Notitie Grondexploitaties 2012 Gemeente Eemsmond

Vergelijkbare documenten
Onderwerp : Herziening exploitatieopzetten per

De herziene residuele grondwaarden zijn hieronder vetgedrukte aangegeven.

Nummer : Onderwerp : Actualisatie exploitatie opzetten 2017

Nummer : : Herziening exploitatie opzetten. Korte inhoud : Herziening exploitatie opzetten. Uithuizen, 14 april AAN DE RAAD.

Algemene uitgangspunten

GEVOLGEN VOOR JA/NEE ROUTING DATUM Communicatie Nee College 17 april 2018 Financieel. Juridisch Nee Agendacommissie Commissie Gemeenteraad

medewerker Dienst gebracht De grondprijzen voor 2014 niet aanpassen. De in 2013 gehanteerde prijzen J.M.G.H. Bleulevens ook in 2014 hanteren

Zeewijk, afronding. Herziening grondexploitatie, bestuurlijke samenvatting

OPENBAAR tussentijds Meerjaren Programma Grondzaken 2017

Raadsvergadering : 17 februari 2014 Agendanr. 13

JRK. ŭ V. Zwolsehoek, fase 4. Herziening grondexploitatie, bestuurlijke samenvatting

Torteltuin. Berekening opbrengsten uit ontwikkeling woningbouw (11 mei 2007) Inhoud:

Raadsvoorstel PZ/2008/8361. Inleiding

Bouwgrondexploitatie Rapportage 3e kwartaal 2010

Notitie grondprijzen 2012

GEMEENTE BOEKEL. Onderwerp : De grondprijzen en de fondsen vaststellen voor 2016

Agendapunt. Op grond van artikel 192 van de gemeentewet is de raad het bevoegd orgaan om de begroting tussentijds te wijzigen.

RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT

Grondexploitatie Bedrijventerrein De Munt A

Grondexploitatie Boswonen Emmelhage. behorend bij herziening bestemmingsplan 2015

Toekomst Riegmeer: 3 e sessie werkgroep Raad 5 juli. 1. Inleiding

Kanttekeningen bij de Begroting Paragraaf 4 Financiering

Grondexploitatie Beekweide 2017

Gemeente Steenwijkerland. Herziening grondexploitatie Bedrijventerrein Boterberg Zuid Oldemarkt

unit De geactualiseerde grondexploitaties vaststellen en de door het college opgelegde geheimhouding bekrachtigen

Grondexploitatie Beekweide 2018 Info-avond 4 april 2018

Gemeente Breda ~Q~ ~,,~ Registratienr: [ 40523] Raadsvoorstel

SAMENVATTING RAADSVOORSTEL EN -BESLUIT Van Bree, 9287 FBV El. Jaarstukken 2008 en begroting 2010 Regionaal Bedrijventerrein Twente

Onderwerp: Aanvullend krediet ten behoeve van herontwikkeling Steenstraat Zuid Boxmeer.

Grondexploitatie Westeremden

RAADSVOORSTEL ONTWERPBESLU. Registratienummer Behandeld door: 17 maart 2015 A. Bergstra. Afdeling / Team: RO / ROP

Reactienotitie informatieavond Perspectiefnota (19 juni 2014) beantwoording/toelichting

Informatienota KENNISNEMEN VAN: Neerijnen

Raadsvoorstel. Inleiding PZ/2007/7619

Raadsvoorstel. Grondprijzen 2010 gemeente Peel en Maas. Raadsvergadering : 28 september 2010 Voorstel : Agendapunt : 10

Herziening Businesscase

Bijlage 2 bij Raadsvoorstel nr. HVE (Verkeersproblematiek Maastrichterlaan/Randweg Noord)

Onderwerp: exitstrategie De Meerlanden. Datum: mei 2013 (concept)

GEMEENTE OLDEBROEK Voorstel aan het college van B&W

Nota van B&W. Onderwerp Afsluitend krediet woonrijpmaken Monacopad

Raadsvoorstel. Datum collegevergadering: 12 mei 2015 Onderwerp: Nota grondbeleid

w w Raadsvoorstel (gewijzigd) accoord voor kennisgeving bespreken afwijzen eerst rapport int00978

Voortgangsrapportage exploitatie Nooitgedacht

Bijlage bij besluit eerste herziening exploitatieplan Vossenakker Noord

Gemeente Vlaardingen RAADSVOORSTEL. Registratienummer : R-nummer : 90.1 Datum besluit B&W : 12december2017 Portefeuillehouder : A.J.

Voorstel aan de raad. Geadviseerd besluit. Toelichting op beslispunten. Ruimtelijke Ontwikkeling & Milieu maart J.

Memo. Geachte raadsleden,

Datum voorstel Datum raadsvergadering Bijlagen Ter inzage 17 juli juli vertrouwelijke bijlages

Grondprijzenbrief 2015

Grondexploitatie Beekweide 2016 Info-avond 24 maart 2016

Grondprijzenbrief 2018

Collegevoorstel. Zaaknummer: Exploitatie zwembad die Heygrave

Memo bij grondexploitatie De Drenkeling 2013

GEMEENTE OLDEBROEK. Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 18 december 2014

Beoogd effect: Het voldoende bouwrijpe grond beschikbaar hebben voor het vestigen van bedrijven en daarmee genereren van arbeidsplaatsen.

