen, door her geen bouwactvteten te ondernemen (ze'advesgebed' ajbeeldng 2). nden er toch n deze zone gebouwd moet worden, advseert Vestga b.v. Archeologe <& cultuurhstore nader verkennend en karterend archeologsch booronderzoek, met als doel om vast te stellen of er n deze zone ook daadwerkeljk sprake s van archeologsche waarden. Ook voor wat betreft 2) de top van het plestoceen dekzand s er een kans op het voorkomen van archeologsche waarden. De archeologsche verwachtng voor het plestoceen dekzand s vooral gerelateerd aan markante geomorfologsche eenheden, zoals dekzandruggen en dekzandkopjes. Deze zjn vooralsnog net n het plangebed vastgesteld. De gemeente Lelystad heeft daarom n het kader van de gemeenteljke Archeologsche Maatregelenkaart ervoor gekozen om prortet te geven aan andere dekzandgebeden bnnen het gemeenteljk ondgebed, waarvan bekend s dat er markante geomorfologsche eenheden, zoals dekzandruggen en dekzandkopjes, n voorkomen (e.g. de dekzandrug ten zuden van het plangebed Flevokust parallel aan de Houtrbweg). Gezen de Archeologsche Maatregelenkaart van de gemeente Lelystad advseert Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore geen verdere onderzoeks- of behoudsmaatregelen voor wat betreft het plestoceen dekzand n het plangebed Flevokust. < Voor wat betreft 3) scheepswrakken s al eerder gesteld dat deze zch net of nauweljks op bass van een landschappeljke c.q. bodemkundge en archeologsche analyse laten voorspellen. n het plangebed kunnen desalnettemn scheepswrakken voorkomen. Deze zjn met de gangbare prospecteve onderzoeksmethoden lastg en alleen tegen zeer hoge kosten op te sporen. Bovenden zal de dchthed aan scheepswrakken bnnen het plangebed relatef laag zjn. Daarom advseert Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore scheepswrakken buten het vervolgonderzoek te laten en eventuele onderzoeks- en behoudsmaatregelen af te laten hangen van of en de mate waarn scheepswrakken tjdens de utvoerng van het plan Flevokust worden aangetroffen. Omdat op bass van deze afwegngen net geheel valt ut te sluten dat tjdens aafwerkzaamheden n de vrjgegeven gebeden archeologsche relcten (bjvoorbeeld scheepsresten of vuurstenen artefacten) worden aangetroffen, verdent het aanbevelng om de utvoerder van eventueel ondwerk te wjzen op de plcht, zoals aangegeven staat n de monumentenwet 1988, artkel 47, ld l 2, om archeologsche vondsten te melden bj het bevoegd gezag, n deze: 2 n artkel 49 ld 1 van deze wet staat aangegeven dat, nden noodzakeljk, de mnster kan gelasten om het werk voor bepaalde of onbepaalde tjd geheel of gedeelteljk stl te leggen. n ld 2 van dt artkel staat aangegeven dat schade veroorzaakt door maatregelen zoals bedoeld n het eerste ld, de schade door de Staat wordt vergoed. Gezen ld twee kan worden gesteld dat artkel 49 slechts n zeer utzonderljke gevallen wordt gehanteerd. De kans dat dergeljke omstandgheden zch voordoen bnnen het onderzoeksgebed s klen. VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore Kapportnr.: V446, concept, d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvulknd bureauonder^oek Flevokust \jelystad Gemeente Lelystad Afdelng Beled t.a.v. Mw. S. Born Postbus 91 8200 AB Lelystad Tel: 0320-278618 Bj afwezghed kunnen archeologsche vondsten worden gemeld bj dhr. D.E.P. Velthuzen, archeologsch medewerker Neuw Land Erfgoedcentrum (tel. 06-13243987). VESTGA b.v. Archeokge & cultuurhstore Kapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvullend bureauonder^oek Fkvokust Lelystad ( VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvulknd bureauonderzoek Fkvokust lelystad 2 Admnstrateve gegevens Projectnaam Opdrachtgever Adres Contactpersoon, tel. Utvoerder Projecdeder Bureauonderzoek: Bevoegd gezag Adres Contactpersoon bevoegd gezag, tel.: Documentate Provnce, gemeente en plaats plangebed Locate/toponem Kaartbladnummer (topo 1:25.000) RD-coordnaten van het plangebed CS-code 3 Oppervlakte plangebed Hudg onduk Geplande bestemmng plangebeden Aanvullend Bureauonderzoek Flevokust Van der Wel Planontwkkelng BV Postbus 508 9200 AM Drachten M\v. G.A. van Horssen Vesdga b.v. Archeologe & cultuurhstore drs. AA. Kerkhoven archeoloog Dhr. drs. AA. Kerkhoven fyssch geoaaf Dhr. drs. K. Klerks Gemeente Lelystad Postbus 91 8200 AB Lelystad Mw. S. Born Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore Provnce Flevoland, gemeente Lelystad, Lelystad Flevokust Bnnendjks: 163910/508060 Butendjks: 163480/509030 23636 150 ha Aarsch Bedrjventerren 3 Landeljk onderzoekmeldngsnummer door Rjksdenst voor het Oudhcdkundg Bodemonderzoek (ROB/ARCHS) utgegeven bj aanvang archeologsch onderzoek. VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore Kapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvullend bureauonderzoek Fkvokust Lelystad 3 nledng 3.1 Algemeen < n opdracht van Van der Wel Planontwkkelng BV heeft Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore een aanvullend archeologsch vooronderzoek utgevoerd voor het plangebed Flevokust, drect ten zuden van de Flevocentrale, secte A op de verkavelngskaart van Oosteljk Flevoland (ajbeeldng 7). 