Politie Gelderland-Midden Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2009 Regiorapport 9 juli 2010
Projectnr. 7587.100/g Boulevard Heuvelink 104 6828 KT Arnhem Postbus 1174 6801 BD Arnhem Telefoon (026) 3512532 Telefax (026) 4458702 E-mail Internet info@companen.nl www.companen.nl Politie Gelderland-Midden Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2009 Regiorapport 9 juli 2010
Voorwoord Voor u ligt de Veiligheidsmonitor 2009. In deze monitor is terug te lezen hoe burgers in de regio Gelderland-Midden de veiligheid in hun woonomgeving beleven. De Veiligheidsmonitor is dus bij wijze van spreken een thermometer die van tijd tot tijd peilt waar en hoe burgers onveiligheid aan de lijve ervaren. De politie Gelderland-Midden is niet de enige die zich bezig houdt met veiligheid. Zij doet dat samen met gemeenten, justitie, woningcorporaties, welzijnsinstellingen en vele andere (lokale) instanties die werk maken van een leefbare woonomgeving. Tegenwoordig noemen we dat integrale gebiedsgerichte veiligheidszorg ; onder regie van het lokaal bestuur pakken we de problemen aan daar waar het nodig is. Het behoeft geen toelichting dat samenwerking tussen alle genoemde partners veel meer rendement levert en de sleutel tot succes is. Ook burgers zelf zijn onze partners in de aanpak van een veilige woonomgeving. Het project Burgernet bewijst wel dat inwonenden van onze regio meer dan bereid zijn de politie en gemeente een handje te helpen bij het vangen van boeven. Aan deze Veiligheidsmonitor hebben ongeveer 19.000 burgers meegewerkt: dat is geweldig want het betekent dat dit rapport een waarheidsgetrouw beeld geeft van ervaren problemen. Net zoals in 2001 en 2005 zijn de problemen uitgediept tot op wijk- of gebiedsniveau; de informatie komt dus letterlijk van de straat. Met de uitkomsten van deze monitor 2009 kunnen we weer een nieuwe slag maken in de verbetering van de woonomgeving in onze regio Gelderland-Midden. Mr. H.P. Miltenburg Korpschef politie Gelderland-Midden.
Inhoud Samenvatting 1 1. Inleiding 5 1.1. Achtergrond en vraagstelling 5 1.2. Werkwijze en respons 6 1.3. Leeswijzer 7 2. Leefbaarheid woonbuurt 9 2.1. Inleiding 9 2.2. Beleving leefbaarheid woonbuurt 9 3. Beleving buurtproblemen 13 3.1. Inleiding 13 3.2. Dreiging 13 3.3. Sociale overlast 15 3.4. Vermogensdelicten 17 3.5. Verkeersoverlast 18 3.6. Verloedering 20 3.7. Belangrijkste buurtproblemen 22 4. Onveiligheidsbeleving 23 4.1. Inleiding 23 4.2. Onveiligheidsgevoelens 23 4.3. Inschatting kans slachtofferschap 25 4.4. Onveilige situaties 26 5. Slachtofferschap 29 5.1. Inleiding 29 5.2. Woninginbraken 29 5.3. Fietsendiefstal 30 5.4. Autocriminaliteit 31 5.5. Zakkenrollen 33 5.6. Overige diefstallen 34 5.7. Vernielingen 35 5.8. Seksuele intimidatie 36 5.9. Geweldsdelicten 37 5.10. Overig slachtofferschap 39 6. Respectloos gedrag 41 6.1. Inleiding 41 6.2. Respectloos gedrag 41 7. Inwoners over de politie 43 7.1. Inleiding 43 7.2. Slachtofferschap en melding 43
7.3. Laatste politiecontact 46 7.4. Functioneren politie in de buurt 48 7.5. Functioneren politie algemeen 51 8. Inwoners over de gemeente 53 8.1. Inleiding 53 8.2. Functioneren gemeente: leefbaarheid en veiligheid 53 9. Preventie 55 9.1. Inleiding 55 9.2. Preventieve maatregelen: gedrag 55 9.3. Preventieve maatregelen: ingrepen 55
Samenvatting Leefbaarheid woonbuurt Mensen moeten zich in hun directe woonomgeving prettig en veilig kunnen voelen. Hiervoor moet de woonbuurt zowel op fysiek als sociaal vlak aan een aantal basisvoorwaarden voldoen. Voor Gelderland-Midden blijkt dat: Een ruime meerderheid tevreden is op sociaal vlak (onder andere) prettig met elkaar omgaan, elkaar kennen, zich thuis voelen. Dit uit zich echter niet altijd uit in een actieve betrokkenheid bij de buurt(bewoners). Bijna drie kwart vindt dat hun buurt er het afgelopen jaar op vooruit is gegaan en bewoners waarderen hun directe woonomgeving, de leefbaarheid en de veiligheid met een ruime voldoende. Een ruime meerderheid van de inwoners van Gelderland-Midden tevreden is over het onderhoud van de openbare ruimte. Inwoners zijn minder te spreken zijn over de aanwezigheid van voorzieningen voor jongeren. Dit hangt logischerwijs samen met de mate waarin men in de buurt overlast ondervindt van rondhangende jongeren. Beleving buurtproblemen Buurtproblemen uiten zich in vervelende voorvallen en misdrijven die in de directe leefomgeving voor kunnen komen. De belangrijkste conclusies per onderdeel zijn: Dreiging: inwoners ervaren vooral overlast van groepen jongeren, gevolgd door jeugdcriminaliteit. Verder spelen bedreiging, geweldsdelicten, drugsoverlast en nagefloten worden op straat. Problemen die samenhangen met deze vormen van dreiging liggen in Gelderland-Midden in 2009 op een gelijk niveau met 2005, en scoren beter dan in 2001. Sociale overlast: overlast van groepen jongeren en dronken mensen op straat noemen inwoners het vaakst als vorm van sociale overlast. Deze sociale overlast is sinds 2005 aanzienlijk gedaald. Op het vlak van sociale overlast scoort Arnhem- Noord binnen Gelderland-Midden het meest ongunstig en Rivierenland-West het meest gunstig. Vermogensdelicten: meer dan de helft van de inwoners geeft aan dat inbraak in woningen in hun buurt voorkomen. Voor andere vermogensdelicten als beschadiging of vernieling aan auto s, diefstal vanaf auto s, fietsendiefstal en diefstal van auto s ligt dit percentage rond 45%. De inwoners ondervinden in 2009 wel minder hinder van vermogensdelicten dan in 2001. Ook op dit vlak scoort Arnhem-Noord het minst gunstig. Verkeer: de overlast is hier vooral het gevolg van te hard rijden en parkeren. De mate van verkeersoverlast is in 2009 iets gestegen ten opzichte van 2005 en ligt ongeveer gelijk aan het niveau van 2001. In Arnhem-Noord en Rivierenland-Oost is de verkeersoverlast vanaf 2005 het sterkst toegenomen. Verloedering: meest genoemd onder de noemer verloedering is overlast van hondenpoep en rommel op straat. Inwoners van Gelderland-Midden ervaren beduidend minder overlast door verloedering dan in 2001 en 2005. In West-Veluwe Vallei (Noord), Rivierenland-West en IJsselwaarden is de overlast het sterkst afgenomen ten opzichte van 2005. - 1 -
