Prcesevaluatie vregsignalering p schlen in De Gemeente Hardenberg Janne Lubbers Ilna Pstma Maart 2012
COLOFON Uitgave Christelijke Hgeschl Windesheim Tekst Janne Lubbers, Ilna Pstma 2012 Christelijke Hgeschl Windesheim Alle rechten vrbehuden. Niets uit deze uitgave mag wrden Verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand, f Openbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch, Mechanisch, dr ftkpieën, pnamen f p enige andere manier, znder Vrafgaande testemming van de auteur 2
Vrwrd Bij het tt stand kmen van deze scriptie is een aantal mensen behulpzaam geweest. In dit vrwrd willen wij graag aandacht aan hen besteden en hen persnlijk bedanken. Allereerst willen we Rb Bvens bedanken, werkzaam bij het lectraat verslavingspreventie binnen Windesheim in Zwlle. Hij is nze interne pdrachtgever en heeft ns tevens aan elkaar gekppeld. Hij heeft ns feedback gegeven gedurende het nderzek en ns ndersteund waar het ndig was. Vervlgens willen wij Geeske Rs bedanken, externe pdrachtgever. Zij is werkzaam bij de gemeente Hardenberg en hudt zich bezig met het alchlmatigingsbeleid. Met haar hebben we gesprekken geverd ver de vrmgeving en inhud van ns nderzek. Zij heeft feedback gegeven en ns ndersteund. Tevens hebben we een interview met haar gehuden, m meer te weten te kmen ver het prject en de training. Verder willen we k Arjan Lamslag bedanken, medewerker bij Tactus verslavingszrg. Hij heeft ervr gezrgd dat we knden bserveren tijdens de trainingen. Verder hebben we een interview met hem mgen huden ver de inhud van de training en zijn verwachtingen. Tt slt willen we Daan van der Guwe bedanken, nderzeker binnen het Trimbs instituut. Drdat er maar één schl heeft deelgenmen aan de training, hebben we van hem extra achtergrndinfrmatie gekregen dat ns gehlpen heeft in dit nderzek. 3
4
Samenvatting Jngeren beginnen p steeds jngere leeftijd met het drinken van alchl. Ze drinken daarbij vaak k meer alchl dan vreger. Dit blijkt k uit nderzek van drie studenten van Windesheim, die nderzek hebben gedaan naar het drinkgedrag nder de Hardenbergse jeugd. In pdracht van de gemeente Hardenberg en het lectraat verslavingspreventie van het Windesheim, is er nderzek gedaan naar de training vregsignalering alchlgebruik jngeren, dat wrdt ingezet p het vrtgezet nderwijs in de gemeente Hardenberg. De training heeft als del m medewerkers bewust te maken van alchlprblematiek en ze eerder te leren signaleren en drverwijzen. Het del van dit nderzek is het aanleveren van buwstenen/aanbevelingen vr het maken van een prtcl vr het implementeren van het vregsignaleringsprtcl in het vrtgezet nderwijs. In dit nderzek wrdt, dr middel van een drietal interviews, een tweetal enquêtes, een bservatie en literatuurnderzek antwrd gegeven p de vraag: Welke stappen wrden genmen bij de implementatie van het prtcl vregsignalering alchlgebruik jngeren p het vrtgezet nderwijs in de gemeente Hardenberg en welke factren belemmeren f bevrderen het implementatieprces? Uit dit nderzek is gebleken dat het implementatieprces bestaat uit verschillende stappen. Allereerst met de gemeente cntact leggen met schlen m ze vervlgens te mtiveren vr de training. Vervlgens wrdt er gekeken welke schlen er mee den. Daarna is het de beurt aan Tactus m afspraken te maken met schlen vr de training. De training wrdt vervlgens uitgeverd en nder de deelnemers geëvalueerd. Verder blijkt uit dit nderzek dat er verschillende factren zijn die het prces belemmeren en bevrderen, zals tijd vr de training, inhud van de training, samenwerking tussen Tactus en de gemeente, deelname van uders aan het prces. Dit nderzek zu kunnen bijdragen aan het eerder signaleren van alchlprblematiek, het sneller hulpverlenen en het afnemen van vermatig alchlgebruik nder jngeren. 5
6
