Pak maar uit! Activiteitencyclus vr peuters Expertisecentrum Nederlands
Inhudspgave Inleiding 3 Planningsrster 4 Vrbereiding 9 Fase 1 Intrductie 13 Fase 2 Kernwrden 18 Fase 3 Verhaallijn 22 Fase 4 Drgaan p het thema 25 Fase 5 Napraten 29 Eindevaluatie 32 Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 2
Inleiding Pak maar uit! Sinterklaastijd is vaak een erg spannende tijd vr kinderen. Het is een thema dat erg leeft bij de kinderen en dat is p de peuterspeelzalen ged te merken! De Taallijn biedt binnen dit thema een activiteitencyclus waarbij kinderen niet alleen veel ver Sinterklaas leren, maar tegelijk k met taal experimenteren. He ziet de activiteitencyclus eruit? De kinderen wrden direct betrkken bij het thema dr de grte pstzak met cadeautjes die het lkaal wrdt binnengebracht! Er zit k een briefje bij: van wie zu het zijn? In één van de pakjes zit het prentenbek Pietje Pedr en de mijter van Sint van Cby Hl. Dit bek speelt een grte rl in de cyclus. Samen met Pietje Pedr ntdekken de kinderen wie Sinterklaas is en welk prbleem hij heeft met de mijter van de Sint. Dr het bek vaker vr te lezen, krijgen wrdenschat, zinscnstructies en verhaalbegrip de kans zich te ntwikkelen. Het thema wrdt verder verdiept met andere beken, zdat kinderen de wrden k in andere cntexten tegenkmen. Aan het einde van de cyclus vindt er een evaluatie plaats: wat hebben de kinderen geleerd? He lang duurt het m de cyclus uit te veren? Het uitveren van de activiteitencyclus duurt ngeveer 3 weken, met een uitlp naar de vierde week. We wensen u en de kinderen veel plezier met alle activiteiten van de kmende weken! Meer infrmatie ver de bijbehrende beken, cd-rms en dvd f ver schling in de Taallijn in de diverse regi s is te vinden p www.detaallijn.nl. Beken, cd-rms en de dvd zijn te bestellen via www.nderwijsuitgaven.nl. Infrmatie ver cursussen in de diverse regi's is k te verkrijgen bij Sardes (030-2326200). 2010 Expertisecentrum Nederlands Alle rechten vrbehuden. Niets van deze uitgave mag vr cmmerciële deleinden wrden verveelvudigd, pgeslagen in een geautmatiseerd gegevensbestand, f penbaar gemaakt, in enige vrm f p enige wijze, hetzij elektrnisch, mechanisch, dr ftkpieën, pnames, f p enige andere wijze, znder nadrukkelijke verwijzing naar Sardes en het Expertisecentrum Nederlands. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 3
Planningsrster Om de Taallijn uit te veren is het belangrijk m een aantal kenmerkende activiteiten te rganiseren. Deze zijn pgenmen in nderstaand planningsrster. Bij smmige verwerkingsactiviteiten kunt u een keuze maken uit enkele activiteiten. Bijvrbeeld waar het gaat m wrden efenen, kunt u kiezen uit: een wrdspelletje, een kimspel f wrden uitbeelden. Na elke fase wrden suggesties gegeven vr extra activiteiten die - bij tijd ver - uitgeverd kunnen wrden, p elke willekeurige dag. Bij elke activiteit werkt u aan één f meerdere speerpunten van de Taallijn. Ok deze vindt u in het rster terug. De dagindeling die in het rster wrdt aangegeven is bedeld m de vlgrde van activiteiten aan te geven. Wanneer u bijvrbeeld een dag niet met Taallijn heeft gewerkt, gaat u de vlgende dag verder waar u gebleven was. Uiteraard heft taalstimulering zich niet te beperken tt nderstaande activiteiten. Gedurende de hele dag kunt u kansen aangrijpen m taal te stimuleren, bijvrbeeld tijdens de eet- en drinkmmenten, het buiten spelen f het pruimen. De activiteiten uit het planningsrster staan verderp uitgebreider beschreven (zie pag. 14 en verder). Speerpunten: Mndelinge taal Werken aan wrdenschat Ontluikende geletterdheid/interactief vrlezen ICT en Multimedia Ouderbetrkkenheid Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 4
Tijd Fase en activiteit Speerpunten Vraf Vrbereiding De pedaggisch medewerker bereidt het thema vr (zie pag. 9 en verder vr een uitgebreide telichting) Fase 1: Intrductie Dagdeel 1 Anker: een pstzak vl pakjes! Inrichten van de thematafel Dagdeel 2 Prentenbek verkennen kleine kring met taalzwakke kinderen Intrductie Verhaal verkennen Nabespreken: kernwrden verduidelijken Prentenbek vrlezen grte grep: Intrductie Eerste keer vrlezen Nabespreken: kernwrden verduidelijken Dagdeel 3 Versje/liedje met bewegingen Prtfli Extra activiteiten: 1. Piet helpen met cadeautjes inpakken. a. Vr taalzwakke kinderen: wrden efenen b. Vr taalsterke kinderen: cadeautjes labelen met je naam 2. Iets knutselen vr in de vertelkffer 3. Spullen p de thematafel samen labelen a. Vr taalzwakke kinderen: nadruk p wrden herhalen b. Vr taalsterke kinderen: wrden herhalen en samen labelen Dagdeel 4 Fase 2: Kernwrden Prentenbek vrlezen in de grte grep (tweede keer): Intrductie bek met vertelkffer/verteltas Verhaal vrlezen met extra aandacht vr kernwrden Nabespreken met aandacht vr kernwrden Wrden efenen Kies uit: Wrdspelletje Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 5
Kernwrden bekijken p de cmputer Kimspel Wrden uitbeelden Dagdeel 5 Prtfli bekijken Ft s anker bekijken Extra activiteiten : 1. Beeldwrdenweb a. Vr taalzwakke kinderen: wrden herhalen b. Vr taalsterke kinderen: wrden herhalen en uitbreiden 2. Schen zetten met een verlanglijstje 3. De bt van Sinterklaas: a. Vr taalzwakke kinderen: kernwrden aanbieden (varen, het water, de bt) b. Vr taalsterke kinderen: kinderen laten vertellen en kernwrden aanbieden (de stmbt, varen, de aankmst) 4. Eén van de vrige extra activiteiten (zie vrige fase) Dagdeel 6 Fase 3: Verhaallijn Prentenbek vrlezen in de grte grep (derde keer): Intrductie met luistervraag Verhaal vrlezen met aandacht vr de verhaallijn Nabespreking met aandacht vr de verhaallijn Verwerkingsactiviteit verhaallijn Kies uit: Platen p vlgrde leggen Naspelen van het verhaal Dagdeel 7 Gesprekken in de kleine kring Extra activiteiten: 1. Een schentje maken 2. Chcladeletters : kleine kring Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 6