De belangrijkste problemen die volgens inwoners met urgentie aangepakt moeten worden, zijn: te hard rijden, parkeeroverlast en hondenpoep op straat. Onveiligheidsbeleving Onveiligheidsbeleving gaat over het gevoel van veiligheid dat inwoners hebben. De belangrijkste constateringen: Verreweg de meeste inwoners van Gelderland-Midden (80%) voelen zich zelden of nooit onveilig, in de eigen woonbuurt zijn dit er nog minder (87%). Het onveiligheidsgevoel is in alle units afgenomen sinds 2005, met uitzondering van de units Rivierenland-Oost en West-Veluwe Vallei (Midden). Een hele ruime meerderheid acht de kans (zeer) klein dat zij slachtoffer worden van een inbraak, diefstal van de portemonnee of mishandeling. Iets minder dan een derde van de inwoners laat zijn kinderen soms niet ergens naar toe gaan, omdat men het niet veilig vindt. Een vijfde rijdt of loopt wel eens om bij een gevoelsmatig onveilige plek. De groepen inwoners die zich op straat of alleen thuis wel eens onveilig voelt, zijn net zo groot. Inwoners voelen zich het vaakst onveilig op plekken waar groepen jongeren rondhangen, gevolgd door gebieden rondom uitgaansgelegenheden. Concrete plekken: het centrum en rondom het station. Slachtofferschap In hoeverre zijn inwoners van Gelderland-Midden in de afgelopen 5 jaar daadwerkelijk slachtoffer van verschillende misdrijven? Diefstal: wat diefstal betreft scoort fietsendiefstal het hoogst: 20% (Nederland: 22%). Verder heeft respectievelijk 8 en 6% van de inwoners te maken gehad met een poging tot inbraak of diefstal uit de woning. Diefstal uit de auto komt vaker voor (13%). Verder kreeg 11% te maken met andere diefstallen dan de hiervoor genoemde. Seksuele intimidatie en geweldsdelicten: van de inwoners van Gelderland-Midden is 9% bedreigd geweest, 4% kreeg te maken met seksuele intimidatie, ongeveer hetzelfde aandeel kreeg te maken met mishandeling (3%). Respectloos gedrag Respectloos gedrag is gedrag waarbij de grenzen van goed fatsoen worden overschreden. Omdat niet iedereen dezelfde grenzen heeft, zijn de uitkomsten hiervan subjectief. Wanneer inwoners respectloos worden behandeld, is dit in volgorde van frequentie: door onbekenden op straat (25% soms of vaak), in het openbaar vervoer, in winkels, in bedrijven en bij overheidsinstanties. De inwoners van Gelderland-Midden worden even vaak geconfronteerd met respectloos gedrag als de gemiddelde Nederlander. Inwoners over de politie Hoe denken de inwoners van Gelderland-Midden over het functioneren van de politie op het gebied van aangifte, contact met de politie en de wijze waarop de politie haar taken uitvoert? Van diefstal doen inwoners van Gelderland-Midden in de meeste gevallen melding. De meldingsbereidheid ligt bij een aantal voorvallen die onder de noemer diefstal - 2 -
vallen in Gelderland-Midden wat hoger dan gemiddeld in Nederland. Dit betreft met name autodiefstal en poging tot woninginbraak. Van fietsendiefstal, overige diefstallen en diefstal en / of beschadiging van de buitenkant van een auto wordt weinig melding gedaan. Slachtoffers van seksuele delicten in Gelderland-Midden doen vaker dan gemiddeld melding. Daarentegen doen in Gelderland-Midden veel minder slachtoffers melding van mishandeling dan in Nederland als geheel. Redenen waarom inwoners geen melding doen lopen uiteen van: het voorval is niet belangrijk genoeg of melding helpt toch niets. Bij de mogelijkheid om anoniem melding te kunnen doen, zouden maar weinig mensen wel melding gaan doen. Redenen om wel melding te doen zijn: verzekeringsredenen, het terugkrijgen van de gestolen goederen, het principe en de dader moet gepakt worden. De inwoners doen melding via: het algemene nummer van de politie, het internet en op het politiebureau. De helft van de inwoners in Gelderland-Midden is tevreden over het functioneren van de politie in de buurt. Bijna 40% vindt dat de politie te weinig bekeurt. Een even groot deel vindt juist het tegenovergestelde. Minder tevreden is men met de efficiëntie van het politiewerk. Dit komt ook tot uitdrukking bij de mening over het succes van criminaliteitsbestrijding. Ongeveer 30% van de inwoners vindt de politie hierin niet succesvol. Een kleine 60% van de inwoners vindt dat de politie te weinig in de buurt aanwezig is, te weinig uit de auto komt (50%), onvoldoende aanspreekbaar is en te weinig tijd heeft (45%). De beschikbaarheid van de politie in de buurt ligt op ongeveer hetzelfde niveau als in 2005. Inwoners over de gemeente De gemeente is in belangrijke mate verantwoordelijk voor de leefbaarheid en veiligheid binnen haar grenzen. De gemeente heeft daarbij vaak een regierol in de samenwerking met andere instanties, zoals de politie, woningcorporaties en welzijnsorganisaties. Circa 60% vindt dat de gemeenten aandacht moet hebben voor het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in de buurt. Van de inwoners in Gelderland-Midden is ongeveer de helft het ermee eens dat de gemeenten goed bereikbaar zijn voor meldingen en klachten over de leefbaarheid en overlast in de buurt. Overigens, is iets minder dan 40% van de inwoners het eens met de stelling dat de gemeenten reageren op deze meldingen en klachten. Preventie Burgers kunnen zelf maatregelen nemen om hun woningen en bezittingen te beveiligen door middel van gedrag en ingrepen. De helft van de inwoners van Gelderland-Midden laat het licht (bijna) altijd branden als ze s avonds niet thuis zijn, en bijna een kwart doet dit soms. Bijna 30% laat het licht nooit branden. Bijna de helft van de inwoners van Gelderland-Midden zet hun fiets in een bewaakte fietsenstalling. Ruim drie kwart zegt altijd waardevolle spullen mee te nemen uit de auto. Ongeveer de helft laat deze zelfs helemaal thuis. Van extra veiligheidssloten en / of grendels op buitendeuren wordt veel gebruik gemaakt als preventieve maatregel, gevolgd door buitenverlichting en (rol)luiken. - 3 -
- 4 -
