Uitdagingen bij de ondersteuning van correct medicatiegebruik bij ouderen (in WZC): Een inleiding

Transcriptie

1 Uitdagingen bij de ondersteuning van correct medicatiegebruik bij ouderen (in WZC): Een inleiding Hans Bogaert Huisarts Groepspraktijk De Schakel Brugge CRA WZC Van Zuylen Mintus Brugge

2 Inhoud Lokale initiatieven CRA-platform HABO sinds 2011 Nationale initiatieven sinds 2004 Uitdagingen Knelpunten Doelstellingen CRA-platform HABO vanaf 2019

3 Lokale initiatieven CRA-platform HABO sinds : cross-sectioneel onderzoek psychofarmaca-gebruik, vallen en fixatie in WZC Bogaert H, Gheyle L, Goetinck M, et al. (CRA-platform Brugge en omgeving). Wat gebeurt er met die WZC-bewoner met cognitieve en psychische problemen in de regio Brugge? Concrete cijfers rond medicatie en fixatie. 17 maart : kwalitatief onderzoek neurolepticagebruik in WZC Van Zuylen Govaert H, Declercq T, Christiaens T. Antipsychotica bij ouderen met dementie in woonzorgcentra. Huisarts Nu 2016; 2: : kwaliteitsverbeterend project neuroleptica in WZC van Zuylen : kwaliteitsverbeterend project aanpak van polyfarmacie in WZC Van Zuylen :

4 2012: cross-sectioneel onderzoek psychofarmacagebruik, vallen en fixatie in WZC

5 2012: cross-sectioneel onderzoek psychofarmacagebruik, vallen en fixatie in WZC mannen vrouwen totaal geen benzo's neuroleptica antidepressiva

8 : kwaliteitsverbeterend project neuroleptica in WZC van Zuylen mei/15 interventie jun/15 sep/15 gebruikers akkoord stop 4 afbouw 4 niet gelukt niet akkoord 8 8 niet bereikt 4 4 gestorven 2

10 Nationale initiatieven sinds 2004 Phebe, Come-On, 2018: Impact op oordeelkundig voorschrijven en medicatiegebruik: Significant minder onoordeelkundig voorschrijven Geen significante daling in polyfarmacie Significante daling in gebruik van bepaalde geneesmiddelenklassen: PPI Antiaggregantia Statines NSAID Geneesmiddelen bij dementie Significante stijging in gebruik van vitamine D Geen significante daling in gebruik van psychofarmaca

11 Uitdagingen Hoe kan het medicatiemanagement bij ouderen verbeterd worden? Overuse: overbodig gebruik (geen indicatie) Misuse: verkeerd gebruik (verkeerde keuze, dosis, therapieduur, vorm, kost ) Underuse: onderbehandeling (geen therapie voor preventie of behandeling van een ziekte)

12 Knelpunten Multidisciplinair gegeven Polymorbiditeit + moeilijkheden bij vastleggen van zorgdoelstellingen Interactie met medebewoners Werkdruk van personeel Druk van familie Tijdsgebrek Onvoldoende kennis over polyfarmacie Onvoldoende samenwerking met apotheek Ontbreken van een bruikbare tool Problemen met continuïteit van farmacalogische zorg (e-communicatie)

13 Knelpunten Multidisciplinair gegeven Polymorbiditeit + moeilijkheden bij vastleggen van zorgdoelstellingen Interactie met medebewoners Werkdruk van personeel Druk van familie Tijdsgebrek Onvoldoende kennis over polyfarmacie Onvoldoende samenwerking met apotheek Ontbreken van een bruikbare tool Problemen met continuïteit van farmacalogische zorg (e-communicatie)

14 Doelstellingen CRA-platform HABO vanaf 2019 Introductie van periodieke systematische medicatiereviews in alle WZC van de Brugse regio: Casusgebonden (n.a.v. periodiek multidisciplinair zorgoverleg) Medicatiegroepgebonden

15 Kwaliteitsverbeterend project Aanpak van polyfarmacie in Brugse rusthuizen Leidt het verschaffen van deprescribing protocollen aan huisartsen tot vermindering van het medicatiegebruik door rusthuisbewoners? Judith Deseins Bonnie Duijsings Simon Vanhoutte

16 Inleiding Polyfarmacie belangrijk probleem oudere populatie Rusthuisbewoners risicogroep schadelijke effecten! Gemiddeld 8,1 geneesmiddelen per dag (KCE) Systematische beoordeling geneesmiddelengebruik gezondheidswinst

17 Opzet thesisproject polyfarmacie Voorstel CRA platform Noord-West-Vlaanderen Ontwikkeling uniforme aanpak polyfarmacie regio Brugge Deprescribing protocollen koppelen aan formularium ouderenzorg Proefproject = implementatie opgestelde protocollen in één WZC

18 Methode: setting WZC Van Zuylen (Brugge) Drie gelijkaardige interventies Globale medicatielijst Protonpompinhibitoren (PPI) Antidepressiva (AD) Duur = 3 maanden Uitkomstmaat: aantal medicatiewijzigingen met focus op deprescribing

19 Methode: interventie Onderzoeksgroep = huisartsen Verdeling van protocollen gebaseerd op bestaande richtlijnen Globale medicatiebeoordeling Afbouw PPI Afbouw AD Begeleidende informatiebrief Informed consent Afbouwpoging of niet?