4 Het plangebed omvat zowel een bnnendjks deel als een butendjks deel en wordt ontwkkeld als bedrjventerren voor havengebonden actvteten. Het plangebed s n totaal crca 150 hectare oot. Het archeologsch vooronderzoek betreft een - aanvullend - Bureauonderzoek (BO). Eerder, nameljk n 2002, heeft Vestga n opdracht van de gemeente Lelystad een archeologsch bureauonderzoek voor het bnnendjkse deel van het plangebed gemaakt, dat wordt beensd door de A6 n het noordoosten, de Karperweg n het oosten, de Houtrbweg n het zuden en de Jsselmeerdjk n het noorden. De oppervlakte van dt gebed beslaat crca 374 hectare. Het voor u lggende rapport s een actualsate en utedng hervan, zodat ook het butendjkse deel van het plangebed bnnen het archeologsch bureauonderzoek valt. Het utgangspunt van het bureauonderzoek s te onderzoeken hoe de aanleg van het bedrjventerren kan worden gerealseerd met een zo gerng mogeljke schade aan het bodemarchef en welke maatregelen op het gebed van fyseke beschermng en documenterend onderzoek daarbj eventueel noodzakeljk zjn. Ten behoeve van het aanvullend bureauonderzoek zjn alle bekende archeologsche en hstorsche vondsten en vondstcomplexen n de drecte omgevng van het plangebed ge'nventarseerd. Va een lteratuurstude s een reconstructe gemaakt van de geologe, geomorfologe en bodemopbouw van het plangebed en de drecte omgevng. Op bass van de resultaten van het bureauonderzoek s de archeologsche verwachtng voor het plangebed gespecfceerd. Vervolgens s op bass hervan een adves gegeven over een eventueel archeologsch vervolgtraject. 3.2 Onder^oeksmethode 5 n het kader van het bureauonderzoek s eerst een reconstructe gemaakt van de onderond. Dt s gedaan op bass van de geologe, geomorfologe en bodemopbouw. Herbj s ook de omrngende omgevng van het plangebed betrokken. Ut deze gegevens s afgeled welke mogeljkheden het oude landschap bood voor menseljke bewonng of actvteten. Vervolgens s vastgesteld of en hoe dt landschap n het verleden door de mens s bewoond en/of ukt. Dt s gebeurd op bass van een nventarsate van alle bekende archeologsche vondsten en vondstcomplexen (zoals nederzettngen, aven of afvelden), en door mddel van het vaststellen van aard, omvang en gaafhed van eventuele archeologsche waarden de n het plangebed en de drecte omgevng ervan voorkomen. Tevens s n kaart acht of en n welke mate de bodem verstoord s door (sub)recente bodemnepen en wat de gevolgen zjn van de geplande bodemnepen voor eventueel aanwezge archeologsche waarden. Op bass van de resultaten van de lteratuurstude en het onnenonderzoek s ten slotte de archeologsche verwachtng gespecfceerd; dat wl zeggen dat de trefkans op archeologsche sporen en vondsten s vastgesteld en gemotveerd. n aanvullng op het archeologsch bureauonderzoek s ook gekeken naar eventuele cultuurhstorsche waarden de n het plangebed voorkomen. 4 De kavels bnnen deze secte zjn net genummerd. 5 Het onderzoek s utgevoerd volgens de rchtljnen van de Kwaltetsnorm Nederlandse Archeologe (KNA verse 3.1, augustus 2006). VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore 10 Rapportnr.: V446, concept, d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvullmd bureauonder^oek Fkvokust Lefystad 4 Beledskader 4.1.1 Provncaal beled Archeologe Het plangebed lgt op de Archeologsche Beledskaart n het Omgevngsplan Flevoland 2006 n een Archeologsch aandachtsgebetf'. Archeologsche aandachtsgebeden zjn gebeden met een relatef hoge dchthed aan goed geconserveerde archeologsche waarden. Zj omvatten delen van de prehstorsche stroomgebeden van de Vecht, Eem en n onderhavg geval de Jssel. De provncale nzet n Archeologsche aandachtsgebeden beperkt zch tot het opsporen en het planologsch beschermen, dan wel - nden net anders mogeljk - opaven van ndvduele archeologsche waarden. Dt betekent dat n bestemmngsplannen rekenng moet worden gehouden met het behoud van archeologsche waarden. n dt kader vraagt de provnce aan gemeentes om de archeologsche prorteten bnnen de Archeologsche aandachtsgebeden nader ut te werken. Terrenen de op de landeljke Archeologsche MonumentenKaart (AMK) staan, vallen onder de archeologsche aandachtsgebeden, met den verstande dat ze n prncpe altjd planologsche beschermng moeten krjgen. Verder enst het plangebed n het noordoosten aan het Provncaal Archeologsch en Aardkundg Kerngebed (PArK) Rverdungebed Swfterbant. De provnce rcht zch n PArK'en op de ontslutng en nteale nstandhoudng van de archeologsche waarden n samenhang met aardkundge en landschappeljke waarden. Dt betekent dat archeologsche waarden n PArK'en n prncpe net mogen worden aangetast. Het archeologebeled van de provnce Flevoland s geent op het Europees Verdrag ntake de beschermng van het archeologsch erfgoed (1992) en het de aanstaande wjzgng van de Monumentenwet 1988. Cultuurhstore Het provncaal beled ten aanzen van cultuurhstorsche waarden s vastgelegd n het Omgevngsplan Flevoland 2006. Het beled van de provnce s er op gercht om de cultuurhstorsche karaktersteken n Flevoland te behouden door deze n te zetten als mmteljke kwaltet ter versterkng van neuwe ontwkkelngen. Het plangebed valt buten de door de provnce Flevoland n het Omgevngsplan Flevoland 2006 aangewezen Landschappeljke en cultuurhstorsche kernkwalteten en basskwalteten. 7 Als zodang zjn er op provncaal nveau geen cultuurhstorsche behoudsdoelstellngen op het plangebed van toepassng. Het 'slutgat en bjbehorend monument' en de Flevocentrale, de n het plangebed lggen dan wel heraan enzen, zjn echter wel als polderelementen op de Landschapskenmerkenkaart Oosteljk Flevoland van de Cultuurhstorsche waardenkaart van Flevoland opgenomen. 8 Herop zjn ook de rngdjk (Jsselmeerdjk) en de wndturbnes langs de rngdjk opgenomen. De rngdjk s vanwege het structuurbepalende karakter op het polderconcept, op de Gecombneerde waardenkaart Oosteljk Flevoland op het hoogste nveau gewaardeerd. Herop staat ook het 'slutgat en bjbehorend monument'; aangedud als 'hernnerngsplaats polder'. Aardkunde 6 Provnce Flevoland, 2006. Fguur 20, p. 137. 7 Provnce Flevoland, 2006. Fguren 17 en 18. 