3. Het bek van Sinterklaas 4. Eén van de vrige extra activiteiten (zie vrige fasen) Dagdeel 8 Fase 4: Drgaan p het thema Verhalende en infrmatieve prentenbeken rndm het thema: Oriënteren Vrlezen Nabespreken Verwerkingsactiviteiten rndm het thema Kies uit: Bekenmuur Liedje f versje Kernwrden p de cmputer Spelen in de heken Dagdeel 9 Sint en Piet p bezek Dagdeel 10 Ft s bekijken Digitaal prentenbek bekijken Extra activiteiten: 1. Pepernten bakken 2. Sinterklaasgedichtje 3. Eén van de vrige extra activiteiten (zie vrige fasen) Dagdeel 11 Fase 5: Napraten Napraten bij de bekenmuur: Wat weten we nu? Vrwerpen thema bij elkaar zeken. Verhaal aan de hand van de vrwerpen samenvatten. Zelf vertellen Dagdeel 12 Verwerkingsactiviteiten rndm het thema Kies uit: Bekenmuur Liedje f versje Kernwrden p de cmputer Spelen in de heken Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 7
Evaluatie/zelfreflectie Extra activiteiten : 1. Eén van de vrige extra activiteiten (zie vrige fasen) Na aflp Eindevaluatie De pedaggisch medewerkers bespreken na wat ged en minder ged ging. Verslaglegging en bewaren van materialen. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 8
Activiteitencyclus Pak maar uit! Aandachtspunten vraf: Anker vrbereiden. Zrg vr een grte pstzak met allerlei cadeautjes erin. De cadeautjes hebben te maken met het thema en kunnen gebruikt wrden m de kernwrden te verduidelijken. Vrbeelden van vrwerpen in de pstzak zijn: een wrtel, verkleedspullen van Sint en Piet, handpppen van Sint en Piet, speelgedpaard f een plaatje van het paard van Sinterklaas, pepernten, een speelgedbt, hi, een schen, etc. Zrg k vr een krte brief (met pict s) van de Sint bij de pstzak (zie vr een vrbeeld bijlage 1). Verschillende beken rndm het thema verzamelen. In bijlage 2 vindt u een bekenlijst van prentenbeken en infrmatieve beken ver Sinterklaas. Kernwrden selecteren. Selecteer kernwrden uit het thema én het prentenbek die u in het thema zal aanbieden, verduidelijken, efenen en cntrleren. Gebruik hiervr de wrdenlijsten p de vlgende pagina. In de lijst Kernwrden thema zijn basiswrden en verdiepingswrden pgenmen. De basiswrden zijn vral geschikt vr de taalzwakke kinderen; de verdiepingswrden vr de taalvaardige kinderen. De wrden zijn gerangschikt van gemakkelijk naar meilijk. In de lijst Kernwrden prentenbek zijn de belangrijkste wrden pgenmen uit het prentenbek. Deze wrden zijn gerangschikt van zeer essentieel vr het verhaal naar minder essentieel vr het verhaal. Dat wil zeggen dat het begrijpen van de eerst genemde wrden uit deze lijst belangrijk is m het verhaal te kunnen vlgen en/f te kunnen navertellen. Selecteer ngeveer 20 wrden die geschikt zijn vr de minder taalvaardige kinderen en 20 wrden vr de meer taalvaardige kinderen. Maak hierbij eventueel gebruik van tetsgegevens f eerdere bservaties. Er kan verlap tussen beide grepen wrden zijn. De wrden vr de taalzwakke kinderen kunt u bijvrbeeld selecteren uit de makkelijke basiswrden en de essentiële prentenbekwrden. De wrden vr de taalvaardige kinderen kunt u bijvrbeeld selecteren uit de laatste wrden van de basislijst en de eerste wrden van de verdiepingslijst, en de iets minder relevante wrden van het prentenbek. De meeste wrden meten nbekend zijn vr de kinderen. Streef ernaar dat de kinderen na een aantal dagen de geselecteerde kernwrden passief beheersen: begrijpen ze u als u vraagt m de schen aan te wijzen? Aan het einde van de cyclus meten ze de meeste kernwrden k actief beheersen: kan het kind het pakje f de bt zelf benemen? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 9
Wrdenlijsten: Kernwrden thema: Kernwrden prentenbek: Basiswrden: Verdiepingswrden: het kind/de kinderen uitpakken Sinterklaas de jas de stmbt Zwarte Piet de schen versieren de mijter het lied(je) huppelen het verlanglijstje de muts uitdelen het pak(je) zingen de schrsteen inpakken het water uitzwaaien slapen het paard de veer de brief jarig zijn strien de verrassing springen de staf p bezek gaan de tekening de mijter het cadeau het speelged hinniken penmaken de nacht het verlanglijstje de wens vervullen de bt de wens snappen de winter het hi de verkeerde varen aankmen (van de bt) ruilen stut de haven het idee de laars de intcht de baard te pakken krijgen het cadeau de strm de wind aankleden de maan de haven het dak piekeren waaien de keuken het feest blij de wrtel verbaasd het lekkers de bef het pakje benauwd de brief de zak ud Geleerde wrden bijhuden. U kunt in het gezinsprtfli f in een wrdenmap bijhuden welke nieuwe wrden de kinderen hebben geleerd. Gebruik hierbij de kernwrden als uitgangspunt. Op het mment dat meerdere pedaggisch medewerkers f grepshulpen aanwezig zijn, kan één van hen nteren welke wrden de peuters begrijpen f gebruiken. De peuters wrden niet p een schlse manier verhrd; de pedaggisch medewerker maakt ntities van de wrden tijdens betekenisvlle activiteiten, zals een taal- f denkspelletje f tijdens een bewegingsactiviteit in de speelzaal. Geef bijvrbeeld een de-pdracht (De eens vr he je met pepernten strit. Kun je vr mij de baard uit de speelhek halen?), stel een vraag (Wat is een baard?) f wijs een vrwerp aan (Wat is dat? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 10
wijzend naar de baard). Ok kan ze de wrdkennis evalueren dr plaatjes f tekeningen bij de kernwrden in het gezinsprtfli f de wrdenmap te plakken en na een aantal weken f maanden met de kinderen na te gaan f ze de wrden ng kennen. Verwerkingsactiviteiten bij prentenbek/thema vrbereiden. Bijvrbeeld: knutsel- en tekenwerkjes, liedjes, versjes, pepernten bakken, activiteiten bij de bekenmuur (bijvrbeeld vrkant van het bek kpiëren m in te kleuren), etc. Verwelkmen Sint en Piet vrbereiden. Wanneer Sint en Piet in de buurt f p de peuterspeelzaal aankmen, wrden ze verwelkmd dr de kinderen. Zrg vr extra begeleiding van uders en eventueel verver bij dit uitstapje. Activiteiten bij de cmputer vrbereiden. Zet het digitale prentenbek p één f meerdere cmputers in het lkaal. Zrg vr een digitale camera zdat er tijdens het anker en de aankmst van de Sint ft s gemaakt kunnen wrden. Ouders bij het thema betrekken. Vr alle kinderen kmt er een eigen gezinsprtfli f heen-en-weer-bekje. Dit is een bek dat heen en weer gaat tussen het kind en de uders, en de peuterspeelzaal. U kunt hiervr het vrbeeld van het gezinsprtfli uit bijlage 7 gebruiken f een eigen versie maken. De kinderen verzamelen een aantal werkjes vr het gezinsprtfli. In het gezinsprtfli is p enkele bladzijdes al vrgedrukt wat de bedeling is en er zitten lege bladzijdes in waar de kinderen zelf hun werk kunnen inplakken. Zwel