Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 19 August 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52535 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Grammatica - Onderwerp Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Extra 1: vwo Extra 2: lvoorl Verderkijker Over dit lesmateriaal Pagina 1
Grammatica - Onderwerp Vooraf Dit is een grammaticaopdracht. Grammatica gaat over zinsontleding en woordsoortbenoeming. Bij zinsontleding verdeel je de zin in zinsdelen (groepjes woorden in de zin die bij elkaar horen). Vervolgens geef je al die zinsdelen een naam. Namen van zinsdelen zijn bijvoorbeeld persoonsvorm, onderwerp en lijdend voorwerp. Leerdoelen Aan het eind van de les: Kun je in je eigen woorden vertellen wat het onderwerp van een zin is. Kun je antwoord geven op de vraag hoe je in een zin het onderwerp vindt. Eindproduct Je rondt deze opdracht af met de toets 'Onderwerp'. De toets bestaat uit tien vragen. Beoordeling Je hebt een voldoende voor de toets als je 80% van de vragen goed hebt beantwoord. Werkwijze Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Alleen Bestudeer het Kennisbankitem 'De persoonsvorm en Het onderwerp'. Stap 2 Alleen + samen Maak met de woorden een goede zin. Stap 3 Alleen + samen Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen. Stap 4 Alleen Onderwerp? Ga het na! Stap 5 Alleen Maak de eindtoets: 'Het onderwerp'. Benodigdheden Geen extra benodigdheden. Pagina 2
Tijd Voor deze opdracht heb je één lesuur nodig. Stap 1 Om in een zin het onderwerp te kunnen vinden, moet je weten hoe je de persoonsvorm vindt in de zin. Weet je niet meer hoe je de persoonsvorm vindt, bestudeer dan onderstaand item in de Kennisbank: KB: Grammatica: De persoonsvorm Bestudeer nu uit de Kennisbank Nederlands het volgende onderwerp: KB: Grammatica: Het onderwerp Maak daarna de volgende oefeningen: Onderwerp - 1 kn.nu/omld2 1 van 24 Ik sloeg de spijker op de kop. 2 van 24 Pagina 3
De leraar heeft het proefwerk nagekeken. 3 van 24 Ajax kan de volgende ronde nog halen. 4 van 24 Lachend kwam hij het terrein opfietsen. 5 van 24 September was dit jaar erg nat. 6 van 24 Hij zou dat wel even doen. 7 van 24 Joost vergiste zich dit keer niet. 8 van 24 De demonstratie was een groot succes. Pagina 4
9 van 24 Na de voorstelling bleven we nog even hangen. 10 van 24 De opkomst viel erg mee. 11 van 24 Zou jij dat even voor mij willen doen? 12 van 24 De kunstijsbaan gaat om 10 uur open. 13 van 24 Joop zal hem wel halen. 14 van 24 Morgen zullen we hem kopen. 15 van 24 Het schrijven van een verhaal vinden leerlingen lastig. Pagina 5
16 van 24 Zijn jullie komen lopen? 17 van 24 Daar heeft hij een geweldige overwinning behaald. 18 van 24 Met een glazen bol kan zij de toekomst voorspellen. 19 van 24 Over een paar dagen zal de toestand verbeteren. 20 van 24 Waarom hebben jullie toch voor die oplossing gekozen? 21 van 24 De schrijvende pers was erg verbaasd over de opmerking. 22 van 24 Pagina 6
Door de storm waaiden de pannen van het dak. 23 van 24 Pas na de voorstelling werd de avond gezellig. 24 van 24 Bij een lage waterstand moet hij goed opletten. Onderwerp - 2 kn.nu/ykeco 1 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? Hij maakt zijn huiswerk. a. maakt b. Hij c. zijn huiswerk 2 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? De boottocht kost ons twaalf euro. a. kost b. ons c. De boottocht 3 van 10 Wat is het onderwerp van de zin Pagina 7
Hij gaf zijn zus een pop op haar verjaardag. a. Hij b. zijn zus c. op haar verjaardag 4 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? Tijdens de boottocht verloor hij zijn camera. a. Tijdens de boottocht b. hij c. zijn camera 5 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? Op het feest speelt de schoolband een paar mooie nummers. a. de schoolband b. een paar mooie nummers c. Op het feest 6 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? Jongeren drinken steeds vaker energiedrankjes. a. steeds vaker b. energiedrankjes c. Jongeren 7 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? Tussen de middag eet ik altijd twee boterhammen. a. Tussen de middag b. ik c. twee boterhammen 8 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? De wind waait door de bomen. Pagina 8
