Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 05 juli 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/74518 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Woordenschat - Uitdrukkingen Vooraf Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Stap5 Stap6 Over dit lesmateriaal Pagina 1
Woordenschat - Uitdrukkingen Vooraf Leerdoel Je kent de betekenis van veel uitdrukkingen. Je kunt zinnen vormen met uitdrukkingen er in. Als je de betekenis van een uitdrukking niet weet, kun je de betekenis opzoeken. Eindproduct Je gaat een quiz over uitdrukkingen maken voor je medeleerling. Alleen of samen? De eerste vier stappen doe je alleen. Soms vergelijk je je antwoorden met een klasgenoot, speelt elkaars docent en verbetert het werk waar nodig. Als je er niet uitkomt vraag je een medeleerling of de docent om hulp. Soms kun je het goede antwoord ook met behulp van je computer opzoeken. De laatste stap doe je samen met een klasgenoot. Tijd Je kunt twee lesuren gebruiken voor deze opdracht. Stap1 Uitdrukkingen Ik zou niet graag in jouw schoenen staan. Als ik daar zou wonen, werd ik nooit gelukkig, zegt Sophie. Ach, je went eraan. Soms moet je even boter bij de vis doen, zegt Joachim, van al dat verhuizen heb ik even tabak. Een uitdrukking is een vaste set van woorden, die iets betekenen. Het is een vorm van figuurlijk taalgebruik. Het verschil tussen een uitdrukking (gezegde) en een spreekwoord, vind je hieronder in de KB: Gezegden en spreekwoorden Hoeveel uitdrukkingen zitten er in de tekst bovenaan deze pagina? Bespreek je antwoord met een klasgenoot. In het volgende filmpje worden ook veel uitdrukkingen gebruikt. Stap2 Pagina 2
Oefenen In deze opdracht ga je oefenen met de betekenis van verschillende uitdrukkingen. Door veel te oefenen, leer je de uitdrukkingen te gebruiken. Een uitdrukking wordt ook wel een gezegde genoemd. Maak de volgende oefeningen: Uitdrukkingen maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/1850349 1 Dat houdt me op de been a. daardoor houd ik het vol b. een pijnlijke opmerking maken c. lopend d. niet toegeven 2 Iemand tegen het zere been schoppen. a. niet langer ziek zijn b. een pijnlijke opmerking maken c. boos worden d. een slecht humeur hebben 3 Je de benen uit het lijf lopen. a. heel erg je best voor iets doen b. boos worden c. bijna niet meer kunnen lopen van vermoeidheid d. er vandoor gaan 4 Door merg en been gaan. Pagina 3
a. het zo goed mogelijk doen b. een doordringend geluid maken c. daardoor houd ik het vol d. lopend 5 Met het verkeerde been uit bed stappen. a. een slecht humeur hebben b. heel erg je best voor iets doen c. niet langer ziek zijn d. boos worden 6 Op je achterste benen gaan staan. a. niet toegeven b. er vandoor gaan c. boos worden d. lopend 7 De benen strekken. a. lopend b. er vandoor gaan c. een slecht humeur hebben d. een eindje gaan lopen 8 Met de benenwagen. a. een eindje gaan lopen b. er vandoor gaan c. lopend d. een pijnlijke opmerking maken 9 Je been stijf houden. a. niet toegeven b. boos worden c. een slecht humeur hebben d. er vandoor gaan Pagina 4
10 Weer op de been zijn. a. lopend b. niet langer ziek zijn c. er vandoor gaan d. daardoor houd ik het vol 11 Op je laatste benen lopen. a. bijna niet meer kunnen lopen van vermoeidheid b. boos worden c. een slecht humeur hebben d. een eindje gaan lopen 12 Je beste beentje voorzetten. a. niet toegeven b. niet langer ziek zijn c. het zo goed mogelijk doen d. heel erg je best voor iets doen 13 De benen nemen. a. er vandoor gaan b. een eindje gaan lopen c. lopend d. niet langer ziek zijn Uitdrukkingen maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/1850350 1 Omdat hij..., wist hij ze over te halen nog wat langer door te werken. Pagina 5