8 OKRA, 2005. VESTGA b.v. Archeologe <& cultuurhstore 11 Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvulknd bureauondenpek Flevokust Lelystad Het plangebed lgt op de kaart Aardkundge waardevolle gebeden van het Omgevngsplan Flevoland 2006 n een Aardkundg waardevol gebed, nameljk het gebed Rverdunen en stroomgeukn Swfterbant 2. 9 n het onderlggende defnterapport s het gebed aangedud als Het rverdunenengeulsysteem bj Swfterbant. Dt gebed loopt n zudeljke rchtng door tot n het stedeljke gebed van Lelystad. Het vormt een complex van dekzand en oude stroombeddngen, waarbj de laagtes later weer opgevuld zjn met marene kle. Aan het end van het Wechselen zjn vanut de drooggevallen geulbeddngen door verstuvng van het zand, rverdunen ontstaan. n het Holoceen s het gebed bedekt geraakt met bassveen. 10 Het beled van de provnce Flevoland rcht zch prmar op voorlchtng en educate, het oprchten van aardkundge monumenten en het bevorderen van aandacht voor aardkundge waarden bj rumteljke ontwkkelngen (va het traject bodemnformate). Naast het communcateve spoor wordt de beschermng van aardkundge waarden ngevuld va de Provncaal Archeologsche & Aardkundge Kerngebeden (PArK), wat zjn weerslag zal krjgen n de Verordenng voor de fyseke leefomgevng. Het onderhavge plangebed maakt geen deel ut van een PARK. < 4.1.2 Gemeenteljk beled n het kader van de op handen zjnde Wet op de Archeologsche Monumentenzorg (Wamz) heeft de gemeente Lelystad een Archeologsche Maatregelenkaart laten ontwkkelen 1 ' Herop s het Provncaal Archeologsch & Aardkundg Kerngebed (PArK'en) 'Rverdungebed Swfterbant' overgenomen. Tevens zjn de Archeologsche aandachtsgebeden de bnnen de gemeente Lelystad lggen op de gemeenteljke Archeologsche Maatregelenkaart opgenomen en, conform het verzoek van de provnce, nader utgewerkt. Voor wat betreft het noordeljke aandachtsgebed, waar het plangebed Flevokust bnnen valt, hanteert de gemeente als utgangspunt voor het egen beled voorlopg de ndcateve Kaart Archeologsche Waarden, verse 1 (KAW, verse 1), n combnate met de meest actuele geologsche nformate van TNO-NTG. De gebeden de op bass daarvan zjn afgebakend als zjnde van hoge archeologsche verwachtng, worden gekoppeld aan een vergunnngenregme. Voor de Jsselmeerbodem geldt dat alleen n het kader van MERprocedures en eventuele andere otere nepen rchtljnen kunnen worden gegeven voor de omgang met archeologe. De gemeente acht het net znng en utvoerbaar om daarbuten aan de bodem onder het Jsselmeer/Markermeer nadere archeologsche esen te verbnden. Voor wat betreft onderhavg archeologsch bureauonderzoek s utgegaan van de gemeenteljke archeologsche maatregelenkaart. " Provnce Flevoland, 2006.Fguur 21, p. 139. 10 Syncera 2006, p. 29. 11 W.A.M. Hessng, 2007. VESTGAb.v. Archeologe & cultuurhstore 12 Rapportnr.: V446, concept, d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvullend bureauonderzoek F/evokust jelystad 5 Bureauonderzoek en archeologsche verwachtng 5.1 Bureauonderzoek Het bureauonderzoek stelt zch ten doel de archeologsche verwachtng nader te defneren en concentreert zch op de volgende punten: een reconstructe van het landschap van het plangebed en de drecte omgevng n het verleden; de nventarsate van archeologsche vondsten en complexen (bjvoorbeeld nederzettngen en/of afvelden); het nventarseren van hstorsche en cartoafsche gegevens; de relate tussen menseljke actvteten en specfeke landschappeljke kenmerken; de voorspellngswaarde van deze gegevens met het oog op mogeljke archeologsche sporen en/of vondsten bnnen het plangebed; de mate van (sub)recente verstorng van de bodem; de mate van verstorng door de geplande bodemnepen; het bepalen van nut & noodzaak en strategc van vervolgonderzoek. n aanvullng op de geraadpleegde onnen (ze hoofdstuk 5, Geraadpleegde Lteratuur) s nformate ngewonnen bj dhr. D.E.P. Velthuzen, archeologsch medewerker van het Neuw Land Erfgoedcentrum te Lelystad. Dhr. D.E.P. Velthuzen s tevens coordnerend ld van de Archeologsche Werkgemeenschap Nederland, afdelng Flevoland. Bj dhr. D.E.P. Velthuzen waren geen archeologsche waarnemngen of vondstmeldngen ut het plangebed bekend. 5.1.1 Geologe, geomorfologe en bodemopbouw De geologsche gegevens voor het plangebed zjn afgeled ut onder2oeksgegevens van de voormalge Rjkdenst JsselmeerPolders (RJP), TNO-NTG en archeologsch advesbureau RAAP. Bj de analyse van de boorbeschrjvngen s prmar gekeken naar het voorkomen van getjdenafzettngen de verband houden met prehstorsche kreekstelsels en naar de deptelggng en gaafhed van de top van het plestoceen dekzand. Het voorkomen en de gaafhed van deze afzettngen s bepalend voor de archeologsche verwachtng voor wat betreft prehstorsche nederzettngsresten n de onderond. Scheepswrakken laten zch net of nauweljks op bass van een analyse van bodemkenmerken voorspellen. Voor zover ze zch laten voorspellen komen ze n de jongere holocene afzettngen voor en kunnen ze op hoger lggende landschappeljke eenheden zoals op dekzandruggen zjn vastgelopen c.q. gestrand. Omdat op bass van een landschappeljke analyse net of nauweljks kan worden voorspeld waar schepen zjn gezonken en dus ook net waar scheepswrakken voorkomen, worden deze n de regel bj toeval ontdekt. De top van het dekzand lgt n het gebed Flevokust op een depte van 5,3 tot 7,5 m - maaveld, waarbj het naar het zudwesten helt 12. Voor wat betreft bodemvormng n de top van het dekzand, komen n het plangebed overwegend hydropodzolen ('AC-podzolen') voor 13. Daarnaast komen ook meer ontwkkelde podzolen voor, waarn zch utspoelngs- (E-horzonten) en nspoelngszones (B-horzonten) hebben ontwkkeld; n de RJJP-boorbeschrjvngen aangegeven met 'ABC-podzolen'. n het gehele gebed s op het dekzand een veenlaag aanwezg. Deze veenlaag s n het plangebed gemddeld crca 25 tot 