Luc Hanegreefs Gert verpooten KARVA Cijfers geneesmiddelengebruik WZC Zorgbedrijf Antwerpen
Cijfers geneesmiddelengebruik Onderzoek WZC Zorgbedrijf Antwerpen Deel l1 (Luc Hanegreefs): Voorstelling Vl Volgens goegemeente overdreven gebruikte medicijnen: benzodiazepines, neuroleptica, antidepressiva i Deel 2 (Gert Verpooten): Gevaarlijke drug drug interactions Vergelijking gwzc algemene (oudere?) populatie p
WZC Zorgbedrijf Antwerpen Dwarsdoorsnede onderzoek: medicatie op 12 mei 20122 16 WZC s; 2676 bewoners aanwezig Gemiddelde leeftijd: 84,5 jaar Verhouding man/vrouw = 27/73 214 verschillende voorschrijvers
WZC Zorgbedrijf Antwerpen Gemiddeld aantal medicaties met ATC code: incl. topica: 7,4 excl. topica: 6,75 (bij aankomst: 7,35!) 109 (4%) bewoners krijgen geen medicatie Winnaar : 26 2 de : 23
WZC Antwerpen KARVA Top 10 ATC 7 op 12.05.12 Rang ATC 7 Stofnaam Frequentie Percent Cumulatieve percent 1 B01AC06 Acetylsalicylzuur 1050 5,8 5,8 2 A06AD65 Macrogol, combinatiepreparaten 772 4,3 10,1 3 N02BE01 Paracetamol 729 4,0 14,1 4 A12AX Calcium met andere middelen 485 2,7 16,8 5 N05CD06 Lormetazepam 436 2,4 19,2 6 A02BC01 Omeprazol 410 23 2,3 21,5 7 C07AB07 Bisoprolol 407 2,3 23,7 8 A02BC02 Pantoprazol 400 2,2 25,9 9 C03CA01 Furosemide 381 2,1 28,1 10 N06AX05 Trazodon 363 2,0 30,1
WZC Antwerpen KARVA Top 10 ATC 5 op 12.05.12 Rang ATC 5 Benaming Frequentie Percent Cumulatieve percent 1 B01AC Trombocytenaggregatieremmers, heparine uitgezonderd 1202 6,7 6,7 2 A06AD Osmotisch werkende laxantia 1095 61 6,1 12,7 3 A02BC Inhibitoren van de protonpomp 833 4,6 17,3 4 N02BE Aniliden 730 4,0 21,4 5 C03CA Sulfonamiden 677 3,7 25,1 6 N06AX Overige antidepressiva 611 3,4 28,5 7 C07AB Beta blokkers, selectieve 591 3,3 31,8 8 N05BA Benzodiazepinederivaten 525 2,9 34,7 9 C09AA ACE remmers, enkelvoudig 491 2,7 37,4 10 A12AX Calcium met andere middelen 485 2,7 40,1
WZC Antwerpen KARVA Top 10 ATC 4 op 12.05.12 Rang ATC 5 Benaming Frequentie Percent Cumulatieve percent 1 B01A Antithrombotica 1470 8,1 8,1 2 A06A Laxantia 1365 7,6 15,7 3 N06A Antidepressiva 1134 6,3 22,0 4 A02B Middelen bij ulcus pepticum en refluxziekte 949 5,3 27,2 5 N05C Hypnotica en sedativa 768 4,2 31,5 6 N02B Overige analgetica en antipyretica 745 4,1 35,6 7 C07A Beta blokkers, enkelvoudig 723 4,0 39,6 8 N05A Antipsychotica (neuroleptica) 683 3,8 43,4 9 C03C "high ceiling" diuretica 677 3,7 47,1 10 N05B Anxiolytica 537 3,0 50,1
Probleemstelling (Parsons et al, 2011) Polyfarmacie: méér dan 5 Ongeschikt gebruik van geneesmiddelen Ongewenste effecten van geneesmiddelen Compliance en enforced compliance Personeel en medicatie Communicatie bij opname en ontslag uit ziekenhuis
Probleemstelling (Parsons et al, 2011) Ongeschikt gebruik van geneesmiddelen Ongewenste effecten van geneesmiddelen Benzodiazepines i Antidepressiva Neuroleptica
Benzodiazepines Zorgbedrijf Welke? Alle benzodiazepines + z medicaties 941 bewoners nemen 1 158 bewoners nemen 2 verschillende 9 bewoners nemen 3 verschillende Totaal = 1108 = 41 % 7 bewoners krijgen nog flunitrazepam
Benzodiazepines 41% bewoners in WZC Zorgbedrijf 51% PHEBE Veel kritiek door iedereen op gebruik in WZC: volksvertegenwoordigers g meer mogelijkheden bieden voor alternatieven en aanvullingen bij een medicamenteuze behandeling voor slaap, angst en depressieve stoornissen
Benzodiazepines Te veel? Enkel probleem in WZC? Geen cijfers buiten WZC niet terugbetaald Ziekenhuis?