a. zijn pappenheimers kende b. over de brug komen c. soldaat maken d. voor zoete koek aangenomen 2 Na die nederlaag... hij erg.... a. trekken... aan het kortste eind b. hingen... aan de lippen c. wierp... de handdoek in de ring d. zat... in de put 3 Als de ploeg nog eens zou verliezen, zou hij... komen te.... a. op de schopstoel... zitten b. stuitte... tegen de borst c. de staf over... gebroken d. hingen... aan de lippen 4 Na de volgende nederlaag... de trainer.... a. wierp... de handdoek in de ring b. trekken... aan het kortste eind c. op de schopstoel... zitten d. hingen... aan de lippen 5 Die opmerking... de scheidsrechter.... a. hingen... aan de lippen b. op de schopstoel... zitten c. stuitte... tegen de borst d. wierp... de handdoek in de ring 6 De verslaggevers... bij de topscorer.... a. de staf over... gebroken b. hingen... aan de lippen c. trekken... aan het kortste eind d. zat... in de put Pagina 6
7 Na het winnen van de cup zouden ze wel even een paar flessen.... a. soldaat maken b. over de brug komen c. voor zoete koek aangenomen d. de schepen achter zich verbrand 8 Als we die wedstrijd niet winnen,... we alsnog.... a. wierp... de handdoek in de ring b. zat... in de put c. hingen... aan de lippen d. trekken... aan het kortste eind 9 Toen de speler dat zei, wist de verslaggever dat hij.... a. de schepen achter zich verbrand b. de tering naarde nering zetten c. de vinger op de wond legde d. zijn pappenheimers kende 10 Toen de trainer ontslagen werd en geen werk meer kon vinden, was het voor zijn famillie moeilijk om.... a. de tering naar de nering te zetten b. over de brug komen c. de schepen achter zich verbrand d. soldaat maken 11 En nadat er een artikel in de krant verscheen waarin... hem werd..., is hij naar Amerika vertrokken en heeft.... a. op de schopstoel... zitten - voor zoete koek aangenomen b. op de schopstoel... zitten - de schepen achter zich verbrand c. op de schopstoel... zitten - voor zoete koek aangenomen d. de staf over... gebroken - de schepen achter zich verbrand 12 Hij had de verhalen van zijn zaakwaarnemer..., maar zijn nieuwe club wilde maar niet Pagina 7
met het beloofde contract.... a. voor zoete koek aangenomen - soldaat maken b. voor zoete koek aangenomen - over de brug komen c. de tering naar de nering te zetten - over de brug komen d. de tering naar de nering te zetten - soldaat maken Uitdrukkingen maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/1850351 1 Als een tang een op een varken slaan. a. wanhopig zijn b. nergens op slaan c. iets laten mislukken d. iets niet helemaal geloven 2 Door een zure appel heenbijten. a. iets doen wat je niet prettig vindt b. iets laten mislukken c. heel goedkoop d. van iets de schuld krijgen 3 Iets met een korreltje zout nemen. a. iets doen wat je niet wilt b. minder hoge eisen stellen c. iets niet helemaal geloven d. als je honger hebt, lust je alles 4 Lange tenen hebben. a. wanhopig zijn b. je laten beetnemen c. gauw beledigd zijn d. heel goedkoop Pagina 8
5 Iets op je brood krijgen. a. van iets de schuld krijgen b. als je honger hebt, lust je alles c. goed van je af kunnen bijten d. minder hoge eisen stellen 6 Honger maakt rauwe bonen zoet. a. gauw beledigd zijn b. je laten beetnemen c. goed van je af kunnen bijten d. als je honger hebt, lust je alles 7 Water bij de wijn doen. a. minder hoge eisen stellen b. iets niet helemaal geloven c. heel goedkoop d. nergens op slaan 8 Voor een appel en een ei. a. minder hoge eisen stellen b. de zaak is voor elkaar c. heel goedkoop d. van iets geen verstand hebben 9 Op staande voet. a. onmiddelijk b. gauw beledigd zijn c. wanhopig zijn d. iets doen wat je niet prettig vindt 10 Van iets geen kaas gegeten hebben. Pagina 9
a. van iets geen verstand hebben b. iets helemaal niet geloven c. goed van je af kunnen bijten d. nergens op slaan 11 Iets in de soep laten lopen. a. gauw beledigd zijn b. van iets de schuld krijgen c. de zaak is voor elkaar d. iets laten mislukken 12 Je knollen voor citroenen laten verkopen. a. je laten beetnemen b. heel goedkoop c. iets doen wat je niet prettig vindt d. onmiddelijk 13 De zaak in kannen en kruiken. a. minder hoge eisen stellen b. de zaak is voor elkaar c. nergens op slaan d. heel goedkoop 14 Haar op de tanden hebben. a. goed van je af kunnen bijten b. je laten beetnemen c. iets doen wat je niet prettig vindt d. gauw beledigd zijn 15 Met je handen in het haar zitten. a. wanhopig zijn b. van iets de schuld krijgen c. gauw beledigd zijn d. wanhopig zijn Pagina 10
