Fiscale en juridische aspecten van een familiale overdracht Esther Goldschmidt Advocaat Monard Law 3 november 2015
Inleidende casus Bedrijf X gevestigd te Waregem - Opgericht in 1960 - Exponentiële groei - 40 personeelsleden (30 mannen; 10 vrouwen) - Kerngezonde onderneming met aanzienlijke oorlogskas Eigenaar - Pater familias, 3 kinderen (niet actief in het bedrijf, geen aandelen) - Woont in een afgeschermde zone op uithoek van bedrijfsterrein - Pater familias is eind 2003 enkele maanden afwezig geweest wegens ziekte: - Problemen in de administratie - 2 nieuwe personeelsleden tussen pot en pint aangeworven
INLEIDENDE CASUS Bedrijfsactiviteiten Bouwbedrijf Succes ligt in (zelf) ontwikkeld (en beschermd) procédé Eigen benzinepomp voor chauffeurs Jarenlang afvalput op bedrijfssite Andere feiten - Bedrijf ontving eind 2004 een subsidie van EUR 1.000.000
INLEIDENDE CASUS Risico s - Bedrijf haalt 50% van omzet bij 3 grootste klanten met wie zij een exclusieve samenwerkingsovereenkomst heeft. Verkoop midden 2015 Pater familias wenst te verkopen Mogelijks geïnteresseerde partij: Nieuw concurrerend bedrijf in Deinze Weinig know-how Wispelturig karakter
INLEIDENDE CASUS Onderzoeksvraag Hoe begint u? Hoe zou u de verkoop structureren? M.a.w., wat zou u verkopen? Welke risico s/aandachtspunten ziet u?
INHOUD I. Kenmerken van de onderneming II. De overdracht aan derden III. Voorwerp van de overname IV. Het overnameproces V. Familiale aandeelhouders VI. Besluit
I. Kenmerken van de onderneming
1. Kenmerken van de over te nemen onderneming Eenmanszaak; Vennootschap Familiebedrijf; Onderdeel van een onderneming.
1.1. Eenmanszaak Geen vennootschap; Geen rechtspersoonlijkheid; Onbeperkte aansprakelijkheid; Eenvoudigere administratie.
1.1. Vennootschap Afgescheiden rechtspersoonlijkheid; Beperking aansprakelijkheid tot inbreng; Administratie wordt moeilijker en duurder; Overdracht in beginsel eenvoudiger te kneden.
1.2. Familiebedrijf Controle over het bedrijf door één persoon of familie via: Aandeelhouderschap; Invloed op beleid; Management. Overgrote deel (+/- 70%) van de ondernemingen in Vlaanderen is te beschouwen als een familiebedrijf.
1.2. Familiebedrijf Sterkte van het familiebedrijf is mogelijks ook haar zwakte Bedrijf kan kind van de rekening worden Voorbereiding!
1.3. Onderdeel van het bedrijf Bepaalde activa en passiva Bedrijfstak Groepsvennootschap
II. De Overnemer Overdracht aan derden
1. Wie is de overnemer? Andere bedrijven (concurrent); Familieleden; Individuele natuurlijke personen ( Buy-out ).
III. Voorwerp van de overname
1. Voorwerp van de overname? Belangrijkste vormen Overdracht van aandelen vennootschap (share deal) Overdracht van activa (asset deal)!geen specifieke codificatie, combinatie van regels
2. Voorwerp van de overname? Share deal Vóór overname Na overname Verkoper Target Overdracht van aandelen Koper Target
2. Voorwerp van de overname? Share deal Partijen Voorwerp Beperkte/geen wettelijke bescherming
2. Voorwerp van de overname? Share deal Voordelen share deal vs. asset deal - (Bijna) geen formaliteiten - Juridisch eenvoudiger Nadelen Investering in een bestaande vennootschap Minderheidsaandeelhouders: moeilijk weg te krijgen (geen squeeze-out) Contractuele of statutaire beperkingen op vrije overdracht
3. Voorwerp van de overname? Asset deal Vóór overname Na overname Aandeelhouder Verkoper (Target) Overdracht van activa en passiva Koper Alle of bepaalde activa en passiva van target
3. Voorwerp van de overname? Partijen Asset deal Voorwerp: Cherry picking? (enkel interessante/noodzakelijke zaken overnemen, rest laten zitten) Overgenomen activa en passiva nauwkeurig omschrijven! Nadelen: Formaliteiten Overdracht rechten en verplichtingen: kennisgeving, dan wel toestemming Uitgebreidere wettelijke bescherming: Leveringsverplichting Vrijwaringsverplichting (incl. verborgen gebreken en uitwinning) Niet-conforme levering
4. Alternatieven? Bedrijfstak Geheel dat op technisch en organisatorisch gebied een autonome activiteit uitoefent en op eigen kracht kan werken Algemeenheid Alle activa en passiva Inbreng of overdracht van bedrijfstak of algemeenheid Zelfde voordelen als share deal Overgang ten algemene titel zonder formaliteiten! donerende vennootschap blijft achter met aandelen andere vennootschap (inbreng) of som geld (overdracht) Fusie Splitsing (partiële splitsing) WCO