Benzodiazepines Juni en juli 2012 : 154 opnames in WZC 78 nam bij opname 1 of meer benzo s vanuit ziekenhuizen, alle diensten : 50 % PHEBE Zorgbedrijf Ziekenhuis 51 % 41 % 50 % Probleem beperkt zich niet tot WZC en/of ziekenhuizen?
Benzodiazepines B di i : waarom probleem? (farmaka, WZC formularium) Ouderen zijn gevoeliger voor bijwerkingen Vermindering mobiliteit, ADL Verhoging valrisico lii Tolerantie >>> dosisverhoging g Vermindering REM slaap en dus slaapkwaliteit Anterograde amnesie Paradoxaal: agitatie, verwardheid en agressie
Richtlijnen benzodiazepines i WZC (farmaka, geneesmiddelenbrief) Slaapstoornissen: niet medicamenteus: slaaphygiëne, cognitieve gedragsherapie (CGT): haalbaar? realistisch? uitzonderlijk benzo gedurende korte tijd? Angststoornissen: psychotherapie SSRI benzo eenmalige korte periode in acute situatie
Antidepressiva Zorgbedrijf Antidepressiva: SSRI + TCA 960 (36 %) bewoners krijgen 1 of meer (tot 4 verschillende!!) antidepressiva Waarvan 435 o.a. een SSRI TCA vs SSRI
Antidepressiva A tid i : waarom probleem? (folia farmacotherapeutica, farmaka) Ongewenste effecten: TCA: anticholinerge bijwerkingen hypotensie, duizeligheid ritmestoornissen t i SSRI: hyponatremie gastro intestinale bloedingen serotonine syndroom
Richtlijnen antidepressiva i WZC (farmaka, geneesmiddelenbrief) Angststoornis: SSRI Mineure depressie : watchful waiting en niet medicamenteus Majeure depressie : psychotherapie py p al dan in combinatie met antidepressivum (SSRI of TCA?) Haalbaar?? Trazodone gebruik als slaapmiddel?
Neuroleptica Zorgbedrijf Neuroleptica: N05A antipsychotica 602 (22,5 %) bewoners nemen 1 of meer neuroleptica! 3 verschillende: 40 2 verschillende: 108
Richtlijnen neuroleptica WZC (farmaka, geneesmiddelenbrief) Delier: causaal indien symptomatische behandeling geïndiceerd: hl haloperidol idl Behavioural and Psychological Symptoms in Dementia (BSPD): onderliggende oorzaak behandelen gedragsmanagement uitzonderlijk: haloperidol (Acute psychose)
Combinaties Zorgbedrijf 444 bewoners krijgen neurolepticum + benzodiazepine 60bewonerskrijgen anti Parkinsonmiddel Parkinsonmiddel+ neurolepticum
Besluit? Benzo AD NL 41 % 36 % 22,5 % Te veel in vergelijking met richtlijnen?? Streefcijfer? Moéten richtlijnen wel? Cognitieve Gedrags Therapie (CGT)?? Attitudeverandering patiënten, familie, verpleging en artsen?
Farmanet 2011 Aantal rechthebbenden 65+: totaal: 2.009.372 met chronische medicatie: 1.577.162 162 Chronische medicatie = > 180 DDD (daily defined dose) Gemiddeldaantal moleculen: bij 65+: 3.2 bij 75+: 3.5 bij 85+: 3.4
Farmanet 2011 Polyfarmacie (>5 moleculen) Bij 65+: 14% Bij 75+: 16% Bij 85+: 15%
Farmanet 2011 KARVA Chronische medicatie bij 65+ Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal chronische patiënten patiënten patiënten patiënten patiënten moleculen 65 74 jaar 75 84 jaar 85 94 jaar 95 104 jaar 105 114 jaar 1 179.783 111.299 39.289 3.422 20 2 163.292 124.533 45.920 3.397 24 3 130.150 116.875 45.301 2.949 12 4 93.443 95.545 37.263 2.057 9 5 61.549 68.219 26.618 1.216 4 6 38.609 43.857 17.014 700 1 7 22.530 26.172 9.780 318 8 12.859 14.836 4.929 155 9 7.056 7.686 2.412 55 10 3.726 3.664 1.029 20 11 1.878 1.791 422 8 12 954 812 170 2 13 464 324 63 1 14 216 147 23 1 15 100 56 25 2
Farmanet 2011 KARVA Top 10 volgens DDD ATC 7 bij 65+ Rang Werkzaam bestanddeel DDD 2011 Aantal patiënten 2011 % van 65+ 1 Acetylsalicylzuur 193.640.528 549.107 27% 2 Simvastatine 105.802.967 404.598 20% 3 Molsidomine 75.966.923 107.169 5% 4 Omeprazol 74.267.921 266.441 13% 5 Amlodipine 72.816.808 198.978 10% 6 Atorvastatine 64.956.250 184.181 9% 7 Perindopril 64.692.090 148.365 7% 8 Ramipril 60.173.428 77.561 4% 9 Bisoprolol 55.220.285 358.912 18% 10 Rosuvastatine 53.505.802 145.039 7%
