Informatie groep 5 Schooljaar 2012-2013 De groepsleerkrachten Groep 5a: René Elfring en Fieneke Almekinders Groep 5b: Ad van Peer Rekenen Vanaf het schooljaar 2012-2013 gaan de groepen 3 t/m 5 aan de slag met de methode Wereld in getallen. De methode kent een zorgvuldige opbouw van de leerlijnen. De leerlijnen zijn opgebouwd volgens een beproefde dakpanconstructie: 1. Oriëntatie 2. Begripsvorming 3. Oefenen 4. Automatiseren Elk onderwerp wordt eerst tijdens de instructie behandeld, net zo vaak als voor oriëntatie en begripsvorming nodig is. Daarna komt het onderwerp terug bij het zelfstandig oefenen en wordt het uiteindelijk door de kinderen ingeoefend en toegepast. Niet ieder kind leert even gemakkelijk en snel. De methode houdt daar rekening mee. Eerst krijgen alle kinderen centrale instructie met behulp van het lesboek. Daarnaast is voor de zwakkere rekenaars in elke les een verlengde instructie uitgewerkt. Vervolgens oefent ieder kind zelfstandig in de weektaak op zijn of haar niveau. In die weektaak staan oefeningen op drie niveaus: minimum-basis-plusniveau. Dit komt dus overeen met de werkwijze van Veilig Leren Lezen (ster-maan-zonkinderen). Kinderen kunnen echter gemakkelijk doorschuiven van het ene naar het volgende niveau. Elke les is op dezelfde manier opgebouwd: de eerste helft van de les is bestemd voor instructie en de tweede helft werken de kinderen zelfstandig. Het aantal boeken is beperkt en overzichtelijk. Wereld in getallen heeft veel aandacht voor het automatiseren, waarbij de kinderen op verschillende manieren oefenen: mondeling, schriftelijk, op de computer en in spelvorm. Met tempotoetsen brengen we het automatiseringsniveau van de kinderen in beeld. Alle opgaven voor zelfstandig werken zijn ondergebracht in een weektaak. Ieder kind zorgt er voor dat de eigen weektaak wordt afgerond door daar dagelijks aan te werken. In de weektaak komt alleen reeds behandelde stof aan de orde. Zo leren de kinderen om zelf problemen op te lossen en hun werk te plannen. Een vast onderdeel van de weektaak zijn de opdrachten op de computer. Vanuit de weektaak wordt ernaar verwezen. In elk leerjaar en elk blok wordt nauwkeurig aangegeven wat de kinderen minimaal moeten beheersen willen ze veranwoord de volgende stap in het leerproces kunnen zetten. Door middel van toetsen op niveau wordt de voortgang bewaakt. De methode wil kinderen flexibiliteit in rekenen bijbrengen en ze dus, min of meer, vrijlaten in de manier waarop ze sommen oplossen. Een som als 25+18 kan op verschillende manieren worden opgelost. Voor zwakke rekenaars, die problemen 1
hebben met deze flexibiliteit, wordt één oplossingsmanier aangeboden. In dit geval de strategie van het eerste getal heelhouden (25+10+8) De Wereld in getallen biedt stof voor 36 lesweken, opgedeeld in 8 blokken van vier of vijf weken. In een schooljaar van 40 weken is er dus een marge van vier weken. Elk blok wordt afgerond met een toets. De toets geeft aan welke onderdelen ieder kind goed beheerst en welke onderdelen het kind nog extra moet oefenen. De week na de toets is speciaal bedoeld voor herhaling en verrijking. Leerstofoverzicht van groep 5 In groep 5 komen onder meer de volgende rekenonderdelen aan de orde: De telrij tot en met 1000 Het op volgorde zetten van getallen Getallen tussen honderdtallen plaatsen en bij welk 100 tal ligt het getal het dichtstbij Getallen koppelen aan een getallenlijn Positiewaarde: bv. welke getallen kun je maken van de cijfers 4, 3 en 8 Optellen en aftrekken tot en met 1000 Verdere automatisering optellen en aftrekken tot en met 100 Herhaling van de tafels tm. 6 en 10 Introductie van de tafels 7, 8 en 9 Automatisering alle tafels Introductie tientallentafels ( 5x 40) Vermenigvuldigingen van de typen 6x12 en 6x32 Vermenigvuldigingen met de factor 10 (10x65) Schattend vermenigvuldigen (3 x 38,75) Lange vermenigvuldigingen zoals 2x5x8 Verkenning deelsituaties en introductie deelteken Oefenen van het delen in samenhang