Stap3 Nederlandse uitdrukkingen in het Engels Deze reisleider doet erg zijn best om Nederlandse spreekwoorden/uitdrukkingen te vertalen naar het Engels. Welke spreekwoorden/uitdrukkingen herken jij in het volgende filmpje? Noteer ze. Je mag samenwerken met een medeleerling. Vergelijk de spreekwoorden/uitdrukkingen die jullie hebben gevonden met een ander tweetal. Kijk het filmpje nog een keer, zodat jullie geen uitdrukking missen. Stap4 Veel uitdrukkingen De Nederlandse taal staat stijf van de uitdrukkingen. Op deze pagina van Wikipedia staan een groot aantal uitdrukkingen. Opdracht 1. Kies drie uitdrukkingen uit die jij nog niet kende. Hiervoor mag je maximaal vijf minuten gebruiken. 2. Maak met deze drie uitdrukkingen een zin. Schrijf de zinnen op een vel papier. Hiervoor mag je ongeveer tien minuten gebruiken. 3. Bespreek samen met een medeleerling de zinnen die jullie hebben bedacht. Als de zinnen niet helemaal kloppen, mag je ze verbeteren. Als jullie nog vragen hebben, kunnen jullie deze natuurlijk aan je docent stellen. Gebruik voor deze opdracht ongeveer vijf minuten. Stap5 Pagina 11
Verkeerd gebruik Bekijk het filmpje. Als je een uitdrukking op een verkeerde manier gebruikt, kan dat grappige zinnen opleveren. Doe de volgende oefening. Je vindt steeds twee of drie zinnen naast elkaar. In iedere rij staat steeds één uitdrukking die fout is. Geef aan welke uitdrukking verkeerd is. Welke uitdrukking is niet goed? maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/1850358 1 Eén van de volgende uitdrukkingen is niet goed. Geef aan welke. a. Iets onder de duim hebben. b. Iets onder de knie hebben. c. Iets onder de leden hebben. 2 Eén van de volgende uitdrukkingen is niet goed. Geef aan welke. a. Je nek in het zand steken. b. Je kop in het zand steken. c. Je nek uitsteken. 3 Eén van de volgende uitdrukkingen is niet goed. Geef aan welke. a. Bij de benen genomen. b. De benen nemen. c. Hij heeft de benen genomen. 4 Eén van de volgende uitdrukkingen is niet goed. Geef aan welke. a. Met lede oren aanhoren. b. Met lede ogen aanzien. Pagina 12
5 Eén van de volgende uitdrukkingen is niet goed. Geef aan welke. a. Dat is er met de paplepel ingeslagen. b. Dat is er met de paplepel ingegoten. 6 Eén van de volgende uitdrukkingen is niet goed. Geef aan welke. a. Ik vertrouw je als een blindganger. b. Ik vertrouw je blind. 7 Eén van de volgende uitdrukkingen is niet goed. Geef aan welke. a. Pak je borst maar vast. b. Maak je borst maar nat. 8 Eén van de volgende uitdrukkingen is niet goed. Geef aan welke. a. De aandeelhouder wint. b. De aanhouder wint. Stap6 Quiz In deze opdracht gaan jullie gaan een quiz maken voor elkaar! De quiz gaat over gezegdes. 1. Kies vijf gezegdes die je al kent. Je mag hiervoor Wikiquote gebruiken. Zoek op internet plaatjes die erbij passen. Voorbeeld: Je neemt het gezegde als een tang op een varken. Je kiest daarbij het plaatje dat hieronder staat. Voor deze stap mag je tien minuten gebruiken. 2. Zet alle plaatjes in een Worddocument onder elkaar. Pagina 13
Sla het bestand op onder de naam Quiz uitdrukkingen en stuur het per mail op naar een medeleerling. Je medeleerling stuurt zijn/haar versie naar jou. Hiervoor mag je vijf minuten gebruiken. 3. Typ in de versie die je medeleerling heeft gemaakt bij ieder plaatje de juiste uitdrukking. Als je klaar bent, stuur je het ingevulde bestand weer terug. Hiervoor mag je maximaal tien minuten gebruiken. 4. Controleer de antwoorden die je medeleerling heeft gegeven en verbeter waar nodig. 5. Bespreek samen de antwoorden en de eventuele verbeteringen. Pagina 14
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 05 juli 2017 om 12:36 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau Leerinhoud en doelen Eindgebruiker Moeilijkheidsgraad Studiebelasting Trefwoorden VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; Nederlands; leerling/student gemiddeld 2 uur en 0 minuten leerlijn, rearrangeerbare Pagina 15