Inhudspgave Vrwrd 3 Samenvatting 5 Inhudspgave 7 1.Inleiding 9 2.Achtergrndinfrmatie 11 2.1 Partnership Vregsignalering Alchl 11 2.2 Gemeente Hardenberg 11 2.3 Lectraat verslavingspreventie 12 2.4 Tactus Verslavingszrg 12 3.Prbleemstelling, pzet en uitvering van het nderzek 13 3.1 Prbleemstelling 13 3.2 Opzet van het nderzek 14 3.3 Uitvering van het nderzek 17 4.Literatuurvraag 1 (Ilna Pstma) 21 4.1 Alchlverslaving 21 4.2 Ontstaan van een alchlverslaving 21 4.3 Definiëring alchlverslaving 24 4.4 Tabel signalen riskant alchlgebruik bij jngeren 24 4.5 Orzaken van het ntstaan van alchlprblematiek 26 4.6 Mgelijke prblemen die kunnen ntstaan naast alchlprblematiek 31 4.7 Cnclusie 32 4.8 Brnnenlijst 33 7
5.Literatuurvraag 2 (Janne Lubbers) 37 5.1 Inleiding 37 5.2 Wat is de puberteit? 37 5.3 Cmmuniceren met pubers 39 5.4 Mtiverende gespreksvering 42 5.5 Vergelijking cmmunicatievrwaarden en mtiverende gespreksvering 47 5.6 Cnclusie 48 5.7 Brnnenlijst 48 6.Resultaten van de prcesevaluatie 51 6.1 Algemeen 51 6.2 Wat hudt het prtcl vregsignalering in, dat p het vrgezet nderwijs in de gemeente Hardenberg wrdt geïmplementeerd? 51 6.3 He draagt het prtcl en de training vregsignalering risicvl alchlgebruik jngeren bij aan bewustwrding nder het persneel van het riskante alchlgebruik van jngeren? 60 6.4 Wat is het (verwachte) effect van het prtcl vregsignalering binnen de schlengemeenschap? 68 7.Cnclusie 73 7.1 Aanleiding van dit nderzek 73 7.2 Cnclusie deelvraag 1 73 7.3 Cnclusie deelvraag 2 75 7.4 Cnclusie deelvraag 3 77 8.Aanbevelingen 79 9.Brnnenlijst 81 8
1.Inleiding De aanleiding vr het nderzek is het feit, dat jngeren p steeds jngere leeftijd alchl gaan gebruiken en misbruiken. Dit is tevens een maatschappelijk prbleem. De gemeente Hardenberg heeft naar aanleiding van dit maatschappelijke prbleem een alchlmatigingsbeleid ingesteld, gericht p het preventief signaleren van riskant alchlgebruik. Uit vrgaand nderzek, uitgeverd dr drie studenten van de Christelijke Hgeschl Windesheim te Zwlle ( Kbus, E., Meines, S., van Rikxrt, R., 2011), is namelijk gebleken dat alchlgebruik ppulair is nder de Hardenbergse jngeren. Hierbij kwam naar vren dat de jngens uit Hardenberg drgaans meer drinken dan de meisjes. Gemiddeld drinken deze jngens gemiddeld 9.3 glazen per avnd en de meisjes 5.2 glazen. Dit aantal is aanzienlijk hg en kan gezien wrden als een prbleem. Het verhgde alchlgebruik kan namelijk als gevlg hebben dat jngeren later een grtere kans hebben p het ntwikkelen van alchlprblemen. Van een verhgd risic kan gesprken wrden wanneer jngeren meer drinken dan de nrm, maar ng niet vlden aan de criteria van de DSM-IV vr alchlmisbruik en alchlafhankelijkheid (Diagnstic and Statistical Manual f Mental Disrders, Furth Editin, Text Revisin. Washingtn, DC) (2000): (American Psychiatric Assciatin.). De gemeente Hardenberg wil iets aan dit prbleem den en is daarm gestart met het prtcl vr signalering, screening en krtdurende interventie van risicvl alchlgebruik bij jngeren. Dit prtcl wrdt sinds nvember 2011 ingeverd p het vrtgezet nderwijs in de gemeente Hardenberg in de vrm van een training, met als del dcenten bewuster te maken van het alchlgebruik en hen te leren vregtijdig te signaleren. Deze trainingen wrden verzrgd dr Tactus verslavingszrg. De nadruk ligt p de fase waarin ng geen sprake is van een verslaving, maar wel van riskant drinkgedrag. Onder riskant drinkgedrag wrdt het vlgende verstaan: bingedrinken (het drinken van grte heveelheden alchl in krte tijd), drinken nder de 16 jaar, drinken m prblemen te vergeten f drinken m met (ngewenste) emties m te gaan. In dit nderzek wrdt gekeken naar de invering van dit prtcl p het vrtgezet nderwijs in Hardenberg, dr middel van een prcesevaluatie. Er wrdt gekeken f dit prces succesvl verlpt en welke factren daarp van invled zijn. 9
10
