Grammatica - Lijdende en bedrijvende vorm HV12

Transcriptie

1 Auteurs VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 19 August 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.

2 Inhoudsopgave Grammatica - Lijdende en bedrijvende vorm Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Extra: Oefen- vwo Verderkijker Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Grammatica - Lijdende en bedrijvende vorm Vooraf In deze grammaticaopdracht gaat over het verschil tussen bedrijvende vorm en de lijdende vorm. Leerdoelen Aan het eind van deze opdracht: Weet je dat de bedrijvende vorm ook wel de actieve vorm wordt genoemd. Weet je dat de lijdende vorm ook wel de passieve vorm wordt genoemd. Kun je zien of een zin in de bedrijvende of lijdende vorm staat. Kun je een zin die in de bedrijvende vorm staat, omzetten in een zin in de lijdende vorm en omgekeerd. Eindproduct Je rondt deze opdracht af met de toets 'Lijdende en bedrijvende vorm'. De toets bestaat uit een aantal meerkeuzevragen. Beoordeling Je hebt een voldoende voor de toets als je 80% van de punten haalt. Werkwijze Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Alleen Bestudeer het Kennisbankitem 'Lijdende en bedrijvende vorm'. Stap 2 Alleen Zet de zinnen om. Stap 3 Alleen Zet de zinnen om. Stap 4 Alleen + samen Maak de tekst compleet. Stap 5 Alleen Maak de eintoets: 'Lijdende en bedrijvende vorm'. Benodigdheden Geen extra benodigdheden. Tijd Pagina 2

4 Voor deze opdracht heb je één lesuur nodig. Stap 1 Om de theorie over de lijdende en bedrijvende vorm te kunnen begrijpen, moet je weten wat het onderwerp en het lijdend voorwerp is. Weet je het nog? Als je twijfelt, bestudeer dan onderstaande items uit de Kennisbank Nederlands: KB: Grammatica: Het onderwerp KB: Grammatica: Het lijdend voorwerp Bestudeer nu uit de Kennisbank het volgende onderwerp: KB: Grammatica: Lijdende en bedrijvende vorm Maak daarna de volgende oefening: Lijdende en bedrijvende vorm kn.nu/hsy56 1 van 16 De man koopt een computer. 2 van 16 Pagina 3

5 De computer wordt door de man gekocht. 3 van 16 De fietsband wordt door Jan geplakt. 4 van 16 Jan plakt de fietsband. 5 van 16 Suzanne maakt het huiswerk. 6 van 16 Het huiswerk wordt door Suzanne gemaakt. 7 van 16 Hij werd door hen niet op tijd gewaarschuwd. 8 van 16 Pagina 4

6 Ze waarschuwden hem niet op tijd. 9 van 16 De voetballer speelt de bal. 10 van 16 De bal wordt door de voetballer gespeeld. 11 van 16 We horen een hoge pieptoon. 12 van 16 De hoge pieptoon werd door ons gehoord. 13 van 16 De energiedrankjes worden door de leerlingen gedronken. 14 van 16 Pagina 5

7 De leerlingen drinken energiedrankjes. 15 van 16 De insluiper wordt door politie meegenomen. 16 van 16 De politie neemt de insluiper mee. Stap 2 Zinnen omzetten Wil je een zin, die in de onvoltooid tegenwoordige tijd staat, van de bedrijvende vorm omzetten naar de lijdende vorm, ga dan als volgt te werk: 1. Zet het lijdend voorwerp voorop. 2. Ga verder met een vorm van het werkwoord 'worden'. 3. Maak van een van de werkwoorden van de zin een voltooid deelwoord. 4. Zet voor het onderwerp het woordje 'door'. Stap 3 en 4 kun je ook omdraaien. Voorbeeld: 1. De slager slacht de koe. Pagina 6

