Berséba studiemiddag begaafdheid - 9 november 2016 Het signaleren van begaafde leerlingen met de Prismalijst Theun Woudwijk Specialist in Gifted Education Johannes Calvijnschool Urk Welke keuze maken we als we signaleren? Wat hebben begaafde leerlingen nodig? Signaleren Welke keuze maken we als we signaleren? Passend onderwijs; ook voor begaafden! Waar kies je dan voor, talent of begaafdheid? 1
Begaafdheid = talent? Begaafdheid bezien vanuit een bruikbaarheidsvisie: Welke waarde heeft begaafdheid voor de maatschappij? Scholen investeren in passend onderwijs voor begaafden; mag dáárom worden verwacht dat de investering in begaafden tot nut moet zijn voor de samenleving (Besjes-de Bock & de Ruyter, 2011; Subotnik et al.,2011)? Begaafdheid = talent? Plan van aanpak toptalenten 2014-2018 : meer excellente prestaties uit leerlingen halen? De oplossing : uitdagend onderwijs bieden met een scala aan verrijking, verdieping en verbreding? Kun je iemand begaafd noemen, die geen excellente prestaties laat zien? Begaafdheid = psychologische realiteit? Vanuit de psychologische invalshoek is begaafdheid te duiden als een andere manier van waarnemen en het verwerken van die waarneming: Een hoger niveau van bewustzijn, grotere sensiviteit, een groter vermogen tot het begrijpen van waarnemingen en het omzetten daarvan naar intellectuele en emotionele ervaringen. (Roeper, 1982). 2
Begaafdheid = psychologische realiteit? Karakteristieken van begaafdheid volgens Silverman (2016). 1 Begaafdheid kenmerkt zich door: Asynchrone ontwikkeling Capaciteit om abstract te denken Creativiteit in voorstellingvermogen Verhoogd bewustzijn Mededogen Gevoeligheid Perfectionisme Intensiteit Verfijnd gevoel voor humor 1) Out of Sync in a Competitive World - Keynote Adress - Linda Kreger Silverman, Ph.D. Conferentie Bijzonder begaafd - Nieuwegein, The Netherlands, September 28, 2016. Begaafdheid = psychologische realiteit? De karakteristieken van begaafde kinderen zijn niet los te zien van het kind; ze zijn een integraal deel van het kind, niet een aanvulling van de persoonlijkheid van het begaafde kind, maar de essentie ervan (Webb, 2005). Begaafdheid = psychologische realiteit? De Poolse psycholoog en psychiater dr. Dabrowski (1902-1980) heeft het begrip begaafdheid uitgebreid met zijn concept van overexcitabilities (= overgevoeligheden). Overgevoeligheden kunnen zich voordoen op vijf gebieden: Psychomotorisch Sensitief Verbeeldend Intellectueel Emotioneel 'Als verbeeldende-, intellectuele- en emotionele overgevoeligheid sterk vertegenwoordigd zijn, zorgt het ervoor dat een begaafde leerling zijn omgeving kwalitatief anders ervaart dan een 'gemiddelde leerling' Dabrowski, in Tillier (2014) 3
Begaafdheid = psychologische realiteit? 'Begaafdheid is asynchrone ontwikkeling, waarbij gevorderde cognitieve capaciteiten en verhoogde intensiteit samenwerken tot innerlijke ervaringen en belevingen die kwalitatief afwijken van de norm. Asynchroniteit neemt toe naarmate de intellectuele capaciteiten groter zijn. Het anders-zijn maakt de begaafde kwetsbaar en vereist aanpassingen in opvoeding, onderwijs en begeleiding' Columbus Group (1991). Welke keuze maken we als we signaleren? Profielen van Betts & Neihart (1988; 2010): Zelfsturend autonoom Geef me de ruimte en laat me leren. Aangepast succesvol Wat past bij mij? Help me hoe ik moet leren? Onderduikend Leer me hoe ik mezelf kan zijn en er toch bij kan horen. Uitdagend creatief Daag me uit mijn creativiteit positief in te zetten. Dubbel bijzonder Stimuleer mijn talenten en ondersteun mijn zwakke kanten. Drop out Ondersteun mij de regie te nemen voor mijn eigen ontwikkeling. 4