2. Achtergrndinfrmatie 2.1 Partnership Vregsignalering Alchl Het Ministerie van Vlksgezndheid Welzijn en Sprt wil graag het aantal prbleemdrinkers in Nederland terugdringen. In Nederland gaat het mmenteel m 10,3% van de bevlking en het ministerie wil dit aantal met 7,5% naar beneden brengen. Daarm zet het Ministerie in p het versterken van vregsignaleren van alchlprblemen. Het Partnership Vregsignalering Alchl zrgt ervr dat het beleid van het Ministerie van Vlksgezndheid Welzijn en Sprt wrdt gecördineerd en ingeverd. Het Partnership bestaat uit de vlgende partners: - Het Nederlands Huisartsengentschap (NHG) - Centraal Begeleidings Orgaan (CBO) - Scientific Institute fr Quality f Healthcare, UMC St. Radbud - GGD Nederland - Trimbs-instituut - Stichting Resultaten Scren Deze partners prberen er samen vr te zrgen dat het alchlgebruik in Nederland wrdt teruggedrngen. Dit den zij dr: 1) Het in kaart brengen van de tekrtkmingen en prblemen bij de implementatie van vregsignalering en krtdurende interventies vr prbleemdrinkers 2) Het realiseren van een betere beschikbaarheid, tegankelijkheid en kwaliteit van vregsignalering en krtdurende interventies binnen de gezndheidszrg en vral binnen de eerste- en tweedelijn en in de gespecialiseerde zrg 3) Het realiseren van een grtere betrkkenheid van de gezndheidszrg bij de uitvering van vregsignalering van alchlprblemen en krtdurende interventies (Brn: vregsignaleringalchl.nl) In het kader van dit nderzek zrgt het Partnership Vregsignalering Alchl vr stimulering als het gaat m het alchlmatigingsbeleid. De plannen vanuit de gemeente Hardenberg zijn p deze delstellingen gebaseerd. Daarm heeft de gemeente pdracht gegeven tt het uitveren van dit nderzek. 2.2 Gemeente Hardenberg De gemeente Hardenberg (h)erkent eveneens het prbleem van alchlmisbruik, maar dan met name gericht p de jngeren in de stad. De gemeente wil graag dat jngeren geznd pgreien en is daarm gestart met de alchlmatigingscampagne Fris ver drank. Met deze campagne prbeert de gemeente Hardenberg te bereiken dat jngeren p latere leeftijd beginnen met drinken, minder gaan drinken en minder vaak gaan drinken. Om ervr te zrgen dat de bdschap van het alchlmatigen verkmt, werkt de gemeente samen met zveel mgelijk partijen, zals de regiplitie IJsselland, Tactus Verlavingszrg, GGD regi IJsselvecht, de prvincie Overijssel en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Kninkrijksrelaties (BZK). Ok uders spelen een belangrijke rl bij het alchlgebruik van hun kinderen. Zij hebben bvendien veel invled p het drinkgedrag van hun kinderen. Daarm 11
rganiseert de gemeente Hardenberg regelmatig thema- en trainingsbijeenkmsten. (Brn: hardenberg.nl) In het kader van dit nderzek is de gemeente Hardenberg de externe pdrachtgever. Op basis van de delen die gesteld zijn dr het Partnership, prbeert de gemeente Hardenberg het alchlmatigingsbeleid in de gemeente te veren. In samenwerking met het lectraat verslavingspreventie prbeert de gemeente deze delstellingen te realiseren Ons nderzek draagt daaraan bij. 2.3 Lectraat verslavingspreventie Het lectraat verslavingspreventie is een nderdeel van de Christelijke Hgeschl Windesheim, sinds januari 2010. Dit lectraat nderzekt p welke wijze de kennis binnen de hgeschl verbreed kan wrden. Verslavingsprblematiek staat namelijk hg p de agenda bij verheden, zrginstellingen en het nderwijs. Binnen het lectraat wrdt nderzek gedaan naar jeugdige risicgrepen, maar k naar uderen en cliënten met een licht verstandelijke beperking. Het lectraat is nderdeel van het Kenniscentrum Gezndheid en Welzijn. In het kader van dit nderzek is het lectraat de interne pdrachtgever. Zij werken nauw samen met de gemeente Hardenberg, de externe pdrachtgever. Samen prberen ze ervr te zrgen dat er preventief gewerkt wrdt rndm het thema verslavingsprblematiek. 