Oranjewijk, fase I I

Voortgangsrapportage exploitatie bestemmingsplan Uitbreiding bedrijventerrein Bloemakkers te Gieten

Toelichting Grondexploitatie Waalsprong. 16 april 2013

Onderwerp: Afsluiting van de grondexploitaties

Grondexploitatie Bedrijventerrein Ens

- Toelichting en nadere uitwerking (blz. 4-6) - voorbeeldberekening 1 contract, totaal annuïteitberekening op 4,6% en lineair (blz.

3. Welke argumenten zijn er voor de raad om het besluit te nemen? (Inhoudelijke uitleg, voor- en nadelen, financieel gevolg en risico s)

Nota Reserves en. Voorzieningen. Gemeente Ferwerderadiel

Burgemeester en wethouders

Datum collegebesluit : 6 november 2012 Corr. Nr.:

erfpacht ROB 2 november 2010 Plaats over deze achtergrondfoto uw eigen [kleuren]foto op de voorgrond...

Raadsvoorstel. Aan de gemeenteraad. categorie/agendanr. B. en W RA B 2 13/965. Raad

Gemeentelijke bijdrage Centrumplan Vlijmen. Collegevoorstel

Grondexploitaties. Voor de crisis Crisis effect Na de crisis. Grondexploitaties Amsterdam, 5 oktober

Notitie grondprijzen 2014

IB â fa. Oranjewijk, fase I. Grondexploitatie, bestuurlijke samenvatting

Grondprijzennota 2013

Verwerken onderhandenwerk grondexploitatie

Paginanummer opnemen! Ja, de jaarstukken 2015 zijn op 14 april 2016 door de gemeenten ontvangen.

Memo van het College van B&W

Nota Grondbeleid 2014 / Grondprijsbrief Nota Grondbeleid 2014 en grondprijsbrief 2015

: Aanvullend voorstel voor voorjaarsnota 2006 en kadernota 2007

In hoofdstuk 12 van deze nota zijn de financiële kaders opgenomen voor de grondexploitaties.

Voortgangsrapportage exploitatie bestemmingsplan Uitbreiding bedrijventerrein Bloemakkers te Gieten

Geen overschrijding Ja, zie risicoparagraaf

Raadsvergadering. Opheffing gemeenschappelijke regeling Welstand en Monumenten Midden Nederland 2005 met bijbehorend Liquidatieactieplan.

Prijzen per Heusden Gilze en Dongen Alphen- Loon op Ooster- Waalwijk Oister- Zundert 2018 excl BTW Rijen Chaam zand hout wijk

Grondexploitatie Stedum

Dhr. dr. M.G.M. van der Poel

Raadsvoorstel agendapunt

Schuytgraaf Made in [Arnhem]

Nr.: 06-50a Diemen, 15 september 2006 Onderwerp: Voorjaarsnota 2006 (aanvullend voorstel) Op 11 september behandeld geweest in de auditcommissie

! -PAS bv I Consultsncy A Interim PlANtCOf*OM«a GEBrtOSONTWIRKEUNG

Met deze notitie wordt uw Raad geadviseerd over aanpassing van de grondprijzen op bedrijvenpark Het Hoog.

In beweging voor u COMPLEXEN IN EXPLOITATIE

Bijlage I: Woningmarktcijfers 4 e kwartaal 2007

B&W Informatieavond 11 oktober Gericht investeren in de toekomst

Naam en telefoon. Coen van den Hout (9300) Afdeling. Portefeuillehouder

agendanummer afdeling Simpelveld VII- 20 IBR 23 april 2012 Beleidsplan, begroting 2013 en meerjarenraming Brandweer Zuid-Limburg 846

Raadsvergadering van 1 november 2012 Agendanummer: 5

Bijlage 3: toelichting overige projecten op hoofdlijnen

Nota Grondprijzen 2015

RAADSVOORSTEL Onderwerp: Zienswijze tweede begrotingswijziging 2017 Orionis Walcheren

Wijzigingen in Besluit Begroting en Verantwoording (BBV)

Burgemeester en Wethouders

Transcriptie:

Notitie Grondexploitaties 2012 Gemeente Eemsmond Versie: 24-4-2012 (II) 1

Inhoudsopgave : Blz: 1. Inleiding 3 2. Resultaat ongewijzigd beleid 3 3. Resultaat ongewijzigd beleid met nieuwe residuele waarden 3 4. Geen stortingen meer in het Woonplan 4 5. Een nog langere looptijd (Pact etc.) 5 6. Uitgifte kavels voor sociale huurwoningen 6 7. Bijdrage in begeleiding bouwplannen 7 8. Werken met een opbrengstverwachting 8 9. Overige gronden 8 10. Woonplan 8 11. Voorziening tekorten exploitaties 9 12. Advies 10 Bijlagen: 1. Resultaten exploitatieplannen met oude residuele waarden 11 2. Resultaten exploitatieplannen met nieuwe residuele waarden 12 3. Resultaten exploitatieplannen bij vervallen stortingen 14,00 13 4. Resultaten exploitatieplannen bij nog langere looptijd (Pact etc.) 14 5. Resultaten exploitatieplannen bij vervallen stortingen 14,00 inclusief sociale huur 15 6. Resultaten exploitatieplannen bij nog langere looptijd en halve residuele waarden (Pact etc.) 16 7. Overzicht uitgifte vrije sector kavels 17 8. Overzicht verloop voorziening tekorten exploitaties 18 2