8 2. Lijdend voorwerp is 'de koe', dus: 'De koe...' 3. Ga verder met een vorm van worden: 'De koe wordt...' 4. Werkwoord: slacht > geslacht: 'De koe wordt geslacht...' 5. Onderwerp is 'De slager': 'De koe wordt geslacht door de slager.' Maak de onderstaande oefening: 1. Zet het lijdend voorwerp voorop. 2. Ga verder met een vorm van het werkwoord 'worden'. 3. Maak van een van de werkwoorden van de zin een voltooid deelwoord. 4. Zet voor het onderwerp het woordje 'door'. Gebruik de stappen om de volgende zinnen van de bedrijvende vorm om te zetten in de lijdende vorm. Alle kinderen maken de oefeningen. Koen ruimt de kamer op. De agenten arresteren de dief. De omvallende boom vernielt het dak van de schuur. Jij leert de les goed. Heb je de zinnen omgezet? Bespreek je antwoorden dan met een klasgenoot en kijk of jullie dezelfde antwoorden hebben. Stap 3 Zinnen omzetten - 2 Bekijk de volgende zinnen. De man heeft de computer gekocht. De computer is door de man gekocht. De eerste zin staat in de bedrijvende vorm. De tweede zin staat in de lijdende vorm. Om de zin om te zetten, is het hulpwerkwoord zijn gebruikt. Zet de volgende zinnen van de bedrijvende vorm om in de lijdende vorm. Alle kinderen hebben de oefeningen gemaakt. Koen heeft zijn kamer opgeruimd. De agenten hebben de dief gearresteerd. De omvallende boom heeft het dak van de schuur vernield. Jij hebt de les goed geleerd. Heb je de zinnen omgezet? Bespreek je antwoorden dan met een klasgenoot en kijk of jullie dezelfde Pagina 7

9 antwoorden hebben. Stap 4 In het item over de lijdende en bedrijvende vorm staat dat de bedrijvende vorm dikwijls de voorkeur heeft boven de lijdende vorm. In onderstaande tekst wordt het waarom uitgelegd. Maak de tekst compleet door aan te geven waar de volgende woorden geplaatst moeten worden: a passieve - b actieve - c meetrekken - d bedrijvende - e lezer WAAROM? Waarom is de vorm te verkiezen boven de lijdende vorm? We kunnen beter stellen: waarom beter een zin, dan een passieve zin? Een actieve zin betrekt jou, de.. 3.., in het verhaal. Een passieve zin deelt je iets mee. En uiteindelijk wil je je lezer het verhaal in. Wel is het van belang om er niet te gekunsteld mee om te gaan. Het is te zwart-wit om te stellen dat een zin vermeden moet worden. De truc zit in de bewustwording. Weet wat je doet! Bron: - schrijfcoach 1 =... 2 =... 3 =... 4 =... en 5 =... Stap 5 Eindtoets Je sluit deze opdracht af met met maken van een toets. Pagina 8

10 De toets bestaat uit een aantal meerkeuzevragen. Je moet 80% van de punten halen voor een voldoende. Succes! Lijdende en bedrijvende vorm kn.nu/lwxhi 1 van 8 Staan de volgende zinnen in de lijdende of in de bedrijvende vorm? I De kapper knipt mijn haar. II Mijn fiets wordt gerepareerd door mijn vader. a. Allebei de zinnen staan in de lijdende vorm. b. Zin I staat in de lijdende vorm, zin II in de bedrijvende vorm. c. Zin I staat in de bedrijvende vorm, zin II in de lijdende vorm. d. Beide zinnen staan in de bedrijvende vorm. 2 van 8 Staan de volgende zinnen in de lijdende of in de bedrijvende vorm? I De ijsjes worden snel door de kinderen opgegeten. II Dat enge verhaal werd door mijn vader verteld. a. Allebei de zinnen staan in de lijdende vorm. b. Zin I staat in de lijdende vorm, zin II in de bedrijvende vorm. c. Zin I staat in de bedrijvende vorm, zin II in de lijdende vorm. d. Beide zinnen staan in de bedrijvende vorm. 3 van 8 Staan de volgende zinnen in de lijdende of in de bedrijvende vorm? I Jij begrijpt de lijdende vorm door de uitleg van je leraar. II Het plantsoen wordt door de tuinman omgespit. a. Allebei de zinnen staan in de lijdende vorm. b. Zin I staat in de lijdende vorm, zin II in de bedrijvende vorm. c. Zin I staat in de bedrijvende vorm, zin II in de lijdende vorm. d. Beide zinnen staan in de bedrijvende vorm. 4 van 8 Pagina 9