1. Inleiding 1.1. Achtergrond en vraagstelling De Integrale Veiligheidsmonitor is een periodiek enquêteonderzoek naar de leefbaarheid en de veiligheid in Nederland. Het onderzoek beschrijft de actuele stand van zaken, trends en factoren die met leefbaarheid en veiligheid samenhangen. De Integrale Veiligheidsmonitor is in 2008 voor het eerst uitgevoerd en wordt op landelijk niveau jaarlijks herhaald. Politiekorpsen en individuele gemeenten bepalen zelf of zij meedoen aan het onderzoek, en met welke frequentie. Op landelijk niveau is de Rijksoverheid verantwoordelijk voor de uitvoering van het onderzoek. Voor de coördinatie en begeleiding van de uitvoering is een aparte uitvoeringsorganisatie opgericht: het bureau Veiligheidsmonitor. De politieregio Gelderland-Midden is in 1999 gestart met de zogenoemde Gebiedsmonitor. In 2001 is dit onderzoek herhaald. In 2005 is de regio gestart met de Veiligheidsmonitor. In 2009 heeft de politieregio Gelderland-Midden voor het eerst deelgenomen aan de nieuwe Integrale Veiligheidsmonitor. Onderzoeks- en adviesbureau Companen uit Arnhem heeft in opdracht van Gelderland- Midden het veldwerk uitgevoerd en de resultaten van het onderzoek geanalyseerd. - 5 -
Gelderland-Midden bestaat uit de units: Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen Waar relevant zijn deze gebieden in de rapportage onderscheiden. 1.2. Werkwijze en respons Gestandaardiseerde vragenlijst Voor de Integrale Veiligheidsmonitor wordt gebruik gemaakt van een gestandaardiseerde vragenlijst. Dit heeft als groot voordeel dat de uitkomsten vergelijkbaar zijn met andere gebieden waar het onderzoek is uitgevoerd, en met Nederland als geheel. De vragenlijst is modulair opgebouwd. Een aantal vragenblokken is verplicht voor alle deelnemers. Een deel van de vragenblokken is facultatief. Uit deze vragenblokken kunnen deelnemers een keuze maken. Daarnaast wordt de mogelijkheid geboden zelf enkele vragen aan de vragenlijst toe te voegen als daar behoefte aan bestaat. Gelderland-Midden heeft er voor gekozen naast de verplichte blokken alle facultatieve vragenblokken in de vragenlijst op te nemen. De volgende onderwerpen zijn in Gelderland-Midden onderzocht: Leefbaarheid woonbuurt Beleving buurtproblemen Onveiligheidsbeleving Slachtofferschap Aangiftegedrag Tevredenheid laatste politiecontact Oordeel functioneren politie in de buurt I Oordeel functioneren politie in de buurt II Oordeel functioneren gemeente Preventie I: maatregelen Preventie II: gedrag/gevoel Onveilige plekken Respectloos gedrag Achtergrondkenmerken De vragenlijst is als PDF-document separaat bij deze rapportage beschikbaar. Op de homepage van de website van de politie Gelderland-Midden (http://www.politie.nl/gelderland-midden), vindt u een verwijzing naar de locatie van de vragenlijst. - 6 -
Geavanceerde veldwerkstrategie De Veiligheidsmonitor wordt uitgevoerd met een geavanceerde veldwerkstrategie die er op gericht is op een zo efficiënt mogelijke wijze een zo hoog mogelijke respons te verkrijgen. De werkwijze is voor alle deelnemende gemeenten en politieregio s hetzelfde en is vastgelegd in het Handboek Veiligheidsmonitor. De stappen die achtereenvolgens zijn doorlopen, zijn als volgt: De inwoners die in de steekproef voor het onderzoek vallen, hebben een brief gekregen waarin zij werden uitgenodigd via internet aan het onderzoek deel te nemen. Bij de brief was een antwoordkaartje gevoegd waarmee zij een schriftelijke vragenlijst konden aanvragen. Respondenten die na twee weken nog niet aan het onderzoek hadden deelgenomen ontvingen een rappelbrief, waarin zij opnieuw werden gevraagd mee te werken. Deze rappelbrief werd na nog eens twee weken herhaald. Als een respondent na twee rappels nog steeds niet had gereageerd, werd hij of zij telefonisch benaderd om alsnog de enquête af te nemen. Alle respondenten werden maximaal 6 keer benaderd Respons In de onderstaande tabel is de respons weergegeven die behaald is via de verschillende enquêtemodi. Omvang Respons Respons Respons Gebied steekproef internet schriftelijk telefonisch Totale respons Gelderland-Midden 39.734 13.610 2.685 2.838 19.133 Op voorhand werd een respons beoogd van 18.600 geslaagde enquêtes. De uiteindelijke respons is uitgekomen op 19.133 geslaagde enquêtes. De beoogde respons is dus ruimschoots gehaald, een uitstekend resultaat. Om deze respons te behalen is gebruik gemaakt van een steekproef van 39.734 inwoners in de leeftijd van 15 jaar en ouder. Het responspercentage bedraagt dus 48%. Van de19.133 geslaagde enquêtes werden er 13.610 (71%) via internet afgenomen. De schriftelijk enquête heeft 2.685 ingevulde vragenlijsten opgeleverd. Dit is 14% van de totale respons. Telefonisch werden nog eens 2.838 geslaagde enquêtes afgenomen. Dit is 15% van de behaalde respons. 1.3. Leeswijzer Deze rapportage is als volgt opgebouwd: In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de beleving van de leefbaarheid van inwoners van Gelderland-Midden in hun buurt. Hoofdstuk 3 gaat vervolgens in op problemen die mogelijk voorkomen in de woonbuurt. Het gaat dan om zaken als bedreiging en sociale overlast, maar ook over verkeersoverlast en verloedering. In hoofdstuk 4 gaat het over de beleving van onveiligheid en de inschatting van inwoners van de kans om slachtoffer te worden van een misdrijf. - 7 -
Hoofdstuk 5 gaat vervolgens in op het daadwerkelijke slachtofferschap. Hoofdstuk 6 handelt over de mate waarin inwoners van Gelderland-Midden worden geconfronteerd met respectloos gedrag door medebewoners en instanties. Hoofdstuk 7 gaat over het oordeel van de inwoners van Gelderland-Midden over het functioneren van de politie in hun gemeente en in hun buurt. In hoofdstuk 8 wordt het functioneren van de gemeente op het gebied van leefbaarheid en veiligheid onder de loep genomen. Hoofdstuk 9 tenslotte, handelt over de mate waarin bewoners maatregelen treffen om de kans te verkleinen dat zij slachtoffer worden van een misdrijf (fysieke maatregelen en in de vorm van aangepast gedrag). Voorin het rapport staat een beknopte samenvatting van de belangrijkste uitkomsten. - 8 -
