Herinrichting Hoofdstraat Toelichting op het ontwerp en de alternatieven
Inhoudsopgave 1 Algemene uitgangspunten van het ontwerp 4 1.1 Twee van de oorspronkelijk vijf deeltracés worden uitgevoerd 4 1.2 Veilige fietspaden 4 1.3 Betere oversteekplaatsen voor voetgangers 5 1.4 Behoud van bomen 5 1.5 Stil asfalt 5 1.6 Lichtmasten met LED-verlichting 6 1.7 Uitbreiding 30-km zones 6 2 Toelichting op specifieke onderdelen van het ontwerp 7 2.1 Sanering bij Hoofdstraat 100 7 2.2 Beter zicht vanuit de Prins Hendriklaan 7 2.3 Uitrit van Hoofdstraat 96 8 2.4 Zebrapad bij de Diederichslaan 8 2.5 Rioolaansluitingen 8 2.6 Gevelverlichting 9 2.7 Streetprint in Rijsenburg 9 2.8 Bushalte tegenover de Grote Kerk 9 2.9 Oversteekplaats bij de Traaij 9 2.10 Verkeersregelinstallatie bij de Appelgaard 10 2.11 Fietspad bij De Engh 10 2.12 Oversteekplaats bij de Rosariumlaan 10 2.13 Oversteekplaats bij de Dennenhorst 10 2
3 Locatie Bosstraat 12 3.1 Het ontwerp: het handhaven van de huidige situatie 12 3.2 Het alternatief: een rotonde 12 4 Locatie Hogesteeg 14 4.1 Het ontwerp: een verkeersregelinstallatie 14 4.2 Het alternatief: de wegas verleggen 15 Colofon Gemeente Utrechtse Heuvelrug Afdeling Beheer en onderhoud Openbare Ruimte en Afvalinzameling Projectleider: Joris Jansen Opdrachtgevers: Roel ter Horst en Jan Pieters Strategisch adviseur: Marijke van den Heuvel 16 januari 2015 3
1 Algemene uitgangspunten van het ontwerp 1.1 Twee van de oorspronkelijk vijf tracés worden uitgevoerd In 2011 en 2012 is in samenspraak met inwoners gewerkt aan een verkeersanalyse van de Hoofdstraat. Het doel was om een plan te maken voor verbetering van de verkeersveiligheid. Omdat het wegdek van de Hoofdstraat technisch gezien aan verbetering toe was, is in 2013 besloten het plan breder op te pakken en is het project Herinrichting Hoofdstraat opgestart. Het omvatte toen de gehele Hoofdstraat vanaf de kruising met de Nijendal tot aan de rotonde bij de Akkerweg. Over deze gehele lengte zou het asfalt van de weg worden vervangen en zou ook de inrichting omwille van de veiligheid worden aangepast. De weg was opgedeeld in vijf deeltracés. A. Nijendal Prins Hendriklaan B. Prins Hendriklaan Kerkstraat C. Kerkstraat Bosstraat D. Bosstraat Buntlaan E. Buntlaan - Akkerweg Vanwege bezuinigingen heeft de raad op 3 februari 2014 besloten om voorlopig slechts twee van de vijf tracés uit te voeren, namelijk de tracés B en D. Uit tracé E zouden alleen de oversteekplaatsen ter hoogte van de Rosariumlaan en de Dennenhorst worden verbeterd. Daarmee werd relatief nog altijd de grootste winst behaald voor wat betreft de verkeersveiligheid van fietsers en voetgangers. 1.2 Veilige fietspaden Om de veiligheid voor fietsers te verbeteren komen de fietspaden vrij te liggen van de rijbaan en steeds zo veel mogelijk direct langs de weg 4
(dus zonder parkeervakken tussen de rijbaan en het fietspad). Bovendien worden de fietspaden verhoogd aangelegd evenals de trottoirs, waardoor ze beter van de rijbaan gescheiden zijn. Dit voorkomt dat auto s en fietsers dezelfde rijbaan moeten delen. Hoewel de Fietsersbond aangeeft dat fietspaden zo veel mogelijk in asfalt moeten worden uitgevoerd omwille van het fietscomfort, worden de fietspaden langs de Hoofdstraat bestraat met klinkers. Dit vanwege de leidingen die eronder liggen. Binnen de gemeente Utrechtse Heuvelrug geldt op dit moment het beleid dat we geen leidingen onder gesloten verharding (zoals asfalt) leggen, zodat de plaats van eventuele lekkages direct zichtbaar is en de leidingen gemakkelijk bereikbaar zijn wanneer er onderhoud nodig is. Wel worden de fietspaden langs de Hoofdstraat voorzien van speciale klinkertegels die zorgen voor meer fietscomfort. Ze zijn ook toegepast op de fietspaden langs de Arnhemsebovenweg. 