uders als pedaggisch medewerkers kunnen met een prtfli de ntwikkeling van het kind vlgen. Schrijf k een brief vr de uders waarin het thema en de activiteiten wrden tegelicht (zie bijlage 3 vr een vrbeeld) en vraag p tijd hulp van uders bij activiteiten. Prentenbek meegeven. Geef kinderen m de beurt een prentenbek mee naar huis zdat uders het thuis kunnen vrlezen. Zrg vr een bek dat past bij het thema (zie bijlage 2 vr bekentips). Geef eventueel k een bijpassend vrwerp van de thematafel mee m het verhaal te ndersteunen. Ouders kunnen k samen met hun kind zelf een bek uit de biblitheek kiezen. Vraag uders na het vrlezen een pagina uit het gezinsprtfli in te vullen (zie bijlage 7). Leidstervaardigheden. Lees de achtergrndinfrmatie bij de verschillende leidstervaardigheden in het bek Peuters Interactief met Taal. Ga eventueel aan de hand van de evaluatie van eerder uitgeverde thema s na welke vaardigheden u bij het kmende thema extra aandacht wilt geven. Inrichten speelleermgeving. Het inrichten van de speelleermgeving heft niet meteen klaar te zijn. Wanneer peuters kunnen meedenken en meehelpen bij de inrichting gaat een thema ng meer leven in de grep. U kunt k de uders betrekken bij het inrichten van de leermgeving. Hiernder vlgen enkele suggesties vr de leermgeving. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 11
Ideeën vr het inrichten van de speelleermgeving: Bekenhek en bekenrekje. In de bekenhek kunnen kinderen zelfstandig bekjes bekijken f vrlezen. De bekenhek is gezellig ingericht met kussens, knuffels, psters en een luie stel f bank. Zrg ervr dat in deze hek vldende beken liggen en leg er regelmatig nieuwe beken neer, zdat de hek aantrekkelijk blijft vr kinderen. In de hek staat een bekenrekje waarp enkele (vrgelezen) beken staan uitgestald. Bekenmuur. Op de bekenmuur hangen gaandeweg steeds meer tekeningen en knutselwerkjes van de kinderen, wrdkaarten, gekpieerde platen uit het bek en andere afbeeldingen die bij het thema aan de rde zijn geweest. Praat regelmatig met enkele peuters ver alles wat er p de bekenmuur hangt f wat er nieuw is. Ok uders kunnen samen met hun kind praten ver het bek en in één gpslag zien waar de kinderen mee bezig zijn. Schrijfhek. In deze hek ligt allerlei schrijfmateriaal, zals stiften, ptlden, stempels, magneetletters, papier, krijtbrd, etc. Kinderen kunnen in deze hek bijvrbeeld in het grte bek van Sinterklaas tekenen f schrijven f een verlanglijstje maken. Heken en materialen labelen. Op strken papier f kaartjes kunnen de namen wrden geschreven van de verschillende heken (bijvrbeeld de bekenhek) en materialen (bijvrbeeld van de thematafel). Teken waar mgelijk een pict bij het wrd. Het del is niet kinderen al te leren lezen, maar m te laten zien dat je met geschreven taal iets duidelijk kunt maken. Dr te schrijven in het bijzijn van de kinderen gaan ze zich realiseren dat je gesprken wrden kunt vastleggen p papier. Thematafel. Cncrete materialen ndersteunen het vrlezen van prentenbeken. Richt daarm een thematafel in waarp allerlei vrwerpen liggen die passen bij het thema en het centrale bek. Betrek de kinderen bij het inrichten van de thematafel. Ze kunnen zelf spullen van thuis meenemen f zelf materialen maken, bijvrbeeld het knutselen van mijter. Cmputerhek. In de cmputerhek kunnen kinderen in tweetallen het centrale prentenbek (digitaal) ng een keer bekijken en beluisteren (zie cdrm) f ft s bekijken die tijdens het thema zijn gemaakt. Vertelkffer/verteltas. De pedaggisch medewerker kan de vrwerpen van de thematafel in een tas f kffer den, die ze gebruikt als intrductie van het prentenbek. Eén vr één wrden de vrwerpen uit de tas/kffer gehaald, waardr kinderen nieuwsgierig wrden. Dit spanningselement mtiveert kinderen m actief deel te nemen aan de vrleesactiviteit. Inpakhek. In deze hek kunnen verschillende spullen wrden ingepakt als cadeautje. Denk bijvrbeeld aan kstels materiaal als melkpakken, wcrlletjes, blikjes etc. Tijdens het inpakken kunt gesprekken met de kinderen veren, waarin enkele kernwrden aan bd kmen, zals inpakken, het cadeau, het pakje, uitpakken, jarig zijn. Ok kunt u met de kinderen tijdens het inpakken de pakjes met elkaar vergelijken en praten ver de verschillende vrmen, grtte en kleur (welke is het grtst, dit cadeautje is kleiner dan dat cadeautje, welk cadeautje is rnd, etc). Met enkele kinderen kunt u namenlabels schrijven vr aan de cadeautjes. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 12
Fase 1 Intrductie Anker: een pstzak vl pakjes! Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 20 min. Een grte pstzak met pakjes wrdt dr de pstbde (f iemand anders) binnen gebracht. Wat zu er in zitten? En van wie kmen de cadeautjes? In de pakjes zitten spullen die de kernwrden van het thema uitbeelden f te maken hebben met kernwrden. Denk bijvrbeeld aan een baard, wrtel en hi, een speelged (stm)bt, een veer van de hed van zwarte Piet, een ingelijste ft van een dak, etc. In één van de pakjes zit het centrale prentenbek. Aan de pstzak hangt een krt briefje van Sinterklaas. Kpieer de vrbeeldbrief uit bijlage 1 f maak zelf een brief en schrijf deze grt uit p een flap. Vervang enkele wrden dr kleine tekeningen, zdat kinderen kunnen meelezen. Lees het briefje samen met de kinderen vr en bespreek de inhud en de afzender. Sinterklaas? Wie is dat? En zwarte Piet? Wat wil Sinterklaas dat we den met de cadeautjes? Daarna mgen kinderen m de beurt een pakje uitpakken. Laat zveel mgelijk de kinderen de vrwerpen benemen. Vraag k aan ze wat het vrwerp met Sinterklaas te maken heeft. Een baard? Heeft zwarte Piet een baard dan? Waar zit de baard bij Sinterklaas? De eens vr. Een paard, ged z. Van wie is dit paard denk je? Als kinderen het vrwerp niet kunnen benemen, benemt u zelf het vrwerp en verduidelijkt u de relatie met Sinterklaas. U kunt iets vrden (bijvrbeeld baard mden) f uitbeelden (bt laten varen). Herhaal de wrden in verschillende zinnen: Kijk, dit is een wrtel. Een wrtel kun je peten. Het paard van Sinterklaas vindt wrtels lekker! Vinden jullie wrtels k lekker? Laat indien mgelijk iemand ft s maken van deze activiteit. Maak ft s van de kinderen met de verschillende vrwerpen, zdat er later ver gepraat kan wrden. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 13