2.4 Tactus verslavingszrg Tactus verslavingszrg verzrgt de inhud en vrmgeving van de trainingen die wrden gegeven p het vrtgezet nderwijs in de gemeente Hardenberg. Tactus is een rganisatie die zich bezighudt met mensen die verslaafd zijn (geweest) f mensen die dat dreigen te raken. Dit kan een alchl-, drugs-, medicijn-, gk-, gamef eetverslaving zijn. Tevens kan het k vrkmen dat het een cmbinatie is van deze verslavingen. Naast de cliënt zelf, hudt Tactus zich k bezig met het netwerk van de cliënt. Het is vr hen belangrijk dat het netwerk betrkken is bij het zrgtraject. Tactus hpt met hun hulp te bereiken dat de risic s vr de gezndheid en veiligheid vr de delgrep beperkt blijft. Ok hpen zij de risic s vr de samenleving als gevlg van het middelengebruik te beperken. Ze zetten zich in m p een zrgvuldige manier vrlichting en advies te geven aan mensen met verslavingsprblemen en hun netwerk. Hierbij staat de wens van de cliënten centraal (tactus.nl). Vr dit nderzek is van belang te weten dat Tactus dr middel van het geven van infrmatie en het den van efeningen, prbeert de dcenten alert te maken p de signalen van riskant alchlgebruik. Samen met de gemeente Hardenberg regelen zij de trainingen en geven zij die vrm. Vrafgaand aan de trainingen aan dcenten, hebben zij dezelfde trainingen verzrgd vr jngerenwerkers en leerplichtambtenaren. 12
3. Prbleemstelling, pzet en uitvering van het nderzek 3.1 Prbleemstelling Vanuit de gemeente Hardenberg en het lectraat verslavingspreventie was er de vraag m te nderzeken he het prces van implementatie van de training verlpt. Wat gaat er ged en wat kan er beter? Deze training vr dcenten is vanaf nvember 2011 ingeverd en beide pdrachtgevers hebben geen zicht p de vrtgang van het prces. Op basis van deze vraag is de vlgende prbleemstelling ntstaan: Vanuit de gemeente Hardenberg en het lectraat verslavingspreventie is er weinig zicht p het prces van invering van de training alchlpreventie p het vrtgezet nderwijs in Hardenberg Dit nderzek is vrnamelijk gericht p medewerkers (dcenten, cnciërges, zrgcördinatren etc.) van het vrtgezet nderwijs in Hardenberg. Deze medewerkers hebben niet eerder deze training gevlgd. Verder is dit nderzek gericht p de trainers vanuit Tactus en de externe pdrachtgever. 3.1.1 Delstelling Aan de hand van bvenstaande prbleemstelling is er gekmen tt de vlgende delstelling: Het nderzek levert buwstenen/aanbevelingen p vr het maken van een prtcl vr het implementeren van het vregsignaleringsprtcl in het vrtgezet nderwijs. Deze aanbevelingen kan de gemeente Hardenberg gebruiken m meerdere schlen te laten werken met dit prtcl, zdat alchlmisbruik ng eerder wrdt gesignaleerd. 3.1.2 Onderzeksvraag Op basis van de prbleemstelling en de delstelling van de gemeente Hardenberg is de vlgende nderzeksvraag pgesteld: Welke stappen wrden genmen bij de implementatie van het prtcl vegsignalering alchlgebruik jngeren p het vrtgezet nderwijs in de gemeente Hardenberg en welke factren belemmeren f bevrderen het implementatieprces? 3.1.3 Deelvragen Om de nderzeksvraag z ged mgelijk te beantwrden, zijn de vlgende deelvragen tt stand gekmen: 1) Wat hudt het prtcl vregsignalering in, dat p het vrgezet nderwijs in de gemeente Hardenberg wrdt geïmplementeerd? a. Wat hudt de training in, wie vert het uit en wat is het del? b. He verhudt dit prtcl zich tt het landelijk prtcl van het PVA (Partnership Vregsignalering Alchl) en he gaat Tactus hiermee m? c. Vr welke prfessinals is de training bedeld? (delgrep binnen schl) 13
d. Wat is de mtivatie van schlen m aan deze training deel te nemen? e. Welke middelen wrden ingezet m de mtivatie van de schlen te verhgen en welke rl heeft de gemeente Hardenberg hierin? f. Op welke manier wrdt er aan deskundigheidsbevrdering gewerkt en he staat dat in verhuding met een landelijk beschikbaar gesteld mdel van deskundigheidsbevrdering van Nvadic Kentrn? g. He denkt de delgrep ver de deskundigheidsverdracht? h. Welke stappen zijn er al in het implementatieprces gezet en wat ging ged en minder ged? 2) He draagt het prtcl en de training vregsignalering risicvl alchlgebruik jngeren bij aan bewustwrding nder het persneel van het riskante alchlgebruik van jngeren? 3) Wat is het (verwachte) effect van het prtcl vregsignalering binnen de schlengemeenschap? Om het nderzek cmpleet te maken, zijn er k ng twee literatuurdeelvragen pgesteld. Deze deelvragen hangen samen met het nderzek en de pleiding. 1) Welke factren spelen een rl bij het ntstaan van alchlprblematiek en welke invled heeft de mgeving p het wel f niet ntstaan van deze prblematiek bij jngeren? 