Welke keuze maken we als we signaleren? Wat hebben begaafde leerlingen nodig? Wat hebben begaafde leerlingen nodig? Brede ontwikkeling stimuleren; eenzijdige ontwikkeling voorkomen Intrinsiek motiveren; zonder motivatie werkt verrijking niet Juist gevoel van eigenwaarde en gezond zelfbeeld Goede samenwerking vereist dat leerling zelf goed in zijn vel zit Sociale omgeving nodig om gezond te functioneren Behoeftepiramide begaafde leerlingen 5
Welke keuze maken we als we signaleren? Wat hebben begaafde leerlingen nodig? Signaleren. Wat is nodig om begaafde leerlingen te signaleren? Kennis van karakteristieken van begaafdheid: Kenmerken (niet altijd zichtbaar) Profielen van begaafde leerlingen Sociale- en emotionele ontwikkeling bij begaafden Behoeften begaafde leerlingen Een signaleringsinstrument kan helpen een leerling in kaart te brengen; het vaststellen van begaafdheid is echter wat anders dan het testen. Surplus Signaal Digitaal (SSD) SiDi 3 DHH-PO Screening '(Hoog)begaafdheid In-Zicht Prismalijst 6
Leerkrachten in het primair onderwijs hebben behoefte aan een signaleringsinstrument dat eenvoudig in gebruik is en evenwel de leerling goed in beeld brengt. De meeste signaleringsinstrumenten gebruiken hiervoor vragenlijsten. Voordeel van de Prismalijst is dat het de scores van alle participanten (leerling, ouders en leerkracht) in één overzicht tegen elkaar afzet, zodat aanpassingsgedrag meteen zichtbaar wordt. Hoe werkt het? Leerling, ouder(s) en leerkracht vullen elk een (korte)* vragenlijst in. Deze vragenlijsten worden opgestuurd naar AntrAciet. Na enige tijd worden de scores van de ingevulde vragenlijsten teruggestuurd in een envelop. Desgewenst kan (tegen meerprijs) een uitgebreidere toelichting op de scores worden aangevraagd. De Prisma vragenlijst kan per leerling besteld worden; dus je betaalt alleen voor de te onderzoeken leerling. *) De oorspronkelijke vragenlijst was veel langer maar is met behulp van factoranalyse teruggebracht tot het huidige aantal vagen Op de scorekaart staat een inlogcode Met deze code kan ingelogd worden op de website www.prismalijst.nl. Er kan dan zelf opgezocht worden welk leerlingprofiel het meest overeenkomt met de profielen op de website. Als de vier stappen signalen begaafdheid (SB), sociale aansluiting (SA), zelfbeeld (ZB) en welbevinden (WB) doorlopen zijn, komt er een korte uitleg over het profiel van de leerling. Dit profiel helpt bij het matchen met de profielen van Betts & Neihart (1988; 2010). 7
Opdracht: Vul nu zelf een demo vragenlijst in en reken met behulp van de bijgeleverde scorekaart uw score uit. De scores lopen van 0-10. Vergelijk daarna uw eigen score met de scores die op de achterkant van het scoreblad staan. Ziet u grote verschillen? Bij de originele vragenlijst voor de leerling is en score van 7 of meer een indicatie dat het bevraagde item in sterke mate aanwezig is. Signaleren: Prismalijst vragenlijst voor de leerling Signaleren: Prismalijst voor de ouders 8
Signaleren: Prismalijst voor de leerkracht Voorbeelden van scores, gekoppeld aan profielen van Betts & Neihart (1988; 2010) Voorbeelden van scores, gekoppeld aan profielen van Betts & Neihart (1988; 2010) 9
Nog vragen of opmerkingen? Hartelijk dank voor uw aandacht. Theun Woudwijk Specialist in Gifted Education Johannes Calvijnschool - Urk th.woudwijk@kliksafe.nl 10