REFLUXSCREENINGSLIJST: ontwikkeling & (implementatie) kwaliteitsproject AVG-opleiding Hester van der Laan aios AVG Amarant Tilburg 1
Inleiding: Kwaliteit is inmiddels een vast onderdeel van beleid in zorginstellingen, management, advisering en consultancy, of politieke besluitvorming. In de module kwaliteit van zorg staat kwaliteitsmanagement centraal. Onder kwaliteitsmanagement verstaan we de planmatige en professionele bewaking of bevordering van de kwaliteit van zorg. Door het uitvoeren van een kwaliteitsproject verwerft de aios kennis van en inzicht in het kunnen voorbereiden, implementeren, uitvoeren en evalueren van een project op het gebied van kwaliteitszorg. Een kwaliteitsproject heeft tot doel één proces, product of dienst binnen een organisatie te verbeteren. Dit betekent dat een systematisch beleid wordt opgesteld om ervoor te zorgen dat het product, proces of dienst aan hogere eisen kan gaan voldoen. Eén van de meest gebruikte methodes om tot kwaliteitsverbetering te komen is de kwaliteitscirkel van Deming (figuur 1). figuur 1, kwaliteitscirkel van Deming In het verbeteringsproces volgens deze kwaliteitscirkel wordt steeds het verwachte effect van een bepaalde handeling vergeleken met het gerealiseerde effect om vervolgens te bepalen hoe een eventueel verschil kan worden opgeheven. De cirkel staat symbool voor het continue karakter van dit proces, waarbij steeds na een aantal stappen op het uitgangspunt wordt teruggekomen. 2
De verschillende stappen die worden doorlopen in de kwaliteitscirkel van Deming zijn: Plan In de plan fase staan het formuleren van de probleemstelling en het te bereiken doel centraal. Er dient bij de betrokkenen aan het project consensus te bestaan over de doelstellingen. Naast de probleem en doelstellingen wordt een werkplan ontwikkeld en wordt gekeken naar de wijze van uitvoering en toetsing van dit werkplan. Do Uitvoeren van de geplande processen. Check Er wordt getoetst of de wijze van uitvoering van het werkplan goed verloopt en aansluit bij de bedoelingen van het kwaliteitsproject. Wanneer dit niet het geval is, wordt beoordeeld of er verklaringen zijn en of het werkplan hierop aangepast kan worden. Act In deze fase worden de uiteindelijke resultaten vergeleken met de verwachtingen die er voorafgaand aan het kwaliteitsproject waren over de te bereiken resultaten. Wanneer de verwachtingen en resultaten onvoldoende overeenkomen kan de kwaliteitscirkel opnieuw doorlopen worden nadat de processen zijn aangepast. 3
Kwaliteitsproject Het kwaliteitsproject dat ik gekozen heb ben ik al enige tijd geleden gestart. Ik werd gevraagd door de fysiotherapeuten om deel te nemen aan de werkgroep longen en reflux. probleemstelling De literatuur laat zien dat er bij mensen met een verstandelijke beperking veel reflux voorkomt. Cijfers van 50%-70% worden genoemd. Er is tot op heden geen betrouwbaar en valide meetinstrument voor het diagnosticeren van reflux beschikbaar. Ook viel het ons op dat groepsleiding moeite heeft met het signaleren van refluxproblemen bij de cliënten. De gouden standaard die toegepast moet worden om reflux aan te tonen is gastroscopie of een ph meting. Beiden zijn invasieve onderzoeken die we meestal de cliënt niet willen aandoen of waar de cliënt zich tegen verzet zodat het onderzoek niet betrouwbaar kan worden uitgevoerd. Doel van mijn kwaliteitsproject groepsleiding herkent de signalen van reflux meetinstrument voor het diagnosticeren van reflux ontwikkelen en implementeren 4