2) Op welke manier kan de mtiverende gespreksvering die in de training wrdt vergedragen, aansluiten bij jngeren in de leeftijd van 12 tt 18 jaar? 3.2 Opzet van het nderzek In ns nderzek maken we gebruik van verschillende nderzeksmethden. Deze nderzeksmethden wrden ingezet bij verschillende grepen mensen, maar k bij individuele persnen. In deze paragraaf is te lezen wat de nderzeksgrep is, he het nderzeksntwerp eruitziet en van welke meetinstrumenten en analysemethden gebruik is gemaakt. 3.2.1 Onderzeksgrep Binnen ns nderzek wrdt gebruikt gemaakt van verschillende methden en hierdr k verschillende grepen. Het plan was hiervr verschillende persnen te benaderen. Het surveynderzek zu wrden gehuden nder middelbare schlen in de Gemeente Hardenberg. Deze schlen vlgen de training vregsignalering vanuit Tactus. De nderzeksgrep is het persneel van de middelbare schlen. De ppulatie van ns nderzek is dus het Vrtgezet Onderwijs van de Gemeente Hardenberg. Naast het surveynderzek is gebruik gemaakt van interviews. Deze geïnterviewde mensen vallen k nder de nderzeksgrep. We hebben iemand vanuit de Gemeente Hardenberg geïnterviewd en iemand vanuit Tactus. Daarnaast is er aanvullend ng een interview gehuden met Daan van der Guwe, werkzaam bij het Trimbs-instituut. Hij det tegelijkertijd hetzelfde nderzek, maar dan nder leerplichtambtenaren en jngerenlketten. Hiervr is gekzen mdat bleek dat er te 14
weinig trainingen bij schlen plaatsvnden in dit jaar. De infrmatie die was pgehaald werd beperkt. Daarm is dit interview gebruikt m extra infrmatie p te halen en te gebruiken. De mevruw vanuit de Gemeente Hardenberg is tevens de externe pdrachtgever. Om duidelijk te krijgen welke stappen er zijn genmen in het prces werden deze twee mensen geïnterviewd. Alle persnen zijn benaderd via email cntact. De interviews met de gemeente Hardenberg en Tactus zijn mndeling gehuden. Het interview met Daan van der Guwe, is wegens tijdgebrek telefnisch gehuden. 3.2.2 Onderzeksntwerp Ten eerste zijn er ngestructureerde bservaties gedaan. De nderzekers zuden bij verschillende middelbare schlen een training bijwnen en kijken he de training verlpt. Verder is er gekeken welke stappen er wrden genmen bij het implementeren van het prtcl vregsignalering. Ongestructureerde bservaties kunnen er echter wel vr zrgen dat er subjectiviteit ntstaat in het beschrijven van de bservatie. Dit kan ervr zrgen dat de betruwbaarheid van het nderzek in het geding kmt, mdat je niet vlgens een vaste richtlijn aan het beschrijven bent. De resultaten die wrden beschreven p basis van de ngestructureerde bservaties meten daarm k met enige vrzichtigheid wrden gelezen. Ten tweede is gebruik gemaakt van literatuurnderzek. Deze literatuur werd gebruikt m de literatuurvragen te beantwrden en als achtergrndmateriaal vr het nderzek. Deze infrmatie is tevens gebruikt als theretische nderbuwing bij het beantwrden van de nderzeksvraag. Ten derde is er surveynderzek gedaan in de vrm van enquêtes nder de dcenten van de middelbare schlen die deelnemen aan de implementatie van het prtcl vregsignalering. Er wrdt daarbij gebruik gemaakt van een schriftelijke, nbegeleide vragenlijst. De nderzekers maakten gebruik van hfdzakelijk geslten vragen. Een nadeel van deze methde is het feit dat diepgang beperkt is, mdat de nderzekers niet dr knden vragen. Cntrle p de manier waarp de vragenlijst werd ingevuld en de beïnvleding van de deelnemer is vrijwel nmgelijk. Het risic is dat de respns laag kan uitvallen. Vr de implementatie wilden de nderzekers gaan meten he er dr de deelnemers gedacht wrdt ver de training en wat de verwachtingen zijn. Na aflp van de implementatie is er gekeken he de deelnemers het ervaren hebben en wat ze geleerd hebben. Als laatste is er gebruik gemaakt van een interview. Hierbij werden zwel de externe pdrachtgever als de trainer benaderd. De externe pdrachtgever werd benaderd, mdat zij een grte rl speelt in het implementatieprces en de nderzekers wilden weten wat haar rl precies is en he zij alles gerganiseerd heeft. De trainingen wrden gerganiseerd dr Tactus verslavingszrg. Het interview werd gehuden met de trainer van Tactus. Het del hiervan is m te nderzeken welke stappen wrden ndernmen in het implementatieprces. Verder wilden de nderzekers weten f de trainingen in het verleden vaker zijn ingezet en wat het effect hiervan was. Bij de interviews werden pen vragen gesteld. Dit zrgde ervr dat er geen specifieke antwrden gesuggereerd werden en de geïnterviewde vrij was m een eigen keuze als 15