Inrichten thematafel Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Duur: 10 min. Deze activiteit kan aansluitend aan het anker plaatsvinden f p een later mment diezelfde dag. Kinderen mgen m de beurt hun uitgepakte cadeautje uit de pstzak p de thematafel leggen. Laat kinderen het vrwerp benemen en/f herhaal zelf het wrd en geef (ngmaals) verduidelijking dr vr te den waar het vrwerp vr is (bijvrbeeld bt laten varen in een bakje water), uit te leggen (een baard zijn lange haren p je kin, hi is eten vr het paard), f het wrd uit te breiden met andere wrden (bijvrbeeld het paard eet de wrtel). Prentenbek verkennen kleine kring met taalzwakke kinderen Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur:.. x15 min. Wanneer u in de kleine kring werkt, gaat u met het grepje kinderen aan een tafel f p kussens p de grnd zitten, bijvrbeeld in de bekenhek. Ga z zitten dat u verzicht heeft ver de rest van het lkaal. Uw cllega/stagiaire kan p dat mment de andere kinderen pvangen. Daarbij is het handig als u van tevren drspreekt wat de andere kinderen gaan den. Wanneer u alleen vr de grep staat kunt u de andere kinderen uitleggen dat ze u even niet mgen stren. Dit kunt u bijvrbeeld den dr te werken met een stip/handje. Intrductie Intrduceer het prentenbek Pietje Pedr en de mijter van Sint in een klein grepje van 3-5 kinderen. Selecteer hiervr de minder taalvaardige kinderen. Heeft u veel taalzwakke kinderen in de grep, dan maakt u meerdere grepen, bijvrbeeld 2 grepjes van 4 kinderen, en rganiseert u meerdere keren een kleine kring. Maak gebruik van de spullen van de thematafel m wrden te verduidelijken. Laat de kaft van het bek zien. Bespreek wat er p de kaft te zien is en blader dr het bek. Verhaal verkennen Lees de tekst ng niet letterlijk vr, maar laat ruimte vr kinderen m te reageren p de illustraties. Zrg bij taalzwakke kinderen in het begin vr veel taalaanbd (dus benem zelf wat er gebeurt p de platen, wat u pvalt, reageer p het verhaal, etc.). Betrek de taalzwakke kinderen bij het verhaal dr vral geslten vragen te stellen. Ja/nee vragen: Gaat Sinterklaas met de aut naar Nederland? Aanwijsvragen: Waar pakt de inpakpiet het cadeautje in? Of/f vragen: Wat wil Annemiek graag van Sinterklaas hebben? Zijn staf f zijn mijter? Tegendeelvragen: Dit is tch niet zwarte piet? (terwijl u Sinterklaas aanwijst). Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 14
Nabespreken: kernwrden verduidelijken Verduidelijk de kernwrden van het prentenbek aan de hand van de vrwerpen p de thematafel f dr iets vr te den f dr uitleg te geven met eenvudige wrden: Annemiek heeft p haar verlanglijstje geschreven dat zij de mijter van Sinterklaas zu willen hebben (laat een verlanglijstje en de mijter van de thematafel zien). Pietje Pedr pakt de mijter vr Annemiek in (dit kunt u uitbeelden dr een pakje in te pakken). Tijdens het vrlezen kunt u het wrd strm in gemakkelijkere wrden uitleggen. Prentenbek vrlezen in de grte grep (eerste keer) Speerpunten: ntluikende geletterdheid, wrdenschat, mndelinge taal Duur: 20 min. Intrductie Intrduceer het prentenbek in de grte grep. Maak gebruik van spullen van de thematafel f maak bij het prentenbek een aparte vertelkffer/verteltas met handpppen en specifieke spullen die te maken hebben met het bek. Eerste keer vrlezen Laat de vrkant van het prentenbek Pietje Pedr en de mijter van Sint zien en laat de kinderen vrspellingen den: Wat zie je p de vrkant? Waar zu het bek ver gaan? Lees de titel vr, wijs aan waar je dit kunt lezen en vraag aan de kinderen waar ze nu denken dat het bek ver zal gaan. Lees het bek letterlijk vr en besteed aandacht aan de kernwrden. Leg het wrd uit dr middel van de prenten f cncreet materiaal f beeld het wrd uit (bijvrbeeld een cadeautje inpakken pak tijdens de kring een pakje in en verwrd wat u det). Laat tijdens het vrlezen de prenten zien en laat kinderen reageren p het verhaal en de platen. Nabespreken: kernwrden verduidelijken Besteed na het vrlezen pnieuw aandacht aan de kernwrden in het verhaal. Gebruik spullen van de thematafel f vertelkffer m wrden te verduidelijken. Versje f liedje met bewegingen Speerpunten: wrdenschat Duur: 10 min. Bied een versje f liedje aan dat te maken heeft met het thema. Laat kinderen tijdens het versje/liedje bijpassende bewegingen maken (kinderen den bijvrbeeld net alsf ze pepernten strien, rijden paard f klimmen p de daken). Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 15
Prtfli Speerpunten: uderbetrkkenheid Duur: 10 min. Vul een pagina van het gezinsprtfli met een ft van het kind tijdens het anker en laat de peuter bedenken wat erbij geschreven met wrden. De kinderen nemen het prtfli mee naar huis, zdat uders er thuis met hun kind ver kunnen praten. Vraag aan uders f ze thuis k iets in het prtfli willen plakken, tekenen f schrijven. Extra activiteiten: 1. Piet helpen met cadeautjes inpakken Speerpunten: wrdenschat f ntluikende geletterdheid Duur: 15 min. De kinderen wrden hulppiet en pakken dzen, wc-rlletjes, ptjes, melkpakken, etc. in met inpakpapier. Dit kunt u bijvrbeeld den in de inpakhek. Vr de taalzwakke kinderen: Praat tijdens het inpakken ver de wrden inpakken, uitpakken, het cadeau, het pakje, jarig zijn. Heb je wel vaker een cadeautje ingepakt? Vr wie? Wanneer mag je cadeautjes uitpakken? Vr de taalsterke kinderen: Maak namenlabeltjes vr de cadeautjes en schrijf samen met het kind de naam p. Kinderen die willen mgen zelf hun naam schrijven. De pakjes wrden gebruikt m het lkaal te versieren, m mee te spelen in de themahek f vr p de thematafel. 2. Iets knutselen vr in de vertelkffer Speerpunten: mndelinge taal Duur: 15 min. Maak samen met de kinderen een vrwerp dat gebruikt kan wrden bij het naspelen van het verhaal. Denk bijvrbeeld aan het maken van een mijter van papier f het knutselen van Sinterklaas van wc-rlletjes, verf en watten (zie bijlage 4 vr een vrbeeld). Praat met de kinderen ver de relatie met het bek: Wat wilde Annemiek graag van Sinterklaas hebben? Wie zrgde ervr dat Annemiek de mijter van Sinterklaas kreeg? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 16