11 Staan de volgende zinnen in de lijdende of in de bedrijvende vorm? I Waarom heb je die brief niet ondertekend? II Waarom is dit feest door Eva en Henk georganiseerd? a. Allebei de zinnen staan in de lijdende vorm. b. Zin I staat in de lijdende vorm, zin II in de bedrijvende vorm. c. Zin I staat in de bedrijvende vorm, zin II in de lijdende vorm. d. Beide zinnen staan in de bedrijvende vorm. 5 van 8 Staan de volgende zinnen in de lijdende of in de bedrijvende vorm? I Er is over jullie geklaagd bij de rector. II De boeken zijn al opgehaald. a. Allebei de zinnen staan in de lijdende vorm. b. Zin I staat in de lijdende vorm, zin II in de bedrijvende vorm. c. Zin I staat in de bedrijvende vorm, zin II in de lijdende vorm. d. Beide zinnen staan in de bedrijvende vorm. 6 van 8 Lees de zin. Zij heeft de jongen het goede nieuws al verteld. Hoe zet je deze zin van de bedrijvende vorm om in de lijdende vorm? a. Zij is door de jongen het goede nieuws al verteld. b. Door de jongen is haar het goede nieuws al verteld. c. Het goede nieuws is de jongen door haar al verteld. d. Het goede nieuws is haar door de jongen al verteld. 7 van 8 Lees de zin. Onze rector werd door een woedende vader opgebeld. Hoe zet je deze zin van de lijdende vorm om in de bedrijvende vorm? a. Onze rector heeft een woedende vader opgebeld. b. Een woedende vader heeft onze rector opgebeld. c. Onze rector is door een woedende vader opgebeld. d. Een woedende vader is door onze rector opgebeld. 8 van 8 Lees de zin. Pagina 10

12 De computer zal door de man gekocht worden. Hoe zet je deze zin van de lijdende vorm om in de bedrijvende vorm? a. De man koopt een computer. b. De man heeft de computer gekocht. c. De man zou door de man gekocht zijn. d. De man zal de computer kopen. Extra: Oefen- vwo Maak de tekst actiever - vwo Je hebt geleerd dat de bedrijvende vorm een tekst 'actiever' maakt. Dat leest meestal prettiger. Probeer onderstaande tekst ook eens wat actiever te maken. Verander overal de lijdende vorm in de bedrijvende vorm. Om de zin goed te laten lopen, moet er dan vaak ook nog meer veranderd worden. Lees elke zin aan jezelf voor als hij af is: is het een goede zin? Kopieer dit verhaal naar je tekstverwerker. Zoek de lijdende zinnen op en verander die. Een nieuw paspoort aanvragen Allereerst wordt door de inwoner een afspraak gemaakt met de gemeente. Daarna wordt door de aanvrager gezorgd voor een recente pasfoto. Deze moet door de fotograaf volgens de regels zijn gemaakt. Verkeerd gemaakte foto's worden niet geaccepteerd door het baliepersoneel. Tijdens uw bezoek worden uw gegevens door de medewerker opgenomen en betaalt u het verschuldigde bedrag. Tenslotte wordt door het personeel aan de aanvrager medegedeeld wanneer het paspoort door de eigenaar kan worden opgehaald. Op klachten en opmerkingen die door u via de website zijn doorgegeven, wordt door ons binnen veertien dagen gereageerd. Heb je echt alle lijdende zinnen bedrijvend gemaakt? Controleer dat hier: Een nieuw paspoort aanvragen Pagina 11

13 Allereerst maakt de inwoner een afspraak met de gemeente. Daarna zorgt de aanvrager voor een recente pasfoto. De fotograaf moet deze volgens de regels hebben gemaakt. Het baliepersoneel accepteert geen verkeerd gemaakte foto's. De medewerker neemt tijdens uw bezoek uw gegevens op en u betaalt het verschuldigde bedrag. Tenslotte deelt het personeel aan de aanvrager mede wanneer deze het paspoort kan ophalen. Wij reageren binnen veertien dagen op klachten en opmerkingen die u via de website hebt doorgegeven. Verderkijker Lijdende en bedrijvende vorm - Verderkijker De Verderkijker biedt bij de opdracht passende externe linkjes naar uitleg, oefenmateriaal of filmpjes. Voor het onderdeel Lijdende en bedrijvende vorm zijn de volgende items geselecteerd. Uitleg Oefeningen Oefeningen Oefeningen: van bedrijvende naar lijdende vorm. Oefeningen: van lijdende naar bedrijvende vorm. In de Verderkijker wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Mocht u vragen/opmerkingen hebben, of constateert u een niet-werkende link, horen wij dit natuurlijk graag. Dit kan via onze helpdesk. Pagina 12

14 Over dit lesmateriaal Colofon Auteurs VO-content Laatst gewijzigd 19 August 2016 om 14:26 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 2; Leerinhoud en doelen Nederlands; Begrippenlijst en taalverzorging; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 1 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 13