30 cm dk en betreft overwegend ret-/zeggeveen. Op bass van de voor het gebed beschkbare regonale zeespegel- en 12 Ze e.g. butendjkse RlJP-borng 508 162 01 13 Ze RlJP-borngen 507-164-01, -02, -04, -05 en 508-164-01 t/m -03 langs de Karperweg. VESTGA b.v. Archeooge & cultuurhstore 13 Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V0711062: Aanvulknd bunauonder^pek Flevokust Lelystad ondwaterspegelcurves 14 voor het Holoceen kan het begn van de veenvormng op de hoogst gelegen delen van de dekzandvlakte n het plangebed n het Laat-Mesolthcum geschat worden. De borngen n het zuden van het plangebed Flevokust laten boven de veenlaag de op het dekzand lgt vaak een dunne klelaag zen met erboven weer veen. Soms s de klelaag n het geheel net aanwezg. Deze kle s de zogenaamde 'Oude Zeekle' 15, de thans tot het Laagpakket van Wormer wordt gerekend. Regonaal wordt deze kle ook wel als Oudere Unokle aangedud 16. De zudeljke ens van het gebed Flevokust valt mn of meer samen met de zudeljke veredngsens van deze kle 17 (vandaar dat n enkele borngen de klelaag zeer dun of afwezg s). De top van de kle lgt op een depte van ver tot vjf meter onder maaveld. Het veen dat boven deze kle lgt wordt tot de Hollandveen Laag gerekend. Het Hollandveen wordt bedekt door een tot 1,5 m dkke laag detrtus-gyttja, de gecorreleerd kan worden met de Flevomeer-fase (het hudge Jsselmeergebed bestond toen ut een oot bnnenmeer). De bovenste 2-3 meter van het holocene sedmentpakket wordt gevormd door afzettngen, de n het voormalge Almere, de Zuderzee en het Jsselmeer zjn afgezet. De Oude Zeekle (Oudere Unokle / Laagpakket van Wormer) wordt ook beschreven n RlJP-borngen de even ten noordoosten van de Flevocentrale zjn gezet. n enkele borngen s deze laag rum ver meter dk en lgt de top van de afzettngen ongeveer een meter hoger dan gemddeld 18. Dt hangt samen met een verlandde kreekgeul de ter hoogte van de Flevocentrale naar het oosten loopt 19. De relatef dkke klepakketten hangen, gezen de beschrjvng van de kle n de RlJP-borngen als 'kort' en 'dooroed' 20, vermoedeljk samen met kreekruggen; de geul zelf ljkt her net te zjn aangeboord 21. Boven het Laagpakket van Wormer s net als n het zudeljke deel van het plangebed veen aangetroffen (Hollandveen Laagpakket). De detrtus-gyttja laag de n het zudeljke deel van het plangebed boven dt veen s aangetroffen, komt her echter net voor. De bovenste 2-3 meter van het holocene sedmentpakket wordt gevormd door afzettngen, de n het voormalge Almere, de Zuderzee en het Jsselmeer zjn afgezet. 5.1.2 A rcheokgsche waarden Algemene beschrjvng van de bewonngsgeschedens Gedurende het Paleolthcum of Oude-Steentjd 22 maakte het plangebed deel ut van een toendragebed. n Flevoland zjn alleen n de Noordoostpolder archeologsche vondsten ut deze perode aangetroffen, onder «andere op kavels M131 en M132 23 en op Schokland. Aan het end van het Paleolthcum, crca 10.000 jaar geleden, trad een klmaatsverbeterng n, de tot op de dag van vandaag voortduurt. Herdoor smolt het landjs, wat overgens n de laatste jstjd (Wechsel-jstjd) onze landstreken net berekte. De stjgng van de zeespegel de dt tot gevolg had en hermee de ondwaterspegel n het achterland zorgde ervoor dat het landschap langzaam vernatte. De lagere delen van het landschap veranderden herdoor n moeras. Op de hogere delen ontstonden gemengde loofbossen. 14 Gotje, 1993; Tomqvst, 1993 15 cf. Ente e.a. 1986 16 Ente e.a., 1986. 17 Ente e.a. 1986 18 Ze e.g. RlJP-borngen 510-165-01 en 509-165-11 t/m -14. Kle n borngen aangedud als Beemsterkle, kort en dooroed. 19 Ente e.a. 1986 Wat op gerjpte kle dudt, dat wl zeggen kle dat zch boven de gemddeld hoogste waterstand bevond. n een oude kreekgeul zjn nameljk geulopvullngen n de vorm van o.a. gyttja's en veen te verwachten en s het plestocene vlak ter plekke vaak versneden (ze Ente e.a. 1986, 52); dt s net aangetroffen n de borngen. 22 Voor absolute daterngen, ze chronologetabel n bjlage 1. 3 Onlangs s een neuwe vondstmeldng gedaan van twee laat-paleolthsche artefacten van deze kavels, de aan de zogenaamde Fedemeeseroep worden toegeschreven. Ze: D.E.P. Velthuzen, 2007. VESTGAb.v. Archeo/oge <& cultuurhstore 14 Rapportnr.: V446, concept, d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvullend burtauonderspek F/evokust lelystad Dt s de perode van het Mesolthcum of Mdden-Steennjd. Behalve van de jacht op oot en klen wld en van vssen, leefden mesolthsche jagers-verzamelaars van vruchten (zoals amen en wlde appels), noten (hazelnoten en waternoten) en de wortels van planten, zoals de van de lsdodde. De jager-verzamelaar gemeenschappen hadden nog een nomadsch bestaan, waarbj zj vanut basskampen het omrngende gebed exploteerden op voedsel en ondstoffen. Hervoor maakten zj onder andere uk van explotatekampen. Dt waren klene kampementen gercht op een of een beperkt aantal actvteten, zoals vsvangst en eendenjacht. Een moo voorbeeld hervan, hoewel Neolthsch, s buten Flevoland bj Bergschenhoek gevonden. Dt kampement was net oter dan 16 m2. Ook n Almere Hout aan het Zwanenpad zjn aanwjzngen gevonden van een dergeljk kampement; n dt geval een kampement van waarut waarschjnljk specalstsche jachtactvteten plaatsvonden. Vanaf het Neolthcum of Neuwe-Steentdjd gngen jager-verzamelaar gemeenschappen geledeljk over op landbouw. Dat wl zeggen dat zj langzamerhand elementen overnamen van aarsche samenlevngen de n Lmburg en Noord-Brabant leefden. Eerst namen zj de technek van het pottenbakken over, vervolgens gngen zj husderen houden en later ook aan verbouwen. Dt s de perode van de Swfterbantcultuur (5200 3800 v.chr.). Vndplaatsen van deze cultuur zjn n Flevoland onder