2. Leefbaarheid woonbuurt 2.1. Inleiding De directe woonomgeving neemt een centrale plek in, in het leven van mensen. In de woonbuurt moet men zich prettig en veilig kunnen voelen. Daarvoor moet aan een aantal basisvoorwaarden worden voldaan. Die basisvoorwaarden hebben zowel betrekking op de fysieke leefomgeving als op de sociale samenhang in de woonbuurt. In dit hoofdstuk beschrijven wij hoe de inwoners van Gelderland-Midden de leefbaarheid in hun directe woonomgeving ervaren. 2.2. Beleving leefbaarheid woonbuurt Om inzicht te krijgen in het oordeel van inwoners over de leefbaarheid in hun woonbuurt, is hen een aantal stellingen voorgelegd, met de vraag in hoeverre zij het eens of oneens zijn met deze stellingen. De stellingen hebben betrekking op de onderhoudstoestand van het groen en de infrastructuur in de buurt, de straatverlichting, de aanwezigheid van voorzieningen voor jongeren en de sociale contacten in de buurt. Figuur 2.1: Regio Gelderland-Midden. Uitspraken over leefbaarheid woonbuurt, 2009 Ik ben tevreden over de bevolkingssamenstelling in deze buurt Ik heb veel contact met andere buurtbewoners Ik voel me thuis bij de mensen die in deze buurt wonen Ik woon in een gezellige buurt, waar veel saamhorigheid is De mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om De mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks In de buurt zijn goede voorzieningen voor jongeren In de buurt zijn goede speelplekken voor kinderen In de buurt is het buiten goed verlicht In de buurt zijn perken, plantsoenen en parken goed onderhouden In de buurt zijn de wegen, paden en pleintjes goed onderhouden 0% 20% 40% 60% 80% 100% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Niet mee eens Helemaal niet mee eens - 9 -
Deelnemers aan het onderzoek is gevraagd naar hun ervaringen met de sociale contacten in hun woonbuurt. Zo n drie kwart van de inwoners van Gelderland-Midden is tevreden over de bevolkingssamenstelling van de buurt waarin zij wonen. Een even grote groep geeft aan dat de mensen in hun buurt op een prettige manier met elkaar omgaan. Slechts een klein aandeel is het hier nadrukkelijk niet mee eens. Ruim de helft van de inwoners zijn van mening dat mensen in hun buurt elkaar ook kennen. Voor ongeveer een kwart van de inwoners geldt dat overigens niet. Bijna twee derde van de bevolking voelt zich thuis bij de mensen die in hun buurt wonen. Circa 10% is het met deze stelling juist oneens. Bijna de helft is van mening dat hun buurt een gezellige buurt is, waar veel saamhorigheid is. Een vijfde woont naar eigen zeggen in een buurt waarvoor dit niet geldt. De tevredenheid over de sociale samenhang in de buurt uit zich overigens niet voor iedereen in een heel actieve betrokkenheid bij zijn of haar buurtbewoners. Minder dan de helft van de inwoners van Gelderland-Midden geeft aan dat zij veel contact hebben met hun buurtbewoners en voor een kwart geldt dit juist niet. Ook is gevraagd naar aspecten van de fysieke omgeving: Ongeveer twee derde van de inwoners van Gelderland-Midden vindt dat de wegen, paden en pleintjes in hun woonbuurt goed zijn onderhouden. Dit geldt ook voor perken, plantsoenen en parken. Over de verlichting in de buurt is ongeveer drie kwart van de inwoners tevreden. Meer dan de helft van de inwoners is tevreden over de aanwezigheid van goede speelplekken voor kinderen. Dat is een goede score. Over de voorzieningen voor jongeren is men minder goed te spreken. Ongeveer de helft van de inwoners van Gelderland-Midden is van mening dat de aanwezigheid van voorzieningen voor jongeren in de buurt te wensen overlaat en minder dan een kwart is hierover tevreden. De tevredenheid op dit punt hangt doorgaans samen met de mate waarin men in de buurt overlast ondervindt van rondhangende jongeren. In het volgende hoofdstuk zal blijken dat dit voor een aanzienlijk deel van de inwoners van Gelderland-Midden het geval is. Sociale cohesie Het kental sociale cohesie is opgebouwd uit het resultaat van de volgende stellingen: Ik voel me thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. Ik woon in een gezellige buurt waar veel saamhorigheid is. De mensen gaan in de buurt op een prettige manier met elkaar om. De mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks. - 10 -
Figuur 2.2: Regio Gelderland-Midden. Kental sociale cohesie, 2009 2009 6,3 2005 6,5 2001 6,2 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 Omgerekend naar een kental sociale cohesie scoorde Gelderland-Midden in 2009 een 6.3 op een schaal van 1 tot 10. Dit is ongeveer gelijk aan 2001 en lager dan in 2005. Een score van 6,3 is gelijk aan het Nederlandse gemiddelde. Figuur 2.3: Regio Gelderland-Midden. Inzet voor verbetering buurt in afgelopen jaar, 2009 19% 81% Ja Nee Op de vraag of inwoners het afgelopen jaar actief zijn geweest om hun buurt te verbeteren, antwoordt 19% bevestigend. - 11 -
Figuur 2.4: Regio Gelderland-Midden. Perceptie van ontwikkeling buurt in afgelopen jaar, 2009 13% 14% 73% Vooruit Achteruit Gelijk gebleven Bijna drie kwart van de inwoners van Gelderland-Midden is van mening dat de buurt waarin zij wonen er het afgelopen jaar op vooruit is gegaan. Een kwart vindt juist dat de buurt achteruit is gegaan of gelijk is gebleven. Tabel 2.1: Regio Gelderland-Midden. Beoordeling van woonomgeving, leefbaarheid buurt en veiligheid buurt, 2009 Gemiddeld rapportcijfer voor: Arnhem-Noord Arnhem-Zuid Ijsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Woonomgeving 7,2 7,2 7,4 7,4 7,6 7,6 7,6 7,5 7,5 Leefbaarheid buurt 7,1 7,0 7,3 7,3 7,5 7,5 7,5 7,5 7,4 Veiligheid buurt 6,5 6,7 6,9 6,9 7,2 7,1 6,8 7,3 6,9 Renkum-Wageningen Totaal Ten slotte is de respondenten gevraagd door middel van een rapportcijfer (1 tot en met 10) een beoordeling te geven over de woonomgeving, de leefbaarheid en de veiligheid in hun buurt. De inwoners van Gelderland-Midden zijn erg tevreden over hun directe woonomgeving. Zij waarderen de woonomgeving gemiddeld met een rapportcijfer 7,5. Arnhem-Noord en Arnhem-Zuid scoren iets lager dan gemiddeld. De leefbaarheid in de buurt wordt vrijwel even goed gewaardeerd: een 7,4. Ook hier scoren Arnhem-Noord en Arnhem-Zuid wat lager. Veiligheid scoort in dit verband het laagst, maar krijgt met een 6.9 nog altijd een ruime voldoende. Arnhem-Noord scoort op dit gebied het laagst (6,5) en Renkum- Wageningen het hoogst (7,3). - 12 -
