Een pilletje voor het slapengaan? over slaapmedicatie bij ouderen
|
|
- Matthias Geerts
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Een pilletje voor het slapengaan? over slaapmedicatie bij ouderen Lieve Lemey ouderenpsychiater Insert picture 1
2 PHEBE: Prescribing in Homes for the Elderly in Belgium (2005) Slaapproblemen bij ouderen: aanpak 1. het probleem in kaart brengen 2. oorzakelijke maatregelen 3. slaaphygiëne 4. eventueel: tijdelijk een geschikt medicijn 2
3 Slaapproblemen bij ouderen: aanpak Oorzakelijke behandeling waar mogelijk: - adequate aanpak van diverse somatische problemen (oa pijn) - adequate antiparkinson behandeling - adequate behandeling van depressie, - adequate behandeling slaapapnoe - adequate behandeling van verwardheid bij dementie - alcohol en cafeïne vermijden - saneren medicatie! Over pillen en slapen. Geneesmiddelen die kunnen interfereren met een goede slaap! Β blokkers centrale analgetica theophylline preparaten corticosteroïden psychofarmaca schildklierpreparaten statines anticonvulsiva over the counter medicatie?... 3
4 Aanpak van slaapstoornissen: farmacologische mogelijkheden en beperkingen Psychofarmacologie bij ouderen: complexer en riskanter multi-problematiek polyfarmacie interacties! veranderde farmacokinetiek en veranderde receptorfunctie kans op bijwerkingen fragiele populatie bijwerkingen kunnen vérstrekkende gevolgen hebben 4
5 Veranderde farmacokinetiek bioavailability: first pass effect beschikbaar eiwit microsomale enzym activiteit nierfunctie bioavailability: microsomale enzymes ikv drug-drug interactie Fragiele populatie Bijwerkingen hebben vaak ernstiger gevolgen (in vgl met jongere populatie) vb. sedatie valpartijen fracturen bedlegerigheid embool, decubitus, constipatie impactie (sub)obstructies urine retentie urosepsis atypische uitingsvormen: verwardheid, 5
6 Psychofarmaca en ouderen: bekend, bemind, maar onvoorspelbaar? individuele grote in verouderingsproces individuele, vaak onvoorspelbare, verschillen in farmacokinetiek onvoorspelbare veranderingen thv receptor vaak onvoorspelbare compliance interferentie van cognitie Farmacotherapie bij ouderen maatwerk Slaapproblemen bij ouderen: farmacologische aanpak Hypnotica: hebben enkel als doel de slaapstoornis te bestrijden Niet-hypnotica: gericht op behandeling van een andere aandoening maar omwille van slaapverwekkend effect ook gebruikt bij slaapstoornissen 6
7 Slaapproblemen bij ouderen: farmacologische aanpak Hypnotica: ideaal slaapmiddel? - snel inslapen - behoud slaappatroon - goed doorslapen - geen nawerking overdag - veilig bij overdosis - geen gewenning - geen bijwerkingen bestaat NIET! Benzodiazepines: algemeen - remmend op het centraal zenuwstelsel (GABA) krachtige anxiolytische werking patiënt ervaart een weldadig effect MAAR - verminderde slaapkwaliteit: verstoring slaapstructuur, onderdrukking REM-slaap - hang-over effect - ademhalingsonderdrukking, sufheid, bloeddrukdaling - geheugen- en concentratiestoornissen - gewenning en afhankelijkheid - plots stoppen: rebound insomnie en withdrawal symptomen - paradoxale reacties met agressiviteit en ontremming, - versterking van de effecten van alcohol 7
8 Benzodiazepines en tolerantie Tolerantie = dosisverhoging nodig voor hetzelfde effect Tolerantie induceert afhankelijkheid (= het gebruik van het geneesmiddel kan niet meer stop gezet worden op het moment dat het geen nut meer heeft) psychologische afhankelijkheid lichamelijke afhankelijkheid Benzodiazepines en ouderen - ouderen: gevoeliger voor bijwerkingen (veranderde farmacokinetiek, farmacodynamiek) - eliminatie kan vertraagd zijn op oudere leeftijd ---) cumulatie - valrisico (heupfracturen!) - rijvaardigheid! - cognitie met geheugenproblemen! anterograde amnesie - paradoxale effecten - AH depressie 8