1. Inleiding De grondexploitaties worden jaarlijks bijgesteld. De laatste bijstellingen dateren van maart 2011 en zijn vastgesteld door de raad op 28 april 2011. De vastgestelde exploitaties 2011 zijn geactualiseerd. De realisatiecijfers 2011 zijn verwerkt en daar waar nodig zijn investeringsbedragen aangepast. In deze notitie worden eerst de bijgestelde resultaten gegeven bij ongewijzigd beleid met oude en nieuwe residuele waarden (hoofdstukken 2 en 3). Omdat is gebleken dat het niet is gelukt de afgelopen jaren de geplande uitgifte van kavels te realiseren zijn er een aantal alternatieve berekeningen gemaakt om keuzes te kunnen maken. Tevens is in de regio in het kader van het Pact van de regio de focus van het woonbeleid gericht op het op gang brengen van de herstructurering van de bestaande woningvoorraad. In dit Pact wordt de gemeente ook gehouden aan het toevoegen van maximaal 166 woningen t/m 2018, zoals vastgelegd in het zogenaamde besluit Nieuwbouwruimte. In de hoofdstukken 4 t/m 8 is hiermee rekening gehouden. De plannen Overige gronden en het Woonplan worden apart behandeld in de hoofdstukken 9 en 10. Tenslotte is een hoofdstuk (11) opgenomen waarin wordt ingegaan op de voorziening tekorten exploitaties. De diverse keuzes worden voorgelegd. In hoofdstuk 12 wordt het eindadvies gegeven. 2. Resultaat ongewijzigd beleid Het ongewijzigd beleid houdt in dat de berekeningen van 2011 zijn doorgetrokken naar 2012. Het uitgiftepatroon van de kavels is ongewijzigd gebleven. Wel is alles (investeringen en uitgifte kavels) een jaar doorgeschoven dan in de berekeningen van 2011 waardoor de exploitaties een jaar langer doorlopen. In de berekeningen zit net als voorgaande jaren een berekening met de vlotte uitgifte van kavels (oorspronkelijke planning bij de start van de exploitatie) en een langere uitgifte. Het resultaat van de nieuwe berekeningen is dat het tekort op gaat lopen. Dit wordt met name veroorzaakt door meer rentelasten. Het tekort wordt gedekt door een ingestelde voorziening die gebaseerd is op de langere uitgifte. De omvang van deze voorziening bedraagt per 1-1-2011 1.836.326,00 op basis van de vastgestelde exploitatieopzetten 2011 ( groene bladzijden in de exploitatieopzet). Doordat het tekort door de nieuwe berekeningen op gaat lopen dient bij ongewijzigd beleid een bedrag van afgerond 310.689,00 bijgestort te worden in de voorziening. Voor de details: zie bijlage 1. 3. Resultaat ongewijzigd beleid met nieuwe residuele waarden Er heeft een nieuwe berekening van de grondwaarden (residuele waarden) plaatsgevonden. Resultaat is dat gelet op de huidige marktsituatie de m2-prijzen neerwaarts zijn bijgesteld. Zie onderstaande tabel. 3

Plaats Normale ligging Berere ligging Exclusieve ligging 2011 2012 2011 2012 2011 2012 Warffum 90,00 80,00 100,00 90,00 120,00 100,00 Usquert 65,00 55,00 70,00 65,00 Uithuizen 100,00 90,00 110,00 100,00 140,00 120,00 Uithuizermeeden 85,00 80,00 95,00 90,00 Kantens 55,00 50,00 75,00 65,00 Zandeweer 80,00 65,00 90,00 75,00 Roodeschool 60,00 55,00 65,00 60,00 Met deze nieuwe waarden zijn de grondexploitaties doorgerekend met dezelfde uitgangspunten als hierboven benoemd in hoofdstuk 2. Het resultaat van deze nieuwe berekeningen is dat de tekorten verder gaan oplopen. Door de lagere m2-prijzen dalen immers de opbrengsten Ten opzichte van de bijstorting van 310.689,00 (hoofdstuk 2) dient er bij deze nieuwe berekeningen een bijstorting van afgerond 989.604,00 plaats te vinden in de voorziening. Voor de details: zie bijlage 2. 4. Geen stortingen meer in het Woonplan In de lopende exploitatieopzetten wordt per m2-bouwkavel een storting van 14,00 gecalculeerd in het Woonplan. Berekend is wat het effect zal zijn als deze storting vanaf 2012 komt te vervallen. Deze berekening is losgelaten op berekeningen ongewijzigd beleid met een langere looptijd inclusief de nieuwe residuele waarden. Dit zijn de berekeningen van hoofdstuk 3. Het resultaat van deze berekeningen is dat het tekort op de exploitaties 2012 t.o.v. 2011 als gevolg van lagere lasten door het wegvallen van de stortingen van 14,00 nauwelijks stijgt. Zie bijlage 3. In onderstaande tabel wordt inzichtelijk gemaakt wat de waarde is van de stortingen in het woonplan. Plan: Incl. Excl. Verschil Contant Almersma -831.382-445.332 386.050 293.366 De Laan Zuid -1.914.410-1.284.748 629.662 425.377 Scherphorn Zuid -1.100.048-933.340 166.708 121.813 Scherphorn Noord 339.034 433.388 94.354 74.569 LTS locatie -122.795-29.399 93.396 73.812 Totaal saldo -3.629.601-2.259.431 1.370.170 988.937 Incl.: is resultaat van het plan (zie hoofdstuk 3 en bijlage 2) op eindwaarde inclusief de 14,00 storting in het Woonplan Excl.: is resultaat van het plan op eindwaarde exclusief de 14,00 storting in het Woonplan (zie bijlage 3). Verschil: is het verschil op eindwaarde. 4