Farmanet 2011 KARVA Top 10 volgens DDD ATC 5 bij 65 Rang Geneesmiddelenklasse DDD 2011 Aantal patiënten 2011 % van 65+ 1 HMG CoA reductaseremmers (statines) 251.389.261 794.846 40% 2 Trombocytenaggregatieremmers, heparine uitgezonderd 220.732.047 047 606.541 30% 3 ACE remmers, enkelvoudig 191.174.469 366.433 18% 4 Inhibitorenvan de protonpomp 136.756.298 567.951 28% 5 Dihydropyridinederivaten 122.342.544 331.753 17% 6 Beta blokkers blokkers, selectieve 106.485.445 445 553.447 28% 7 10 Angiotensine II antagonisten, enkelvoudig 85.436.628 179.692 9% 8 Overige vasodilatantia bij hartziekten 75.966.923 923 107.169169 5% 9 Sulfonamiden 65.645.425 261.738 13% Selectieve serotonineheropnameremmers 59.594.953594 953 230.014014 11%
Farmanet 2011 KARVA Top 10 volgens DDD ATC 4 bij 65+ Rang Geneesmiddelenklasse DDD 2011 Aantal % van 65+ patiënten 2011 1 Hypolipemierende middelen, enkelvoudig 277.085.388 858.283 43% 2 Antithrombotica 261.178.703 809.568 40% 3 ACE remmers, enkelvoudig 191.174.469 366.433 18% 4 Middelen bij ulcus pepticum en refluxziekte 157.457.150 667.026 33% 5 Beta blokkers, enkelvoudig 136.870.783 783 691.652652 34% 6 7 Selectieve calciumantagonisten met hoofdzakelijk vasculaire werking Hypoglykemierendemiddelen middelen met uitzondering van insulines 122.342.544 331.753 17% 99.853.334 286.525 14% 8 Antidepressiva 98.788.809 404.011 20% 9 Vasodilatantia bij hartziekten 88.931.909 146.270 7% 10 Angiotensine ii antagonisten, enkelvoudig 85.436.628 179.692 9% 13 Niet steroide anti inflammatoire en antireumatische middelen 48.097.275 691.184 34%
Farmanet 2011 KARVA Interacties bij 65+ Keuze van interacties in functie van voorschrijffrequentie bij ouderen ernst NSAID orale anticoagulantia verhoogde kans op maag darm bloeding NSAID SSRI verhoogde kans op maag darm bloeding
Farmanet 2011 KARVA Interacties bij 65+ (cont) NSAID RAAS blokkers verhoogde kans op acute nierinsufficiëntie verhoogde kans op hyperkaliëmie i Spironolactone RAAS blokkers verhoogde kans op hyperkaliëmie
Farmanet 2011 KARVA Interacties bij 65+ Van de patiënten chronisch behandeld met orale anticoagulantia ontvingen 21% een NSAID 11% een SSRI 4% een NSAID en SSRI Van depatiënten chronisch behandeld met SSRI ontvingen 35% een NSAID
Gebruik in België 25 Bevolkingspercentage in België met minstens 1 NSAID voorschrift volgens type NSAID (2005) COX-2 selectieve NSAID 20 Klassieke NSAID COX-2 en/of klassieke NSAID 15 % 10 5 0 Totaal 0-19 20-64 65-79 80+ Leeftijdscategorie (jaar) H. Smets et al. Pharmacoepidemiol Drug Saf 2008; 17(10): 1014 9.
A = ACEI/ARB B = ACEI/ARB + diuretic C = ACEI/ARB + spironolactone D = ACEI/ARB + diuretic + betablocker E = ACEI/ARB + betablocker + spironolactone H. Smets et al. Pharmacoepidemiol Drug Saf 2008; 17(10): 1014 9.
Interacties ti Farmanet WZC NSAID + SSRI 35% 0.9% + VitK antagonist 21% 0.4% + SSRI + VitK antagonist 4% 0.1% + diureticum 1.8% + RAAS blokker 25% 1.3%
Discussie 65+ vs. Gemiddelde leeftijd in Woon en Zorgcentra Chronische medicatie (>180 DDD) vs dwarsdoorsnedegegevensd d in WZC studie Enkelterugbetaalbare medicatie in Farmanet; geen benzodiazepines Gehele bevolking in Farmanet
Top 10: WZC vs Farmanet 65+ Niet terugbetaalbare geneesmiddelen zoals laxativa en benzodiazepines i vinden wij niet terug in Farmanet. De neuroleptica en paracetamol worden meer voorgeschreven in de WZC. Statines worden minder voorgeschreven in WZC. Plaatjesremmers, antihypertensiva en antidepressiva zijn in de top 10 zowel in de WZC als in de algemene populatie
Conclusie Polyfarmacie minder uitgesproken in de algemene populatie dan in de geïnstutitionaliseerde In de algemene populatie lti worden potentieel ti gevaarlijke geneesmiddelencombinaties frequent voorgeschreven, vooral met betrekking tot NSAID s. Dit is duidelijk minder in het WZC.
Met dank aan Bram Vercammen en Bert Ceyssens (DIGIPOLIS) Joos Tielemans, Marc de Falleur, André De Swaef () Erik Snelders (UZA)