9 Benzodiazepines: differentiatie? anxiolytisch of hypnotisch: meestal dosisgebonden actieve metabolieten werkingsduur kortwerkend: triazolam, midazolam (IV) halflangwerkend: alprazolam, bromazepam, brotizolam, clotiazepam, loprazolam, lorazepam, lormetazepam, oxazepam, temazepam langwerkend: clobazepam, clonazepam, clorazepaat, cloxazolam, diazepam, flunitrazepam, flurazepam, nitrazepam, nordazepam, prazepam, tetrazepam cave: flunitrazepam (toxicomane context) Benzodiazepines alprazolam: Xanax ; bromazepam: Lexotan ; brotizolam: Lendormin ; clobazam: Frisium ; clonazepam: Rivotril ; clorazepaat: Tranxene ; clotiazepam: Clozan ; cloxazolam: Akton ; diazepam: Valium ; flunitrazepam: Rohypnol ; flurazepam: Staurodorm ; loprazolam: Dormonoct ; lorazepam: Temesta ; lormetazepam: Loramet ; midazolam: Dormicum ; nitrazepam: Mogadon ; nordazepam: Calmday ; oxazepam: Seresta ; prazepam: Lysanxia ; tetrazepam: Myolastan ; triazolam: Halcion. 9
10 Verwante produkten Z-produkten: zaleplon: Sonata ; Zolpidem: Stilnoct ; Zoplicon: Imovane. minder bijwerkingen? minder gewenning? werking analoog aan benzo s; geen bewezen voordelen. buspiron: Buspar : meer anxiolytisch? minder hypnotisch? bijw: hoofdpijn, duizeligheid; cave combinatie met SSRI (serotonerg syndroom) natuurextracten: enige evidentie voor valeriaan Ouderen en benzodiazepines: praktisch - aangewezen in crisissituaties - beperking in tijd is essentieel: stopprocedure bespreken - voorkeur: kort tot middellange werkingsduur - bij angst: eerder langwerkend - hypnoticum: eerder kortwerkend In de praktijk: bvb: lorazepam: startdosis: 0,5 mg, evt 2x/d; zo kortdurend mogelijk Cave: Bij reeds lang bestaand gebruik: afbouw traag met aandacht voor aspecifieke abstinentieverschijnselen. 10
11 Slaapproblemen bij ouderen: farmacologische aanpak Overige farmacologische strategieën geen wetenschappelijke evidentie! Trial and error - antidepressieve medicatie: lage dosis; cave bijwerkingen - antipsychotica: cave bijwerkingen - melatonine (Circadin ) - trazodone (Trazolan ): cave orthostatisme Andere indicaties: - epilepsie (status): clonazepam: Rivotril ; diazepam: Valium - dystonie, spasticiteit: - periodieke beenbewegingen: bvb clonazepam (Rivotril ) 11
12 In de praktijk: - hypnotica kunnen beperkt worden voorgeschreven als onderdeel van een totaalaanpak - begin met helft van dosering die normaal wordt voorgeschreven aan volwassenen! - bij voorkeur intermittent gebruik - spreek af de dosis niet op eigen initiatief te verhogen - geef voldoende informatie over bijwerkingen (valrisico, cognitie,..) - afbouw van benzodiazepines: zorgvuldig begeleiden! 12
Stilnoct Zolpidem 10mg 2,4 0,5-3 - Kortwerkend Rohypnol Flunitrazepam 1mg 16-35 ** 1,2 +
De benzodiazepinen vormen de op een na meest voorgeschreven groep geneesmiddelen in Nederland. In een gemiddelde huisartsenpraktijk krijgt ongeveer 10% van de patiënten één of meer keer per jaar een benzodiazepine
Nadere informatieBenzo Moe. Over het terugdringen van chronisch benzodiazepinegebruik
Benzo Moe Over het terugdringen van chronisch benzodiazepinegebruik Ineke van Waard Februari 2010 Inhoud presentatie Voorstellen Kennisquiz Informatie over benzodiazepinen Geschiedenis Werking Toepassing
Nadere informatieVoor een kuur van. Tegen angst of voor slaap
TRANQUILLIZERS Voor een kuur van korte duur Angstwerende middelen en slaapmiddelen worden massaal verbruikt. Nochtans zijn ze niet altijd nuttig en vooral: ze zijn alleen doeltreffend als men ze gedurende
Nadere informatieBenzodiazepines anno 2012
Benzodiazepines anno 2012 Benzodiazepines anno 2012 indicaties werking bijwerkingen prevalentie gebruik richtlijnen controverse naar een verantwoord gebruik Gebruik BZD anno 2012 angststoornissen slaapstoornissen
Nadere informatieVERANTWOORD GEBRUIK VAN BENZODIAZEPINES
VERANTWOORD GEBRUIK VAN BENZODIAZEPINES Bij slapeloosheid dient eerst de oorzaak opgespoord en in de mate van het mogelijke ook aangepakt. Op de tweede plaats komt de niet-medicamenteuze aanpak, zoals
Nadere informatieRichtlijn Verslaving. 6.1 Benzodiazepinen. 6. Benzodiazepinen
Versie 1.1 Datum Status 12-2016 definitief Revisiedatum 12-2017 Eigenaar Richtlijnencommissie, T.Peeters Richtlijn Verslaving 6. Benzodiazepinen 6.1 Benzodiazepinen Benzodiazepinen zijn receptplichtige
Nadere informatieToxicologie behandelinformatie
Benzodiazepinen Algemeen De toepassing van benzodiazepinen vindt plaats bij kortdurende slaapstoornissen (
Nadere informatievan slaap- en kalmeringsmiddelen per 1 januari 2009
Afschaffen vergoeding v van slaap- en kalmeringsmiddelen per 1 januari 2009 Vanaf 1 januari 2009 komt de vergoeding van slaap- en kalmeringsmiddelen (benzodiazepinen) vanuit de basisverzekering te vervallen.