IV. Het overnameproces
1. Voorbereidende fase Teaser (niet altijd) Vertrouwelijkheidsovereenkomst (NDA) Doelstellingen Manier waarop info ter beschikking wordt gesteld Personen Principe dat vertrouwelijkheid doorloopt doorheen gehele proces EN na beëindigen onderhandelingen Verbod contactname personeel en klanten verbod op afwerving Forfaitaire sancties bij inbreuk aangezien schade zeer moeilijk te bewijzen valt
1. Voorbereidende fase Indicatief bod (niet altijd!) Meestal niet bindend Opgelet voor concrete bewoordingen: zonder bijstand beland je al snel in echte koop-verkoopovereenkomst waarbij koop onherroepelijk is gesloten Indien meerdere partijen, zal indicatief bod de basis zijn voor een keuze tussen een select groepje - exclusiviteit
2. LOI Letter of intent, memorandum of understanding, heads of agreement België: meestal bindend = soort tussenovereenkomst Indien geen NDA: bepalingen hier opnemen Exclusiviteit Due diligence Assumpties Opschortende voorwaarden Prijscorrecties! Subject to contract: bevindingen van DD kunnen verwerken
2. LOI Precontractuele fase Goede trouw Zonder fout van tegenpartij of gegronde reden moet je tot het einde! Precontractuele aansprakelijkheid
3. Due Diligence Bedrijfsonderzoek/boekenonderzoek Doel van due diligence Nauwkeurig inzicht verwerven in target Waardering Problemen/risico s en aansprakelijkheden Invloed op structuur van transactie en/of inhoud van contract Voorwerp van de due diligence Wijze Tijdstip
3. Due Diligence Impact: Verklaringen en waarborgen in SPA Specific indemnities: vb. afvalput, benzinepomp Zekerheden Carve-outs Op koopprijs Uitgestelde betaling koopprijs: escrow Standpunt verkoper: alles in data room is meegedeeld en geldt als gedisclosed (geen aansprakelijkheid) Standpunt Koper: data room geldt enkel ter kennisname; vormen geen uitzondering op garanties; in uitzonderlijke gevallen: specific indemnities Wijze Vendor due diligence
4. Overnameovereenkomst Voorwerp - SPA R&W (verklaringen en waarborgen): ook met een goede due diligence bent u niet veilig als koper (zogenaamde lijken in de kast) Verkoper legt bepaalde verklaringen af Reden? Op signing én closing Schending van R&W Schadevergoeding (Third party) Claim procedure Verzekering (warranty and indemnity insurance) kan oplossing zijn in bepaalde gevallen
4. Overnameovereenkomst Post-closing covenants Modaliteiten voor betaling van prijs
5. Signing - Closing Verschil signing - closing Kan samenvallen Soms onderscheid omwille van opschortende voorwaarden ( CP s ) Overdracht aandelen en betaling prijs (hele transactie) uitgesteld
5. Signing - Closing "Signing-to-closing covenants Ordinary course of business Handelingen die akkoord koper vereisen
V. Familiale aandeelhouders
Het blijft in de familie Familiaal charter Grondwet van de familie: maatwerk Inhoud: Beschrijving eigenaarsvisie Eigendom van het bedrijf Financiële doelstellingen Carrières binnen het bedrijf Vergoedingen voor actieve leden De governance van het familiebedrijf Familiale harmonie en conflict
Het blijft in de familie Aandeelhoudersovereenkomst Voorafgaandelijke analyse; maatwerk Overdracht aandelen Standstill clausule Voorkooprecht Volgrecht Volgplicht Call en put opties met aangepaste uitoefeningsmodaliteiten Warranten/ winstbewijzen. - Sleutelbeslissingen op niveau raad van bestuur en algemene vergadering - vetorecht - Bindende voordrachtrechten
Het blijft in de familie Maatschap Haast onbeperkte contractuele mogelijkheden OVERDRACHT BINNEN FAMILIE VRAAGT EVIDENT EEN SPECIFIEKE AANPAK
VI. Besluit
Voorbereiding Foto maken van de onderneming/vermogen Bezint eer u begint
Dank voor uw aandacht Monard Law www.monardlaw.be Tel.: +32 (0)3.286.79.40 Esther Goldschmidt Advocaat Esther.Goldschmidt@monardlaw.be
MONARD LAW ALTIJD DICHTBIJ Gent Antwerpen Brussel Hasselt Monard Law ANTWERP Roderveldlaan 5/3 2600 ANTWERP Monard Law BRUSSELS Avenue de Tervueren 270 1150 BRUSSELS Monard Law GHENT Deinsesteenweg 114 9031 GENT Monard Law HASSELT Gouverneur Roppesingel 131 3500 HASSELT