antwrd te geven. Ok kn tijdens het mndelinge interview drgevraagd wrden en gecntrleerd wrden f het klpt wat de geïnterviewde had gezegd. De kans p beïnvleding van de respndent kn grt zijn. De kans p subjectiviteit is beperkt dr het gesprek p te nemen p vicerecrder. Daarnaast is er gebruik gemaakt van een kleine vragenlijst met pen vragen. 3.2.3 Meetinstrumenten Binnen iedere nderzeksmethde zijn er andere technieken gebruikt m de vraag beantwrd te krijgen. Er zal een telichting gegeven wrden per methde. Surveynderzek Dit is een schriftelijke nbegeleide vragenlijst. Binnen de vragenlijst is er gebruik gemaakt van geslten en pen vragen. De techniek die binnen de eerste vragenlijst tegepast is, is de enquête nderverdelen in kpjes. Onder ieder kpje zijn vragen gezet die passend waren bij dat nderwerp. Het eerste nderwerp was algemeen, vervlgens kwamen er stellingen ver alchlgebruik bij jngeren, alchlprblematiek p de schl van de training en als laatste de verwachtingen vraf. De algemene vragen zijn gekzen m de enquête in te leiden. Z kan de deelnemer wat ver zichzelf vertellen en wat ver zijn f haar reden m mee te den aan de training. De stellingen wrden in de tweede enquête herhaald. Op deze manier kan er een vergelijking gemaakt wrden van vr en na de training. De stellingen zijn vral gebruikt m de huding van de deelnemers te tetsen. Dit betekent dat er gekeken wrdt he de huding vraf aan de training is en he deze is veranderd achteraf. Het derde nderwerp binnen de eerste enquête was de alchlprblematiek p schl. Dit nderwerp is gekzen m te kijken f de deelnemers van een schl hetzelfde denken ver de alchlprblematiek en m te kijken wat hierin de verschillen zijn. Daarnaast kan er dr deze vragen gekeken wrden he erg de alchlprblematiek ervaren wrdt p een schl. Het laatste nderwerp zijn de verwachtingen vraf. Deze vragen zijn ingevegd m te kijken wat de verwachtingen zijn van de deelnemers en in de tweede enquête kan er gekeken wrden f deze verwachtingen vereenkmen met de gegeven training. Interview Er zijn drie interviews gehuden in het nderzek. Er is in alle interviews gebruik gemaakt van pen vragen. Deze vragen zijn geclusterd dr vragen met hetzelfde nderwerp. Er is begnnen met algemene vragen, hierna de vragen ver het prtcl vregsignalering, vervlgens de vragen ver de keuze welke schlen meeden en er werd geëindigd met de vragen ver het implementatieprces. Er is gekzen vr deze pbuw mdat dit chrnlgisch klpt. De fases in het benaderen van de schlen tt het implementatieprces zijn nagegaan. In het interview met Tactus is de nadruk gelegd p de training, mdat dit gegeven wrdt dr Tactus. Er is vral gevraagd naar he de training eruitziet en waarm deze p een bepaalde manier gegeven wrdt. Het interview met Daan van der Guwe is bedeld m deze nderzeksresultaten te vergelijken met de zijne. Hij heeft namelijk hetzelfde nderzek gedaan als deze, maar dan nder leerplichtambtenaren en jngerenlketten. De vragen die aan hem gesteld zijn, hebben betrekking tt nze subdeelvragen en zullen daar k vermeld wrden. 16