a. De wind b. waait c. door de bomen 9 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? We zijn naar huis gelopen. a. gelopen b. naar huis c. We 10 van 10 Wat is het onderwerp van de zin? Het is morgen 14 januari. a. is b. Het c. morgen Stap 2 Zinnen maken Je krijgt een vijftal keer een aantal woorden te zien. Maak met die woorden een goede zin. Bedenk dan bij iedere zin wat de persoonsvorm en wat het onderwerp van de zin is. 1. film - Jan - naar - gaat - de 2. de - kat - naar - de - hond - blaft 3. lachen - wie - zit - te - daar 4. huiswerk - je - maakt - jij - nooit 5. speelt - morgen - FC Twente - Ajax - tegen Pagina 9
Vergelijk je antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot. Hebben jullie dezelfde antwoorden? Bespreek eventuele verschillen. Stap 3 Bekijk samen met een klasgenoot het volgende filmpje: Verzin samen tien zinnen die iets vertellen over wat jullie hebben gezien in dit filmpje. Schrijf de zinnen op. Onderstreep in iedere zin het onderwerp. Schrijf nu onder het verhaal de tien onderwerpen op. Hoeveel onderwerpen zijn of bevatten een zelfstandig naamwoord? Hoeveel onderwerpen zijn of bevatten een persoonlijk voornaamwoord? Als jullie twijfelen over jullie antwoorden, vraag dan hulp aan een andere klasgenoot of aan jullie docent. Stap 4 Pagina 10
Onderwerp? In de volgende drie zinnen zie je 'die jongen' staan. Maar 'die jongen' is alleen in de derde zin het onderwerp. Ga dat na! 1. Geef jij die jongen een hand? 2. Weet jij de naam van die jongen? 3. Die jongen heeft een mooie fiets. Maak nu de volgende oefening. Onderwerp kn.nu/obt3k 1 van 5 In welke zin is Joep het onderwerp? a. Geef jij dat boek aan Joep? b. Morgen gaat Joep naar Amsterdam c. Weet jij dat Joep vandaag jarig is? 2 van 5 In welke zin is het boek het onderwerp? a. Dat is het boek dat ik aan het lezen ben. b. Jan Wolkers is de schrijver van het boek 'Turks Fruit'. c. Het boek is wel erg dik. Pagina 11
3 van 5 In welke zin jullie het onderwerp? a. Ik geef jullie een vrije middag. b. Mogen jullie vandaag eerder naar huis? c. Jullie vraag ik niets meer. 4 van 5 In welke zin is iedereen het onderwerp? a. Op die manier komt iedereen wel eens aan de beurt. b. Ik vertel aan iedereen dat we morgen geen school hebben. c. Is er voor iedereen een ijsje? 5 van 5 In welke zin is de leerlingen het onderwerp? a. Iedere morgen komen de leerlingen lachend de klas binnen. b. De leerkracht vertelt de leerlingen dat ze naar buiten mogen. c. Voor de leerlingen is er morgen geen les. Stap 5 Eindtoets Je sluit deze opdracht af met het maken van een toets. De toets bestaat uit tien vragen. Je moet acht vragen goed beantwoorden om een voldoende te halen. Heb je een voldoende? Print dan het certificaat. Klik op de volgende link om te beginnen: Succes! Pagina 12
Onderwerp kn.nu/1hgv3 1 van 10 Zullen ze er vandaag weer een mooie dag van maken? a. ze b. er c. een mooie dag d. maken 2 van 10 Misschien vallen de lessen vandaag wel uit. a. vandaag b. Misschien c. vallen d. de lessen 3 van 10 De voorbije weken amuseerden de meeste kinderen zich prima. a. De voorbije weken b. de meeste kinderen c. amuseerden d. zch 4 van 10 Op de speelplaats werden gisteren nieuwe speeltoestellen geplaatst. a. werden geplaatst b. nieuwe speeltoestellen c. Op de speelplaats d. gisteren Pagina 13