3. Beleving buurtproblemen 3.1. Inleiding Hoe aangenaam mensen ook wonen in hun buurt, vervelende voorvallen kunnen zich altijd voordoen. Daarom is voor 25 vervelende voorvallen en misdrijven die in een buurt kunnen voorkomen gevraagd of deze voorkomen in de directe leefomgeving. De uitkomsten hiervan zijn verdeeld in verschillende categorieën: dreiging, sociale overlast, vermogensdelicten, verkeersoverlast en verloedering. Op basis van de verschillende buurtproblemen zijn kentallen berekend waarmee de score van Gelderland-Midden op de verschillende onderdelen wordt samengevat. Deze kentallen bieden de mogelijkheid om een objectieve vergelijking te maken tussen de beleving van buurtproblemen in Gelderland-Midden en in andere gebieden waar de Integrale Veiligheidsmonitor is uitgevoerd. 3.2. Dreiging Figuur 3.1: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: dreiging, 2009 Gewelddelicten Mensen die op straat worden lastig gevallen Bedreiging Jeugdcriminaliteit Straatroof Nagefloten worden op straat, manier ongewenst aandacht krijgen Drugsoverlast Overlast van groepen jongeren 0% 20% 40% 60% 80% 100% Komt vaak voor Komt soms voor Komt bijna nooit of nooit voor Overlast van groepen jongeren is het meest voorkomende probleem in de categorie dreiging. Ruim 40% van de inwoners van Gelderland-Midden heeft hier wel eens mee te maken. Ook jeugdcriminaliteit komt volgens de inwoners geregeld voor, zij het in veel mindere mate dan overlast door groepen jongeren. De overige vormen van dreiging komen minder vaak voor. Maar: dreiging is een ernstig sociaal probleem. Dat diverse vormen van dreiging minder vaak voorkomen - 13 -
betekent niet dat deze problemen gebagatelliseerd moeten worden. Tussen de 5% en de 20% van de inwoners van Gelderland-Midden heeft soms (direct of indirect) te maken met zaken als bedreiging, geweldsdelicten, drugsoverlast en lastig gevallen worden of ongewenste aandacht krijgen op straat. Figuur 3.2: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: dreiging. Kental Dreiging, 2001, 2005 en 2009 2009 0,9 2005 0,9 2001 1,2 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2001, 2005 en 2009. In 2001 bedroeg het kental voor dreiging 1,2. In 2009 is dit gedaald naar 0,9. Dit betekent dat dreiging wat minder vaak voorkomt dan in het verleden. In heel Nederland was het kengetal voor dreiging in 2009 1,1. Figuur 3.3: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: dreiging. Kental Dreiging, 2009 naar deelgebied Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen 1,7 1,8 1,3 1,3 0,9 1,0 0,8 0,6 0,6 0,5 0,7 0,7 1,1 0,8 0,8 0,7 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 2009 2005 Gelderland-Midden Binnen Gelderland-Midden bestaan aanzienlijke verschillen tussen de diverse politieunits. Rivierenland-West scoort het best met een kental 0,6. West-Veluwe Vallei (Midden)(1,1), Arnhem-Zuid (1,1) en Arnhem-Noord (1,7) kennen de hoogste scores binnen Gelderland-Midden. Ten opzichte van 2005 zijn de verschillen klein. West-Veluwe Vallei (Midden) springt hier in negatieve zin uit. - 14 -
3.3. Sociale overlast Naast problemen die te maken hebben met dreiging is gekeken naar buurtproblemen die zijn samen te vatten onder de noemer sociale overlast. Figuur 3.4: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: sociale overlast, 2009 Dronken mensen op straat Mensen die op straat worden lastig gevallen Drugsoverlast Overlast van groepen jongeren 0% 20% 40% 60% 80% 100% Komt vaak voor Komt soms voor Komt bijna nooit of nooit voor Overlast door jongeren is de meest voorkomende vorm van sociale overlast in Gelderland-Midden. Ruim 40% van de inwoners geeft aan dat dit in Gelderland- Midden soms of zelfs vaak voorkomt. Ook openbare dronkenschap is een vorm van sociale overlast die door ongeveer een derde van de inwoners (soms) wordt ervaren. Drugsoverlast en het lastigvallen van mensen op straat komen ook geregeld voor, maar in mindere mate. Van de inwoners geeft zo n 10% aan dat mensen wel eens worden lastiggevallen op straat en bijna 20% dat drugsoverlast voorkomt. Figuur 3.5: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: sociale overlast. Kental Sociale overlast, 2001, 2005 en 2009 2009 1,5 2005 2,9 2001 3,0 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2001, 2005 en 2009. Samengevat in een kental scoort Gelderland-Midden in de categorie sociale overlast op een schaal van één tot tien een 1,5 in 2009. In 2001 was dit nog een 3,0. Dit betekent dat de inwoners beduidend minder sociale overlast ervaren dan in het verleden. Ter referentie: gemiddeld voor Nederland bedraagt de score voor sociale overlast 1,7. - 15 -
Figuur 3.6: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: sociale overlast. Kental Sociale overlast, 2009 naar deelgebied Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen 1,7 1,5 1,4 0,9 1,2 1,6 1,3 2,5 3,0 2,7 2,4 2,4 2,6 2,9 3,6 3,7 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 2009 2005 Gelderland-Midden Binnen Gelderland-Midden scoren de meeste politie-units op het kental sociale overlast tussen een 1,2 en een 1,7. Arnhem-Noord scoort veruit het slechtst met een 2,5 en Rivierenland-West het best met een 0,9. Ten opzichte van 2005 zijn alle kentallen gedaald. In positieve zin springen Arnhem- Zuid en Renkum-Wageningen hier nog uit. De Integrale Veiligheidsmonitor onderscheidt een tweede categorie problemen die zijn te vatten onder de noemer sociale overlast. Deze worden aangeduid als sociale overlast 1. Figuur 3.7: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: sociale overlast 1, 2009 Overlast door horecagelegenheden Overlast van zwervers en daklozen Overlast van omwonenden Andere vormen van geluidsoverlast 0% 20% 40% 60% 80% 100% Komt vaak voor Komt soms voor Komt bijna nooit of nooit voor De meest voorkomende problemen in deze categorie betreffen geluidsoverlast uit diverse (niet nader gespecificeerde) bronnen. Van de inwoners van Gelderland- Midden heeft 40% hier (soms) mee te maken. - 16 -
Ook overlast van omwonenden komt geregeld voor. Iets minder dan een derde van de inwoners heeft hier soms mee te maken, en een klein aandeel zelfs vaak. Overlast door horecagelegenheden is een vorm van overlast die op de totale gemeente weinig voorkomt, maar die op specifieke locaties voor veel hinder kan zorgen. Zo n 10% van de inwoners van Gelderland-Midden heeft (soms) te maken met overlast door de horeca. 3.4. Vermogensdelicten Een volgende categorie buurtproblemen betreft zaken die te maken hebben met beschadiging, vernieling of diefstal van / aan fiets, auto en woning. Ze worden samengevat onder de categorie vermogensdelicten. Figuur 3.8: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: vermogensdelicten, 2009 Fietsendiefstal Diefstal uit auto's Beschadiging of vernieling aan auto's / diefstal vanaf auto's Inbraak in woning 0% 20% 40% 60% 80% 100% Komt vaak voor Komt soms voor Komt bijna nooit of nooit voor Inwoners van Gelderland-Midden is gevraagd aan te geven hoe vaak inbraak in woningen naar hun idee voorkomt in hun buurt. Iets meer dan de helft geeft aan dat dit (soms) gebeurt. Beschadiging of vernieling aan auto s, diefstal vanaf auto s en fietsendiefstal komen volgens zo n 45% van de inwoners voor in hun buurt. Voor diefstal uit auto s ligt dit percentage iets lager: ongeveer 40%. Figuur 3.9: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: vermogensdelicten. Kental Vermogensdelicten, 2001, 2005 en 2009 2009 2,5 2005 3,3 2001 3,9 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2001, 2005 en 2009. - 17 -