Observatie De bservatie mest z bjectief mgelijk zijn. Vraf is er niet afgesprken waar er naar gekeken zu wrden. Er is zveel mgelijk pgeschreven, zdat dit later in het nderzek gestructureerd kn wrden. 3.2.4 Analysemethden Nadat alle infrmatie was verzameld, is de infrmatie uitgezcht en geanalyseerd. Er zijn verschillende analysemethden gebruikt. De methden die gebruikt zijn, zijn tabellen, diagrammen en tekstweergave. De eerste deelvraag Wat hudt het prtcl vregsignalering in, dat p het vrgezet nderwijs in de gemeente Hardenberg wrdt geïmplementeerd? bestaat uit een aantal subdeelvragen. Deze vragen zijn grtendeels beantwrd dr de twee geïnterviewde mensen. De antwrden van deze mensen zijn in een tabel gezet. Dit is gedaan zdat de infrmatie krt en verzichtelijk weergeven is. Dr een tabel kunnen de antwrden gemakkelijk en snel vergeleken wrden. Per vraag is er gekeken he de antwrden verschillen f juist hetzelfde zijn. Er is k gebruikt gemaakt van tekstweergave. Deze tekstweergave vlgt vr en na iedere tabel. Vraf is er in het krt uitgelegd wat er gevraagd is en na de tabel is er dr middel van tekst uitleg gegeven. Binnen de eerste deelvraag is er k gebruik gemaakt van een aantal diagrammen. De vraag ver de persnlijke mtivatie van de deelnemer is weergegeven dr middel van een diagram. Er is snel te zien heveel prcent van de deelnemers een bepaald antwrd heeft gegeven. De subvraag he de deelnemers denken ver de deskundigheidsverdracht is k weergeven in een diagram. Een aantal verschillende diagrammen laat zien heveel prcent van de deelnemers een bepaald antwrd geeft. Dr de diagrammen kan ged een vergelijking gemaakt wrden tussen het persneel. Z kan er uiteindelijk antwrd gegeven wrden p de deelvraag en subdeelvraag. 3.3 Uitvering van het nderzek In deze paragraaf wrdt beschreven he het nderzek is verlpen. De fases die drlpen zijn wrden aan de hand van kpjes beschreven. 3.3.1 Interviews Aan het begin van dit nderzek is er een interview gehuden met Geeske Rs. Dit interview is gehuden, m meer infrmatie en duidelijkheid te krijgen ver het prtcl, de training en het implementatieprces. Vervlgens is er een interview gehuden met Arjan Lamslag, m inzicht te krijgen in de training en het verlp daarvan. Beide interviews zijn gehuden vr de eerste training plaatsvnd. 3.3.2 Training vregsignalering Aanvankelijk was het de bedeling dat p verschillende schlen in Hardenberg nderzek gedaan kn wrden naar het implementatieprces van het prtcl vregsignalering. In de planning stnd namelijk, dat vr het einde van 2011 ngeveer 10 schlen dr Tactus zuden zijn getraind. Uiteindelijk is het Tactus gelukt m drie schlen gemtiveerd te krijgen m deel te nemen aan de training. Dr planning van de 17
trainer en planning van de schlen is het uiteindelijk gelukt m één schl vr de kerstvakantie te laten deelnemen aan de training, namelijk de Rebund. De Rebund is een schl vr jngeren die p het nrmale vrtgezet nderwijs zijn vastgelpen. Bij de Rebund kmen jngeren vanaf twaalf jaar, die m wat vr reden dan k, tijdelijk niet meer naar hun eigen schl kunnen. Bij de één gaat het m gedragsprblemen, bij de ander m emtinele prblemen. Dr zich te verdiepen in het kind, zrgen leraren en hulpverleners ervr dat de jngere een tweede kans krijgt. In nvember 2011 vnden de eerste trainingen plaats p de Rebund in Hardenberg. Deze twee trainingen zijn bijgewnd dr de nderzekers. Bij beide trainingen hebben de nderzekers gebserveerd. Dit hebben zij gedaan mdat ze inzicht wilden krijgen in de training en m te kijken he de deskundigheidsbevrdering in zijn werk ging. Tijdens de eerste training hebben de nderzekers een enquête gehuden nder de deelnemers. Zij prbeerden dr middel van vragen te nderzeken he de deelnemers ver de training dachten en wat hun huding was ten aanzien van alchlgebruik. Na de tweede training is er pnieuw een enquête gehuden nder de deelnemers. Ditmaal werd gekeken f de huding ten aanzien van alchlgebruik veranderd was dr de training en he de deskundigheid van de deelnemers veranderd was. 3.3.3 Respns In eerste instantie zuden er dus vr de kerstvakantie drie schlen meeden aan de training. Dit waren de schlen de Rebund, het Greijdanus en de Heksteen. Uiteindelijk deed er, zals eerder benemd, maar één schl mee aan de training. Dit heeft de nderzeksresultaten en uiteindelijke cnclusies beïnvled. De nderzeksresultaten zijn alleen gebaseerd p deze schl en zijn dus niet geheel betruwbaar en valide. Eén schl zegt namelijk