5 van 10 Vooral de tafeltennistafel valt goed in de smaak bij de kinderen. a. de kinderen b. de tafeltennistafel c. Vooral d. in de smaak 6 van 10 Om ruzies te voorkomen heeft de directie maatregelen genomen. a. ruzies b. te voorkomen c. maatregelen d. de directie 7 van 10 In de Ardennen kan het in de winter flink vriezen. a. kan vriezen b. het c. de Ardennen d. in de winter 8 van 10 De tactiek werd door de trainer uitgebreid besproken. a. werd besproken b. de trainer c. De tactiek d. uitgebreid 9 van 10 Bijna iedereen kijkt deze dagen naar de Tour de France. Pagina 14
a. deze dagen b. de Tour de France c. iedereen d. Bijna iedereen 10 van 10 Sinds lang bestaat er een vereniging voor mensen met deze ziekte. a. sinds lang b. een vereniging c. een vereniging voor mensen d. een vereniging voor mensen met deze ziekte Extra 1: vwo Schrijfoefeningen Het volgende tekstje komt uit www.allesovergedichten.nl. Kopieer het naar je tekstverwerker. Doe je best en onderstreep in elke zin het onderwerp! Schrijven is erg leuk om te doen. Maar hoe begin je? Sommigen hebben direct een idee en beginnen met schrijven. Anderen zitten uren achter hun computer of met pen en papier maar kunnen niks bedenken... "Schrijven is schrappen" is een gevleugelde uitspraak. Het geeft aan dat schrijven niet zomaar gaat. Vaak schrijf je aanvankelijk heel veel op. Uiteindelijk blijft er weinig over... Soms kan dat leiden tot een writersblock: Niet meer weten wat je moet schrijven. Er komt niks meer op papier... Voor zowel mensen die willen beginnen met schrijven als mensen die al een tijdje schrijven maar zijn vastgelopen kunnen schrijfoefeningen van pas komen. Schrijfoefeningen geven je houvast om op een (andere) manier bezig te zijn met schrijven. Vaak kiest de schrijfoefening net een andere Pagina 15
aanpak. Die methode brengt je op woorden en zinnen die je anders nooit op zou schrijven. Gelukt? Klik dan hieronder om te kijken of je de juiste onderwerpen hebt onderstreept. Schrijven is erg leuk om te doen. Maar hoe begin je? Sommigen hebben direct een idee en beginnen met schrijven. Anderen zitten uren achter hun computer of met pen en papier maar kunnen niks bedenken... "Schrijven is schrappen" is een gevleugelde uitspraak. Het geeft aan dat schrijven niet zomaar gaat. Vaak schrijf je aanvankelijk heel veel op. Uiteindelijk blijft er weinig over... Soms kan dat leiden tot een writersblock: Niet meer weten wat je moet schrijven. Er komt niks meer op papier... Voor zowel mensen die willen beginnen met schrijven als mensen die al een tijdje schrijven maar zijn vastgelopen kunnen schrijfoefeningen van pas komen. Schrijfoefeningen geven je houvast om op een (andere) manier bezig te zijn met schrijven. Vaak kiest de schrijfoefening net een andere aanpak. Die methode brengt je op woorden en zinnen die je anders nooit op zou schrijven. Extra 2: lvoorl Leerlingen voor leerlingen Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt. Hieronder staat een video die goed past bij dit thema. Bekijk de video. Kun je de video goed volgen? Bespreek de inhoud van de video met een klasgenoot. Hoe herken je het onderwerp Let op: Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg. Verderkijker Pagina 16
Verderkijker De Verderkijker biedt bij de opdracht passende externe linkjes naar uitleg, oefenmateriaal of filmpjes. Voor het onderdeel Onderwerp zijn de volgende items geselecteerd. www.1001docenten.nl Uitleg in een video. www.youtube.com Uitleg in een video. www.jufmelis.nl Oefeningen - 1 www.jufmelis.nl Oefeningen - 2 www.digischool.nl Algemene uitleg zinsontleding in een powerpoint. In de Verderkijker wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Mocht u vragen/opmerkingen hebben, of constateert u een niet-werkende link, horen wij dit natuurlijk graag. Dit kan via onze helpdesk. Pagina 17
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 19 August 2016 om 14:09 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 2; Leerinhoud en doelen Nederlands; Begrippenlijst en taalverzorging; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 1 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 18