Nadere informatieBenzodiazegebruik 346/347
Benzodiazegebruik 346/347 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB Datum 02-12-2014 Doel Het voorkomen van chronisch
Nadere informatieLeverfunctiestoornis: benzodiazepineagonisten 5686
Leverfunctiestoornis: benzodiazepineagonisten 5686 = = = = = ======= = = = Bron ref. 1 Vinkers et al. Kiezen voor de juiste benzodiazepine. Ned Tijdschr Geneeskd 2012;156:A4900. ref. 2 Ruiz et al. Keuze
Nadere informatieAfgiftekantoor: 8500 Kortrijk 1, 2e Afd.
10 2002 ned 10-10-2002 10:12 Pagina 1 Afgiftekantoor: 8500 Kortrijk 1, 2e Afd. Maandelijks tijdschrift Oktober 2002 Volume 29 Nummer 10 Themanummer: VERANTWOORD GEBRUIK VAN BENZODIAZEPINES blz. 82 10 2002
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN SLAAP- EN KAL MERINGSMIDDELEN OORDEELKUNDIG GEBRUIK
INFO VOOR PATIËNTEN SLAAP- EN KAL MERINGSMIDDELEN OORDEELKUNDIG GEBRUIK INHOUD 01 Wat zijn slaap- en kalmeringsmiddelen? 4 02 Mogelijke risico s 5 03 Alternatieven 7 04 Afbouwen 11 05 Oordeelkundig gebruik
Nadere informatieSlaap- en kalmeringsmiddelen; weet wat u slikt!
verantwoord medicijngebruik Slaap- en kalmeringsmiddelen; weet wat u slikt! bij slaapproblemen bij angst of onrust Brotizolam (Lendormin) Diazepam (Diazemuls, Stesolid, Diazepam) Flunitrazepam (Flunitrazepam)
Nadere informatieSlaap-in-zicht. Verpleegkundige aandachtspunten Bij slaapmedicatie. Steven De Baere
Slaap-in-zicht Verpleegkundige aandachtspunten Bij slaapmedicatie Steven De Baere Slaap-in-zicht 1. Inleiding: de reis van een slaappil 2. Begrippen 3. Risico s 4. Specifieke populaties 5. Wettelijke aspecten
Nadere informatieBenzodiazepine-agonisten/benzodiazepinen
Benzodiazepine-agonisten/benzodiazepinen - Zijn agonisten op de benzodiazapinereceptor - Verschillen alleen in farmacokinetische eigenschappen en niet in farmacodynamische eigenschappen - Anxiolytische,
Nadere informatieSlaapproblemen? patiënteninformatie. campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23
0000 2026 - SV - oktober 2012 Slaapproblemen? campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23 www.st-vincentius.be GasthuisZusters Antwerpen patiënteninformatie
Nadere informatieTips tegen nervositeit
Vijf jaar lang heb ik een slaapmiddel gebruikt om in slaap te komen soms had ik de moed om het eens zonder dat tabletje te proberen. Ik sliep dan zo slecht, dat ik de moed snel weer opgaf. Toch vond ik
Nadere informatieMoleman hoofdstuk 2 Samenvatting blz 29 t/m 54 Benzodiazepine-agonisten GM = geneesmiddel IM = intra musculair T ½ = eliminatie halfwaardetijd
Moleman hoofdstuk 2 Samenvatting blz 29 t/m 54 Benzodiazepine-agonisten GM = geneesmiddel IM = intra musculair T ½ = eliminatie halfwaardetijd 2 indicaties: 8 Indicaties te weten: 1. Slaapstoornissen:
Nadere informatieAcademiejaar 2013-2014
Academiejaar 2013-2014 Ontwikkelen en toetsen van een interactieve en patiëntgerichte internetmodule als ondersteuningsmiddel voor het afbouwen van chronisch benzodiazepinegebruik; een kwaliteitsverbeterend
Nadere informatieAgitatie, agressie, verwardheid bij een 75-jarige patiënt (met dementie)
Agitatie, agressie, verwardheid bij een 75-jarige patiënt (met dementie) Prof. dr. Mirko Petrovic Dienst Geriatrie Universitair Ziekenhuis Gent Avondcolloquium 02 april 2014, UZ Gent Casus, man 86 jaar
Nadere informatiedoor dr. M. Danhof Centrum voor Bio-Farmaceutische Wetenschappen Sectie Farmacologie Rijksuniversiteit Leiden Sylvius Laboratorium
083 1 Benzodiazepinen door dr. M. Danhof entrum voor Bio-Farmaceutische Wetenschappen Sectie Farmacologie Rijksuniversiteit Leiden Sylvius Laboratorium 1. Inleiding 083 3 2. hemische structuur 083 4 3.