Omgerekend naar een kental vermogensdelicten scoort Gelderland-Midden in 2009 een 2,5 op een schaal van één tot tien. In 2001 was dit 3,9. De inwoners van Gelderland- Midden ondervinden in 2009 dus beduidend minder hinder in deze categorie buurtproblemen dan in 2001 en in 2005. Gemiddeld voor Nederland is de score 2,7. Figuur 3.10: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: vermogensdelicten. Kental Vermogensdelicten, 2009 naar deelgebied Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen 2,9 2,7 3,3 2,2 2,6 1,8 2,9 1,9 3,0 2,7 3,1 2,3 3,0 4,2 4,0 4,9 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 2009 2005 Gelderland-Midden Arnhem-Noord scoort voor het kental vermogensdelicten veruit het hoogst (en daarmee het meest negatief) (4,2) van alle politie-units in Gelderland-Midden. In positieve zin vallen Rivierenland-West (1,8) en West-Veluwe Vallei (Noord) (1,9) op. De overige units scoren tussen de 2,2 en 2,9. Vooral in Arnhem-Zuid, Rivierenland-West en West-Veluwe Vallei (Noord) ondervinden inwoners minder hinder van buurtproblemen dan in 2005. 3.5. Verkeersoverlast Buurtproblemen die samenhangen met verkeersoverlast vormen een aparte categorie. - 18 -
Figuur 3.11: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: verkeersoverlast, 2009 Agressief verkeersgedrag Geluidsoverlast door verkeer Te hard rijden Parkeeroverlast 0% 20% 40% 60% 80% 100% Komt vaak voor Komt soms voor Komt bijna nooit of nooit voor Te hard rijden is de vorm van verkeersoverlast die de meeste inwoners van Gelderland-Midden ervaren. Ongeveer een derde van deze bewoners geeft aan dat dit vaak voorkomt in hun buurt en nog eens zo n groep geeft aan dat dit in hun buurt soms voorkomt. Ook overlast die samenhangt met het parkeren van auto s komt veel voor. Bijna een kwart van de inwoners wordt hier vaak mee geconfronteerd en nog eens een kwart heeft hier soms mee te maken. Ook agressief rijgedrag wordt in bijna de helft van de gevallen genoemd. Zo n 10% van de inwoners geeft aan dat dit vaak voorkomt en nog eens 40% soms. Ruim 40% van de inwoners van Gelderland-Midden ervaart geluidsoverlast door verkeer. Ongeveer een derde van hen ervaart vaak geluidsoverlast door verkeer. Figuur 3.12: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: verkeersoverlast. Kental Verkeersoverlast, 2001, 2005 en 2009 2009 3,7 2005 3,4 2001 3,8 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2001, 2005 en 2009. Gelderland-Midden scoort in 2009 op een schaal van één tot tien in de categorie verkeersoverlast een 3,7. Dit ligt ongeveer gelijk aan het niveau van 2001 en iets boven het niveau van 2005. Ook is de score voor Gelderland-Midden vergelijkbaar met Nederland; 3,8. - 19 -
Figuur 3.13: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: verkeersoverlast. Kental Verkeersoverlast, 2009 naar deelgebied Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen 4,7 4,1 4,1 3,7 3,9 3,5 3,6 3,1 3,4 3,3 3,3 3,2 3,7 3,4 3,3 3,3 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 2009 2005 Gelderland-Midden Arnhem-Noord valt binnen Gelderland-Midden op door zijn relatief hoge score (4,7). West-Veluwe Vallei (Noord) en Renkum-Wageningen scoren het gunstigst op het kengetal verkeersoverlast (3,3). Ten opzichte van 2005 zijn de verschillen klein. In Arnhem-Noord en Rivierenland- Oost is de verkeersoverlast het sterkst toegenomen. 3.6. Verloedering Overlast door vervuiling op straat (rommel, hondenpoep), bekladding van muren en gebouwen, en vernieling van telefooncellen en bus- en tramhokjes bundelen we onder de noemer verloedering. Figuur 3.14: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: verloedering, 2009 Bekladding van muren en / of gebouwen Rommel op straat Hondenpoep Vernieling van telefooncellen, bus- of tramhokjes 0% 20% 40% 60% 80% 100% Komt vaak voor Komt soms voor Komt bijna nooit of nooit voor - 20 -
Overlast door hondenpoep op straat is nog altijd de grootste bron van ergernis in de categorie verloedering. Zo n 40% van de inwoners van Gelderland-Midden ervaart dit wel eens in de buurt, een derde zelfs vaak. Rommel op straat is de tweede bron van ergernis. Bijna 60% van de inwoners noemt dit, waarbij een kleine 20% aangeeft dat dit in hun buurt vaak voorkomt. Vernieling en bekladding komen minder vaak voor. Toch noemt nog tussen 30% en 45% van de inwoners dit. Figuur 3.15: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: verloedering. Kental Verloedering, 2001, 2005 en 2009 2009 3,4 2005 4,0 2001 4,4 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2001, 2005 en 2009. De inwoners van Gelderland-Midden ervaren beduidend minder overlast door verloedering in hun buurt dan in 2001. Gelderland-Midden scoort voor het kental verloedering op een schaal van één tot tien in 2009 een 3,4. In 2001 was dit een 4,4. Voor heel Nederland was de score een 3,6. Figuur 3.16: Regio Gelderland-Midden. Perceptie buurtproblemen: verloedering. Kental Verloedering, 2009 naar deelgebied Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen 4,3 4,6 4,4 4,9 3,7 4,5 3,3 3,7 2,8 3,6 2,8 3,7 3,3 3,8 3,1 3,7 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 2009 2005 Gelderland-Midden De gebieden Rivierenland-West en West-Veluwe Vallei (Noord) vallen binnen de gemeente op door hun relatief lage score (2,8). Arnhem-Zuid en Arnhem-Noord scoren het slechtst op het kengetal verloedering, respectievelijk een 4,4 en een 4,3. - 21 -