3. Spullen p de thematafel samen labelen Speerpunten: wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. Vr de taalzwakke kinderen: Herhaal de kernwrden aan de hand van de spullen van de thematafel, bijvrbeeld: Kun jij het cadeautje pakken? Wijs het paard van Sinterklaas maar aan. Dit is de baard van Sinterklaas (de de baard vr). Schrijf eventueel in het bijzijn van de kinderen vr 1 f 2 vrwerpen de naam p een kaartje, maak er een kleine tekening bij en laat kinderen het kaartje bij het vrwerp leggen. Hier heb ik het paard geschreven. Leg dit kaartje maar bij het paard. Vr de taalsterke kinderen: Met een klein grepje kinderen die geïnteresseerd zijn in letters/schrijven maakt u labels bij de materialen p de thematafel. Op kleine kaartjes schrijft u het wrd met het bijbehrende lidwrd (bijvrbeeld het paard) en spreekt het wrd hardp uit terwijl u schrijft. Kinderen die de letter van hun naam herkennen kunnen deze nderstrepen f naschrijven. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 17
Fase 2 Kernwrden Prentenbek vrlezen in de grte grep (tweede keer) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 20 min. Intrductie bek met vertelkffer/verteltas De enkele vrwerpen die te maken hebben met het verhaal in een vertelkffer f verteltas, bijvrbeeld een mijter, een pppenbed, een handpp van Sinterklaas, een ppje dat Annemiek zu kunnen zijn. Haal de vrwerpen één vr één tevrschijn en laat peuters vertellen welke ervaringen ze hebben met het vrwerp. Manieren m reacties uit te lkken bij taalzwakke kinderen Dit is het bed van Sinterklaas, heb jij k een bed? Waar staat dat dan? Als Annemiek gaat slapen, det ze een verlanglijstje in haar schen. Wat vraagt Annemiek aan Sinterklaas? Zu je graag de mijter van Sinterklaas willen hebben? Manieren m reacties uit te lkken bij taalsterke kinderen Waar heb je je schen neergezet? Wat staat er in de brief die Annemiek krijgt van Pietje Pedr? Verhaal vrlezen met extra aandacht vr kernwrden Lees vervlgens het verhaal pnieuw vr (letterlijk). Laat kinderen reageren p het verhaal en de illustraties. Gebruik spullen uit de vertelkffer m wrden te verduidelijken. Nabespreken met aandacht vr kernwrden Bespreek het verhaal na met de kinderen. Verduidelijk de kernwrden uit het bek met de vrwerpen uit de vertelkffer, de illustraties uit het bek en dr wrden uit te beelden f uit te leggen. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 18
Wrden efenen Speerpunten: wrdenschat Duur: 10 min. Deze activiteit kan aansluitend aan de vrige activiteit plaatsvinden f p een later mment diezelfde dag. Laat kinderen efenen met de kernwrden uit het bek. Dit kan p verschillende manieren. Kies uit één van nderstaande activiteiten: Wrdspelletje Zing samen met de kinderen een liedje f zeg een versje p waarin enkele kernwrden aan bd kmen. Leg de spullen uit de vertelkffer in het midden van de kring. Telkens wanneer het vrwerp genemd wrdt in het liedje/versje, mag één peuter het pakken. Kimspel Enkele vrwerpen van de thematafel wrden p een tafel gelegd. De kinderen vertellen welke vrwerpen ze zien. Er wrdt een dek ver de vrwerpen gelegd. Weten de kinderen ng welke vrwerpen er lagen? Neem nu een vrwerp weg, znder dat kinderen het zien. Welk vrwerp is er verdwenen? Wrden uitbeelden Geef de kinderen in de speelzaal (bijvrbeeld met Sinterklaasmuziek) bewegingspdrachten met de kernwrden, bijvrbeeld Stri met pepernten. De zelf alsf u pepernten strit. Kinderen den het na. Andere wrden m uit te beelden: varen in de stmbt van Sinterklaas (wiegend heen en weer bewegen dr de zaal), hinniken als het paard van Sinterklaas, ver de daken lpen (ver een bank lpen), springen als zwarte piet, cadeautjes uitpakken, lpen als een ude man. Prtfli bekijken Speerpunten: mndelinge taal, uderbetrkkenheid Duur: 10 min. In het gezinsprtfli kan een kpie van een pagina uit het bek Pietje Pedr en de mijter van Sint f het lied dat de kinderen samen hebben geleerd, ingeplakt wrden. De peuters nemen het gezinsprtfli mee naar huis. De kinderen kunnen het verhaal van het centrale prentenbek aan hun uders vertellen f samen het lied zingen. Vraag aan de uders f zij zelf thuis k iets in het prtfli willen plakken, tekenen f schrijven, bijvrbeeld ver wat het kind in de schen heeft gekregen f andere ervaringen met Sinterklaas. Laat de uders weten wanneer het gezinsprtfli weer terug met. Bekijk samen met de kinderen de prtfli s en laat kinderen vertellen ver wat uders in het prtfli gedaan hebben. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 19
Ft s anker bekijken Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ict en multimedia Duur: 10 min. Bekijk samen p een cmputerscherm, met een beamer f met een digitaal ftlijstje de ft s die gemaakt zijn bij het anker. Laat kinderen vertellen ver de ft s. Het leukst is natuurlijk als ze zelf p de ft staan. Stimuleer kinderen m de kernwrden van het thema te gebruiken dr vragen te stellen f te prikkelen. O, ja, dat cadeautje had jij ten uitgepakt! He heet dat k al weer? Dat vindt zwarte Piet tch z lekker? (wrtel) Extra activiteiten 1. Beeldwrdenweb Speerpunten: wrdenschat, mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. Maak samen met een klein grepje kinderen een beeldwrdenweb rndm Sinterklaas. Schrijf in het midden van een flap het wrd Sinterklaas met een bijbehrende pict. Vr de taalzwakke kinderen: Pak de spullen van de thematafel erbij f gebruik ft s van de spullen. Om de beurt mag een kind een vrwerp f ft pakken. Stimuleer kinderen de kernwrden nu zelf te gebruiken: Wat heb je gepakt? He heet dat? Is dat een baard f een wrtel? Plak de ft s in het beeldwrdenweb f maak een kleine tekening. Schrijf het wrd (bijvrbeeld de wrtel) erbij. Vr de taalsterke kinderen: Laat kinderen vervlgens wrden nemen die bij het thema hren en schrijf ze p in wrd en beeld. Wat hrt er allemaal bij Sinterklaas? Waar met je ng meer aan denken? Wat ligt er allemaal p de thematafel? Na aflp gaan kinderen p zek naar bijbehrende plaatjes in tijdschriften, flders f kranten en plakken deze erbij. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 20
