Financial Systems 2012 SEPA in de praktijk 6 juni 2012 Ton Tjepkema Enigma Consulting 1
Agenda 1 2 3 SEPA achtergrond SEPA in de praktijk SEPA impact 4 SEPA migratie Nederland 2
Introductie Enigma Adviesbureau, opgericht in 1997. Specialist op gebied van betalingsverkeer vraagstukken. 60 consultants en interim professionals. Domeinhouder van www.sepa.nl. Actief bezig met SEPA sinds 2007 bij een 20-tal banken. Samen met PWC initiator van de Payments Barometer. Niet-bancaire SEPA klanten o.a. UWV, ANWB, AgentschapNL, Univé, PGGM, Achmea, Delta Lloyd, Nederlandse Spoorwegen. 3
Doelstellingen Single Euro Payments Area (SEPA) Wegnemen landsgrenzen voor betalingsverkeer in de Euro zone. Geen onderscheid bij betalingen tussen en binnen landen. Voor burgers, bedrijven en andere economische spelers. Gelijke voorwaarden, rechten en verplichtingen ongeacht plaats. Visie achter SEPA: Lissabon akkoord (2000): in 10 jaar is de EU de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie ; Na chartale Europese eenwording, nu ook één girale uniforme betaalmarkt; Huidige inrichting betalingsverkeer in Europa gefragmenteerd en bepaald door lokale behoefte, gebruiken, standaarden; Harmonisatie verwerkingsafspraken in betalingsverkeer draagt bij aan efficiency en marktwerking; Leidt uiteindelijk tot grotere concurrentiekracht EU. 4
Tijdslijnen SEPA in perspectief EU Lissabon akkoord Start EPC Bolkestein Richtlijn 04/ 00 07/ 02 07/ 03 Banken SCT-gereed 01/ 08 PSD klaar Start SDD (Core/B2B) 01/ 09 EC Regulering 12/ 10 (7/) 11/ 10 (NL) Banken SDD-reachability gereed 02/ 12 EC Regulering Akkoord EP Q1 2013 SCT & SDD Q1 2014 EP = Europees Parlement EC = Europese Commissie EPC = European Payments Council (overkoepelend orgaan Europese banken) Aanpassingstijd banken/bedrijven 5
SEPA Situatieschets (1) o Huidige Nederlandse overboeking en incasso instrumenten kunnen na 01/02/2014 NIET meer gebruikt worden. o Iedereen moet overstappen op de nieuwe Europese standaarden. o Iedereen in Nederland krijgt een langer rekeningnummer (IBAN). o SEPA raakt alle bedrijven, groot en klein maar de impact op bedrijven is zeer divers. o Het Nederlandse betalingsverkeer is al erg efficiënt. Voor bedrijven die puur in Nederland actief zijn biedt SEPA weinig voordelen. 6
SEPA Situatieschets (2) o SEPA kennis nog niet wijd verspreid, zowel intern als extern. o Migratie moeilijk te sturen; elk bedrijf bepaalt zelf haar snelheid. o Groot aantal stakeholders betrokken in het proces. o Toekomst van een aantal (land) specifieke instrumenten onzeker. o SEPA proposities partners (nog altijd) in ontwikkeling (banken en systeem/erp leveranciers). o Kans op trechterwerking aan einde migratieperiode. 7
SEPA in de praktijk 2 8
SEPA in de praktijk Twee hoofdproducten de Europese overschrijving - SEPA Credit Transfer / SCT de Europese Incasso - SEPA Direct Debit / SDD, type Core en B2B Verplicht te migreren voor 1 februari 2014 IBAN XML Tijdlijnen & processen Business keuzes Grootste uitdaging is de SEPA Direct Debit Voor kaartbetalingen zijn er Europese afspraken gemaakt over te gebruiken standaarden. 9
IBAN en BIC IBAN staat voor International Bank Account Number. BIC voor Bank Identifier Code. Het IBAN bestaat voor Nederlandse rekeningen uit 18 tekens. NL84 VOWA 0425 2965 47 Land code Controle getal Bank code Oud rekeningnummer opgevuld met nullen Het IBAN in het buitenland is per land anders, zowel qua opzet als qua lengte; maximale lengte van IBAN 31 tekens (Malta). IBAN staat al (jaren) op rekening afschriften en internet bankieren en komt op alle betaalpassen te staan. 10
