Bijzonder Begaafd. Passende ondersteuning voor dubbel bijzondere leerlingen.

Transcriptie

1 Bijzonder Begaafd SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Passende ondersteuning voor dubbel bijzondere leerlingen /thema/dubbel-bijzonder

2 Doelen workshop Je weet... wat de term dubbel bijzonder betekent vanuit welke visie begeleiding effectief vormgegeven kan worden wat de uitgangspunten zijn bij het signaleren en begeleiden van ( dubbel bijzondere ) leerlingen welke cyclische, transparante (hgw) werkwijze gehanteerd kan worden welke hulpmiddelen je in kunt zetten meer over behoeften gerelateerd aan begaafdheid Je kunt... effectiever communiceren met ouders, leerlingen en andere betrokkenen procesgerichter dubbel bijzondere leerlingen signaleren en begeleiden Je bent... (nog) meer bewust van de complexiteit en de uniciteit van 'dubbel bijzondere' leerlingen

3

4 Eigen casus Beschrijf (in zinnen of steekwoorden) of schets (in beelden) de situatie van een kind Welke vragen en aandachts-/ zorgpunten heb je hierbij?

5 2026 De Amsterdamse grachten

6 Wat waardeer jij in anderen?

7 Psychologische basisbehoeften

8 Twice-exceptional? Vier subgroepen 1. Begaafdheid én leer- en/of gedragsproblemen zijn opgemerkt; 2. Begaafdheid opgemerkt; leer- en/of gedragsproblemen niet; 3. Leer- en/of gedragsproblemen opgemerkt; begaafdheid niet; 4. Begaafdheid én leer- en/of gedragsproblemen niet opgemerkt. Misdiagnosis and dual diagnosis (Webb, 2005) Begaafde leerlingen zónder leer- en/of gedragsproblemen, waarbij de begaafdheid niet is opgemerkt, maar waarbij kenmerken van begaafdheid onterecht gelabeld zijn als kenmerken van een leer- of gedragsprobleem...

9 Dubbel Bijzonder Leerlingen met kenmerken van begaafdheid én leer- en/of gedragsproblemen

10 productief Dabrowski: overexcitabilities gevoelig Dweck: FIXED vsgrowth mindset intens scherpe waarneming snel opvallend gevoel voor humor rijke fantasie veel ideeën Ken Robinson omgaan met ambiguïteit plezier in creëren origineel ontwikkelingspotentieel probleem oplossing brede interesse nieuwsgierig specifieke, diepgaande interesses gedrevenheid (hoog)begaafdheid meerdere invalshoeken leergierig rijk en levendig voorstellingsvermogen problemen herkennen meerdere oplossingen kennishonger creërend (denk)vermogen flexibel flow zelf ontdekkend zoekend naar betekenis eigen-wijsheid Csikszentmihalyi autonoom reflecterend kritisch actief veel energie intrinsiek gemotiveerd procesgericht enthousiast voor passies initiatiefrijk nonconformistisch veel willend veeleisend perfectionistisch eigengereid Luc Stevens sterk rechtvaardigheidsgevoel zet door gefocust zelfsturend Deci & Ryan ondernemend

11 HOOGBEGAAFDHEID LUIK 'DENKEN' ZIJNSLUIK 'BEWUSTZIJN/ GEVOEL' INTELLIGENTIE CREATIEF DENKEN MOTIVATIE PERFECTIONISME RECHTVAARDIGHEIDSGEVOEL GEVOELIGHEID KRITISCHE INSTELLING LEERHONGER DIEET ANDERS ZIJN VERVELING-DEMOTIVATIE Tessa Kieboom: Hoogbegaafd, als je kind (g)een Einstein is

12 Overexcitabilities Dabrowski Psychomotorisch: hoog energie level, snelle spraak, zeer enthousiast, nerveus, impulsieve acties Sensorisch: sterke waarneming met 1 of meer zintuigen: alles zien, voelen, proeven, ruiken; sterk ervaren; Intellectueel: vroeg lezen, nieuwsgierig, waarom vragen, conceptueel denken, geconcentreerd, introspectie Verbeelding (imaginatie): fantasiespel, verbeelding, levendige visuele herinnering, dagdromen, toneel, metaphoor gebruik Emotioneel: ongewoon sensitief en responsief; zorg voor anderen, timide en verlegen, angstig, moeite met verandering, intensiteit van gevoel

13 Lijst van Webb: sterkten en de keerzijde Snel in denken: ongeduldig over traagheid van anderen Vragende houding: rare vragen en aanhoudend Creatief en inventief: onderbreekt plannen van anderen Intense concentratie: gezien als onbereikbaar Hoge energie: gefrustreerd bij inactiviteit Gevarieerde interesse: gezien als overal kort mee bezig Kiene observant: ziet inconsistenties en stelt ze aan de kaak Snel denken: schrijft minder snel dan denkt: slordig en veel fouten Intens voelend: humeurig en explosief

14 HB is een gave, enkele (ontwikkelings)vraagstukken komen meer voor! Verveling Ongeduld Onderpresteren Peer issues Rivaliteit met broertjes/ zusjes Machtsstrijd met ouders en leraren Gevoelens van eenzaamheid en desillusie Idealisme en cynisme; overdreven zelfkritisch Stress en perfectionisme: dus vermijdingsgedrag Anderen hebben onrealistische verwachtingen Multipotentionaliteit en keuze problematiek Oordeel loopt achter om intellectueel vermogen (asynchroniteit; sociaal onhandig) Misdiagnose en niet erkende 2 E Existentiële depressie en zoeken naar zingeving Gezondheid en gedrag: o Leerproblemen (asynchroon, 2 E ) o Asthma o Allergie o Eetproblemen o Reactieve hypoglycemia o Alcohol, drugsgebruik Bron: Webb

15 Belangrijke informatie om misdiagnose te voorkomen Laat de anamnese een snelle ontwikkeling zien? als signaal van begaafdheid? Zijn de gedragspatronen typisch voor begaafde kinderen en volwassenen? Is het problematische gedrag begonnen toen het kind naar school ging? Een plotselinge verandering? Is het problematische gedrag slechts in een enkele, specifieke context zichtbaar of in de meeste situaties? Zijn de problemen minder/ verdwenen wanneer de persoon samen met andere begaafde kinderen is of in een intellectueel stimulerende omgeving?