2. Schen zetten met een verlanglijstje Speerpunten: mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. Laat alle kinderen hun (zelfgeknutselde) schen zetten. Kinderen mgen een verlanglijstje tekenen. Schrijf p wat het kind vertelt ver zijn f haar tekening. De verlanglijst mag in de schen en de vlgende dag zit er iets lekkers in! 3. De bt van Sinterklaas Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Duur: 10 min. Speel met de kinderen de bttcht van Sinterklaas na. Gebruik een grte bak met water en een speelgedbtje m de wrden varen, de (stm)bt, het water en evt. de aankmst uit te beelden. Vr de taalzwakke kinderen: Laat het btje ver het water varen en verwrd zelf wat er gebeurt: Kijk, dit is de bt van Sinterklaas. De bt vaart ver het water. O, er kmt water in de bt. Gebruik de wrden varen, het water en de bt een aantal keer in verschillende zinnen. Laat vervlgens één van de kinderen met de bt varen. Stimuleer kinderen m te vertellen wat ze zien en m de wrden zelf te gebruiken. Vr de taalsterke kinderen: Laat het btje ver het water varen en stimuleer kinderen m te verwrden wat er gebeurt. Ga p het verhaal van de kinderen in en gebruik daarbij de wrden de stmbt, varen, de aankmst. Stimuleer kinderen m deze wrden zelf k te gebruiken. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 21
Fase 3 Verhaallijn In deze fase ligt de nadruk p de verhaallijn van het prentenbek. De kinderen kennen nu de belangrijkste wrden van het bek. De vlgende stap is dat ze k de verhaallijn kunnen vlgen en naspelen f navertellen. Prentenbek vrlezen in de grte grep (derde keer) Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 20 min. 1. Intrductie met luistervraag Stel vrafgaand aan het vrlezen een luistervraag ver het verhaal, m de betrkkenheid van kinderen te bevrderen. Vrbeelden van luistervragen bij het prentenbek Pietje Pedr en de mijter van Sint zijn: Waar valt de mijter van Sinterklaas tijdens de strm? Wat wil Annemiek graag van Sinterklaas hebben? 2. Verhaal vrlezen met aandacht vr de verhaallijn Stel tijdens het lezen vragen ver de hfdpersn, de belangrijkste gebeurtenissen en ver plssingen van het prbleem. Suggesties vr vragen vr de taalzwakke kinderen: Wijs Pietje Pedr eens aan. Wie maakt de mijter van Sinterklaas schn? Heeft Annemiek veel p haar verlanglijstje staan? Pakt Pietje Pedr de mijter van Sinterklaas als hij wakker is? Is Annemiek blij dat Sinterklaas bij haar p bezek kmt? Suggesties vr vragen vr de taalsterke kinderen: Vindt Pietje Pedr het meilijk m de wens van Annemiek te vervullen? Waarm pakt Pietje Pedr de mijter van Sinterklaas? Wat staat er in de brief die Annemiek van Pietje Pedr krijgt? He lpt het verhaal af? 3. Nabespreking met aandacht vr de verhaallijn Bespreek met de kinderen het antwrd p de vraf gestelde luistervraag. Stel k na het vrlezen vragen ver de hfdpersn, de belangrijkste gebeurtenissen en ver de plssing van het prbleem. Vraag naar rzaken en gevlgen in het verhaal. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 22
Verwerkingsactiviteit verhaallijn Speerpunten: mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Duur: 15 min. Deze activiteit kan aansluitend aan de vrige activiteit plaatsvinden f p een later mment diezelfde dag. Organiseer een verwerkingsactiviteit na het vrlezen waarbij kinderen de verhaallijn herhalen. Kies uit één van nderstaande activiteiten: Platen p vlgrde leggen Kpieer (liefst in kleur) enkele belangrijke pagina s uit het prentenbek. Eventueel kunt u de kpieën lamineren. Laat kinderen de platen in de juiste vlgrde leggen en erbij vertellen. Ondersteun kinderen dr vragen te stellen ver het verhaal. Vr de taalzwakke kinderen: Sinterklaas kwam met de bt naar Nederland he? Op welk plaatje zie je dat? Wie is dit? Wat zie je hier? Vr de taalsterke kinderen: He begint het verhaal? Wat gebeurde er daarna? De platen wrden aan de bekenmuur gehangen. Naspelen van het verhaal Kinderen spelen het verhaal na met verkleedspullen f handpppen in de kleine kring nder begeleiding van de pedaggisch medewerker. Vr de taalzwakke kinderen: U vertelt het verhaal en geeft zndig het vrbeeld bij het uitbeelden van het verhaal. Vr de taalsterke kinderen: U stimuleert kinderen dr vragen te stellen m zelf het verhaal na te vertellen en uit te beelden. Gesprekken in de kleine kring Speerpunten: mndelinge taal Duur: 15 min. Organiseer een reeks van gesprekken ver het thema Sinterklaas in de kleine kring. In grepjes van maximaal 5 peuters kmen alle kinderen aan bd. Deze gesprekken kunnen gaan ver de ft s van het anker f een andere activiteit die ze samen gedaan hebben. Maar het kan k gaan ver de spullen p de thematafel f ver een prbleem dat de pedaggisch medewerker aan de rde stelt. Zeg bijvrbeeld dat u heeft gehrd dat Sinterklaas zijn grte bek kwijt is en nu niet meer weet welk kind welk cadeautje wil. Of dat een paar zwarte Pieten de bt naar Nederland hebben gemist en achter zijn gebleven in Spanje. Of dat Amerig, het paard van Sinterklaas, ziek is en dat hij nu geen cadeautjes Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 23
kan rndbrengen. Stel vragen m kinderen uit te lkken na te denken ver het prbleem. Uitlkstrategieen : Meegaan met een uitspraak f redenering: Dus het paard met naar de dkter. En wat det de dkter dan m het paard weer beter te maken, denk je? Opzettelijk een fut maken: Ik pak even het plaatje van het paard van Sinterklaas erbij (en een plaatje van een ke laten zien). Twijfel zaaien: Kan Sinterklaas niet znder zijn bek dan? Drvragen: De pieten meten naar Nederland kmen? He kmen ze hier dan? Prbeer na aflp het prbleem k echt p te lssen, bijvrbeeld dr een briefje naar de Sint te schrijven met de plssing van de kinderen f dr verlanglijstjes te maken en p te sturen. Extra activiteiten 1. Een schentje maken Speerpunten: mndelinge taal Duur: 15 min. Laat kinderen een schentje knutselen m straks k zelf te kunnen zetten (zie bijlage 4 vr een vrbeeld). Praat tijdens het knutselen ver het zetten van je schen. Heb jij thuis je schen al gezet? Waar heb je je schen neergezet? Bij de deur? En wat zat er in? 2. Chcladeletters: kleine kring Speerpunten: mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. De pedaggisch medewerker verzamelt enkele chcladeletterdsjes, bij vrkeur van beginletters van de namen van enkele kinderen. Kinderen die geïnteresseerd zijn in letters bekijken de dsjes en praten in de kleine kring ver welke letters het zijn, f ze in hun naam vrkmen, etc. 3. Het bek van Sinterklaas Speerpunten: mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. Maak samen met de kinderen het bek van Sinterklaas. Gebruik hiervr bijvrbeeld een grt bek met blanc vellen papier. Laat kinderen tekenen f verven wat ze aan Sinterklaas willen vertellen ver zichzelf. Wat met er ver ju in het grte bek staan? Of: Wat zu je graag van Sinterklaas willen hebben? De pedaggisch medewerker schrijft p wat het kind bij de tekening vertelt. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 24