Nadere informatiePijncentrum. Butrans pleister. Buprenorfine
Pijncentrum Butrans pleister Buprenorfine U heef het geneesmiddel Butrans (buprenorfine) voorgeschreven gekregen en heeft ook uitgelegd gekregen waarom u dit middel gaat gebruiken. Deze brochure is samengesteld
Nadere informatieBibberpillen?! Apr. Charlotte Theunissen
Bibberpillen?! Apr. Charlotte Theunissen Medicatie in beweging Inleiding Medicatie vriend of vijand? Apr. Theunissen Charlotte Vervangend apotheker KLAV, Hasselt Projectmedewerker Casus 1 Casus 1 Mevrouw
Nadere informatieDatum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen
Datum 28-02-2017 Spreker Linda Schreur (Poly)farmacie bij ouderen Een geriatrische patiënt Pt 82 jaar Voorgeschiedenis oa hartinfarct, boezemfibrilleren Woont zelfstandig alleen Langzaam geheugenproblemen
Nadere informatieIndicatie Kortdurende symptomatische behandeling van slaapstoornissen.(1,2)
Lormetazepam N05CD06, Jan 2019 Indicatie Kortdurende symptomatische behandeling van slaapstoornissen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Slaapstoornissen Lormetazepam wordt door Ephor geadviseerd als
Nadere informatie1. Angst. 1.1 Observatie. 1.2 Oorzaak
1. Angst 1.1 Observatie Emotionele reacties : huilen, Spanning van de spieren Verstarring v.d. aangezichtsspieren R u s t e l o o s h e i d S l a p e l o o s h e i d V e r s t r o o i d h e i d Angst voor
Nadere informatieStoppen met benzo s. Voorstellen om verslaving aan slaap- en kalmeringsmiddelen terug te dringen.
Stoppen met benzo s Voorstellen om verslaving aan slaap- en kalmeringsmiddelen terug te dringen. ChristenUnie Notitie 2008 Kamerlid Esmé Wiegman en beleidsmedewerker Josine Wiskerke 2 Inhoudsopgave Concrete
Nadere informatieVerkeersdeelname: nitrazepam - cat. III I 2099
Verkeersdeelname: nitrazepam - cat. III I 2099 BAC = bloedalcoholconcentratie, BIVV = Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid, DRUID = Driving under the Influence of Drugs, Alcohol and Medicines,
Nadere informatieVerkeersdeelname: oxazepam cat. III I 1987
Verkeersdeelname: oxazepam cat. III I 1987 BAC = bloedalcoholconcentratie, BIVV = Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid, DRUID = Driving under the Influence of Drugs, Alcohol and Medicines, ICADTS
Nadere informatieOPDRACHT 1. Mevrouw Claes (75 jaar) neemt volgende medicatie:
OPDRACHT 1 Mevrouw Claes (75 jaar) neemt volgende medicatie: R/ Carvedilol 25 mg EG 1x per dag sinds 2007 R/Asaflow 80 mg 1x per dag sinds 2007 R/Steovit D 1000/880 1x per dag sinds 2011 R/Symbicort 160/4.5
Nadere informatieFarmacotherapie bij slaapproblemen
Farmacotherapie bij slaapproblemen MSc, apotheker bij het KNMP Geneesmiddel Informatie Centrum, Den Haag Samenvatting Wanneer medicamenteuze behandeling van slaapproblemen noodzakelijk is, gaat bij slapeloosheid
Nadere informatieWelterusten. Probus Doeke Post
Welterusten. Probus 2019 Doeke Post .en : God VAN DE SLAAP Thanatus God van de dood Hades, god van de onderwereld Griekse mythologie Hypnos: personificatie van de slaap, de tweelingbroer van Thanatus
Nadere informatieDEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN. Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker Klinisch farmacoloog in opleiding Franciscus Gasthuis
DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN Ciske van den Oever Poliklinisch apotheker Klinisch farmacoloog in opleiding Franciscus Gasthuis INHOUD PRESENTATIE Depressie Symptomen Behandeling Niet-medicamenteus Medicamenteus
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd
Nadere informatieSlaapstoornissen bij neurologische ziekten. Monique Vlak Neuroloog/somnoloog Slaap en Waak Centrum MCH-Bronovo m.vlak@mchaaglanden.