Vooral in West-Veluwe Vallei (Noord), IJsselwaarden en Rivierland-West is de ervaren overlast van verloedering verminderd. 3.7. Belangrijkste buurtproblemen Tabel 3.1: Regio Gelderland-Midden. Belangrijkste buurtproblemen, 2009 Probleem 1 (belangrijkste probleem) Probleem 2 (op-één-na belangrijkste probleem) Te hard rijden 19% Geen enkele 35% Geen enkele 19% Te hard rijden 10% Parkeeroverlast 11% Hondenpoep 8% Hondenpoep 9% Parkeeroverlast 7% Overlast jongeren 6% Rommel 5% Rommel 5% Overlast jongeren 4% Inbraak woning 5% Geluidsoverlast verkeer 4% Geluidsoverlast verkeer 4% Vernieling/diefstal vanaf auto s 3% Vernieling/diefstal vanaf auto s 3% Inbraak woning 3% Agressief verkeersgedrag 3% Agressief verkeersgedrag 3% Fietsendiefstal 2% Geluidsoverlast anders 3% Diefstal uit auto s 2% Fietsendiefstal 2% Vernieling telcel/bushok 2% Diefstal uit auto s 2% Overlast omwonende 2% Bekladding gebouwen 2% Geluidsoverlast anders 2% Vernieling telcel/bushok 2% Bekladding gebouwen 1% Overlast omwonende 2% Dronken mensen 1% Dronken mensen 1% Lastiggevallen mensen 1% Lastiggevallen mensen 1% Drugsoverlast 1% Drugsoverlast 1% Overlast horeca 1% Overlast horeca 1% Jeugdcriminaliteit 1% Lastigvallen vrouwen 1% Bedreiging 0% Jeugdcriminaliteit 1% Gewelddelicten 0% Bedreiging 0% Straatroof 0% Gewelddelicten 0% Overlast zwervers 0% Straatroof 0% Lastigvallen vrouwen 0% Overlast zwervers 0% Te hard rijden 19% Geen enkele 35% Totaal 100% Totaal 100% Om de urgentie van de problemen die inwoners in de buurt ervaren te duiden, is hen gevraagd aan te geven welke twee van de genoemde problemen met voorrang moeten worden aangepakt. Het blijkt dat de problemen voor een deel van de inwoners niet zo urgent zijn dat er meteen moet worden ingegrepen. Bijna 20% geeft aan dat geen enkel probleem met voorrang hoeft te worden behandeld. Bij de tweede antwoordmogelijkheid is dit aandeel 35%. Als we kijken naar de mensen die van mening zijn dat bepaalde problemen wel degelijk met voorrang moeten worden aangepakt, springt te hard rijden er tussen uit. Daarna volgen parkeeroverlast en overlast door hondenpoep op straat. - 22 -
4. Onveiligheidsbeleving 4.1. Inleiding In dit hoofdstuk staat de beleving van veiligheid door de inwoners van Gelderland-Midden centraal. Het gaat in dit hoofdstuk om de subjectieve veiligheidsbeleving. Hierbij komt aan bod in hoeverre men zich wel eens onveilig voelt, hoe groot men de kans inschat het slachtoffer te worden van een misdrijf en de aanwezigheid van onveilige plekken of situaties in Gelderland-Midden. 4.2. Onveiligheidsgevoelens De inwoners van Gelderland-Midden is gevraagd aan te geven in hoeverre zij zich in algemene zin wel eens onveilig voelen. Figuur 4.1: Regio Gelderland-Midden. Onveiligheidsgevoel algemeen, 2009 3% 17% 9% 71% Vaak onveilig Soms onveilig Zelden onveilig Niet onveilig Verreweg de meeste inwoners van Gelderland-Midden voelen zich zelden of nooit onveilig. Het gaat om 80% van de bevolking. Toch betekent dit dat ongeveer één op de vijf inwoners zich wel eens onveilig voelt. De groep die zich vaak onveilig voelt, is relatief beperkt. Dit geldt voor 3% van de bevolking. Vervolgens is nagegaan in welke mate de inwoners zich wel eens onveilig voelen in de eigen woonbuurt. - 23 -
Figuur 4.2: Regio Gelderland-Midden. Onveiligheidsgevoel in eigen buurt, 2009 2% 11% 4% 83% Vaak onveilig Soms onveilig Zelden onveilig Niet onveilig De inwoners van Gelderland-Midden voelen zich in hun eigen buurt gemiddeld nog iets veiliger dan in algemene zin, 87% geeft aan zich zelden of nooit onveilig te voelen in de eigen woonbuurt. Van de inwoners voelt 11% zich een enkele keer onveilig. Het aandeel inwoners dat zich in de eigen woonbuurt vaak onveilig voelt, is relatief beperkt. Het gaat om 2% van de bevolking. Figuur 4.3: Regio Gelderland-Midden. Onveiligheidsgevoel algemeen, 2001, 2005 en 2009 2009 28% 2005 32% 2001 32% 0% 10% 20% 30% 40% 50% % wel eens onveilig Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2001, 2005 en 2009. Het onveiligheidsgevoel van de inwoners van Gelderland-Midden (2009) is ten opzichte van 2001 afgenomen van 32% naar 28%. Deze afname heeft zich pas de afgelopen 4 jaar voorgedaan. - 24 -
Figuur 4.4: Regio Gelderland-Midden. Onveiligheidsgevoel in eigen buurt, 2001, 2005 en 2009 2009 17% 2005 19% 2001 17% 0% 10% 20% 30% 40% 50% % wel eens onveilig Bron: Veiligheidsmonitor Gelderland-Midden 2001, 2005 en 2009. Waar het onveiligheidsgevoel in algemene zin afnam, zien we dat het onveiligheidsniveau in de eigen buurt min of meer op het zelfde niveau blijft als in 2001. Figuur 4.5: Regio Gelderland-Midden. Onveiligheidsgevoel in eigen buurt, 2009 naar deelgebied Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen 27% 32% 23% 28% 15% 19% 15% 14% 10% 12% 10% 13% 21% 20% 14% 16% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 2009 2005 Gelderland-Midden In de gebieden Arnhem-Noord, Arnhem-Zuid en West-Veluwe Vallei (Midden) voelen relatief de meeste inwoners zich wel eens onveilig. In Rivierenland-West en West-Veluwe Vallei (Noord) zijn dit de minste inwoners. In deze twee units is de veiligheidsbeleving in eigen buurt duidelijk verbeterd. Waar er in alle units een lichte daling in onveiligheidsbeleving was, lag deze in Rivierenland-Oost en West-Veluwe Vallei (Midden) iets boven het niveau van 2005. 4.3. Inschatting kans slachtofferschap Inwoners is gevraagd aan te geven hoe groot zij de kans achten dat zij het slachtoffer worden van een misdrijf. Het gaat dan specifiek om woninginbraak, mishandeling en beroving. - 25 -
Tabel 4.1: Regio Gelderland-Midden. Inschatting kans slachtofferschap van woninginbraak, mishandeling en diefstal van portemonnee, 2009 Hoe groot denkt u dat de kans is dat u het komende jaar zelf slachtoffer wordt van: Inbraak in uw woning Mishandeling Diefstal van uw portemonnee Heel grote kans 1% 0% 1% Grote kans 6% 2% 4% Geen grote en geen kleine kans 22% 13% 20% Kleine kans 35% 30% 36% Heel kleine kans 36% 55% 39% Weet niet 1% 0% 1% Totaal 100% 100% 100% Bijna drie kwart van de inwoners van Gelderland-Midden acht de kans dat zij slachtoffer worden van een woninginbraak klein of zelfs heel klein. Daartegenover staat een groep van 7% die deze kans inschat als groot tot zeer groot. Dezelfde verhoudingen zien we bij de inschatting slachtoffer te worden van diefstal van de portemonnee. Zo n 85% van de inwoners schat de kans om slachtoffer te worden van mishandeling als klein tot zeer klein in. 4.4. Onveilige situaties Gevoelens van onveiligheid staan vaak in direct verband met bepaalde plekken of situaties. Daarom is nagegaan in hoeverre mensen bepaalde plekken of situaties mijden, omdat zij zich daar niet prettig bij voelen. Figuur 4.6: Regio Gelderland-Midden. Vermijdingsgedrag onveilige situaties, 2009 s Avonds of 's nachts niet open doen omdat u het niet veilig vindt In uw eigen buurt omlopen of omrijden om onveilige plekken te vermijden Uw kind(eren) niet toestaan ergens naar toe te gaan bij u in de buurt omdat u het niet veilig vindt Zich onveilig voelen bij 's avonds in de buurt over straat lopen Zich niet op gemak voelen bij 's avonds alleen thuis zijn 0% 20% 40% 60% 80% 100% Komt vaak voor Komt soms voor Komt bijna nooit of nooit voor - 26 -