Contant: geeft per plan de contante waarde van het verschil op 1-1-2012. Bovenstaande betekent dat het niet meer storten van bijdragen in het Woonplan een positief effect heeft op de exploitatieopzetten per 1-1-2012 van 988.937,00. Uiteraard is de keerzijde dat er voor het Woonplan een negatief effect is. Er vinden geen stortingen meer plaats in het Woonplan en daarom is het noodzakelijk een bedrag van 988.937,00 toe te voegen aan het Woonplan (hoofdstuk 9). 5. Een nog langere looptijd Omdat er onzekerheid heerst in de woningmarkt, is het noodzakelijk in de exploitaties hier rekening mee te houden. Hiernaast spelen de afspraken die in regionaal verband gemaakt worden ( Pact van de regio) welke een nadere uitwerking zullen krijgen. Hiertoe is er een berekening gemaakt met een aangepaste langere looptijd ( Pact variant). Bij deze berekeningen is tevens uitgegaan van het niet meer storten van de bijdrage van 14,00 per m2 meter in het Woonplan en de nieuwe residuele waarden. Dit zijn de berekening van hoofdstuk 4. De volgende uitgangspunten zijn gehanteerd. Almersma Uitgifte 2 kavels per jaar t/m 2016. De rest van de kavels uit te geven in de jaren 2017 t/m 2021. Woonrijpmaken in 2017 i.v.m. asfalt. De Laan Zuid Uitgifte 1 kavel per jaar t/m 2016. De rest van de kavels uit te geven in de jaren 2017 t/m 2026. Woonrijpmaken in 2017 i.v.m. asfalt. Scherphorn Zuid Uitgifte van de kavels vanaf 2017 t/m 2026. Woonrijpmaken in 2027. Is verantwoord i.v.m. klinkers. Scherphorn Noord Er wordt van uit gegaan dat de kavels kunnen worden uitgegeven voor 2017. LTS-locatie Uitgifte vanaf 2012 1 kavel per jaar. Afsluiting in 2023. Resultaat: indien voor deze berekening wordt gekozen dan dient de omvang van de voorziening exploitatietekorten per 1-1-2012 2.805.784,00 te zijn. Zie bijlage 4. Dit betekent ten opzichte van de huidige omvang van de voorziening een bijstorting van 969.458,00. Het voordeel van de nog langere planning is dat het uitgiftepatroon van de kavels goed past in de afspraken die zijn gemaakt met de provincie over de uitbreidingscontingenten. 5

6. Uitgifte kavels voor sociale huurwoningen Voor een paar plannen is een berekening gemaakt waarbij een aantal vrije sector kavels (zie de toelichting per plan hier onder) wordt ingeleverd voor kavels sociale huurwoningen. Resultaat: indien voor deze berekening wordt gekozen dan dient de omvang van de voorziening exploitatietekorten per 1-1-2012 2.623.562,00 te zijn. Zie bijlage 5. Dit betekent ten opzichte van de huidige omvang van de voorziening een bijstorting van 787.236,00. De volgende uitgangspunten zijn gebruikt. Het betreft hierbij een aanname ten behoeve van de financiële doorrekening. De daadwerkelijke uitwerking zal in overleg met betrokken partners dienen plaats te vinden. Als basis voor de berekeningen is steeds gebruikt de berekening met langere looptijd exclusief de storting van 14,00 per m2 meter in het Woonplan. De berekeningen in hoofdstuk 4. Gerekend is met een m2-prijs voor de sociale huur kavels van 38,00. Dit is gebaseerd op de basis afspraak uit 2002, jaarlijks geïndexeerd (BDB-index). Almersma In 2013 inlevering 4 vrije sector kavels. Hier op te realiseren 8 sociale huurwoningen. In 2014 inlevering 5 vrije sector kavels. Hier op te realiseren 10 sociale huurwoningen. De Laan Zuid In 2013 inlevering 4 vrije sector kavels. Hier op te realiseren 10 sociale huurwoningen. In 2014 inlevering 3 vrije sector kavels. Hier op te realiseren 6 sociale huurwoningen. Scherphorn Zuid Uitgifte van de 8 2/1 kap-kavels in 2013 voor 8 sociale huur. LTS-locatie Uitgifte in 2013 van 3 vrije sector kavels voor 4 sociale huur kavels. Uitgifte in 2014 van 3 vrije sector kavels voor 4 sociale huur kavels. Uitgifte van de vrije sector kavels in 2013 (2) en 2014 (2). Appartementen in 2015. Woonrijpmaken in 2016. Plan sluit dan 1 jaar eerder dan de basis berekening. m2-prijs naar 25,00 Er is ook nog een berekening gemaakt waarbij de m2-prijs 25,00 bedraagt. Deze berekening komt uit op een bijstorting in de voorziening van 988.968,00. Dit betekent dat een verlaging van de m2-prijs van 38,00 naar 25,00 een extra storting in de voorziening vraagt van 202.685,00 ten opzichte van de berekening in de 1 e alinea van dit hoofdstuk/ 6