Slaapstoornissen bij neurologische ziekten Monique Vlak Neuroloog/somnoloog Slaap en Waak Centrum MCH-Bronovo m.vlak@mchaaglanden.nl Slaap bij patiënten met een neurologische ziekte is dat anders? NEE!
Nadere informatieBenzodiazepinegebruik tijdens zwangerschap en lactatie
Benzodiazepinegebruik tijdens zwangerschap en lactatie Documentgebied Verloskunde Groep(en) Verloskundige professionals 1 e en 2 lijn, kinderartsen Autorisator F. Vandenbussche Beoordelaar(s) R. Verlaak
Nadere informatieLENDORMIN BIJSLUITER LENDORMIN 0,250 MG TABLETTEN
LENDORMIN BIJSLUITER LENDORMIN 0,250 MG TABLETTEN Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel in te nemen. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem nog een keer nodig. - Raadpleeg
Nadere informatieIndicatie Kortdurende symptomatische behandeling van slaapstoornissen.(1,2)
Nitrazepam N05CD02, april 2019 Indicatie Kortdurende symptomatische behandeling van slaapstoornissen.(1,2) Nitrazepam is ook geregistreerd voor de behandeling van bepaalde vormen van epilepsie. Deze indicaties
Nadere informatieDeze gids behoort toe aan. Een dienst van : Stempel ...
Ver. uitg. : Peter Menu, Director Corporate Affairs & Communications. Pfizer Pleinlaan 17-1050 Brussel - 150309 March 2015 PLG SOMMEIL COVER NL 150309-0315_Mise en page 1 18/03/15 12:24 Page1 Deze gids
Nadere informatieIndicatie Kortdurende symptomatische behandeling van slaapstoornissen.(1,2)
Flurazepam N05CD06, Feb 2019 Indicatie Kortdurende symptomatische behandeling van slaapstoornissen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Flurazepam wordt door Ephor niet geadviseerd als middel voor de
Nadere informatieIndex. dosering, 60 indicaties, 16, 28, 60 uitsluipen, 55 zwangerschap, 59 Anafranil (Retard). Zie clomipramine Anatensol (Decanoaat).
Index Hieronder wordt bij iedere merknaam verwezen naar de generieke naam. Bij de generieke naam wordt verwezen naar informatie over de medicijnen. De vetgedrukte paginacijfers verwijzen naar paragrafen
Nadere informatieSlaap- en kalmeringsmiddelen. De meest gestelde vragen
Slaap- en kalmeringsmiddelen. De meest gestelde vragen V.U.: Paul Van Deun, Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs, VAD, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel - februari 2017 - D/2017/6030/5 De
Nadere informatieDE PREVALENTIE VAN BENZODIAZEPINEGEBRUIK BIJ VOLWASSENEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING.
DE PREVALENTIE VAN BENZODIAZEPINEGEBRUIK BIJ VOLWASSENEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING. Judith Steemers, IpsedeBruggen, Nootdorp; Jos Smeets, Stichting Pergamijn, Echt; Farzanah Khursand, s Heerenloo,
Nadere informatieFarmacotherapeutische en verpleegkundige strategieën in de psychiatrie. Marc De Vos Apotheker PC Sint-Jan-Baptist ZELZATE
Farmacotherapeutische en verpleegkundige strategieën in de psychiatrie Marc De Vos Apotheker PC Sint-Jan-Baptist ZELZATE Structuur 1. Psychofarmaca Antipsychotica Antidepressiva Benzodiazepines Kalmeer
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Dormonoct 1 mg tabletten. Loprazolam Mesilaat
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Dormonoct 1 mg tabletten Loprazolam Mesilaat Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatie1) Een beetje valeriaan of andere kruiden zijn toch onschadelijk?
DE FAQ S 1) Een beetje valeriaan of andere kruiden zijn toch onschadelijk? Een 10-tal planten komen in aanmerking voor de behandeling van angst en slaapproblemen. Hiervan zijn Valeriaan (Valeriana officinalis),
Nadere informatieValpartijen vermijden. Verantwoord medicatiegebruik bij senioren
Valpartijen vermijden Verantwoord medicatiegebruik bij senioren Wat mag je verwachten? 1. Iets over geneesmiddelen 2. Over valpartijen en breuken 3. Polyfarmacie 4. Een wakkere kijk op slaap- en kalmeringsmiddelen
Nadere informatie1. WAT IS LENDORMIN 0,250 MG TABLETTEN EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT?