Een kleine 10% van de inwoners van Gelderland-Midden geeft aan s avonds vaak niet open te doen als wordt aangebeld, omdat men dat niet veilig vindt. Voor zo n 20% van de inwoners geldt dat men dit soms niet doet. Ongeveer 30% van de inwoners staat zijn kinderen soms niet toe ergens naar toe te gaan, omdat men het niet veilig vindt. De groep die zich s avonds wel eens onveilig voelt op straat is iets groter dan 20%. Omlopen of omrijden omdat men een onveilige plek wil mijden, is iets dat een kleine 20% van de inwoners wel eens doet. Datzelfde geldt voor de groep die zich s avonds wel eens niet op zijn gemak voelt, omdat men alleen thuis is. Vervolgens is nagegaan welke concrete plekken men als onveilig ervaart. Figuur 4.7: Regio Gelderland-Midden. Ervaren van onveiligheidsgevoel op bepaalde plekken, 2009 Rondom uitgaansgelegenheden Plekken waar groepen jongeren rondhangen In het centrum van mijn gemeente Winkelgebied / winkelcentrum in de eigen buurt In het openbaar vervoer Bij het treinstation In het eigen huis 0% 20% 40% 60% 80% 100% Komt vaak voor Komt soms voor Komt bijna nooit of nooit voor De inwoners van Gelderland-Midden voelen zich het vaakst onveilig bij plekken waar groepen jongeren rondhangen. Een kleine 60% ervaart dit (wel eens) als bedreigend. Rondom uitgaansgelegenheden en het treinstation voelt zo n 40% van de inwoners zich wel eens onveilig. Een derde van de bewoners voelt zich in het openbaar vervoer of het centrum van hun woonplaats wel eens onveilig. Er is bij dit antwoord mogelijk een sterke relatie met de aanwezigheid van uitgaansgelegenheden en groepen jongeren. - 27 -
- 28 -
5. Slachtofferschap 5.1. Inleiding In het vorige hoofdstuk is stilgestaan bij de subjectieve beleving van de veiligheid in Gelderland-Midden en in de woonbuurten. In dit hoofdstuk kijken we naar de mate waarin de inwoners van Gelderland-Midden daadwerkelijk het slachtoffer zijn geworden van verschillende misdrijven. 5.2. Woninginbraken Zoals in het vorige hoofdstuk bleek, acht zo n 7% van de inwoners van Gelderland- Midden de kans reëel slachtoffer te worden van een woninginbraak. Figuur 5.1: Regio Gelderland-Midden. Slachtofferschap (poging tot) inbraak in de afgelopen 5 jaar Poging tot inbraak 8% Diefstal uit woning 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% % slachtoffer in afgelopen 5 jaar Als we kijken naar het aandeel inwoners dat daadwerkelijk slachtoffer is geworden, dan blijkt dat bij 8% van de bevolking in 5 jaar tijd naar eigen zeggen een poging tot inbraak is gedaan. Voor deze mensen geldt dat het bij een poging is gebleven. Nog eens 6% van de bevolking is daadwerkelijk slachtoffer geworden van een inbraak waarbij zaken zijn ontvreemd. Figuur 5.2: Regio Gelderland-Midden. Slachtofferschap (poging tot) inbraak in de afgelopen 5 jaar naar deelgebied Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden 10% 9% 12% Rivierenland-Oost 6% Rivierenland-West 9% West-Veluwe Vallei (Noord) 6% West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen 7% 9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Units Gelderland-Midden - 29 -
Binnen Gelderland-Midden hebben inwoners van Rivierenland-Oost en West-Veluwe Vallei (Noord) het minst te maken gehad met een poging tot inbraak. Slechts 6% van de inwoners geeft aan in de afgelopen 5 jaar slachtoffer te zijn geweest van een (poging tot) inbraak. In Arnhem-Noord is dat percentage met 12%, en Arnhem-Zuid met 10% het hoogst. Figuur 5.3: Regio Gelderland-Midden. Slachtofferschap diefstal uit woning in de afgelopen 5 jaar naar deelgebied Arnhem-Noord Arnhem-Zuid IJsselwaarden 7% 7% 9% Rivierenland-Oost 4% Rivierenland-West 7% West-Veluwe Vallei (Noord) West-Veluwe Vallei (Midden) Renkum-Wageningen 4% 4% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Units Gelderland-Midden Ook bij diefstal uit de woning komen Rivierenland-Oost, West-Veluwe Vallei (Noord) relatief gunstig naar voren. Samen met Renkum-Wageningen heeft hier 4% van de inwoners te maken gehad met daadwerkelijke diefstal uit de woning. Ook hier geldt dat Arnhem-Noord met 9% de meest ongunstige score heeft. 5.3. Fietsendiefstal Figuur 5.4: Regio Gelderland-Midden. Slachtofferschap fietsendiefstal in de afgelopen 5 jaar Fietsendiefstal 20% 0% 10% 20% 30% 40% 50% % slachtoffer in afgelopen 5 jaar Eén op de vijf inwoners van Gelderland-Midden (20%) is de laatste 5 jaar slachtoffer geworden van een fietsendiefstal. Ter illustratie: voor heel Nederland geldt dit voor 22% van de inwoners. - 30 -
Figuur 5.5: Regio Gelderland-Midden. Slachtofferschap fietsendiefstal in de afgelopen 5 jaar naar deelgebied Arnhem-Noord 34% Arnhem-Zuid 23% IJsselwaarden Rivierenland-Oost Rivierenland-West 16% 19% 17% West-Veluwe Vallei (Noord) 13% West-Veluwe Vallei (Midden) 18% Renkum-Wageningen 23% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Units Gelderland-Midden In Arnhem-Noord is ongeveer een derde van de inwoners de laatste 5 jaar slachtoffer geworden van een fietsendiefstal. Dit is flink meer dan het gemiddelde in Gelderland- Midden: 20%. In positieve zin valt West-Veluwe Vallei (Noord) op. Hier heeft 13% van de inwoners de afgelopen 5 jaar te maken gehad met een fietsendiefstal. 5.4. Autocriminaliteit Autocriminaliteit gaat over de diefstal van auto s of uit auto s. Ook komt in deze paragraaf de vernieling van de buitenkant van auto s aan de orde. Figuur 5.6: Regio Gelderland-Midden. Slachtofferschap autocriminaliteit in de afgelopen 5 jaar Diefstal van auto 3% Diefstal uit auto 13% Vernieling of diefstal van iets aan buitenkant auto 32% 0% 10% 20% 30% 40% 50% % slachtoffer in afgelopen 5 jaar Van alle inwoners van Gelderland-Midden heeft 3% de afgelopen 5 jaar naar eigen zeggen te maken gehad met diefstal van de auto. Diefstal van zaken uit de auto overkwam ongeveer 13% van de inwoners. Bijna een derde van de inwoners kreeg te maken met vernielingen aan de auto of diefstal van iets aan de buitenkant van de auto. - 31 -