andere aangetroffen bj Almere (de 'Hoge Vaart') en n het Rverdungebed Swfterbant tussen Lelystad en Swfterbant (onder andere vndplaatsen S2 en S4). Buten Flevoland zjn vndplaatsen van de Swfterbantcultuur onder andere aangetroffen bj Hardnxveld-Gessendam (vroeg gedomestceerde deren) en Hazendonk bj Molenaarsaaf, waar mogeljke aanwjzngen voor vroege akkerbouw zjn gevonden. n Flevoland s bj Urk op kavel E4 een mogeljke akkerlaag gevonden, de van voor 3800 v.chr. moet dateren 24. Het verspredngsgebed van de Swfterbantcultuur strekt zch ut van de Schelde n Belge tot de Eems n Dutsland. Langzamerhand ontstond een sedentare levenswjze de gepaard gng met het bouwen van huzen (bjvoorbeeld op kavel P 4 bj Schokland) en het aanleggen van afveldjes n de buurt van de nederzettng (bjvoorbeeld S2 bj Swfterbant). De belanjkste kenmerken van prehstorsche waarden n de provnce Flevoland zjn de depe lggng van de vndplaatsen onder een pakket organo-klastsche sedmenten (kle, veen, detrtus en gyttja), de lage dchthed van vndplaatsen over het gebed en de gernge vondstdchthed per vndplaats. Halverwege de 6 e eeuw voor Chrstus stjgt het waterpel n het Zuderzeebekken en wordt Flevoland langzamerhand onbewoonbaar. Ut deze perode dateren de scheepswrakken, verdwenen veenontgnnngsdorpen, de voormalge elanden Urk en Schokland, de burchten van Kunre en mddeleeuws Arkemheen. Beschrjvng van de archeologe n het onderzoeksgebed Voor de beschrjvng van de archeologe n het onderzoeksgebed s uk gemaakt van de Archeologsche Waarden- en Verwachtngenkaart, de de gemeente Lelystad n het kader van de Archeologsche Maatregelenkaart heeft laten vervaardgen. De Archeologsche Waarden- en Verwachtngenkaart van de gemeente Lelystad bedt een overzcht van de stand van kenns van het bodemarchef van Lelystad. Herop zjn alle archeologsche waarnemngen en archeologsche terrenen, de belanjkste utgevoerde archeologsche onderzoeken en de gebeden waarvoor een verhoogde archeologsche verwachtng geldt, aangegeven. Heronder vallen ook alle zones de op de ndcateve Kaart van Archeologsche Waarden (KAW), verse 1 op paleolandschappeljke onden aangemerkt zjn als archeologsch kansrjk. Voor de Archeologsche Waarden- en Verwachtngenkaart van de gemeente Lelystad s gekozen om verse 1 van de 24 F.J.C. Peters & J.H.M.Peeters (red.), 2001. VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore 15 Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V01'11062: Aanvulknd bureauonder^pek Flevokust ljelystad KAW en net verse 2 als utgangspunt te nemen omdat verse 2 van de KAW s gebaseerd op een theoretsche modellerng van het paleolandschap de nog net door onderzoek s gestaafd. n overleg met de provnce Flevoland s gekozen voor een puur landschappeljke benaderng omdat deze beter functoneert bj een uksdoelstellng n het kader van de rumteljke ordenng. De 'trefkans' op de Archeologsche Waarden- en Verwachtngenkaart van de gemeente Lelystad s naast een paleolandschappeljke analyse,.e. een geologsche en bodemkundge analyse, gebaseerd op de lggng van bekende archeologsche monumenten en waarnemngen de vermeld staan n het Archeologsch nformatesysteem (ARCHS). Archeologsche monumenten zjn terrenen met een (zeer hoge) archeologsche waarde, de ofwel fysek (wetteljk en jurdsch) beschermd worden, ofwel een planologsche beschermng hebben waarbj n het bestemmngsplan voorschrften voor het uk zjn opgenomen (aanlegvergunnng). Archeologsche waarnemngen zjn meldngen van archeologsche vondsten en/of sporen van nederzettngen, afvelden, akkersystemen, helgdommen, enz., de net nader onderzocht en gewaardeerd zjn. ( Het plangebed Flevokust heeft bnnendjks op de Archeologsche Waarden- en Verwachtngenkaart van de gemeente Lelystad een otendeels lage archeologsche verwachtng {zjbeeldng 2). Alleen n het uterst noordoosteljke puntje van het plangebed s sprake van een hoge en mddelhoge archeologsche verwachtngswaarde. Deze hangen samen met een fossele kreekgeul en oeverwallen. Butendjks s op de KAW sprake van een hoge trefkans. Dt wl zeggen dat de verwachte dchthed van veelal door sedment bedekte scheepsvondsten met een ote mate van samenhang relatef oot s. Volgens de handledng bj de KAW 2 C generate zjn deze schepen veelal bewaard gebleven n geulopvullngen, de worden gekarakterseerd door scheefgelaagde afzettngen. 25 Ut het plangebed zelf zjn geen archeologsche vndplaatsen bekend. De archeologsche waarnemng n het Archeologsche nformatesysteem (ARCHS) de mdden n het plangebed lgt, betreft het eerder genoemde elektromagnetdsch onderzoek van archeologsch advesbureau RAAP gercht op het opsporen van oeverwallen n de onderond (Waarnemngsnr. 128.217). Dt onderzoek s n 1995 utgevoerd. Herbj zjn geen oeverwallen gevonden, wat gezen de onderzoeksmethode net wl zeggen dat ze her net aanwezg zjn. Ut de wjdere omgevng van het plangebed Flevokust zjn een aantal archeologsche waarnemngen gedaan (afbeeldng 2), waaronder de locate van een scheepswrak dat n 1965 s ontdekt en n 1989 nader werd verkend (Waarnemngsnr. 28.991, crca 500 m ten oosten van het plangebed) 26. Op kavel A6 s n 1963 een ut elkaar geslagen wrak met bundeken van een vssersschp waargenomen (Waarnemngsnr. 60.246). De exacte locate kon tjdens een latere verkennng net worden teruggevonden. Waarnemngsnr. 54.836 betreft de vondst van een jzeren anker de op kavel G30 s opgeploegd. Ook waarnemngsnr.'s 1.700/55.066/55.067 houden verband met scheepsarcheologsche vondsten. Het betreft n deze gevallen vondsten van los wrakhout op kavel G34, dat waarschjnljk aan scheepswrak OG34 toebehoort. Zudeljk van het plangebed Flevokust s tjdens archeologsch vooronderzoek n het kader van het Hanzeljntrace een prehstorsche vndplaats aangeboord (Waarnemngsnr. 57.447 / vndplaats 1 Hanzeljn). n twee borngen werden verschllende fragmenten vuursteen en veel houtskool aangetroffen. De vndplaats lgt op een langgerekte dekzandrug, de parallel aan de Houtrbweg loopt. Ook waarnemngsnr. 138.481 houdt verband met een mogeljke prehstorsche vndplaats; n een borng werd veel houtskool gevonden. 25 D.P. Hallewas, 2003. 2 Hetbetreft waarnemngsnummer 28991.Zebjlage 1 voor nadere gegevens VESTGA b.v. Archeologe <& cultuurhstore 16 Rapportnr.: V446, concept, d. 23-8-2007