Vervolgens ben ik dit gaan uitwerken met behulp van de cirkel van Deming. Plan fase Ontwikkelen van het signaleringsformulier reflux. Aan de hand van signalen uit de literatuur en uit onze eigen ervaring hebben we vragen opgesteld. In eerste instantie bestond het formulier uit open vragen. Dit werd wat al gauw bleek door groepsleiding niet prettig te worden gevonden, dus we hebben er ja/nee vragen van gemaakt. Eigenlijk zijn we in deze fase al een cirkel doorlopen: Plan: vragen formuleren Do: het sigaleringsformulier door collega s en groepsleiding laten beoordelen Check: teveel open vragen, formulering van enkele vragen onduidelijk Act: vragen aangepast Do fase In deze fase hebben we met het signaleringsformulier reflux een pilot gedaan op 3 woonvoorzieningen van de lokatie Rijsbergen van Amarant. In een teamoverleg werd uitleg gegeven over reflux. Vervolgens werd aan de groepsleiding gevraagd het formulier voor elke cliënt in te vullen. De ingevulde formulieren werden aan mij geretourneerd. Check fase Samen met de fysiotherapeut heb ik de ingeleverde formulieren gescreend. Helaas hadden we niet van elke cliënt een lijst retour gekregen. Uit de ingevulde formulieren konden we bij enkele cliënten wel een vermoeden van reflux uitspreken. Of bleken er nog klachten te bestaan ondanks het gebruik van medicatie. Daar ik het te belastend vond om invasief onderzoek in de vorm van een gastroscopie te doen startte ik bij deze cliënten met medicatie of verhoogde ik de dosering als ze al refluxmedicatie gebruikten. Het bleek dat we eigenlijk geen protocol hadden waarin duidelijk staat wat te doen als er een vermoeden zou zijn van reflux. Ook was het onduidelijk wanneer en hoe vaak het formulier ingevuld zou moeten worden. Een overweging is dit elke 2 jaar bij de zorgplanbespreking te doen. Het signaleringsformulier lijkt ook gebruikt te kunnen worden om de medicatie te evalueren. 5
Terwijl we met de check fase bezig waren werden we benaderd door Heleen Evenhuis. Voor de GOUD (Gezond Ouder worden) studie werd een vragenlijst gezocht die gebruikt kan worden voor onderzoek naar reflux. De vraag was of onze vragenlijst gebruikt mocht worden. We hebben samen de vragen aangepast en de naam veranderd in de refluxscreeningslijst. Daar de refluxscreeningslijst een nieuwe lijst is moet er betrouwbaarheidsonderzoek gedaan worden. Dit waren wij ons nog niet bewust geweest toen we bezig waren met het signaleringsformulier. Wij werden gevraagd dit betrouwbaarheidsonderzoek te gaan doen. Inmiddels zijn we dit binnen Amarant aan het uitvoeren maar helaas loopt het nog niet zo goed. De lijsten worden niet of niet goed ingevuld. Conclusie Het is mij opgevallen dat door het signaleringsformulier en waarschijnlijk de daarbij behorende aandacht die er aan reflux is besteed bij de groepsleiding een betere herkenning van de signalen van reflux is ontstaan. Dus een groot deel van mijn doelstelling is bereikt. Door de samenloop van omstandigheden en de tussenkomst van het betrouwbaarheidsonderzoek is het nog niet gelukt de lijst te implementeren binnen Amarant. Ik merk dat mijn collega s wel sceptisch zijn tegenover de lijst maar hem toch ook wel gebruiken. Ikzelf zet hem regelmatig in. Het tweede deel van mijn doelstelling heb ik dus nog niet bereikt. Toekomst Als het betrouwbaarheidsonderzoek voltooid is moet de lijst idealiter nog getest worden op validiteit. Meet de lijst wat hij moet meten. Dus dat betekent de lijst uitzetten tegen de gouden standaard; gastroscopie of ph meting. Tevens wil ik ook graag voor elkaar krijgen de lijst te implementeren binnen Amarant. Hiervoor zal ik eerst een duidelijk protocol moeten schrijven wanneer de lijst te gebruiken, wat te doen bij welke uitslag... Ik heb al wel met een kwaliteitsmedewerkster gesproken om hem te koppelen aan een van de risicokaarten die binnen Amarant gebruikt worden. 6
Literatuur Reader kwaliteitszorg, AVG opleiding 2009, module 3 blok 10 Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van gastro-oesofageale refluxziekte bij verstandelijk gehandicapten. 7