met vermenigvuldigen Delen zonder en met rest Delen van grotere getallen (120:4= 72 : 3= ) Gepast betalen en teruggeven tot en met 100 euro De komma in geldbedragen Herhaling klokkijken met hele, halve uren en kwartier (analoog en digitaal) Introductie van de minuut en de seconde: klokkijken tot op de minuut Tijdsduur: bv. van 9.45 tot 10.05 uur Herhaling meter en centimeter en introductie decimeter, kilometer en millimeter) Oefenen met alle aangeboden lengtematen (mm, cm, dm, m en km) Oppervlakte en omtrek Kommagetallen bij het meten van lengte Herhaling kilogram en introductie gram Herhaling liter en introductie mililiter Introductie thermometer Plattegronden en schaal Diagrammen lezen en samenstellen staafgrafiek 2
Technisch lezen Met ingang van het schooljaar 2011 2012 heeft het vroegere BAVI lezen plaats gemaakt voor de methode ESTAFETTE. In navolging van de methode Veilig Leren Lezen, werkt deze methode middels de aanpak van ster-maan-zon lezers. Estafette gebruikt hiervoor de benaming van Aanpak 1 2 of 3. De goede (zonkinderen) lezen relatief vrij. De maan en ster-lezers krijgen intensievere instructie en meer oefentijd. De maan-lezers (In de methode Estafette Aanpak 2 ) krijgen weer iets meer tijd voor zelfstandig lezen dan de ster-lezers (In de methode Estafette Aanpak 1 leerlingen genoemd). Laatstgenoemden lezen en oefenen dus altijd onder begeleiding van de leerkracht. Gedurende het schooljaar zijn er 4 periodes aangemerkt waarin we werken met de methode ESTAFETTE. In elke periode, de tijdsduur is steeds 8 weken, komen er 24 lessen aan de orde. Per week zijn dit steeds 3 lessen + 1 toepassing les. De leesperiodes voor dit schooljaar zijn: a. Week 1 tm. 9 (INCLUSIEF KINDERBOEKENWEEK) b. Week 10 tm. 18 c. Week 22 tm. 29 d. Week 31 tm. 39 De niet genoemde weken zijn toepassingsweken. Deze weken zijn bedoeld om het geleerde toe te passen, maar ook om de kinderen vooral plezier in het lezen te laten hebben. Boekpromotie en voorlezen (ook voor elkaar) zijn hierin erg belangrijk. Op het eind van het vorige schooljaar is de leesvaardigheid van de kinderen vastgesteld (door leerkrachten groep 3 + r.t-ers). Bij het begin van het nieuwe schooljaar is dus bekend wie volgens welke aanpak moet gaan werken. Tussentijdse leestoetsen, zowel van de methode als van CITO, in januari/februari bepalen de vorderingen van de kinderen en de te kiezen aanpak voor de periode E4 (Dit is de tweede helft van het schooljaar) Net als in groep 3 maken we gebruik van de Leerkracht-assistent. Net als in groep 3 kan de leerkracht van groep 5 gebruik maken van leesmateriaal voor het digitale schoolbord. De belangrijkste insteek voor ons is dat kinderen steeds meer plezier krijgen in lezen, maar dat ze ook leren om een mening te vormen over een boek/tekst. De kinderen van groep 5 houden daarom ook 1x per jaar een boekenbeurt. Zij vertellen dan iets over een gelezen boek, vertellen iets over de schrijver en delen hun mening over het boek met de rest van de klas. Begrijpend lezen Voor het Begrijpend Lezen maken we geen gebruik meer van een specifieke methode. Het begrijpend lezen komt uiteraard ook aan de orde in de methode Estafette en om de kinderen specifiek voor te bereiden op de CITO Toetsing, maken we gebruik van het CITO HULPBOEK. In 24 lessen maken de kinderen kennis met de wijze waarop CITO het begrijpend lezen toetst. Te denken valt bijvoorbeeld aan: zoek de beginzin van een verhaal, welk woord past het best in de tekst e.d. 3
