Woordenschat - Samenstellingen HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 augustus 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Woordenschat - Samenstellingen Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Extra Verderkijker Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Woordenschat - Samenstellingen Vooraf In deze woordenschatopdracht staan samenstellingen centraal. Leerdoelen Na deze opdracht: kun je uitleggen wanneer een woord een samenstelling wordt genoemd. kun je zelf bepalen wanneer je wel en wanneer je niet het koppelteken bij samenstellingen moet gebruiken. Eindproduct Je rondt deze opdracht af met het maken van de opdracht Samenstellingen. De opdracht vind je op het werkblad samenstellingen. Beoordeling Je hoort van je docent hoe het werkblad wordt beoordeeld. Werkwijze Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Alleen Bestudeer het Kennisbankitem 'Voor- en achtervoegsel'. Stap 2 Alleen + samen Ga opzoek naar samenstellingen. Stap 3 Alleen + samen Zoek verder naar meer samenstellingen. Stap 4 Alleen + samen Aan elkaar vast of een spatie? Stap 5 Alleen + samen Met een koppelteken? Stap 6 Alleen Je sluit de opdracht af met het maken van een aantal samenstellingen. Pagina 2

4 Benodigdheden Het werkblad Samenstellingen Tijd Voor deze opdracht heb je ongeveer één lesuur nodig. Stap 1 Bestudeer uit de Kennisbank Nederlands het volgend onderwerp: KB: Woordenschat: Voor- en achtervoegsel Maak vervolgens de volgende oefening. Probeer een zo hoog mogelijke score te halen. Voor- en achtervoegsel kn.nu/so9ru 1 van 20 a. vanilleyoghurt b. vanille-yoghurt 2 van 20 a. autoongeluk b. auto-ongeluk Pagina 3

5 3 van 20 a. milieu-inspectie b. milieuinspectie 4 van 20 a. zo-even b. zoëven 5 van 20 a. chocolade-ijs b. chocoladeijs 6 van 20 a. diaavond b. dia-avond 7 van 20 a. sub-systeem b. subsysteem 8 van 20 a. negentiendeeeuws b. negentiende-eeuws 9 van 20 a. ski-instructeur b. skiïnstructeur 10 van 20 a. na-apen b. naäpen Pagina 4

6 11 van 20 a. coördinatie b. co-ordinatie 12 van 20 a. reïncarnatie b. re-incarnatie 13 van 20 a. auto-onderdelen b. autoönderdelen 14 van 20 a. radioüitzending b. radio-uitzending 15 van 20 a. bioïndustrie b. bio-industrie 16 van 20 a. egoïsme b. ego-isme 17 van 20 a. nietmachine b. niet-machine 18 van 20 a. autoälarm b. autoalarm Pagina 5

7 19 van 20 a. malariaaanval b. malaria-aanval 20 van 20 a. make-up b. makeüp Stap 2 Samenstellingen - twee zelfstandig naamwoorden Fietssleutel, huiskamer, deurbel, tafelpoot, bureaulamp, allemaal voorbeelden van samenstellingen die bestaan uit twee zelfstandig naamwoorden. Ga op zoek naar nog minimaal tien samenstellingen die bestaan uit twee zelfstandig naamwoorden. Laat de samenstellingen die jij gevonden hebt, zien aan een klasgenoot. Heeft hij/zij een aantal dezelfde samenstellingen gevonden of allemaal andere? Vertel elkaar ook waar jullie de samenstellingen gevonden hebben. Stap 3 Pagina 6

8 Nog meer samenstellingen Broodmager, ijzersterk, hoogzwanger, lichtblauw, kotsmisselijk, welbekend, allemaal voorbeelden van samenstellingen waarvan minstens één van de delen een bijvoeglijk naamwoord is. Ga op zoek naar nog minimaal tien samenstellingen waarvan minstens één van de delen een bijvoeglijk naamwoord is. Laat de samenstellingen die jij gevonden hebt, zien aan een klasgenoot. Heeft hij/zij een aantal dezelfde samenstellingen gevonden of allemaal andere? Vertel elkaar ook waar jullie de samenstellingen gevonden hebben. Stap 4 Aan elkaar vast of een spatie? Samengestelde woorden zijn woorden die uit twee of drie woorden bestaan. Deze woorden moet je in het Nederlands gewoon aan elkaar vast schrijven. Als je toch een spatie invoegt, krijgt het woord soms zelfs een andere betekenis. Een paar voorbeelden: rode wijn + glazen = rodewijnglazen (niet: rode wijnglazen) Rode wijnglazen (met spatie) zijn rood van kleur. Pagina 7

9 lange afstand + loper = langeafstandloper (niet: lange afstandloper) Een lange afstandloper (met spatie) is een hardloper die heel lang is. Ga zelf op zoek naar nog een of twee voorbeelden van samengestelde woorden die uit drie woorden bestaan waarvan de betekenis verandert als je een spatie toevoegt. Laat je voorbeelden zien aan een klasgenoot. Bekijk ook de voorbeelden van je klasgenoot. Stap 5 Met een koppelteken Soms gebruik je in samenstellingen een koppelteken: niet-officieel, minister-president, diplomauitreiking. Je snapt het al: ga op zoek naar nog minimaal tien samenstellingen met een koppelteken. Laat de samenstellingen die jij gevonden hebt, zien aan een klasgenoot. Heeft hij/zij een aantal dezelfde samenstellingen gevonden of allemaal andere? Vertel elkaar ook waar jullie de samenstellingen gevonden hebben. Stap 6 Eindopdracht Je sluit de opdracht af met het maken van een aantal samenstellingen. Download het werkblad Het werkblad Samenstellingen Op het werkblad staan twee rijen woorden. Maak samenstellingen door een woord uit de eerste rij te combineren met een woord uit de tweede rij. Bedenk bij iedere samenstelling ook een korte zin of uitdrukking waarin de samenstelling gebruikt kan worden. Je hoort van je docent hoe het werkblad beoordeeld wordt. Succes! Pagina 8

10 Extra Extra opdracht Het gaat tegenwoordig nogal eens mis met het gebruiken van samenstellingen. Steeds vaker worden woorden NIET aan elkaar geschreven, waar dat eigenlijk wel zou moeten. Kortom: er worden onnodig spaties gebruikt. Hieronder een voorbeeld. Denk eens even goed na over de volgende krantenkop: LERAREN TE KORT Bekijk deze video over dit misverstand.(bron: youtu.be) Er is zelfs een speciale website over dit veelvoorkomende probleem: Ga naar deze website en zoek de tien leukste voorbeelden van onjuist spatiegebruik. Schrijf die op. TIP: Maak met de klas een TOP 3 van de leukste spatiefouten! Verderkijker Verderkijker Pagina 9

11 De Verderkijker biedt bij de opdracht passende externe linkjes naar uitleg, oefenmateriaal of filmpjes. Voor het onderdeel Samenstelling-Afleiding zijn de volgende items geselecteerd. Uitleg Oefening In de Verderkijker wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Mocht u vragen/opmerkingen hebben, of constateert u een niet-werkende link, horen wij dit natuurlijk graag. Dit kan via onze helpdesk. Pagina 10

12 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 22 augustus 2016 om 09:58 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 2; Leerinhoud en Schrijven; Spelling, interpunctie en grammatica; Nederlands; doelen Schrijfvaardigheid; Begrippenlijst en taalverzorging; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 1 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare Pagina 11