Contouren van de Value Case EET-café 27 mei 2014 Machiel Karels Lid van het EET

Value Case 2

Value Case 3

Value Case 4

Value Case 5

Value Case 6

Value Case 7

Status: VALUE CASE Van ambitie naar realisatie Ambitie: comfortabele, productieve, energieneutrale huisvesting en gebied 8

Casus 9

Casus Nulmeting Bouwkundig dak, vloer, gevel, ramen/deuren, opp. ( 1.790 m² bvo) Installaties verwarming, koeling, ventilatie, verlichting Energieverbruik 10

Casus Realistisch maatregelenpakket: tot 40% besparing Kantoorpanden met meerdere bouwlagen zijn doorgaans niet volledig (zelfstandig) energieneutraal te maken Gebied Corpus den Hoorn als oplossing? 11

Casus Business case (40% energieneutraal) Investeringsomvang = ruim 220.000 Bij focus op energiebesparing: Besparing energiekosten = ca. 8.900 per jaar Rekening houden met tijdseffecten (index energielasten + rente/irr) Waardoor tvt = 30-35 jaar 12

Casus Conclusie Drempels voor energieneutraliteit (te) lange terugverdientijd Zeker ook in relatie tot huurtermijn Daardoor onvoldoende zekerheid Aangevuld door Split incentive discussie Geen garanties op prestaties Überhaupt haalbaar met huidige randvoorwaarden (technologie + wet- en regelgeving) Benodigd voor energieneutrale transitie : verbreding bestaande business case innovatie markt 13

Why Waarom het wel zou kunnen Huisvesting is een bedrijfsmiddel: Ondersteunend aan primair proces, draagt bij aan optimalisatie primair proces. Veel bedrijfskosten zijn direct gerelateerd aan huisvesting, maar koppeling wordt nooit gemaakt: Duurzaam imago Gezondheid Productiviteit Flexibiliteit Ook energie heeft directe relaties met kwaliteit van de huisvesting: Thermisch en visueel comfort Luchtkwaliteit Gebruikersvoorzieningen Flexibiliteit van de huisvesting 14

Wat als het comfort de waarde van het gebouw zou bepalen? - ter inspiratie - 15

Rekensommetje: perspectief duurzaam pand Kostenplaatje (kantoorpand van ca 5000 m2) Salariskosten: 2.500-3.000 /m² Energiekosten: 12-18 /m² Batenplaatje jaarlijks 5% productiviteitswinst: 125-150 /m² 2% lager ziekteverzuim: 40-60 /m² Lagere energiekosten: 3-8 /m² Hogere vastgoedwaarde 15-30 /m² Investeringsruimte? Jaarlijks voordeel: min. 185 /m² Meerinv. duurzaam pand: 200-400 /m² 16

How Mindset: vitaliteitsfonds als denkrichting 17

Value case waardemaximalisatie 18

Value case_productiviteit 19

Value case Arbeidsproductiviteit & ziekteverzuim te beïnvloeden met huisvesting! Herhaling: Arbeidskosten per m² veel groter dan energiekosten per m² Kleine stijging arbeidsproductiviteit = grote financiële consequenties Waardoor vrij snel acceptabele tvt 20

Innovatief: value case kortere tvt Traditioneel: business case (te) lange tvt Terugverdientijd investering gebouwniveau Omzet huurder gebouwgebruiker t t t t

Circulair verdienmodel als manier om value case te effectueren 23

Value case Niet alleen gebruiker Maar ook eigenaar Wat is energieneutraal waard? Vergroten verhuurbaarheid Verlaging kans op (structurele) leegstand Lagere exit-yield hogere waardering Duurzaam imago uit te drukken in? Tevreden huurders hogere huren, langere huurtermijnen? 24

Innovatief: value case kortere tvt Traditioneel: business case (te) lange tvt Terugverdientijd investering gebouwniveau Omzet huurder gebouwgebruiker t t t t

Onderbouwing casuïstiek Diverse bronnen wereldwijd 47 wetenschappelijke onderzoeken Door onafhankelijke professionele organisaties Samengebundeld in 1 rapport in opdracht van SenterNovem 26

Onderbouwing casuïstiek 27

Onderbouwing casuïstiek Diverse bronnen wereldwijd 47 wetenschappelijke onderzoeken Door onafhankelijke professionele organisaties Samengebundeld in 1 rapport in opdracht van SenterNovem Aangevuld met analyse & conclusies Resultante: Gezondsheidsbevorderend = energieprestatieverhogend Ziekteverzuimverlagend = energieprestatieverhogend Productiviteitbevorderend = energieprestatieverhogend Tevens uitgedrukt in kengetallen productiviteit & ziekteverzuim 28

Onderbouwing casuïstiek 29

Casus Hoe kan het dan wel? Stap 1: waarderen van value case gebruiker Meerinvestering vanwege accentverschuiving ingrepen/maatregelen Waardoor ingrepen ook effect op vitaliteit & comfort meetbaar uit te drukken in productiviteit & ziekteverzuim 30

Casus Conclusie Met meerinvestering toch kortere tvt Bij conservatief scenario: maar 50% aan verwachte besparing meegerekend Tvt = ca. 3 jaar! 31

Casus Hoe kan het dan wel? Stap 2: maar ook waarderen van value case eigenaar Hierdoor nog een acceptabelere business case en tvt! Bijvoorbeeld: 50 /m² huur over periode van 5 jaar = 350.000 Leegstand 5 jaar verlagen met 5% = 50.000 Verlaging exit-yield met 1% = 190.000 Duurzaam imago = Uitgangspunten Huur = 150 /m² vvo Vormfactor vvo/bvo = 0,8 32

Status Value Case Onderbouwing voor hypotheses: ARBOned BBA Effectory Guest JLL/DTZ Value case rekenkundig effectueren Iom taxateurs: schaduwtaxaties uitvoeren Implementatie Value Case MVO koplopers en 2 KVE gebieden 33

Hoe realiseren we de baten?

Profielen 35

Profielen MVO-koploper 1 36

Bedankt voor uw aandacht! Machiel Karels 06-5198 6094 machiel.karels@kantoorvolenergie.nl