De kinderen van groep 5 werken ook met de methode Nieuwsbegrip. Deze methode speelt in op een nieuwsbericht van die week. Er komen zo dus actuele onderwerpen aan bod. Ook bij deze teksten worden vragen gesteld en wordt er veel achtergrondinformatie gegeven, hetgeen ook de woordenschat ten goede komt. Taal We werken aan de Nederlandse taal met de methode Taalactief. Deze methode is bedoeld voor de onderdelen: a. Taal b. Spelling c. Woordenschat Er zijn tien thema s per jaar. Aan elk thema wordt drie weken gewerkt. Als afsluiting volgt een (taal)toets. Na twee thema s is er een parkeerweek. Hierin kunnen minder gescoorde onderdelen nog eens extra worden geoefend. De kinderen van groep 5 leren dit jaar ook om een spreekbeurt te houden. Zij mogen dit op geheel eigen wijze vormgeven. Belangrijk is dat ze leren om voor een groep te vertellen en dat ze laten horen dat ze ook begrijpen wat ze vertellen. Spelling Naast de taalvaardigheden, oefenen we ook de spellingvaardigheden. Elk thema begint met een viertal basislessen. In deze lessen worden de spellingproblemen van de komende week geïntroduceerd en er wordt mee geoefend. De geïntroduceerde woorden krijgen de kinderen op een blaadje mee naar huis. Zij kunnen de woorden extra thuis oefenen. Op het eind van de tweede week volgt een signaaldictee. Het thema wordt afgesloten met een controledictee. Het controledictee wordt afgenomen in de derde week. Hierin krijgen de kinderen eerst korte zinnetjes met daarin eerder aan de orde geweest zijnde woorden. Het tweede deel van het controledictee is wederom een woorddictee: het zijn nu andere woorden dan bij het signaaldictee, maar wel met vergelijkbare spellingproblemen. Voor het oefenen van de spellingvaardigheid neemt de computer een centrale plaats in. Voorbeelden van categorieën: In het eerste blok gaat het om woorden met een f of v vooraan, woorden met aar oor eer en uur en woorden met aai ooi of oei. Woordenschat In groep 5 worden er m.b.v. de woordklapper veel nieuwe woorden aangeboden en ingeoefend. In veel gevallen heeft de woordklapper plaats gemaakt voor een digitale afbeelding. Per jaar worden 750 nieuwe themawoorden aangeboden en geoefend. Dit gebeurt in thema s in 6 lessen. Er zijn dus 2 lessen per week. Per thema worden dus 75 woorden aangeboden. Van deze 75 woorden komen er 25 uit het onderdeel taal. De andere 50 komen aan bod in het werkboek of het computerprogramma. Schrijven Voor schrijven maken we vanaf het schooljaar 2010-2011 gebruik van de methode Zwart op Wit. De methode streeft er naar dat kinderen langdurig een tekst kan schrijven in een goed leesbaar handschrift, zonder pijn- of 4
vermoeidheidsverschijnselen. Dit laatste aspect houdt in dat de methode veel aandacht heeft voor de zithouding van de leerling, alsmede de juiste pengreep en papierligging. Op de klassikale poster zijn deze aspecten zichtbaar gemaakt voor de kinderen. Deze pictogrammen vinden de kinderen ook steeds terug in hun schrijfschrift. De kinderen gaan in groep 5 verder met het verbeteren van het lopend schrift en van de hoofdletters. Ze oefenen steeds meer in het schrijven zonder hulplijnen. Ook leren ze kritisch te oordelen over het eigen handschrift. Wereldoriëntatie Dit bestaat uit de onderdelen: a. Aardrijkskunde: Geobas b. Geschiedenis: Bij de tijd c. Biologie : Natuurlijk d. Techniek De kinderen van groep 5 hebben een lesboek en een werkboek. Een onderwerp bestaat uit 3 à 4 lessen. Daarna krijgen de kinderen een samenvatting. In de klas nemen we de samenvatting alvast gezamenlijk door. Daarna krijgen de kinderen de samenvatting een week voor de toets mee naar huis om te leren. U kunt hierbij een grote steun zijn voor zoon/dochter door regelmatig met hem/haar te oefenen. Techniek Dit schooljaar 8 keer op een woensdagochtend in de aula. De tijd is voor groep 5b van 11.15 12.00 uur. De dagen waarop de technieklessen zijn, worden in de klas opgehangen. Mocht u graag komen helpen, om bv. een groepje te begeleiden, dan kunt u zich aanmelden op deze lijst. Verkeer De methode Klaar over gaat uit van kinderen die aan het verkeer deelnemen als voetganger, fietser en passagier op bromfiets, in de auto en in het openbaar vervoer. Kleuters komen op een andere manier in aanraking met verkeer dan kinderen van groep 8. Leerlingen van groep 4 nemen steeds meer als fietser deel aan het verkeer. Daarom worden de veiligheidsaspecten van het fietsen grondig behandeld. Bij sommige lessen zijn foto s toegevoegd