SEPA Credit Transfer Karakteristieken - verschillen SEPA en bestaand NL NL girale overschrijving SEPA Credit Transfer Rekeningnummer 7, 9 of 10 cijferig IBAN + BIC Doorlooptijden (verwerking) Bestandsformaten D + 0 / 1 EU minimaal D + 1 NL ook D + 0 Betaalopdrachten (Clieop) Betaal-/incasso opdrachten (XML ISO 20022) Reconciliatie (afletteren) Bankrapportages (Verwinfo, MT940) Betalingskenmerk Vrije tekst Bankrapportages aangepast op SEPA. Ook nu XML formaten (CAMT). Structured Creditor Reference Vrije tekst End-to-end reference (nieuw) 11
SEPA Direct Debit Karakteristieken - verschillen SEPA en bestaand NL NL incasso SEPA Direct Debit Rekeningnummer 7, 9 of 10 cijferig reknr IBAN + BIC Doorlooptijden Pre-notificatie Aanlevering bestanden Debiteur moet geïnformeerd zijn Tot D (middaguur, afhankelijk van bank) Debiteur moet minimaal 14 dagen vooraf geïnformeerd zijn 1. Core Minimal D-5 (eenmalige / eerste) of D-2 (doorlopend) B2B Minimaal D-1 Storno Verschillend per incassovariant Core B2B 8 weken Geen storno recht B2C Geen incassovariant voorzien! Bestandsformaten Aanlevering (Clieop), Bankrapportage Verwinfo Incasso opdrachten (XML ISO 20022). Aanpassen bankrapportages op SEPA. Ook XML formaat CAMT. Veiligheid Niets specifieks Additionele functionaliteit tegen ongewenst gebruik (sommige condities te beheren door consument). Mandaten (machtigingen) Mandaten bij crediteur Idem + referentie naar mandaat toevoegen aan elke transactie. Huidige zakelijke machtigingen (met stornorecht) opnieuw registreren. 1 Of korter indien met de klant afgesproken 12
SEPA Direct Debit - overzicht tijdslijnen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D-14 D-5 Core D-2 Core D-1 B2B D D+2 D+5 D+56 B2B Core Core D+13 months D+36 months 1. Vooraankondiging van het bedrag en eerst mogelijke aanlever datum (tenzij anders is afgesproken) 2. Laatst mogelijke aanlevering eerste / eenmalige SDD/ vooraankondiging 3. Laatst mogelijke aanlevering doorlopende SDD 4. Laatste mogelijke aanlevering zakelijke SDD 5. Uitvoer datum 6. Laatste mogelijkheid insturen Return (B2B-bankstorno) 7. Laatste mogelijkheid insturen Return (Core-bankstorno) 8. Maximale Refund (klantstorno) periode voor geautoriseerde transacties te storneren (Core SDD) 9. Laatste mogelijkheid insturen Melding Onterechte Incasso 10. Machtiging die 36+ maanden niet is gebruikt, moet door de incassant worden vernietigd 13 13
Machtigingen Incassanten zijn verplicht om de machtigingen voor de Europese incasso fysiek te archiveren. Een incassant moet op verzoek van de debiteur een kopie van de machtiging kunnen verstrekken. Gegevens van elke machtiging moeten elektronisch worden opgeslagen. Incassant ID (NL: gebaseerd op KvKnr) Machtiginggegevens moeten met elke incasso-opdracht worden meegestuurd. En Eenmalig eventuele wijzigingen. Een machtiging kan op debiteur of product niveau. Unieke Mandate ID Toekomst: e-mandates. IBAN Debiteur Plaats en datum ondertekening 14
SEPA en de Acceptgiro IBAN-Acceptgiro Mei 2012: die komt er! Nederland moet uiterlijk 1 februari 2013 aangeven of zij van de niche status gebruik willen maken. Echter: Steeds meer Acceptgirobetalingen worden momenteel via internetbankieren gedaan (ruim 70% in 2010). Het aantal acceptgirotransacties in Nederland daalt (van 300 miljoen in 1995 tot circa 152 miljoen in 2010). Het SEPA SCT product biedt een betalingskenmerk equivalent (Structured Creditor Reference) die gebruikt kan worden. 15
SEPA impact - zowel intern als extern Klanten Software leverancier Bedrijfsimpact: Services Producten Processen Systemen Leveranciers Medewerkers Financiële Partners 16
SEPA impact zeer divers De impact op de organisatie is afhankelijk van meerdere factoren. Wel of geen incassant. Zelfbouw systemen of standaard software pakketten (van externe leverancier). Aantal externe koppelingen. In één land (Nederland) of in meerdere landen actief. Wel of geen impact op uw business model. Stille verpanding Non-storno B2C Rechtsgeldigheid huidige machtigingen Telefonische of internet machtiging 17