7. Bijdrage in begeleiding bouwplannen Berekend is wat de effecten zijn indien wordt besloten om voor ieder uit te geven bouwkavel een bijdrage van 5.000,00 te geven als vergoeding voor begeleiding in de ontwikkeling van het bouwplan. Bij deze berekeningen is als basis gebruikt de berekening langere uitgifte exclusief storting van 14,00 per m2 meter in het Woonplan. Het effect van deze maatregel is als volgt: Plan: Bedrag Almersma 152.134 De Laan Zuid 191.345 Scherphorn Zuid 73.429 Scherphorn Noord 18.705 LTS locatie 44.518 Totaal saldo 480.131 Bovenstaande is de contante waarde van de maatregel per 1-1-2012 voor alle nog uit te geven kavels. Bij de nog langere planning gaan we uit de uitgifte van in totaal 24 kavels (zie bijlage 7) over de periode 2012 tot en met 2016. Als we alleen gedurende deze periode de bijdrage willen verstrekken dan hebben we het over 24 x 5.000,00 is 120.000,00 met een contante waarde per 1-1-2012 van 108.000,00. Ter stimulering van de kavelverkoop de eerste paar jaar wordt voorgesteld om deze maatregel tijdelijk voor de periode 2012 tot en met 2016 in te stellen. 7

8. Werken met een opbrengstverwachting We zien dat de afgelopen jaren de residuele waarden dalen. Jaarlijks laten wij de residuele waarden berekenen door een makelaar/taxateur. Bij de residuele grondwaardemethode is de grondprijs het residu dat overblijft nadat van de bruto opbrengsten van onroerende zaken de totale productiekosten (stichting- en verkoopkosten) zijn afgetrokken. Opbrengstgegevens van bestaande onroerende zaken geven een indicatie van de grondwaarden. Verwachting is dat de komende jaren de grondprijzen verder zullen dalen en wij een verslechtering gaan zien van de uitkomsten van onze grondexploitaties. Om te voorkomen dat we ieder jaar bij moeten leggen is het handig om in de grondexploitaties te gaan werken met een zogenaamde opbrengstverwachting. Deze opbrengstverwachting ligt lager dan de residuele waarde van de gronden. Voorstel is om voor de opbrengstverwachting uit te gaan van 50% van de residuele waarde. In onze exploitatieopzetten gaan we dan uit van 50% lagere inkomsten uit kavelverkopen. Dit betekent echter niet dat de feitelijke verkoopprijzen ook 50% lager zullen zijn. De feitelijke kavelprijzen worden vastgesteld op de residuele waarde. Het werken met een opbrengstverwachting geeft meer flexibiliteit in de plannen en het financiële risico wordt fors omlaag gebracht. Ook zijn we dan in staat om daar waar nodig/mogelijk woningen in de sociale huur te realiseren, waarbij de grond tegen een lagere m2-prijs wordt uitgegeven. Zie hoofdstuk 6. Bovenstaande manier van werken vraagt eenmalig een bedrag van 5,3 miljoen (afgerond). Zie bijlage 6. Voor dit bedrag is al beschikbaar in de voorziening exploitatietekorten (inclusief de bijstorting in de jaarrekening 2011) een bedrag van 2,8 miljoen, zodat extra beschikbaar moet worden gesteld 3,5 miljoen. Ook hier is gerekend exclusief een storting in het Woonplan van 14,00 per m2. Gerekend is met de nog langere looptijd (hoofdstuk 5). 9. Overige gronden Het plan Overige gronden is gebaseerd op de werkelijke kosten die gemaakt zijn voor de verwerving van gronden en diverse kosten ten behoeve van de gronden. De in 2011 vastgestelde exploitatieopzet geeft een verwachte overwaarde na mutaties van afgerond 690.000,00. De werkelijke kosten 2011 zijn verwerkt in een nieuwe exploitatieopzet. Het bijgestelde plan komt nu uit op een overwaarde na verwachte mutaties van afgerond 284.637,00. De daling van het resultaat heeft voor een groot gedeelte te maken met afwaardering van de gronden Moeshorn (Uithuizen-Zuid) en Roodeschool Noord. De mutaties in het Boukemapark zijn verwerkt. 10. Woonplan De vastgestelde exploitatie voor het Woonplan in 2011 geeft een verwacht batig saldo van 45.754,00. De mutaties 2011 zijn verwerkt in het plan. In de bijstelling voor 2012 wordt er van uit gegaan dat de stortingen ( 14,00 opslag op de m2-prijs) uit de diverse plannen zijn komen te vervallen. Meegenomen is nu de contante waarde van deze stortingen ad 988.937,00. Zie hoofdstuk 4. Gerekend is met de inbreng tegen boekwaarde van de gronden Usquert Zuid in het plan Overige gronden. 8