uit hun eigen omgeving, dit om de herkenbaarheid te vergroten. Een les begint met een stukje introductie van het thema, gevolgd door instructie (begrippen, verkeersregels, afspraken e.d.). Hierna volgt verwerking in het werkboek. Een kopieerblad, dat kinderen mee naar huis mogen nemen, bevat ook informatie voor de ouders. Hierdoor bent u precies op de hoogte van hetgeen op school is behandeld. Er zijn 17 lessen per schooljaar en 3 toetsen per jaar. Bewegingsonderwijs De kinderen hebben twee keer per week gymles. Meestal is er de ene keer een spelles en wordt het andere moment gevuld met toestellen. De toestelles kent een werkwijze van 3 vakken. In vak 1 wordt vaak iets nieuws aangeleerd, onder toezicht van de leerkracht. In vak 2 kunnen de kinderen zelfstandig een reeds bekende techniek herhalen of verder inoefenen. In het derde vak spelen de kinderen zelfstandig een simpel spelletje. Na ongeveer 10-12 minuten wisselen de kinderen 5
van vak. In de les maken ze kennis met alle vakken en zijn ze dus gedurende de les vrij intensief bezig. Expressie Handenarbeid en tekenen Een keer per week is er handenarbeid en tekenen. Hiervoor maken we o.a. gebruik van de methode Uit de kunst en ideetjes uit bijv. Kinderhanden. Buiten deze methode om zijn er extra opdrachten voor Sinterklaas, Kerstmis, moeder- en vaderdag en we hebben de kerstcreadag, voorafgaande aan het gebaar naar buiten. De les kan ook vaak een combinatie zijn van tekenen en handenarbeid. Dit schept voor de leerkrachten wat meer ruimte op het rooster. Muziek Er is een half uur muziek per week van een vakleerkracht: Dianne Proost Catechese Voor de catecheselessen gebruiken we de methode Trefwoord. In iedere groep hangt een kalender. De kalender bevat plaatjes en verwijzingen naar het thema dat in die periode centraal staat. Daarna volgt een verhaaltje, versje, spelletje, gesprekje of liedje. Sociaal Emotionele Ontwikkeling Voor de sociaal emotionele ontwikkeling van de kinderen is de methode Leefstijl bedoeld. Per schooljaar worden er 6 thema s aangeboden. De hele school werkt steeds tegelijkertijd aan dezelfde thema s. Bij de thema s horen o.a. verhalen, een werkboekje, veel opdrachten en ook thuisopdrachten. Ouders kunnen dus de boekjes ook geregeld thuis inzien. Er staan ook goede tips voor ouders in. Het doel van de methode is o.a. de kinderen socialer te maken, door o.a. elkaar complimentjes te geven, maar ook weten wat je eigen sterke kanten zijn, hoort erbij! We laten zien dat iedereen er mag zijn, zoals hij/zij is! Verder werken we veel met Energizers. Dit zijn kleine spelletjes. Verder in groep 5 Cito toetsen In de loop van het jaar wordt er regelmatig een CITO-toets afgenomen bij de kinderen. Dit is om, geheel methode onafhankelijk, de vorderingen/ontwikkeling van een kind gedurende zijn hele schoolperiode tot en met groep 8 te kunnen volgen, middels de bekende grafiekenlijnen op de computer. Cito scoort in A, B, C, D en E. Bij A hoor je tot de betere van Nederland, bij C tot de gemiddelde en bij E tot de zwakkere. Voor de kinderen van groep 5 betekent dit dat zij de volgende toetsen krijgen: a. in januari en juni volgt een rekentoets b. in januari en juni de spellingtoets c. in januari en juni de woordenschattoets d. in januari en juni voor begrijpend lezen e. in januari en juni de leestempotoets 6
Cumenu Een aantal momenten per jaar hebben wij activiteiten omtrent Cumenu. Gedurende het schooljaar maken de kinderen op een andere manier kennis met muziek en/of met het theater. Culturele activiteiten In het voorjaar nemen de kinderen van groep 5 ook deel aan de Internationale Kinderdag. Deze dag wordt georganiseerd door een werkgroep binnen de gemeente Bergen op Zoom en de kinderen kunnen die dag deelnemen aan verschillende workshops. Om sommige kinderen te helpen hun podiumvrees te overwinnen, maken de kinderen van groep 5 kennis met het HDBKF-Festival. Ze mogen dan alleen of met een groepje een optreden verzorgen in de aula. 7