BIJSLUITER LENDORMIN 0,250 MG TABLETTEN Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel in te nemen. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem nog een keer nodig. - Raadpleeg uw
Nadere informatieClorazepinezuur is geregistreerd voor symptomatische behandeling van angst.(3)
Clorazepinezuur N05BA05, juni 2018 Indicatie Angst. Standpunt Ephor Clorazepinezuur wordt door Ephor niet als middel geadviseerd voor de behandeling van pathologische angst of spanning vanwege de lange
Nadere informatieM E MEDICINES EVALUATION BOARD
1. 2. i 5 MEI 1995 NAAM VAN HET GENEESMIDDEL NORMISON KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING COLLEGE TER BEOORDElING VAN GENEESMIDDELEN 1 B G M E MEDICINES EVALUATION BOARD Normison 10: doorschijnende,
Nadere informatiedrugs abc slaap- en kalmeringsmiddelen
drugs abc slaap- en kalmeringsmiddelen Slaap- en kalmeringsmiddelen zijn geneesmiddelen die een dempende werking hebben op het centrale zenuwstelsel. Ze worden vooral gebruikt bij de behandeling van slaapproblemen,
Nadere informatieCOPD: benzodiazepineagonisten 6504
COPD: agonisten 6504 BI: betrouwbaarheidsinterval, OR: odds ratio CONCLUSIE Onderbouwing komt uit case-control onderzoek. In 1 van de publicaties wordt opgemerkt dat slapeloosheid vaak voorkomt bij gevorderde
Nadere informatieRationeel gebruik van benzo s bij ouderen
Rationeel gebruik van benzo s bij ouderen Ik neem geen zenuwpillen, alleen maar een slapertje 2 De perceptie over benzo s is fout Waarom? 3 van barbituraat naar benzo 4 Klinische effecten 1. Hypnotisch
Nadere informatie1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL. Imovane 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING. Imovane bevat 7,5 mg zopiclon per tablet. 3. FARMACEUTISCHE VORM
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Imovane 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Imovane bevat 7,5 mg zopiclon per tablet. 3. FARMACEUTISCHE VORM Tablet 4. KLINISCHE GEGEVENS 4.1. Therapeutische indicaties
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Dormonoct tabletten 1 mg loprazolam mesilaat
Bijsluiter: informatie voor de gebruiker Dormonoct tabletten 1 mg loprazolam mesilaat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor
Nadere informatieDosering: bij ouderen: begindosering 5 mg oraal 's avonds; indien nodig geleidelijk verhogen in overeenstemming met de reactie van de patiënt.
Clorazepinezuur N05BA05, juni 2018 Indicatie Symptomatische behandeling van angst.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Clorazepinezuur wordt door Ephor niet als middel geadviseerd voor de behandeling
Nadere informatieBIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS
BIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS NB: De amendementen van de samenvatting van de productkenmerken en bijsluiters moeten hierna
Nadere informatiePsychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA
Psychofarmacologie bij kinderen en jongeren voor niet-kinder- & jeugdpsychiaters: Is dit wel een goed idee? Dr. Daniel Neves Ramos ZNA UKJA Casus 4 Op de wachtpost komt een oproep binnen van wanhopige
Nadere informatieinfo voor patiënten Oordeelkundig gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen
SLAAPWEL! info voor patiënten Oordeelkundig gebruik van slp- en kalmeringsmiddelen Inhoud 01 Wat zijn slp- en kalmeringsmiddelen?... 04 02 Mogelijke risico s... 05 03 Alternatieven... 07 04 Afbouwen...
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt. Lendormin, 0,250 mg, tabletten. brotizolam
Bijsluiter: informatie voor de patiënt Lendormin, 0,250 mg, tabletten brotizolam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. -
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieApotheek Haagse Ziekenhuizen. SPC Individuele Bereidingen. Clobazam 2 mg, capsule
1. Naam van het geneesmiddel Clobazam 1 mg, capsule Clobazam 1,5 mg, capsule Clobazam 2,5 mg, capsule 2. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling Bevat per capsule resp. 1, 1,5, 2 of 2,5 mg clobazam
Nadere informatieTemazepam Teva 10 mg, capsules Temazepam Teva 20 mg, capsules
1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door te lezen. Heeft
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM 1. Definitie en voorkomen 2. Pathofysiologie 3. Oorzaken 4. Diagnose 5. Behandeling Definitie en voorkomen: 1.
Nadere informatieSlaap- en kalmeermiddelen
D O S S I E R Lente 2003 Slaap- en kalmeermiddelen «Ik wil stoppen maar kan niet» > Liliane «Slaapmiddelen zijn een zegen maar ook een vloek» > Vanessa «Ik herkende zelfs mijn eigen kinderen niet...» >
Nadere informatieSlaapproblemen bij ouderen. FTO 7 juni 2016 Wagro Denise Dijkstra
Slaapproblemen bij ouderen FTO 7 juni 2016 Wagro Denise Dijkstra Waar we het niet over gaan hebben OSAS Slaapproblemen door rusteloze benen Periodieke beenbewegingen Ejdens de slaap Quiz Vrouwen slapen
Nadere informatieVerkeersdeelname: zopiclon cat.iii 1972
Verkeersdeelname: zopiclon cat.iii 1972 BIVV = Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid, CBR = Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen, ICADTS = International Council on Alcohol, Drugs & Traffic Safety,
Nadere informatie1. WAT IS LENDORMIN EN WAARVOOR WORDT DIT MIDDEL GEBRUIKT?