V0711062: Aanvullend bureauonderspek Flevokust jelystad Waarnemngsnr. 28.847/28.963 betreft een meldng ut 1965 van een benen prem, de tegenover kavel A9 ut het Jsselmeer s gevst. Waarnemngsnr.'s 48.812, 48.813 en 48.814 tot slot, hebben betrekkng op van de Archeologsche MonumentenKaart (AMK) Flevoland afgevoerde terrenen, waar verder geen archeologsche waarnemngen zjn gedaan (zogenaamde 'terrenen van archeologsche betekens'). Voor zover scheepswrakken net n de jaren na het droogvallen van de polder zjn vastgesteld, laten zj zch moeljk opsporen. Het betreft deper lggende, vrj klene locates, de zch n tegenstellng tot bjvoorbeeld prehstorsche nederzettngen op oeverwallen en rverdunen, net vanut een analyse van het voormalge landschap laten voorspellen. Schepen konden mmers overal vergaan. De kans s dus altjd aanwezg dat zch n het plangebed scheepswrakken bevnden. Voor wat betreft scheepswrakken n het butendjkse deel van het plangebed, s nformate aangevraagd ut de wrakkendatabase van Rjkswaterstaat. Deze s echter net ontvangen. Eventuele scheepswrakken n het butendjkse deel van het plangebed zjn als gevolg van ootschalge zandwnnng naar alle waarschjnljkhed vernetgd (ze paraaaf 4.1.4 Verstorende bodemnepen n het verleden en n de toekomst). Uteraard zjn hermee ook eventuele archeologsche waarden de zch butendjks n de top van het dekzand bevonden, vernetgd. Noordeljk van het plangebed lgt het al eerder genoemde Rverdungebed Swfterbant. Hern bevnden zch op rverdunen en oeverwallen vndplaatsen ut de Swfterbantcultuur (5200-3800 v.chr.). De rverdunen en oeverwallen maken deel ut van het fossele stroomgebed van de Jssel, de n de prehstorc door het gebed lep. 5.1.3 Verstorende bodemnepen n het verleden en n de toekomst n het plangebed wordt een bnnendjks en butendjks bedrjventerren ontwkkeld. Dt kan leden tot verstorng van n de onderond aanwezge archeologsche waarden, hetzj door onderheng hetzj door de aanleg van wegcunetten en andere depe ontondngen. Het plangebed s volgens Domenen 27 kort na de npolderng n 1957, vanwege het zandge karakter van de bodem, als vsvjvergebed bestemd. Vanaf de negentger jaren van de vorge eeuw s het plangebed otendeels n uk als akkerland. n het zudoosteljke deel van het plangebed s de bodem tot een onbekende depte verstoord als gevolg van betonnen - vsvjverconstructes. Gezen de depte van de top van het plestoceen dekzand en van de lggng en depte van de kreekrugafzettngen n het meest noordoosteljke deel van het plangebed, s het onwaarschjnljk dat de bodemverstorngen de met de vsvjvers en/of het aarsch uk gepaard gngen eng effect op eventuele archeologsche waarden n het gebed hebben gehad. Dt met utzonderng van eventuele scheepswrakken. Voor wat betreft het butendjkse deel s n de drecte omgevng van het plangebed volgens de Geologsche en Bodemkundge atlas van het Jsselmeer sprake van ootschalge zandwnputten {njbeeldng 4). w Deze kunnen eventueel n de onderond aanwezge archeologsche waarden, zoals scheepswrakken hebben vernetgd (afbeeldng4). Om de kansen en rsco's voor behoud van archeologsche waarden n de bodem (n stu) n te kunnen schatten heeft de provnce Flevoland een archeologsche deadatekaart laten ontwkkelen 29. Deze kaart geeft op regonaal schaalnveau vanut bodemuk en ondwater een ndcateve verwachtng voor wat betreft de mogeljkheden van duurzaam behoud van archeologsche waarden n de bodem. De Mnstere van Fnancen, Domenen Lelystad. Mondelnge mededelng B. van der Kolk. 28 R. Koopstra et al, 1993. Blad 7 Deptelggng plestoceen oppervlak. 29 A. Vermeulen, 2004. VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore \1 Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvulknd bunauonder^pek Fkmkust jelystad voorspellngswaarde s dus beperkt tot het bnnendjkse deel van het plangebed. Op de archeologsche deadatekaart wordt ondersched gemaakt n een zestal potentele deadateprocessen, te weten: verdrogng, verploegng, verzurng, eutroferng, nfltrate van zuurstofrjk ondwater en ondwatersnelhed. Volgens de cumulateve archeologsche deadate-/behoudskansenkaart van de provnce Flevoland s ter hoogte van het plangebed sprake van een laag cumulateve deadatersco. Op de deelkaart stroomsnelhed s de kans op deadate als gevolg van een hoge vertcale ondwatersnelhed n de deklaag echter hoog. Dt kan een verstorend effect hebben op het chemsch evenwcht n de bodem. Archeologsche materalen n de bodem bljven alleen bewaard wanneer ze chemsch n evenwcht zjn met de drect omlggende bodem. Stromend ondwater kan zorgen voor afvoer van deadateproducten en daarmee tot verstorng van het ngestelde evenwcht. Naast de evenwchtverstorende werkng van ondwaterstromng kan dt ook zorgen voor de aanvoer van zuur, zuurstof en nutrenten voor mcroorgansmen. 