Verder is kritisch gekeken naar nog te plegen investeringen. De bijstelling 2012 komt op een eindwaarde per 31-12-2017 van 67.262,00 positief. 11. Voorziening tekorten exploitaties De tekorten op de grondexploitaties worden afgedekt door een ingestelde voorziening tekorten exploitaties. De omvang van de voorziening bedraagt op 1-1-2011 1.836.326,00. Dit bedrag is gebaseerd op de vastgestelde exploitatieopzetten 2011. Daarbij is gerekend met de resultaten van de exploitatieopzetten met de langere looptijd. Zie ook hoofdstuk 2. In de jaarrekening 2011 wordt een bedrag van 3.385.330,00 toegevoegd aan de voorziening, zodat de stand van de voorziening op 31 december 2011 5.285.927,- bedraagt. Dit is gebaseerd op de berekening van het tekort bij een nog langere looptijd. Zie hoofdstuk 5. In deze notitie worden een aantal berekeningen gepresenteerd met gevolgen voor de omvang van de voorziening. In bijlage 8 is het verloop te zien van de voorziening van de maatregelen die in voorgaande hoofdstukken beschreven staan. 9

12. Advies De afgelopen paar jaar zijn er nauwelijks kavels verkocht. In 2009 0 kavels, in 2010 4 kavels en in 2011 1 kavel. Er staat druk op de regionale afspraken met betrekking tot de verdeling van de woningbouwcontingenten. Zie ook de ontwikkeling van ons eigen woon- en leefbaarheidsplan. Verwacht wordt dat de uitgifte van kavels de komende jaren nauwelijks zal verbeteren ten opzichte van de afgelopen jaren. Het is daarom niet realistisch om het huidige beleid (de vlotte en langere planning uit de hoofdstukken 2 en 3) door te zetten. Omdat er onzekerheid heerst in de woningmarkt, is het noodzakelijk in de exploitaties hier rekening mee te houden. Hiernaast spelen de afspraken die in regionaal verband gemaakt worden ( Pact van de regio) welke een nadere uitwerking zullen krijgen. Daarom is het verstandig in financiële zin rekening te houden met een beperkte uitgifte van kavels. De exploitatieplannen zullen hierbij aan moeten sluiten. Ook onze toezichthouders (accountant en provincie) eisen dat de plannen realistisch zijn. Ook voor de langere tijd. Voor de langere tijd is het van belang om een goede basis te hebben om de plannen voort te kunnen zetten en niet weer geconfronteerd te worden met tekorten op de exploitaties. Gelet op bovenstaande is het advies om te kiezen voor de optie gegeven in hoofdstuk 8: werken met een opbrengstverwachting, waarbij de m2-prijs 50% van de berekende residuele waarde is en de langere looptijd zoals opgenomen in hoofdstuk 5. Het uitgiftepatroon (zie bijlage 7) dat hoort bij dit advies voor de komende jaren is voorzichtig. Dit in combinatie met de invoering van de systematiek van de opbrengstverwachting maakt ons flexibel waardoor schommelingen de komende jaren opgevangen kunnen worden. Door te kiezen voor de systematiek van de opbrengstverwachting ontstaat er ook een mogelijkheid om flexibel in te springen op mogelijkheden om woningen in de sociale huur te realiseren. Zie hoofdstuk 6. Een apart krediet of extra stortingen in de voorziening voor tekorten die ontstaan door lagere kavelprijzen bij sociale huur is dan niet meer nodig. Bovenstaande geldt ook voor dekking van het voorstel genoemd in hoofdstuk 7, de bijdrageregeling in begeleiding bouwplannen. Verder wordt geadviseerd om de ruimte die vrijvalt als gevolg van het niet meer storten van de opslag van 14,00 per m2 in het Woonplan in 2012 toe te voegen aan het Woonplan. Het gaat hier om een bedrag van 988.937,00. Zie ook hoofdstuk 4. Bovenstaande adviezen betekenen dat de voorziening tekorten exploitaties moet worden aangevuld met een bedrag van 1 miljoen. Zie onderstaande berekening. - effect halve residuele waarden 5.296.990 - storting in het Woonplan ivm compensatie vervallen 14,00 988.937 Totaal 6.285.927 - beschikbaar (zie hoofdstuk 11) 5.285.927 Bij te storten in de voorziening 1.000.000 10