Fase 4 Drgaan p het thema Wanneer kinderen meerdere keren met de nieuwe wrden uit het prentenbek in aanraking kmen, is de kans grt dat ze de wrden en hun betekenis nthuden. Daarbij is van belang dat de kinderen de wrden niet alleen in de cntext van het prentenbek tegenkmen, maar k in een andere cntext. Dit kan dr middel van activiteiten met cncrete materialen, dr het verhaal na te spelen, maar k dr andere beken f teksten aan te bieden waarin hetzelfde thema centraal staat en dus veel dezelfde wrden vrkmen. Verhalende en infrmatieve prentenbeken rndm het thema Speerpunten: wrdenschat, mndelinge taal Duur: 20 min. Oriënteren Verzamel enkele infrmatieve en/f verhalende prentenbeken ver Sinterklaas (zie bijlage 2 vr een bekenlijst). Bekijk samen de illustraties in de beken en bespreek wat hetzelfde is en wat verschillend. Laat de kernwrden k hier weer aan bd kmen. He, hier heeft Sinterklaas een witte baard. En in dat bek? Ja, daar is zijn baard grijs. De kinderen zetten allebei hun schen. Dit meisje zet een rde schen vr Sinterklaas. En het jngetje zet zijn sprtschenen neer. He ziet zwarte piet er hier uit? Ziet hij er in dat bek hetzelfde uit? Vrlezen Kies samen met de kinderen één bek uit m interactief vr te lezen. Nabespreken Bespreek na het vrlezen de verschillen en vereenkmsten met het centrale prentenbek. Stel vragen m kinderen uit te lkken na te denken ver wat het zelfde is met het centrale prentenbek en wat er anders is. Suggesties vr vragen vr de taalzwakke kinderen: Weet je ng dat Annemiek de mijter van Sinterklaas wilde? Wilde het meisje in dit bek k een cadeau van Sinterklaas? Annemiek had een heel krt verlanglijstje, had dat andere meisje k maar weinig p haar verlanglijstje staan? In het bek ver Pietje Pedr kwam Sinterklaas p bezek. Wie kmt er in het andere bek p bezek? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 25
Suggesties vr vragen vr de taalsterke kinderen: Weet je ng het verhaal van Pietje Pedr en Annemiek? In allebei de beken gaat het ver een meisje dat een verlanglijstje heeft. Wat is ng meer hetzelfde in beide beken? In dit bek wil Annemiek graag een speciaal cadeau van Sinterklaas. Welk cadeau krijgt dit jngetje/meisje in het andere bek? Verwerkingsactiviteiten rndm het thema Duur: 10 min. Organiseer verwerkingsactiviteiten rndm het thema. Kies uit één van nderstaande activiteiten: Bekenmuur Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Breid de bekenmuur uit met tekeningen en knutsels van kinderen. Praat met de kinderen ver wat ze gemaakt hebben. Bespreek k de relatie met het centrale prentenbek. Liedje f versje Speerpunten: mndelinge taal Zing samen een liedje f zeg een versje p rndm het thema. Kinderen maken er bewegingen bij. De eerste keren det u de bewegingen vr; later laat u vral de kinderen de bewegingen uitveren. Spelen in de heken Speerpunten: mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Speel met enkele kinderen mee in de heken, bijvrbeeld in de pakjeshek. Pak zelf een pakje in. Zeg vr wie het is en schrijf de naam erp. Praat met de kinderen ver de vrm, kleur f grtte van de pakjes. Sint en Piet p bezek Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Duur: 20-30 min. Indien mgelijk kmen deze week Sinterklaas en Zwarte Piet p bezek f wrden in de buurt verwelkmd. Maak tijdens het bezek ft s, vral k waar kinderen p staan. Tip: Zet de ft s in een pwerpintpresentatie en spreek samen met de kinderen de wrden in. Laat kinderen vertellen wat er te zien is p de ft f wat er ze ervan vnden. Kinderen kunnen dit later p de cmputer bekijken en beluisteren, maar het is k leuk m aan uders te laten zien. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 26
Ft s kijken Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, Ict en multimedia Duur: 10 min. Bekijk (eventueel in grepjes) de digitale ft s van de aankmst van de Sint. Stel vragen m reacties uit te lkken : Wat gebeurde er hier? Wie zie je hier p de ft? He, zwarte Piet hudt de staf vast. Die is tch van Sinterklaas? Waarm had Sinterklaas zijn paard niet meegenmen, denk je? Digitaal prentenbek Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid, Ict en multimedia Duur: 20 min. Bekijk samen het digitale prentenbek van Pietje Pedr en de mijter van Sint (zie cdrm). Stel vragen ver de verhaallijn en rzaak en gevlgen die in het bek aan bd kmen. Suggesties vr vragen vr de taalzwakke kinderen: Wijs Pietje Pedr eens aan. Wie is dat? (wijs Annemiek aan)? Wat heeft Annemiek aan Sinterklaas gevraagd? Wil Sinterklaas zijn mijter graag terug? Suggesties vr vragen vr de taalsterke kinderen: Waarm is het vr Pietje Pedr meilijk m de wens van Annemiek te vervullen? Heeft Pietje Pedr de mijter ingepakt vr Annemiek f vr Sinterklaas? He krijgt Pietje Pedr de mijter van Sinterklaas terug? He lpt het verhaal af? Extra activiteiten 1. Pepernten bakken Speerpunten: mndelinge taal, ntluikende geletterdheid, uderbetrkkenheid Duur: 20 min. Bak samen met een grepje kinderen pepernten. Vraag hierbij hulp van één f twee uders. Praat met de kinderen aan de hand van plaatjes van ingrediënten (zie bijlage 5) ver wat je ndig hebt m pepernten te bakken. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 27
2. Sinterklaasgedichtje Speerpunten: wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. Lees samen met een klein grepje kinderen een Sinterklaasgedichtje. Kpieer het gedicht uit bijlage 6 (uit: Peperntenpëzie van Marianne Busser en Rn Schröder) f schrijf het grt uit p een flap. U kunt natuurlijk k een ander gedicht kiezen f zelf een gedicht maken. Enkele wrden zijn vervangen dr kleine tekeningen. U leest het gedicht vr en wijst ndertussen mee. Stp met vrlezen bij de tekeningen en laat kinderen het plaatje benemen. Op deze manier kunnen kinderen het gedicht meelezen en efenen ze enkele kernwrden van het thema. Het lezen van het gedicht kunt u (eventueel p een later mment) herhalen. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 28