Benchmark gerelateerde SEPA projecten I II III IV V VI Gestart met SEPA vooronderzoek Aantal geraakte systemen Dec 2010 Dec 2010 Dec 2008 Sept 2010 Sept 2011 Feb 2011 20+ 50+ 100+ 230+ 45+ 40+ Aantal BU 10 10 11 12 10 11 Geschatte projectkosten Besturing Type implementatie 18
SEPA marktontwikkelingen Algemene observaties De voortdurende discussies over einddatum en (nieuwe) SEPA producten/varianten heeft voor onrust en besluiteloosheid gezorgd. Nu de einddatum bekend is, worden veel partijen actief. Tijdslijnen voor de invoering van de SEPA Direct Debit worden als erg kort ervaren. Het SEPA awareness niveau is beperkt maar groeit. Begrip gaat vaak niet verder dan vervanging BBAN door IBAN. De impact op systemen, processen én business modellen na analyse is veel groter dan verwacht. Bij organisaties met meerdere primaire (product) systemen is budgettair hier veelal geen rekening mee gehouden. Niet-bancaire instellingen koppelen in toenemende mate de SEPA ontwikkelingen aan andere actuele thema s in het financiële domein (o.a. e-invoicing, huisbankier selectie, SWIFT). 19
SEPA marktontwikkelingen Algemene observaties Er is een duidelijke marktbehoefte voor meer betrokkenheid en duidelijkheid van partners (zowel banken als leveranciers) ten aanzien van de SEPA discussies. Migratie campagne over SEPA is begonnen (Over op IBAN). Enkele software leveranciers hebben applicatie aangepast; aanpassingen beperkt en niet flexibel. Een Payment Hub kan bijdragen aan oplossingen buiten de bestaande systemen te realiseren. BIC niet verplicht voor NL verkeer; timing verschillende banken niet synchroon. 20
SEPA marktontwikkelingen ERP leveranciers (1) 78% van de ERP leveranciers geeft aan dat klanten vragen naar SEPA compliant systemen. Bij 55% van de klanten van ERP leveranciers heeft SEPA een lage prioriteit. 66% van de ERP leveranciers is SEPA Credit Transfer compliant, 54% is SEPA Direct Debit compliant. 84% van de ERP leveranciers gaat mandaat management functionaliteiten aanbieden. In vergelijking met vorig jaar geven twee maal zoveel ERP leveranciers aan migratie diensten aan te bieden (44% versus 83%). Bron: SEPA survey ERP leveranciers, Enigma, 1 juni 2012 21
SEPA marktontwikkelingen ERP leveranciers (2) Slechts een beperkt percentage van de ERP leveranciers leveren een volledige set van mandaat management functionaliteiten. Percentage Mandaat Management functionaliteiten in ERP systemen 73% Toekennen unieke ID 46% 46% 53% Meegeven MRI Verzenden van de pre-notificaties Klant interface voor beheren van mandaten 73% Mandaat beheer functionaliteit voor de gebruiker 6% 13% E-mandate mogelijkheden Verrijking van bestaande mandaten 86% 86% Vastlegging van mandaten Wijzigen van mandaten Bron: SEPA survey ERP leveranciers, Enigma, 1 juni 2012 22
SEPA marktontwikkelingen ERP leveranciers (3) Voor de bankverantwoording voor SCT en SDD worden hoofdzakelijk tijdelijke oplossingen geïmplementeerd. Percentage wijze bankverantwoording SCT en SDD SCT SDD 55% Payment Status Report (Pain.002) 83% MT 940 aangepast voor IBAN/BIC 27% 38% 22% 33% MT 942 aangepast voor IBAN/BIC GMU aangepast voor IBAN/BIC Camt.052 Camt.053 11% Camt.054 5% Structured Reference (ISO 11649) % Bron: SEPA survey ERP leveranciers, Enigma, 1 juni 2012 23
SEPA Migratie Nederland Organisatie vanuit het Nationaal Forum SEPA-Migratie (NFS) NFS bestaat uit Nederlandse aanbieders en gebruikers van betalingsverkeer onder voorzitterschap van DNB. Deelnemende partijen o.a. Detailhandel Nederland, MKB-Nederland, Nederlandse Thuiswinkel Organisatie, Consumentenbond, Verbond van Verzekeraars, VNO-NCW Gezamenlijk product: Nationaal SEPA-Migratieplan inclusief migratie diensten zoals Ibanbicservice.nl en alerts Onderdeel daarvan is een Campagne voor de overgang naar SEPA Gestart 01/03/2012. Vanaf 9 mei massale media campagne. Focus op IBAN (niet op de term SEPA dus), campagnesite www.overopiban.nl Iedereen in Nederland krijgt een langer rekeningnummer. Houd er rekening mee. Verder toolkits, stappenplan, nieuwsbrieven, FAQ s voor bedrijven en MKB Monitor 24