5.2 Archeologsche verwachtng ( n het bnnendjkse deel van het plangebed lgt op een depte van crca 9,5 tot 12 m NAP plestoceen dekzand. Dt dekzand wordt afgedekt door een pakket ret-/zeggeveen. n de top van het plestoceen dekzand en n het veen - met name op de flanken van dekzandkopjes en dekzandruggen - kunnen archeologsche waarden voorkomen de ut de prehstorc dateren. Op bass van de eerder genoemde regonale ondwatercurves c.q. de daterng van de vernattng van het plestoceen dekzandlandschap, kunnen archeologsche waarden n de top van het plestoceen dekzand tot n het Laat-Mesolthcum dateren. Wellcht dat op de hogere delen van het plestoceen landschap tot n het Vroeg-Neolthcum bewonng mogeljk was. n het meest noordoosteljke puntje van het bnnendjkse deel van het plangebed s sprake van oude getjdenafzettngen (Oude Zeekle / Oudere Unokle / Laagpakket van Wormer). Op de oeverwallen hervan kunnen zch archeologsche waarden bevnden, daterend ut de mddenfase van de Swfterbantcultuur (crca 5200-3800 v.chr.). Voor wat betreft de archeologsche 'zchtbaarhed', bestaan prehstorsche vndplaatsen voornameljk ut een verspredng van vuurstenen artefacten (nclusef mcrodebtage van 2 mm en klener), houtskool, verand en onverand bot, fragmenten van verande hazelnootdoppen en, vanaf 5200 v.chr. ook ut aardewerk (voornameljk fragmenten). Tevens komen op dergeljke stes vaak ondsporen voor n de vorm van voornameljk 'haardkulen' en paalsporen. n gunstge conserverngsomstandgheden kunnen ook delen van de houten palen zelf nog bewaard zjn gebleven, bjvoorbeeld n het geval van vsweersystemen n fossele kreekgeulen. Voor wat betreft de conserverng van archeologsche waarden n de top van het dekzand moet vanut de eerder genoemde archeologsche deadatekaart van de provnce Flevoland een kanttekenng worden geplaatst, omdat n het plangebed sprake zou zjn van een hoge vertcale ondwatersnelhed. Deze wordt waarschjnljk veroorzaakt door kwelwater van onder de Jsselmeerdjk. Met name organsch materaal kan herdoor zjn aangetast of zelfs opgelost. Verder kunnen zch n het bnnendjkse deel van het plangebed scheepswrakken bevnden. Deze kunnen, gezen de bodemopbouw, tot op een depte van crca 2-3 meter beneden maaveld voorkomen. De aanwezghed, dchthed en lggng van scheepswrakken s op voorhand net te voorspellen. Voor wat betreft het butendjkse deel zjn eventuele archeologsche waarden als gevolg van zandwnnng vernetgd. VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore 18 Rapportnr.: V446, concept, d. 23-8-2007
V0711062: Aanvullend bureauonder^pek Flevokust lelystad n het plangebed zjn geen archeologsche waarden bekend. Ook navraag bj dhr. D.E.P. Velthuzen, archeologsch medewerker van het Neuw Land Erfgoedcentrum en ld van de Archeologsche Werkgemeenschap Nederland, afdelng Flevoland, leverde geen meldngen op. 5.3 Concluses en aanbevelngen Het archeologsch bureauonderzoek heeft utgewezen dat archeologsche waarden n het butendjkse deel van het plangebed Flevokust als gevolg van zandwnnng naar alle waarschjnljkhed zjn vernetgd {afbeeldng 4). Derhalve advseert Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore her geen verdere archeologsche onderzoeks- en behoudsmaatregelen te nemen. Voor wat betreft het bnnendjkse deel s sprake van de volgende dre archeologsche verwachtngen: 1) Archeologsche waarden de zch op eventuele oeverwallen en n aanenzende kreekgeulafzettngen kunnen bevnden en de ut de mddenfase van de Swfterbantcultuur dateren, nameljk van crca 4600 tot 4200 v.chr. Deze archeologsche verwachtng geldt alleen voor het meest noordoosteljke puntje van het plangebed (ze hoge en mddelhoge archeologsche verwachtngswaarden op afbeeldng 2). 2) Archeologsche waarden de zch n de top van het plestoceen dekzand kunnen bevnden en de van voor het Neolthcum dateren. Deze archeologsche verwachtng geldt voor het hele bnnendjkse deel van het plangebed. 3) Scheepswrakken de zch n de ondepere holocene afzettngen kunnen bevnden, nameljk n de Almere-afzettngen. Op de Archeologsche Maatregelenkaart, dat wl zeggen de gemeenteljke utwerkng van de Archeologsche Aandachtsgebeden zoals de n het Omgevngsplan Flevoland 2006 zjn vastgesteld, heeft de gemeente Lelystad een hogere prortet gegeven aan 1) oeverwallen en kreekgeulafzettngen, zoals de n het meest noordoosteljke deel van het plangebed Flevokust voorkomen. Derhalve zjn deze afzettngen op de Archeologsche Maatregelenkaart van de gemeente Lelystad als Hoge en Mddelhoge archeologsche verwachtngswaarden opgenomen. Er s een ote kans dat zch n deze zone archeologsche waarden bevnden. Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore advseert, gezen het fet dat het om een klen gebed gaat, de zone waarn de oeverwal- en kreekgeulafzettngen voorkomen bj de verdere planontwkkelng te ontzen, door her geen bouwactvteten te ondememen (ze'advesgebed' afbeeldng!). nden er toch n deze zone gebouwd moet worden, advseert Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore nader verkennend en karterend archeologsch booronderzoek, met als doel om vast te stellen of er n deze zone ook daadwerkeljk sprake s van archeologsche waarden. Ook voor wat betreft 2) de top van het plestoceen dekzand s er een kans op het voorkomen van archeologsche waarden. De archeologsche verwachtng voor het plestoceen dekzand s vooral gerelateerd aan markante geomorfologsche eenheden, zoals dekzandruggen en dekzandkopjes. Deze zjn vooralsnog net n het plangebed vastgesteld. De dchthed aan archeologsche waarden n het plestoceen dekzand zal echter aanzenljk lager zjn dan de n de oeverwal- en kreekgeulafzettngen. Enerzjds omdat de oeverwallen n het toen sterk vernattende landschap tot de wenge droge dan wel drogere landschappeljke eenheden behoorden en bovenden het getjdenlandschap vanwege zjn ote bomassa een zeer aantrekkeljk explotategebed voor de mens was (getuge o.a. de veleprehstorsche neder^ettngen n het Rverdungebed Smfterbanl). Anderzjds omdat het dekzandlandschap n het plangebed aanzenljk dep lgt en herdoor relatef vroeg