20 Karakteristieken WZC Van Zuylen 119 bewoners verzorgd door 65 verschillende huisartsen Gemiddeld 7 chronische geneesmiddelen per patiënt (variërend van 0-16) Percentage polyfarmacie 82,4% Globale respons rate in rusthuis = 74,2%

21 Globale medicatiebeoordeling

22 Methode Protocol voor globale medicatiebeoordeling Stappenplan Overzichtsfiches Bron: Farmaka

23 Resultaten Totaal 32 medicatiewijzigingen 16 x stop en 3 x dosisverlaging Deprescribing bij 34,4% van de patiënten Afbouwpoging : 53,8% Geen afbouwpoging : 21,1% Daling gemiddeld aantal chronische geneesmiddelen van 7,5 naar 7,3

24 Afbouw protonpompinhibitoren

25

26 Resultaten - PPI 21 huisartsen kregen het deprescribing protocol voor PPI s, overeenkomstig met 25 bewoners: alle bewoners namen PPI op chronische basis 2 huisartsen kozen niet deel te nemen, 19 wel: zo 23 bewoners bereikt Zodoende bij 23 bewoners nazicht noodzaak PPI gebruik door huisarts a.d.h.v. deprescribing protocol

27 Resultaten - PPI Bij 3 bewoners stopte de huisarts het PPI, bij 5 bewoners werd door de huisarts het PPI afgebouwd (gehalveerd cfr richtlijnen protocol) Vóór de studie: 660mg Pantoprazol en 90 mg Omeprazol voorgeschreven per dag bij deze 23 bewoners Na de studie: 460mg Pantoprazol en 80 mg Omeprazol voorgeschreven per dag bij deze 23 bewoners. 30% minder Pantoprazol per dag, 11% minder Omeprazol Bij 13 bewoners gaf de huisarts een reden aan voor aanhouden PPI: bij 11 bewoners is deze reden conform het protocol

28 Afbouw antidepressiva

29 AD in rusthuissetting 34% kent een depressie, slechts 14,4% ernstige depressie 40-46% gebruikt een AD (PHEBE-studie) Heel wat interacties en bijwerkingen Gebruik van AD stijgt het laatste decennium AD is belangrijke speler in de strijd rond polyfarmacie Specifiek afbouwprotocol voor AD onderbouwde medicatiebeoordeling en waar relevant deprescribing?

30 Methode - AD Protocol voor afbouw antidepressiva Bron: BCFI, START/STOPP, val- en fractuurpreventie Vlaanderen, Farmaka Observatieformulier tijdens afbouw Indien geen afbouw, reden waarom niet

31 Resultaten - AD 80% polyfarmacie 17 HA protocol rond afbouw AD ontvangen, = 21 bewoners Deelname van 8 huisartsen, = 10 bewoners (in totaal 13 AD); => geen enkele keer afbouw mogelijk 11 redenen opgegeven, waarvan 9 keer conform het protocol 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 Grafiek 1: Indicatie waarom geen afbouw? (N BW =10) 0 indicatie tot gebruik van AD reeds afgebouwd tot minimum rediverende depressie gedragsprobleem

32 Resultaten: globaal versus specifiek protocol Response rate Globale medicatiebeoordeling : 76,7% Protonpompinhibitoren: 92% Antidepressiva: 47,5%

33 Resultaten: globaal versus specifiek protocol Protonpompinhibitoren Globale medicatiebeoordeling : afbouw PPI bij 1 van de 14 bewoners die een PPI namen (7,1%) Protocol protonpompinhibitoren: afbouw PPI bij 8 van de 23 bewoners (34,8%) Antidepressiva Globale medicatiebeoordeling : afbouw AD bij 2 van de 12 bewoners die AD namen (16,7%) Protocol antidepressiva: geen afbouw AD bij totaal van 10 bewoners (0%)

34 Discussie Implementatie protocol globale medicatiebeoordeling beperkte vermindering gemiddeld aantal chronische geneesmiddelen Afbouw PPI vooral specifieke afbouwprotocol effectief Gelijkenissen met implementatieproject NHG richtlijn polyfarmacie bij ouderen Geen verschil in gemiddeld aantal chronische geneesmiddelen voor en na Na medicatiebeoordeling gebruik PPI bij 14 patiënten zonder indicatie

35 Discussie Afbouw AD Globale medicatiebeoordeling heel beperkt resultaat Specifiek protocol geen afbouw Lage respons rate Studie WZC te Drongen afbouw van AD mogelijk, maar educatieve lessen in combinatie met implementatie persoonsgerichte zorg noodzakelijk

36 Discussie Groot aantal huisartsen in WZC maakt aanpassing in voorschrijfgedrag niet evident! Daling aantal kwaliteitsproblemen wanneer CRA groot aantal patiënten behandelt Apotheker uitstekend geplaatst voor ondersteuning huisarts bij farmacotherapie (GheOP 3 S-tool) Medisch-farmaceutisch overleg (MFO) lijkt zinvol, nadeel is grote tijdsinvestering Beperkingen studie: slechts één rusthuis, tijdsbeperking, geen beoordeling kwaliteit Relatief eenvoudige opzet, waardoor doortrekken naar WZC in regio mogelijk Verder onderzoek beweegredenen huisartsen en meer relevante uitkomstmaten

37 Conclusie Project eerste stap aanpak polyfarmacie regio Brugge Verdere implementatie beide soorten protocollen lijkt zinvol! Bredere benadering: aandacht voor underuse en misuse Streven = kwaliteitsvolle zorg op vlak van medicatiegebruik bij rusthuisbewoners