weinig ver de antwrden van een gehele ppulatie. Tch wrden de resultaten van de Rebund beschreven en zullen daaruit, met enige vrzichtigheid, cnclusies getrkken wrden. Tijdens de eerste training is de enquête vrafgaand aan de training afgenmen nder de deelnemers. De deelnemers hebben de enquête meteen ingevuld, waardr de respns hg was. De tweede enquête is digitaal verstuurd, twee weken na de training. In eerste instantie was de respns laag, namelijk één ingevulde enquête. Na enig aandringen van de nderzekers hebben uiteindelijk alle deelnemers de enquête ingevuld. Bij de Rebund in Hardenberg hebben vijf medewerkers deelgenmen aan de training vregsignalering. Dit waren twee vruwen (40%) en drie mannen (60%). Eén van de twee vruwen is nder de 25 jaar, de andere vruw valt in de categrie tussen 25 en 40 jaar ud. Van de mannen is er één tussen de 25 en 40 jaar ud en de andere twee zijn uder dan 40 jaar. De vruwen die hebben deelgenmen aan de training zijn stagiaires. De mannen die hebben deelgenmen aan de training zijn allen dcent. 18
3.3.4 Extra interview Gezien er verder geen andere resultaten van schlen beschikbaar zijn, is er een andere infrmatiebrn geraadpleegd m tch enig vergelijkingsmateriaal te hebben. Deze infrmatie is verkregen dr middel van een interview met Daan van der Guwe, medewerker bij het Trimbs-instituut. Hij deed gelijktijdig vergelijkbaar nderzek nder leerplichtambtenaren en jngerenlketten. 19
20
4. Literatuurvraag 1 (Ilna Pstma) Welke factren spelen een rl bij het ntstaan van alchlprblematiek en welke invled heeft de mgeving p het wel f niet ntstaan van deze prblematiek bij jngeren Bij de eerste literatuurvraag wil ik gaan kijken naar de verschillende factren die een rl spelen bij het ntstaan van alchlprblematiek van jngeren. In het eerste gedeelte zal breed gekeken wrden via verschillende literatuur. Er zal uitgelegd wrden wat alchlprblematiek inhudt, dus de verslaving en he dit kan ntstaan. Nadat deze literatuur bekeken en beschreven is zal ik specifiek ingaan p de invled van de mgeving p de jngeren en dan vral in het ntstaan van alchlprblematiek. Op het eind wil ik ng een lijst laten zien van prblemen die kunnen ntstaan bij kinderen en later in het leven, wanneer uders veel alchl gebruiken. De literatuurvraag is passend bij de minr Specifieke Opvedingssituaties mdat de vraag aansluit p een specifieke situatie, namelijk: alchlprblematiek bij jngeren. De vraag is passend bij dit nderzek mdat de vraag infrmatie beschrijft die handvatten kan geven aan delgrepen die werken met jngeren van 12 tt 18 jaar. Het geeft inzicht in de factren die van invled zijn p het ntstaan van alchlprblematiek en kan laten zien waar p gelet met wrden tijdens het signaleren van alchlprblematiek. 4.1 Alchlverslaving Om het begrip alchlverslaving f alchlisme uit te leggen wil ik twee theretici gebruiken m dit begrip duidelijk te maken. Deze twee theretici laten fases zien waarin een alchlverslaving zich kan ntwikkelen. Dit valt nder het ntstaan van een alchlverslaving. Daarnaast wil ik een mdel uitwerken dat gebruikt wrdt dr het Trimbs-Instituut. 4.2 Ontstaan van een alchlverslaving Mdel E.M. Jellinek Dr. E.M. Jellinek (Amerikaanse nderzeker p het gebied van alchlisme) Deze Amerikaanse nderzeker heeft een systeem met vier fases ntwikkeld. Dit systeem wrdt hiernder uitgelegd. Het eerste systeem De infrmatie van dit ntwikkelde systeem is gehaald uit het bek: Drugsverslaving en alchlisme, geschreven dr J.H. van Epen. Het systeem kent vier fases. In eigen bewrdingen zal uitgelegd wrden wat deze fases inhuden 1. De pre alchlische fase In deze fase ntdekt de drinker dat alchl zrgt vr geestelijke ntspanning. Hij/zij gaat dus drinken m deze geestelijke ntspanning te krijgen. In deze fase gaat de drinker steeds meer alchl gebruiken mdat hij f zij het tlereert. 2. De prdrmale fase In deze fase heeft de drinker vaak last van black-uts. Deze black-uts kmen vral vr na weinig alchlgebruik. Het stiekem drinken is k een begrip dat past bij deze 21