vernatte en ontoegankeljk c.q. onbewoonbaar werd. De gemeente Lelystad heeft VESTGA b.v. Archeologe <& cultuurhstore 19 Kapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V0711062: Aanvulknd bureauonder^oek Flevokust Lelystad daarom n het kader van de gemeenteljke Archeologsche Maatregelenkaart ervoor gekozen om prortet te geven aan andere dekzandgebeden bnnen het gemeenteljk ondgebed, waarvan bekend s dat er markante geomorfologsche eenheden, zoals dekzandruggen en dekzandkopjes, n voorkomen (e.g. de dekzandrug ten zuden van het plangebed Flevokust parallel aan de Houtrbweg). Gezen de Archeologsche Maatregelenkaart van de gemeente Lelystad advseert Vestga b.v. Archeologe <& cultuurhstore geen verdere onderzoeks- of behoudsmaatregelen voor wat betreft het plestoceen dekzand n het plangebed Flevokust. ( Voor wat betreft 3) scheepswrakken s al eerder gesteld dat deze zch net of nauweljks op bass van een landschappeljke c.q. bodemkundge en archeologsche analyse laten voorspellen. n het plangebed kunnen desalnettemn scheepswrakken voorkomen. Deze zjn met de gangbare prospecteve onderzoeksmethoden lastg en alleen tegen zeer hoge kosten op te sporen. Bovenden zal de dchthed aan scheepswrakken bnnen het plangebed relatef laag zjn, gezen het fet dat n Flevoland tot nu toe crca 450 scheepswrakken zjn gevonden op een landoppervlakte van crca 1420 km 2, wat overeenkomt met crca 3 scheepswrakken per verkante klometer. Daarom advseert Vestga b.v. Archeologe & cultuurhstore scheepswrakken buten het vervolgonderzoek te laten en eventuele onderzoeks- en behoudsmaatregelen af te laten hangen van of en de mate waarn scheepswrakken tjdens de utvoerng van het plan Flevokust worden aangetroffen. Gezen het bovenstaande verdent het aanbevelng om de utvoerder van eventueel ondwerk te wjzen op de plcht, zoals aangegeven staat n de monumentenwet 1988, artkel 47, ld l 30, om archeologsche vondsten te melden bj het bevoegd gezag, n deze: Gemeente Lelystad Afdelng Beled t.a.v. Mw. S. Born Postbus 91 8200 AB Lelystad Tel.: 0320-278618 Bj afwezghed kunnen archeologsche vondsten worden gemeld bj dhr. D.E.P. Velthuzen, archeologsch medewerker Neuw Land Erfgoedcentrum (tel. 06-13243987). < 3l -, n artkel 49 ld 1 van deze wet staat aangegeven dat, nden noodzakeljk, de mnster kan gelasten om het werk voor bepaalde of onbepaalde tjd geheel of gedeelteljk stl te leggen. n ld 2 van dt artkel staat aangegeven dat schade veroorzaakt door maatregelen zoals bedoeld n het eerste ld, de schade door de Staat wordt vergoed. Gezen ld twee kan worden gesteld dat artkel 49 slechts n zeer utzonderljke gevallen wordt gehanteerd. De kans dat dergeljke omstandgheden zch voordoen bnnen het onderzoeksgebed s klen. VESTGAb.v. Archeologe & cultuurhstore 20 Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007
V07/1062: Aanvullend bureauonder\oek Flevokust Lelystad 5 Geraadpleegde lteratuur Dgtale onnen Centraal Archeologsch Archef (CAA). Centraal Monumenten Archef (CMA). ndcateve kaart van Archeologsche Waarden (KAW). Archeologsch nformatesysteem (ARCHS). KCH cultuur-hstorsche kaart www.kch.nl. Webste van het AHN: www.ahn.nl. Luchtfoto's va Google Earth. Lteratuur Bakker, H. de/j. Schellng, 1989: Systeem van bodemclassfcate voor Nederland. De hogere nveaus, Wagenngen (Starng Centrum). Butenhus, H., 2005. Fen archeologsch nventarserend veldonder^oek (1VO) door mddel van ondborngen bj Noorderplassen-West n degemeente Almere (FL). ADC-rapporten 2004-62.. Gronngen. Deckers, P.H.,J.P. de Roever & J.D. van der Waals (1980). Jagers, vssers en boeren n een prehstorsch getjdengebed bj Swfterbant. Z.W.O. Jaarboek 1980, bz. 111-145 Ente, P.J., 1976: The Geology of the Northern Part of Flevoland n relaton to the human occupaton n the Atlantc tme (Swfterbant contrbuton 2), Helnum 16,15-35. Ente, P.J., J. Konng & R. Koopstra (1986). De bodem van Oosteljk Flevoland. Flevobercht 258, Rjksdenst voor de Jsselmeerpolders, Mnstere van Verkeer en Waterstaat, Lelystad, 181 bz. Gehasse, E.F., 1995: Ecologsch-archeologsch onder^oek van hetneolthcum en de Vroege Bronstjdn de Noordoostpolder met nadruk op vndplaatsp14, thess, Amsterdam. Gotje, W., 1993: De Holocene laagveenontwkkelng n de rand^one van de Nederlandse kustvlakte (Noordoostpolder), thess, Amsterdam. Hogestjn, J.W.H., 1991: Archeologsche Kronek Flevoland, n: Cultuurhstorsch Jaarboek voor Flevoland 1,112-113, 119-125. Hejden, F. van der, 1995: Archeologe en Natuurontwkkelng, een aanvullende archeologsche nventarsate n ^udeljk en oosteljk Flevoland n verband met een aantal natuurtechnsche nrchtngsprojecten, ntern rapport ROB-Amersfoort. Hessng, W.A.M., 2007. Beledsnota Archeologsche Monumentenzorg n de Gemeente Lelystad. Vestga b.v. Archeologe <& cultuurhstore, Amersfoort. Hogestjn, J.W.H. & J.H.M. Peeters (red.), 2001: De mesolthsche en vroeg-neolthsche vndplaats Hoge Vaart-A27 (Flevoland), Deel 20 Op de ens van land en water: jagersvssers-verzamelaars n een verdrnkend landschap, Rapportage Archeologsche Monumentenzorg 79, ROB, Amersfoort. Koopstra, R., G. Lenselnk en U. Menke, 1993. Geologsche en bodemkundge atlas van het Jsselmeer. Drectoraat Rjkswaterstaat, drecte Flevoland, Lelystad. Kwaltetsnorm Nederlandse Archeologe (KNA), verse 2.0, dd 15 oktober 2001, utgave van het College voor de Archeologsche Kwaltet, Zoetermeer Lenselnk, G. & U. Menke (1995). Geologsche en bodemkundge adas van het Markermeer. Rjkswaterstaat, Drecte Jsselmeergebed, Lelystad Louwe-Koojmans, L. P./P.W. van den Broeke/H. Fokkens/A. van Gjn, 2005: Nederland n de prehstorc, Amsterdam. VESTGA b.v. Archeologe & cultuurhstore 21 Rapportnr.: V446, concept, d.d. 23-8-2007