1.3 Betere oversteekplaatsen voor voetgangers Er worden betere oversteekmogelijkheden voor voetgangers gemaakt, namelijk ter hoogte van de Diederichslaan, de Rosariumlaan en de Dennenhorst. 1.4 Behoud van bomen De Hoofdstraat kent een fraaie laanstructuur, die niet alleen van ecologische en landschappelijke waarde is, maar ook cultuurhistorische. In het ontwerp is dan ook zo veel mogelijk rekening gehouden met de bomen. Helaas is het op enkele locaties onvermijdelijk dat er bomen worden gekapt omdat er geen alternatief is vanwege ruimtegebrek of veiligheid. Waar mogelijk is voor elke gekapte boom steeds een nieuwe boom op een andere locatie in het ontwerp opgenomen. Overigens hoeft niet voor alle te kappen bomen een vergunning te worden aangevraagd. Sommige bomen zijn vanwege hun geringe omvang daarvan vrijgesteld op grond van de Bomenverordening. 1.5 Stil asfalt Het asfalt wordt, daar waar het nodig is, vervangen. Het nieuwe asfalt zal zogenaamd stil asfalt zijn, behalve daar waar sprake is van streetprint (binnen het beschermde dorpsgezicht Rijsenburg en ter hoogte van de Traaij). Door de aanleg van stil asfalt zal de geluidsbelasting van het verkeer minder zijn. 5
Voor de technici onder ons: Het stille asfalt betreft geen ZOAB, dat op wegen met geringe snelheden en veel draaibewegingen een korte levensduur heeft, maar zogenaamd SMA (steenmastiekasfalt). Ook dit asfalt heeft een geluidsreducerend effect maar kent niet de bovengenoemde nadelen. Dit type asfalt is ook toegepast bij de laatste herinrichting van de Arnhemsebovenweg. 1.6 Lichtmasten met LED-verlichting De lichtmasten worden vervangen door nieuwe lichtmasten met LED-verlichting. De nieuwe lichtmasten worden langs de erfgrenzen geplaatst, zodat ze geen obstakels vormen wanneer de trottoirs en fietspaden bijvoorbeeld worden geveegd. Binnen het beschermde dorpsgezicht Rijsenburg zijn de lichtmasten, die in aluminium zijn uitgevoerd, voorzien van een bedekte kleur, zodat de aanwezigheid van de lichtmasten zo min mogelijk het beeld op het beschermde dorpsgezicht verstoort. 1.7 Uitbreiding 30-km zones Op dit moment geldt alleen ter hoogte van de Traaij het 30-km-regime. In het ontwerp is ter hoogte van het beschermde dorpsgezicht Rijsenburg ook een 30-km zone opgenomen. Het verzoek daartoe komt uit het participatietraject. Deze snelheidsmaatregel versterkt in deze zone het karakter van het Kerkplein als dorpsplein. 6
2 Toelichting op specifieke onderdelen van het ontwerp 2.1 Sanering bij Hoofdstraat 100 Ter hoogte van Hoofdstraat 100 (zie de zwarte lijn in de afbeelding) is sprake van een benzeen- en olieverontreiniging in de grond die is veroorzaakt door het voormalige brandstofverkooppunt dat er gevestigd was. Een groot deel van de verontreiniging is eerder al gesaneerd maar er resteert nog een deel onder het trottoir, de groenstrook en de rijbaan. Hoewel de verontreiniging zich niet verder uitbreidt, wordt de sanering toch gelijk meegenomen bij de werkzaamheden voor de Hoofdstraat. De gemeente heeft namelijk de plicht om te zorgen voor schone grond waar de nutsbedrijven hun leidingen in kunnen leggen of om een andere schone locatie te bieden. Aangezien er geen alternatieve locatie voorhanden is, rest alleen de sanering van de grond. De sanering zal tot 1,50 m diepte gebeuren. Om zekerheid te hebben dat de verontreiniging helemaal verwijderd is zou diepere sanering tot 3,00 meter nodig zijn. Dit brengt echter technische risico s en hogere kosten met zich mee. (Het hoofdriool zou dan ook vervangen moeten worden, waardoor het nodig is om het grondwater weg te pompen. Daar zouden dan weer bomen van kunnen doodgaan.) Op de locatie van de sanering staat een boom. Deze zal gekapt moeten worden. Er wordt op dezelfde locatie een nieuwe herplant. 