16 Belangrijke informatie om misdiagnose te voorkomen vervolg Kan het problematische gedrag uitgelegd worden als passend bij een begaafde/ creatieve persoon in een ongeschikte omgeving? Is het gedrag dat leidt tot structureel persoonlijk of sociaal disfunctioneren óf is het 'quirky' en leidt het tot onaangepast gedrag dat nog wel acceptabel is?

17 Continuüm Bij zowel het ontwikkelingspotentieel als bij de kenmerken van een leer- en of gedragsproblemen is er sprake van een continuüm. Aandachtpunten: Spanningsveld: haalbaarheid, begrenzing en acceptatie versus wenselijkheid en maakbaarheid Hoe kan de omgeving optimaliseren? Hoe is de ontwikkelbaarheid bij het kind?

18 De kracht van 'nog niet' Ik kan het niet Ik kan het nog niet en ga het leren Ik kan het wel Lerend vermogen/ leerzone vergroten!

19

20 Visie 3 pijlers

21 "Look for the gold!" 1 Ontdek en ontwikkel talenten

22 2 Ieder kind zijn eigen oplossing Wat past bij dit kind op dit moment? Welke mogelijkheden zijn er in zijn omgeving?

23 3 Persoonlijke ontwikkeling in balans cognitief sociaal emotioneel fysiek

24 Model Talent in Ontwikkeling Afgeleid van model van Heller en Gagné Inzetten als procesmodel Aangrijpingspunten: Kwaliteiten Kansen Uitdagingen Belemmeringen

25 Systematische, transparante werkwijze Aansluitend op o.a. HGW principes (Handelingsgericht werken): Onderwijsbehoeften van de leerling centraal stellen Afstemming en wisselwerking tussen kind en zijn omgeving De leerkracht doet er toe Positieve aspecten zijn van groot belang Constructieve samenwerking tussen ouders en school Doelgericht werken Werkwijze is systematisch en transparant

26 Afstemmen = communiceren Gezin Leerling Vrienden School

27 Kind - in context! - centraal

28

29 Aandachtsgebieden Emotionele ontwikkeling Sociale ontwikkeling Werkhouding Zintuiglijke verwerking Spraak- en/of taalproblemen Lees- en/of spellingsproblemen Rekenproblemen Thema Dubbel bijzonder

30 REKENEN EMOTIONELE ONTWIKKELING WERKHOUDING LEZEN EN/OF SPELLEN SPRAAK EN/OF TAAL SOCIALE ONTWIKKELING ZINTUIGEN

31 Emotionele ontwikkeling Sociale ontwikkeling Motorische otnwikkeling Cogntief (domein y) Cogntief (domein x) Op verschillende ontwikkelingsgebieden verschillende behoeften!

32 Terug naar de eigen casus Verkennen van (on)mogelijkheden Oplossingsgericht én doelgericht Randvoorwaarden creëren Uitgaan van behoeften Grenzen (h)erkennen Samen onderzoeken Durven vertrouwen

33 KIND IN CONTEXT CENTRAAL (ZICHTBARE) TALENTEN WAT ZIEN WE? AUTONOMIE RELATIE COMPETENTIE DOELEN WAT HEEFT DE LEERLING NODIG? WAT GAAN WE DOEN? ONTWIKKELING HOE GAAN WE HET REALISEREN? AANDACHTSGEBIEDEN KWALITEITEN UITDAGINGEN KANSEN BELEMMERINGEN EMOTIONELE ONTWIKKELING SOCIALE ONTWIKKELING WERKHOUDING ZINTUIGEN SPRAAK EN/ OF TAAL LEZEN EN/ OF SPELLEN REKENEN

34 Wat levert dit proces op? Leerling ontwikkelt meer (zelf)inzicht in eigen functioneren; versterkt zelfregulerend vermogen Ouders zijn betrokken; voelen zich gezien en gehoord Leerkracht krijgt meer inzicht in de situatie en in wie de leerling is; kan handelingsrepertoire uitbreiden Blijft maatwerk!

35 Tips voor teamoverleg Opdracht voor drie- of viertallen: 1. Kies een leerling om gezamenlijk te bespreken 2. Vul eerst ieder voor zich een eigen formulier De leerling zien, horen, begrijpen en ondersteunen in 3. Verken de verschillen en overeenkomsten om het beeld van de leerling aan te scherpen 4. Vul gezamenlijk een nieuwe versie van het formulier in en neem daarin de gedeelde inzichten op placemat-methode

36 Wat herken jij in de profielen van begaafde leerlingen? Aan welk(e) kind(eren) denk je bij één of meerdere profielen? Kies hiervan één kind en beantwoord de vragen 1. Wat zie je? 2. Wat heeft de leerling nodig? 3. Wat ga je doen? 4. Hoe ga je het realiseren?

37 REKENEN LEZEN EN/OF SPELLEN SPRAAK EN/OF TAAL EMOTIONELE ONTWIKKELING SOCIALE ONTWIKKELING WERKHOUDING ZINTUIGEN WAT HEEFT DEZE LEERLING NODIG?

38 De eerste stap (vanaf nu)

39 Meer informatie in het thema 'Dubbel bijzonder' op