Bijlage 1: ongewijzigd beleid (hoofdstuk 2) Resultaat exploitatieplannen 2012 bij vlotte looptijd. Plan: Afsluiting op: Eindwaarde Factor Waarde 1-1-2012 Almersma 31-12-2014-300.599 1,1249-267.231 De Laan Zuid 31-12-2016-1.029.162 1,2167-845.896 Scherphorn Zuid 31-12-2017-888.425 1,2653-702.135 Scherphorn Noord 31-12-2014 341.064 1,1249 303.205 LTS locatie 31-12-2017-22.728 1,2653-17.962 Woonplan 31-12-2019 0 1,4233 0 Totaal saldo -1.899.850-1.530.020 Afdekken d.m.v. voorziening -2.240.914-1.833.225 Resultaat exploitatieplannen 2012 bij langere looptijd. Plan: Afsluiting op: Eindwaarde Factor Waarde 1-1-2012 Almersma 31-12-2018-499.129 1,3159-379.297 De Laan Zuid 31-12-2021-1.464.652 1,4802-989.466 Scherphorn Zuid 31-12-2019-1.040.509 1,3686-760.290 Scherphorn Noord 31-12-2017 361.410 1,2653 285.628 LTS locatie 31-12-2017-22.728 1,2653-17.962 Woonplan 31-12-2019 0 1,4233 0 Totaal saldo -2.665.608-1.861.388 Afdekken d.m.v. voorziening -3.027.018-2.147.015 Beleid: De omvang van de voorziening is gebaseerd op de berekeningen langere looptijd Tekort 3 plannen per 31-12-2011 (langere looptijd) 2.147.015 Er was beschikbaar in de voorziening 1.836.326 Tekort in de voorziening 310.689 Gehanteerde uitgangspunten: - looptijd vastgestelde plannen 2011 + 1 jaar - oude residuele waarden 2011 naar 2012 11

Bijlage 2: ongewijzigd beleid met nieuwe residuele waarden (hoofdstuk 3) Resultaat exploitatieplannen 2012 bij vlotte looptijd (witte tabel exploitatie-opzet) Plan: Afsluiting op: Eindwaarde Factor Waarde 1-1-2012 Almersma 31-12-2014-608.597 1,1249-541.041 De Laan Zuid 31-12-2016-1.421.622 1,2167-1.168.470 Scherphorn Zuid 31-12-2017-947.964 1,2653-749.190 Scherphorn Noord 31-12-2014 320.202 1,1249 284.658 LTS locatie 31-12-2017-122.795 1,2653-97.047 Woonplan 31-12-2019 0 1,4233 0 Totaal saldo -2.780.776-2.271.088 Afdekken d.m.v. voorziening -3.100.978-2.555.747 Resultaat exploitatieplannen 2012 bij langere looptijd (groene tabel exploitatie-opzet) Plan: Afsluiting op: Eindwaarde Factor Waarde 1-1-2012 Almersma 31-12-2018-831.382 1,3159-631.782 De Laan Zuid 31-12-2021-1.914.410 1,4802-1.293.307 Scherphorn Zuid 31-12-2019-1.100.048 1,3686-803.794 Scherphorn Noord 31-12-2017 339.034 1,2653 267.943 LTS locatie 31-12-2017-122.795 1,2653-97.047 Woonplan 31-12-2019 0 1,4233 0 Totaal saldo -3.629.601-2.557.986 Afdekken d.m.v. voorziening -3.845.840-2.825.930 Beleid: De omvang van de voorziening is gebaseerd op de berekeningen langere looptijd Tekort 3 plannen per 31-12-2011 (langere looptijd) 2.825.930 Er was beschikbaar in de voorziening 1.836.326 Tekort in de voorziening 989.604 Gehanteerde uitgangspunten: - looptijd vastgestelde plannen 2011 + 1 jaar - nieuwe residuele waarden 2012 12

Bijlage 3 Basis is groene tabel exploitatie-opzet Resultaat exploitatieplannen 2012 bij vervallen storting 14,00 (hoofdstuk 4) Plan: Afsluiting op: Eindwaarde Factor Waarde 1-1-2012 Almersma 31-12-2018-445.332 1,3159-338.416 De Laan Zuid 31-12-2021-1.284.748 1,4802-867.930 Scherphorn Zuid 31-12-2019-933.340 1,3686-681.982 Scherphorn Noord 31-12-2017 433.388 1,2653 342.513 LTS locatie 31-12-2017-29.399 1,2653-23.234 Totaal saldo -2.259.431-1.569.049 Afdekken d.m.v. voorziening -2.692.819-1.911.562 13

Bijlage 4 (Pact etc.) Resultaat exploitatieplannen 2012 bij nog langere looptijd (hoofdstuk 5) Plan: Afsluiting op: Eindwaarde Factor Waarde 1-1-2012 Almersma 31-12-2022-925.572 1,5395-601.234 De Laan Zuid 31-12-2027-2.535.458 1,8730-1.353.702 Scherphorn Zuid 31-12-2027-1.492.280 1,8730-796.740 Scherphorn Noord 31-12-2017 339.034 1,2653 267.943 LTS locatie 31-12-2023-86.628 1,6010-54.108 Totaal saldo -4.700.904-2.537.840 Afdekken d.m.v. voorziening -5.039.938-2.805.784 Opbouw voorziening exploitatietekorten Tekort 4 plannen per 31-12-2011 2.805.784 Er was beschikbaar in de voorziening 1.836.326 Bij te storten 969.458 14