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER LENDORMIN, tabletten 0,250 mg brotizolam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u.
Nadere informatiePART IB: SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS
IB.1 PRODUCT SPECIFICATIE - 1 PART IB: SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Lormetazepam 1 mg en Lormetazepam 2 mg 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Lormetazepam
Nadere informatieVerkeersdeelname: zolpidem cat.iii 1977
Verkeersdeelname: zolpidem cat.iii 1977 BIVV = Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid, CBR = Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen, ICADTS = International Council on Alcohol, Drugs & Traffic Safety.
Nadere informatieRichtlijnen bij het voorschrijven van benzodiazepines aan illegaledruggebruikers
Richtlijnen bij het voorschrijven van benzodiazepines aan illegaledruggebruikers 1 Inhoud 1. Inleiding 1.1. Werkingsmechanisme van benzodiazepines 1.2. Farmacokinetische eigenschappen van benzodiazepines
Nadere informatieLormetazepam 1 mg / 2 mg, tablets RVG / 24658
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT Lormetazepam Apotex 1 mg, tabletten Lormetazepam Apotex 2 mg, tabletten Lormetazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er
Nadere informatieTo sleep or not to Sleep. over slaap bij psychiatrische ziektebeelden door B.M. Klop- de Vries, psychiater
To sleep or not to Sleep over slaap bij psychiatrische ziektebeelden door B.M. Klop- de Vries, psychiater To sleep or not to sleep Een goede slaapkwaliteit is belangrijk voor ons psychisch welbevinden,
Nadere informatieMedicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist
Medicatie bij dementie Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Inhoud Terug naar de basis De hersenen en de ziekte van Alzheimer Het geheugen Het autonoom zenuwstelsel De
Nadere informatieVerantwoord gebruik van psychofarmaca bij mensen met gedragsproblemen. Astrid de Wit, specialist ouderengeneeskunde 30 november 2017
Verantwoord gebruik van psychofarmaca bij mensen met gedragsproblemen Astrid de Wit, specialist ouderengeneeskunde 30 november 2017 Programma 3 Voorbeeld casus Vragen aan jullie Pillenpraat Hoe vaak gebruiken
Nadere informatieBenzodiazepine-agonisten Hypnotica
Benzodiazepine-agonisten Hypnotica [ Geneesmiddelbeoordeling voor de kwetsbare oude patiënt in het Farmacotherapeutisch Kompas ] Projectgroep Drs. A.L. van Ojik, projectapotheker Dr. P.A.F. Jansen, internist-geriater
Nadere informatieSlaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling
Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling - Dr. Marike Lancel - Divisie Forensische Psychiatrie Slaapcentrum voor Psychiatrie Assen Het interactieve brein in slaap 12-10-2012 Slaapstoornissen
Nadere informatieINHOUD VAN DEZE BIJSLUITER
PATIËNTENBIJSLUITER Lees deze bijsluiter aandachtig voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel - Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door te lezen - Heeft u nog vragen,
Nadere informatiebij psychische en/of psychiatrische klachten Stichting Pandora
Stichting Pandora, maart 2003 1/14 GEBRUIK VAN MEDICIJNEN bij psychische en/of psychiatrische klachten Stichting Pandora Stichting Pandora, maart 2003 2/14 Gebruik van medicijnen bij psychische en/of psychiatrische
Nadere informatieSLAAPPROBLEMEN APOTHEEK.NL
SLAAPPROBLEMEN WAT KAN IK ZELF DOEN MEDICIJNEN BIJ SLAAPPROBLEMEN (BENZODIAZEPINES) AUTORIJDEN STOPPEN MET EEN BENZODIAZEPINE WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN INFORMATIE APOTHEEK.NL SLAAPPROBLEMEN Slaapproblemen
Nadere informatiePSYCHOACTIEVE MEDICATIE DE VRAGEN, DE ANTWOORDEN
PSYCHOACTIEVE MEDICATIE DE VRAGEN, DE ANTWOORDEN PSYCHOACTIEVE MEDICATIE? België is een koploper wat het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen, antidepressiva en pijnstillers betreft. Deze 3 categorieën
Nadere informatieOneigenlijk medicijngebruik onder Nederlandse jongeren: aard en omvang
Oneigenlijk medicijngebruik onder Nederlandse jongeren: aard en omvang Soenita Ganpat Marloes Kleinjan Dike van de Mheen Dit rapport doet verslag van een onderzoek dat is gefinancierd door de Stichting
Nadere informatieDe invloed van psychofarmaca op de slaap. Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe
De invloed van psychofarmaca op de slaap Dr. Marike Lancel Onderzoeker, slaapdeskundige GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen De invloed van psychofarmaca op de slaap Onderwerpen:
Nadere informatieSlaapproblemen, angst en onrust
Slaapproblemen, angst en onrust WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WAT GEBEURT ER ALS U STOPT AUTORIJDEN INFORMATIE ADRESSEN HULPVERLENING VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL SLAAPPROBLEMEN,
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Oxazepam Apotex 10 mg, tabletten Oxazepam Apotex 50 mg, tabletten. Oxazepam
Apotex Group 1313 Patient Information Leaflet Page 1 of 6 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Oxazepam Apotex 10 mg, tabletten Oxazepam Apotex 50 mg, tabletten Oxazepam Lees goed de hele bijsluiter
Nadere informatieBijsluiter. Naam product. Lormetazepam Mylan 1 mg en 2 mg, tabletten. Samenstelling
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Bijsluiter Naam product Lormetazepam Mylan 1 mg en 2 mg, tabletten. Samenstelling De werkzame stof in de tabletten is lormetazepam. De tabletten bevatten respectievelijk
Nadere informatiebij psychische en/of psychiatrische klachten Stichting Pandora
Stichting Pandora, maart 2003 1/15 GEBRUIK VAN MEDICIJNEN bij psychische en/of psychiatrische klachten Stichting Pandora Stichting Pandora, maart 2003 2/15 WAARSHUWING: Deze brochure dateert uit 2003.