2.2 Beter zicht vanuit de Prins Hendriklaan Het zicht vanuit de Prins Hendriklaan (links op de afbeelding) op het verkeer in de Hoofdstraat is niet optimaal. Daardoor staan de auto s vaak lang te wachten voordat ze de Hoofdstraat op kunnen draaien. Omdat er niet voldoende ruimte is voor de wachtende auto s, blokkeren ze het fietspad, met vervelende en soms gevaarlijke situaties voor met name fietsers tot gevolg. Er is niet voldoende ruimte op deze locatie om de opstelruimte voor een wachtende auto te vergroten. Het fietspad zou dan moeten worden omgebogen, waarvoor particuliere grond zou moeten worden aangekocht. Er is daarom voor gekozen om één boom te kappen, waardoor het zicht op het Prins Hendriklaan (links) en sanering bij Hoofdstraat 100 (rechts) 7
verkeer op de Hoofdstraat wordt verbeterd en auto s minder lang hoeven te wachten om de Hoofdstraat op te kunnen rijden. Ter compensatie wordt even verderop in de laanstructuur (voor Hoofdstraat 98) een nieuwe boom geplant. 2.3 Uitrit van Hoofdstraat 96 Recht voor de uitrit van het pand Hoofdstraat 96 staat op dit moment een boom (op de afbeelding de rechterboom met het rode kruis), waardoor de eigenaar met zijn auto een bocht over het fietspad moet maken om de Hoofdstraat op te kunnen draaien. Dit levert vervelende en soms gevaarlijke situaties voor met name fietsers op. De boom wordt gekapt en de uitrit wordt weer recht op de Hoofdstraat aangesloten. Ter compensatie wordt naast de uitrit in de laanstructuur langs de Hoofdstraat een nieuwe boom geplant. Uitrit van Hoofdstraat 96 2.4 Zebrapad bij de Diederichslaan Nabij de Diederichslaan wordt een zebrapad aangelegd. Eigenlijk zou dit niet nodig zijn, omdat op het betreffende tracé een 30-km regime gaat gelden. Maar in het participatietraject is duidelijk verzocht om de aanleg van een zebrapad, met name ten behoeve van blinden en slechtzienden die veel op deze locatie oversteken. 2.5 Rioolaansluitingen Sommige panden in de rij Hoofdstraat 110-124 worden voorzien van een nieuwe aansluiting op het riool. Zebrapad bij Diederichslaan 8
2.6 Gevelverlichting De panden in de rij Hoofdstraat 110-124 worden voorzien van nieuwe verlichting van de gevel. In plaats van lampen die zijn bevestigd aan de gevel, komt er gevelverlichting vanaf het trottoir. Een gedeelte van deze verlichting is al gerealiseerd bij de herinrichting van het Kerkplein. 2.7 Streetprint bij het beschermde dorpsgezicht Rijsenburg Ter hoogte van het beschermde dorpsgezicht Rijsenburg wordt de nieuwe asfaltlaag voorzien van een zogeheten streetprint. Daardoor zal het lijken of de weg is aangelegd in klinkers, hetgeen past bij het historische karakter van het Kerkplein Rijsenburg. Bijkomend voordeel is dat het tegelijk de 30-km-zone markeert. Aan streetprint hangt wel een kostenplaatje. Bushalte tegenover Grote Kerk 2.8 Bushalte tegenover de Grote Kerk Tegenover de Grote Kerk zal de bus voortaan op de rijbaan stoppen om passagiers inen uit te laten stappen. (Zie bovenste afbeelding.) De speciale uitvoegstrook voor de bushalte wordt dus opgeheven. Tevens wordt op deze locatie een verhoogde middenas op de weg worden aangelegd die voorkomt dat automobilisten de stilstaande bus kunnen inhalen. 2.9 Oversteekplaats bij de Traaij Ter hoogte van de Traaij (zie onderste afbeelding) komt het fietspad direct langs de rijbaan te liggen. Dat betekent dat voetgangers die hier willen oversteken zich niet meer kunnen opstellen tussen het fietspad en de huidige situatie, hetgeen in de huidige situatie wel het geval is. Oversteekplaats bij de Traaij 9