Fase 5 Napraten In deze fase wrdt de activiteitencyclus afgernd. De pedaggisch medewerker praat met de kinderen na ver de activiteiten die ze samen hebben ndernmen bij het thema Pak maar uit! en het centrale prentenbek Pietje Pedr en de mijter van Sint. Napraten bij de bekenmuur Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 15 min. Wat weten we nu? Vraag alle kinderen m bij de bekenmuur te kmen staan en laat ze vertellen ver wat ze nu allemaal weten ver Sinterklaas en het centrale prentenbek. Bespreek de werkjes en vraag hen wat ze leuk vnden aan het thema f bek. Vrwerpen thema bij elkaar zeken. Zrg ervr dat de spullen van de thematafel in de verschillende speelheken liggen. Laat kinderen één vr één in de heken zeken naar de vrwerpen van de thematafel. Besteed aandacht aan receptieve en prductieve wrdenschat: Receptief: Wil je vr mij de schenen halen? Prductief: Wat heb je gevnden? Verhaal aan de hand van de vrwerpen samenvatten. Ga met de kinderen na f de vrwerpen die gevnden zijn bij het bek hren. Prbeer met de vrwerpen het verhaal p te buwen. Stel het belangrijkste prbleem en de plssing daarvan aan de rde. Prbeer p een ntitieblkje bij te huden welke aangebden kernwrden de kinderen begrijpen en gebruiken. Jij hebt de mijter van Sinterklaas gevnden. Wie wilde de mijter graag hebben? Dit is Sinterklaas. Vnd Sinterklaas het vervelend dat zijn mijter zek was? Ged z, je hebt Pietje Pedr gevnden. Wat deed Pietje Pedr met de mijter van Sinterklaas? He zrgde Pietje Pedr ervr dat Sinterklaas zijn mijter weer terug kreeg? Wat kreeg Annemiek aan het eind van het bek van Pietje Pedr? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 29
Zelf vertellen Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. Vraag aan de kinderen wie nu zelf het verhaal wil vrlezen aan de anderen. Geef hierbij steun als dat ndig is f laat het kind vrwerpen f plaatjes gebruiken ter ndersteuning. Stel een vraag m het verhaal weer p gang te brengen wanneer het kind vastlpt. Ga na welke nieuwe wrden het kind tijdens het vrlezen gebruikt. Verwerkingsactiviteiten rndm het thema Speerpunten: wrdenschat, mndelinge taal, (ict en multimedia) Duur: 10 min. Organiseer verwerkingsactiviteiten rndm het thema. Kies uit één van nderstaande activiteiten: Bekenmuur Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat Breid de bekenmuur uit met tekeningen en knutsels van kinderen. Praat met de kinderen ver wat ze gemaakt hebben. Bespreek k de relatie met het centrale prentenbek. Liedje f versje Speerpunten: mndelinge taal Zing samen een liedje f zeg een versje p rndm het thema. Kinderen maken er bewegingen bij. De eerste keren det u de bewegingen vr; later laat u vral de kinderen de bewegingen uitveren. Spelen in de heken Speerpunten: mndelinge taal, ntluikende geletterdheid Speel met enkele kinderen mee in de heken bijvrbeeld in de pakjeshek. Pak zelf een cadeautje in. Zeg vr wie het is en schrijf de naam erp. Praat met de kinderen ver de vrm, kleur f grtte van de pakjes. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 30
Evaluatie/zelfreflectie Speerpunten: mndelinge taal, wrdenschat, ntluikende geletterdheid Duur: 10 min. De werkjes van de bekenmuur gaan in het gezinsprtfli. Praat aan de hand van het prtfli ver wat de kinderen hebben gemaakt en geleerd. Geef vervlgens het prtfli mee naar huis. Vr de taalzwakke kinderen: Welk werkje vind je het mist? Wijs maar aan. Je hebt een mie Sinterklaas gemaakt; pak hem maar. Wat heb je hier van watten gemaakt? (wijs de baard aan) Wie heb je hier getekend? (schrijf dit erbij) Vr de taalsterke kinderen: Wat heb je hier gemaakt? Wat ga je er je ver vertellen thuis? Wat vind je het miste werkje? Waarm? Wat zal ik erbij schrijven? Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 31
Eindevaluatie Ontwikkeling van de peuters bijhuden met gezinsprtfli en wrdenmap Het gezinsprtfli is een belangrijk hulpmiddel bij de evaluatie van de ntwikkeling van de peuter. Maar de pedaggisch medewerker kan het prtfli k gebruiken vr evaluatie met de peuter. Dr de verschillende werkjes van de peuter te dateren en na een aantal maanden te vergelijken krijgt u een beter zicht p de ntwikkeling van het kind. U kunt aan de hand van het gezinsprtfli met de peuters praten ver hun werk. Ok de uders kunnen dit thuis den. Z zien de peuters welke vrderingen ze hebben gemaakt en wat ze al kunnen. Dr hierver vervlgens met de uders te praten, betrekt u de uders bij de ntwikkeling van hun kind. De pedaggisch medewerker heeft in een wrdenmap bijgehuden welke nieuwe wrden de kinderen hebben geleerd. U kunt de wrdkennis ngmaals evalueren dr plaatjes f tekeningen bij de kernwrden in het gezinsprtfli te plakken en na een aantal maanden met de kinderen na te gaan f ze de wrden ng kennen. Ok hiervan maakt u aantekeningen. Pedaggisch medewerkers evalueren het thema: wat liep ged en wat kn beter? Na aflp van de cyclus gaat de pedaggisch medewerker na f de planning die zij van te vren heeft gemaakt k daadwerkelijk is uitgeverd. Wat ging hierbij ged en wat liep minder vrspedig? Zijn alle speerpunten van de Taallijn aan de rde gekmen? Is er herhaald en interactief vrgelezen? Was er vldende aandacht vr het efenen van de wrdenschat, gesprekken in de kleine kring en uderbetrkkenheid? Is de cmputer zinvl ingezet? Als een nderwerp niet vldende aan de rde is gekmen, stelt u vast wat de rzaak was en bedenkt u een plssing vr de vlgende keer. Ok bekijkt u de achtergrndinfrmatie bij de verschillende leidstervaardigheden in het bek Peuters Interactief met Taal en gaat bij uzelf na welke vaardigheden u bij het vlgende thema speciaal aandacht wil geven. Verzamelen materialen en ideeën vr vlgend jaar De pedaggisch medewerker verzamelt alle materialen die bij het thema gebruikt zijn in een kist f ds. Hierin kmen k alle aanvullingen, pmerkingen van de pedaggisch medewerker en het planningsfrmulier. Een vlgende keer kunt u het thema dan z weer gebruiken. Onderzeksversie 2011 Activiteitencyclus Pak maar uit! EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 32