Bijlage 5 Zie hoofdstuk 6 Basis is bijlage 2, langere looptijd, groene tabel exploitatie-opze Resultaat exploitatieplannen 2012 bij vervallen storting 14,00 en inc. Sociale huur Plan: Afsluiting op: Eindwaarde Factor Waarde 1-1-2012 Almersma 31-12-2018-839.067 1,3159-637.622 De Laan Zuid 31-12-2021-1.563.286 1,4802-1.056.100 Scherphorn Zuid 31-12-2019-1.001.260 1,3686-731.611 Scherphorn Noord 31-12-2017 433.388 1,2653 342.513 LTS locatie 31-12-2017-250.824 1,2653-198.230 Totaal saldo -3.221.049-2.281.050 Afdekken d.m.v. voorziening -3.654.437-2.623.563 Berekening met m2-prijs van 38,00 Opbouw voorziening exploitatietekorten Tekort 4 plannen per 31-12-2011 2.623.563 Er was beschikbaar in de voorziening 1.836.326 Bij te storten 787.237 15

Bijlage 6 De blauwe tabel exploitatie-opzetten Resultaat exploitatieplannen 2012 bij nog langere looptijd (hoofdstuk 5) en halve residuele waarden (hoofdstuk 8) Plan: Afsluiting op: Eindwaarde Factor Waarde 1-1-2012 Almersma 31-12-2022-2.391.235 1,5395-1.553.301 De Laan Zuid 31-12-2027-4.551.814 1,8730-2.430.251 Scherphorn Zuid 31-12-2025-1.800.065 1,7317-1.039.493 Scherphorn Noord 31-12-2017 243.116 1,2653 192.138 LTS locatie 31-12-2022-421.725 1,5395-273.945 Totaal saldo -8.921.723-5.104.850 Afdekken d.m.v. voorziening -9.164.839-5.296.989 Opbouw voorziening exploitatietekorten Tekort 4 plannen per 31-12-2011 5.296.989 Er was beschikbaar in de voorziening 1.836.326 Bij te storten 3.460.663 In de rekening 2011 is beschikbaar: - saldo 1-1-2011 1.836.326 - bijgestort (incl. storting in het Woonplan van 988.937,00) 3.449.601 5.285.927 16

Bijlage 7 Overzicht uitgifte vrije sector kavels Vlotte planning (hst 2/3) Lange planning (hst 2/3/4) A LZ SZ SN LTS Totaal A LZ SZ SN LTS Totaal 2012 15 15 2 2 2 36 5 6 1 2 14 2013 20 13 4 2 2 41 6 7 1 2 16 2014 15 4 2 21 6 6 2 1 2 17 2015 15 4 2 21 5 7 4 2 18 2016 4 2 6 6 6 4 1 2 19 2017 0 7 7 4 18 2018 0 6 4 10 2019 0 6 6 2020 0 7 7 Totaal 35 58 18 4 10 125 35 58 18 4 10 125 Langere planning (hst 5) A LZ SZ SN LTS Totaal 2012 2 1 1 1 5 2013 2 1 1 1 5 2014 2 1 1 1 5 2015 2 1 1 4 2016 2 1 1 1 5 2017 5 5 1 11 2018 5 5 2 1 13 2019 5 5 2 1 13 2020 5 5 2 1 13 2021 5 5 2 1 13 2022 5 2 7 2023 5 2 7 2024 6 2 8 2025 6 6 2026 6 6 2027 e.v. 13 13 Totaal 35 58 27 4 10 134 A LZ SZ SN LTS Almersma De Laan Zuid Scherphorn Zuid Scherphorn Noord LTS-locatie 17

Hoofdstuk 2: ongewijzigd beleid. Langere looptijd Hoofdstuk 3: nieuwe residuele waarden. Langere looptijd Hoofdstuk 4: geen stortingen meer in het Woonplan. Basis tabel B Hoofdstuk 5: nog langere looptijd. Pact etc. Basis tabel C Hoofdstuk 6: kavels voor sociale huur. Basis tabel C Hoofdstuk 8: opbrengstverwachting. Pact etc. 50% Basis tabel D Bijlage 8 Overzicht verloop voorziening tekorten exploitaties A B C D E F Plan Almersma 379.297 631.782 338.416 601.234 637.622 1.553.301 De Laan Zuid 989.466 1.293.307 867.930 1.353.702 1.056.100 2.430.251 Scherphorn Zuid 760.290 803.794 681.982 796.740 731.611 1.039.493 LTS-locatie 17.962 97.047 23.234 54.108 198.230 273.945 Sub-totaal 2.147.015 2.825.930 1.911.562 2.805.784 2.623.563 5.296.990 Storting in Woonplan (hfdst 4 en 10) 0 0 988.937 988.937 988.937 988.937 2.147.015 2.825.930 2.900.499 3.794.721 3.612.500 6.285.927 Beschikbaar (zie hoofdstuk 11) 5.285.927 5.285.927 5.285.927 5.285.927 5.285.927 5.285.927 Bijstorten 1.000.000 Toelichting: A Is het ongewijzigd beleid: realisatie 2011 en alles een jaar doorgeschoven t.o.v. 2011 B Als A maar dan met de nieuwe residuele waarden C Als B maar dan geen stortingen van 14,00 per m2 meer in het Woonplan D Als C maar dan met een nog langere looptijd E Als C maar dan met ruimte voor sociale huur kavels F Als D met halve residuele waarde 18