2.10 Verkeersregelinstallatie bij de Appelgaard De kruising ter hoogte van de Appelgaard wordt voorzien van verkeerslichten die worden afgestemd op de verkeerslichten bij de Traaij. Ze vormen dus één verkeersregelinstallatie. Zo worden de verkeersbewegingen van en naar de Appelgaard beter gereguleerd. 2.11 Fietspad bij De Engh Ter hoogte van De Engh (zie bovenste afbeelding) moeten fietsers nu rechts langs parkeervakken rijden om daarna weer op de rijbaan terecht te komen. Dit levert soms gevaarlijke situaties op. In het ontwerp wordt het fietspad recht doorgetrokken, parallel aan de rijbaan. Ze zijn van elkaar gescheiden doordat het fietspad hoger komt te liggen. De genoemde parkeervakken komen te vervallen. Fietspad bij De Engh 2.12 Oversteekplaats bij de Rosariumlaan De huidige oversteek ter hoogte van de Rosariumlaan functioneert niet zo goed. De opstelruimte op het middeneiland is eigenlijk te krap, een zebrapad ontbreekt en aan de zuidkant is een te kleine doorsteek in de haag. Er is voor gekozen om alleen de opening in de haag te verbeteren en om het middeneiland te laten zoals het is. Zo n 50 meter verderop (ter hoogte van de Dennenhorst) wordt namelijk een uitgebreide oversteekplaats aangelegd waar men gebruik van kan maken. Bovendien zouden voor de aanleg van een uitgebreide oversteekplaats ter hoogte van de Rosariumlaan twee bomen moeten worden gekapt. Deze worden nu gespaard. 2.13 Oversteekplaats bij de Dennenhorst De oversteekplaats bij de Dennenhorst wordt verbeterd (zie de afbeelding op de volgende pagina). Er wordt een zebrapad aangelegd met ruim middeneiland. Hier moeten wel zes bomen voor worden gekapt. De verbetering van de veiligheid is hier echter van zwaarwegend belang, aangezien 10
op deze locatie dagelijks veel ouders met kinderen en ook schoolklassen oversteken. De bestaande oversteek wordt ervaren als een gevaarlijk punt omdat de ruimte op middenberm te beperkt is. De oversteekplaats kan niet zodanig worden verschoven dat de bomen gespaard kunnen worden. Dan zou de oversteekplaats voor een uitrit komen te liggen. Oversteekplaats bij de Dennenhorst 11
3 Locatie Bosstraat Voor de locatie Bosstraat zijn twee mogelijkheden uitgewerkt. Het college heeft de voorkeur voor een van die opties. Deze is dan ook opgenomen in het ontwerp. Het college vraagt echter ten aanzien van deze locatie aan de raad om zijn wensen en bedenkingen kenbaar te maken voor het ontwerp en het alternatief. Hieronder worden beide beschreven. 3.1 Het ontwerp: het handhaven van de huidige situatie In het ontwerp wordt de kruising Hoofdstraat-Bosstraat gelaten zoals ze is. Er is overwogen om een rotonde aan te leggen, maar deze brengt een aantal nadelen met zich mee. Deze zijn hier op een rij gezet. Een rotonde is zo n 200.000 duurder dan het handhaven van de bestaande situatie. De aanleg van een rotonde betekent dat er vier bomen moeten worden gekapt. Een rotonde is vanuit cultuurhistorisch en stedenbouwkundig oogpunt niet wenselijk omdat die de Stichtse Lustwarande als historische laan zou doorbreken en aantasten. Een rotonde zou dicht bij het voormalige gemeentehuis komen te liggen. Dit heeft gevolgen voor de waarde van dit perceel. Bij verkoop van dat perceel door de gemeente zal de opbrengst daardoor lager zijn Het kunstwerk op het perceel Hoofdstraat 1 moet worden verplaatst om plaats te maken. De huidige situatie is voldoende veilig (al is een rotonde in het algemeen veiliger). Technisch gezien kan de rotonde zonder problemen later alsnog worden aangelegd. 3.2 Het alternatief: een rotonde Het alternatief is om een rotonde aan te leggen ter hoogte van de kruising Hoofdstraat-Bosstraat. Deze kent de volgende voordelen. De rotonde is in het participatietraject door inwoners gevraagd. Rotonde op de kruising Hoofdstraat-Bosstraat 12