Nadere informatieSummary of Product Characteristics / 1 van 6
1.3.1.1 Summary of Product Characteristics 1.3.1.1 / 1 van 6 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Oxazepam CF 10 mg en 50 mg, tabletten bevatten per tablet 10 mg
Nadere informatie2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING. Temazepam Aurobindo 10 mg en 20 mg, capsules bevatten 10 mg of 20 mg temazepam.
1.3.1 Samenvatting van de productkenmerken Rev.nr. 1505 Pag. 1 van 7 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Temazepam Aurobindo 10 mg, capsules Temazepam Aurobindo 20 mg, capsules 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE
Nadere informatie2. SERESTA 10 en SERESTA FORTE zijn beide bedoeld voor de behandeling van slaapstoornissen.
SAMENVATTING VAN DE KENMERKEN VAN HET PRODUKT Deel IB1 1.NAAM VAN HET GENEESMIDDEL SERESTA 10, tabletten l0mg SERESTA FORTE, tabletten 50mg 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING SERESTA 10 tabletten
Nadere informatieGenR X B.V. Page 1/6 Lorazepam GenR X 1/2,5 mg 1313-V Package Leaflet december 2007
GenR X B.V. Page 1/6 Lorazepam GenR X 1/2,5 mg Lees deze bijsluiter zorgvuldig door vóórdat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door
Nadere informatieRVG / Version 2017_06 Page 1 of 6
Version 2017_06 Page 1 of 6 1.3.1.1 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS SAMENVATTING VAN DE KENMERKEN VAN HET PRODUCT 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Temazepam Apotex 10 mg, capsules Temazepam Apotex 20 mg,
Nadere informatieWakker, maar ook uitgeslapen?
Wakker, maar ook uitgeslapen? Drachten 7 februari 2013 7 februari 2013 Wakker, maar ook uitgeslapen? 1 Bert Alberga 7 februari 2013 Wakker, maar ook uitgeslapen? 2 Onderwerpen Medicatie op het spoor Wegverkeer
Nadere informatieOxazepam Sandoz 10 zijn witte, ronde, vlakke tabletten met een diameter van 6,5 mm en de inscriptie 10 aan een zijde.
Sandoz B.V. Page 1/7 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING De werkzame stof in de tabletten is oxazepam. Oxazepam Sandoz 10 bevat 10 mg oxazepam per tablet. Hulpstof
Nadere informatieTemazepam Teva 10 mg, capsules Temazepam Teva 20 mg, capsules temazepam
1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Temazepam Teva 10 mg, Temazepam Teva 20 mg, temazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want
Nadere informatieBIJSLUITER. CLONAZEPAM 0,25 mg tabletten
BIJSLUITER CLONAZEPAM 0,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieMisbruik van en verslaving aan 4 medicatie
Misbruik van en verslaving aan 4 medicatie Els Noorlander Figuur 4.1 4.1 Benzodiazepinen 4.1.1 geschiedenis Het gebruik van stoffen om angst en slaapstoornissen te bestrijden is vermoedelijk zou oud als
Nadere informatieEvidence-based behandeling van de slaapkwaliteit. Prof dr K Audenaert Universitair Ziekenhuis Gent Universiteit Gent
Evidence-based behandeling van de slaapkwaliteit Prof dr K Audenaert Universitair Ziekenhuis Gent Universiteit Gent Dit is een industrie-gesponsorde lezing Voordracht gegeven op uitnodiging van Tilman
Nadere informatie