Nationaal SEPA-Migratieplan 25
Hoe benadert Enigma de SEPA uitdaging 1. Awareness & opinie vorming 2. Strategie & Business case 3. Uitvoering SEPA scan SEPA maturity van de organisatie Aanbevelingen (kansen/ bedreigingen door SEPA) Wat moet er nog worden gedaan? SEPA Awareness workshops Wat houdt SEPA in? Wat zijn de actuele ontwikkelingen? Wat zijn de consequenties? (High Level) Business analyse processen met nadruk op SEPA SEPA expertise centrum Ad hoc ondersteuning voor vragen over SEPA (strippenkaart) Quality assurance op SEPA activiteiten Initiatie SEPA project - ondersteuning bieden bij het opstarten van een project Presentaties aan Management Plan van Aanpak Governance Business Case Project Brief/PID SEPA Programma/Project management SEPA expertise centrum SEPA Impactanalyse, inclusief Detail analyse van de huidige situatie (systemen/processen) SEPA awareness presentaties Business requirements definitie Questionnaires (business units/landen, banken, leveranciers) Communicatieplan Quick wins SEPA strategievorming/blauwdruk Ontwerp van het Business Model Toekomstvaste Architectuur Proces & Organisatie optimalisaties Sourcing & partnerselectie Ontwikkelen van de SEPA roadmap Migratie strategie en scenario s (land, bank, systeem, product) Uitwerken SEPA Business Case Scenario s Kosten Baten SEPA Programma ondersteuning Programma-/Project management Programma office Business-/Informatie analisten Test ondersteuning Quality assurance Realisatie Business case en Quickwins Communicatie (interne/extern) Stakeholder management SEPA expertise centrum (helpdesk) (Huis-)Bank- en leverancier selectie trajecten voor o.a. Payment Hub Mandaat management Huis- en Cash management bank Productontwikkeling - Ontwikkeling en realisatie van nieuwe klantdiensten Realiseren Proces- en organisatie optimalisaties 26
SEPA proposities Enigma Enigma heeft een aantal producten om haar bancaire & corporate klanten te ondersteunen bij SEPA: 1. SEPA (Quick) Scan (4 6 weken) Direct inzicht in consequenties van SEPA binnen uw organisatie Health check van status SEPA project (interpretatie/voortgang/oplossingen) Awareness vergroting interne organisatie Benoeming Kansen, Bedreigingen, Keuzes 3. SEPA Migratie Support Ontwikkeling integrale (Klant) Migratie Strategie Inrichting Help Desk & Expertise Center Inrichting SEPA migratie Tooling, Services & Partnerships (bijv. Mandaat Management) Training interne medewerkers (Sales, Relatie management, Helpdesk) Enigma Academy 2. SEPA Impact Analyse (8 12 weken) Definitie & impact van SEPA requirements op processen, IT en organisatie Awareness vergroting interne organisatie Benoemen en oplossen van SEPA dilemma s Solution Blueprint & Matchmaking; keuze van oplossingen & partners (tactisch & strategisch) (ook) Toekomstvaste inrichting Betalingsverkeer 4. SEPA Implementatie Programma- (Office) & Project management SEPA Expertise center (helpdesk) Architectuur blauwdruk Functioneel- & Technisch Ontwerp Migratie & Test ondersteuning Communcatie ondersteuning Aanpassing processen & werkinstructies 27
Tot slot: SEPA als katalysator voor verbeteringen De noodzaak tot investeren in SEPA stimuleert organisaties ook andere discussies te voeren. De business case van een SEPA project kan hierdoor aanzienlijk verbeteren. 28
Dank voor uw aandacht Mocht u interesse hebben in de SEPA survey ERP leveranciers of de Payments Barometer bezoekt u dan onze stand NB.02. (info@enigmapayments.nl) 29