Zo n tien jaar geleden is de wens voor een rotonde al eens aan de orde geweest. De gemeente heeft daar toen van afgezien. Dat de rotonde nu weer sneuvelt in de plannen voor de Hoofdstraat kan voor wrevel zorgen. Rotondes zorgen over het algemeen voor een vlotte verkeersafwikkeling. De verkeerssituatie wordt wat veiliger doordat er vanwege de rotonde langzamer wordt gereden en fietsers en voetgangers gemakkelijker kunnen oversteken. De rotonde zou als goede snelheidsremmer fungeren voor auto s die het 30 km-gebied bij de Traaij naderen. Met een rotonde kunnen de brandweerlieden de kazerne aan de Bosstraat sneller bereiken wanneer ze worden opgeroepen. Een rotonde biedt een goede keermogelijkheid voor (vracht)auto s. 13
4 Locatie Hogesteeg Naast het ontwerp dat voor deze locatie is gemaakt, is ook een alternatief uitgewerkt. Beide worden hieronder beschreven. Het college vraagt ten aanzien van deze locatie aan de raad om zijn wensen en bedenkingen kenbaar te maken voor het ontwerp en het alternatief. Op dit moment is het zicht van uit de Oranjelaan op het verkeer op de Hoofdstraat onvoldoende. Door de bocht in de weg ter hoogte van de Hogesteeg ziet men het verkeer pas laat aankomen en is er maar een paar seconden de tijd om te reageren. Dit is aan de korte kant om op een veilige wijze de Hoofdstraat op te kunnen draaien. (Overigens zijn er op deze locatie de afgelopen jaren geen ernstige verkeersongevallen geweest.) En er is nog een ander probleem. De kruising Hoofdstraat- Hogesteeg is voor fietsers en voetgangers slecht oversteekbaar, in het bijzonder in zuid-noord richting, dus komende vanuit de Hogesteeg. Verkeersregelinstallatie bij de kruisingen met de Hogesteeg en de Oranjelaan 4.1 Het ontwerp: een verkeersregelinstallatie Om de situatie te verbeteren is in het ontwerp voor de Hoofdstraat een verkeersregelinstallatie op de kruising Hoofdstraat-Hogesteeg en de kruising Hoofdstraat-Oranjelaan opgenomen, waardoor het verkeer op een veilige wijze wordt gereguleerd. Daarnaast wordt ter hoogte van de Hogesteeg een geringe aanpassing van het fietspad gedaan, waardoor fietsers en voetgangers beter kunnen oversteken. Deze optie heeft de volgende nadelen. De realisatiekosten van beide varianten zullen ongeveer gelijk zijn, ca. 200.000,-. In het geval van een VRI komen daar nog structurele beheerkosten van ca. 10.000,- per jaar bij. Vergeleken met het alternatief is het een minder robuuste oplossing die niet bijdraagt aan een betere doorstroming van het verkeer. Er ontstaat een kans op incidentele uitval of storing van de VRI. 14
4.2 Het alternatief: de wegas verleggen Het alternatief is om de Hoofdstraat ter hoogte van de Hogesteeg wat te verleggen zodat de bocht ruimer wordt en verkeer vanuit de Oranjelaan een langere reactietijd krijgt. Bij de kruising Hoofdstraat-Hogesteeg wordt daarmee ruimte gecreëerd om een goede oversteekplaats voor voetgangers en fietsers te maken. Deze variant kent het volgende nadeel. Er moeten acht waardevolle, volwassen bomen worden gekapt, die volgens onderzoek nog een lange levensverwachting hebben. Er gebeuren nu bij de Oranjelaan nauwelijks ongelukken. De noodzaak voor het vellen van de betreffende acht bomen is daardoor niet met ongevalscijfers aantoonbaar. Verlegging van de wegas ter hoogte van de Hogesteeg 15