Projecten op een chirurgische afdeling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Projecten op een chirurgische afdeling"

Transcriptie

1 Projecten op een chirurgische afdeling Geneesmiddel-geïnduceerd vallen en opname op traumatologie Apr. Sarah Vanwynsberghe Symposium klinische farmacie 5 oktober 2013

2 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten Conclusie Toekomstperspectieven

3 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten Conclusie Toekomstperspectieven

4 Inleiding: traumatologie Twee afdelingen, 58 bedden 2054 hospitalisaties per jaar waarvan 470 patiënten 75 jaar (data 2012) Gemiddelde ligduur: 7,18 dagen < 75 jaar: 5,95 dagen 75 jaar: 11,31 dagen

5 Inleiding: vallen Prevalentie > 30% van patiënten 65 jaar valt jaarlijks 10-15% ernstig letsel, 0,2 2% heupfractuur Peel N.M. Canadian Journal on Aging 2011; 30:7-19. Hartholt K.A et al. Arch Intern Med. 2010; 170:

6 Inleiding: vallen Risicofactoren Omgeving (losse tapijten, trappen, ) Gedrag Chronische ziekten (visusstoornissen, Parkinson, vestibulaire dysfunctie, osteoporose, ) Polymedicatie Peel N.M. Canadian Journal on Aging 2011; 30:7-19.

7 Inleiding: valrisicoverhogende geneesmiddelen (FRIDs) Geneesmiddel Gribbin et al. (2010) Gribbin et al. (2011) Thiazide-diuretica OR 1,25 (1,15-1,36) IRR 1,23 (1,02-1,48) β-blokkers OR 0,90 (0,85-0,96) IRR 1,21 (1,02-1,42) Ca-kanaalblokkers OR 0,98 (0,92-1,04) IRR 0,75 (0,60-0,92) Gribbin J. et al. Age and Ageing 2010, Gribbin J. et al. Pharmacoepidemiology and drug safety 2011,

8 Inleiding: valrisicoverhogende geneesmiddelen (FRIDs) - Anxiolytica/hypnotica - Neuroleptica - Antidepressiva - Antihypertensiva - Anti-aritmica - Nitraten en andere vasodilatoren - Digoxine - β-adrenoceptor blokkerende oogdruppels - Analgetica (voornamelijk opioïden) - Antihistaminica - Antivertigo medicatie - Hypoglycemiërende medicatie Van Hartholt der Velde K.A et N. al. et BMC al. British Geriatrics Journal 2011, of Clinical 11:48. Pharmacology 2006, 63:

9 Inleiding: valrisicoverhogende geneesmiddelen (FRIDs) Sedativa, vnl. benzodiazepines Hypnotica Antipsychotica Antidepressiva Anti-parkinsonmedicatie Antihypertensiva Diuretica Digoxine Klasse IA antiaritmica Cholinesterase-remmers Opiaten

10 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten Conclusie Toekomstperspectieven

11 Methodologie Prospectief, observationeel, monocentrisch Gevallen patiënten 75 jaar, opgenomen op traumatologie Inclusiecriteria Informed consent Nederlandstalig Komend van thuis/rvt Inname van minstens één GM

12 Methodologie Onderzoeksvragen Hoeveel thuismedicatie? Hoeveel valrisicoverhogende thuismedicatie? Hoeveel discrepanties thuismedicatie bij bevraging arts vs apotheker? Hoeveel discrepanties valrisicoverhogende thuismedicatie?

13 Methodologie Datacollectie: thuismedicatie Imelda vzw

14 Methodologie Datacollectie: valrisico Recidiverend vallen (laatste 6 maand) Hulpmiddel (wandelstok, looprek, rolstoel, ) Orthostatische hypotensie (duizeligheid) Zichtproblemen Voetproblemen en risicohoudend schoeisel Valangst Geheugen Omgeving en gedrag

15 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten Conclusie Toekomstperspectieven

16 Resultaten Patiëntkarakteristieken Gemiddelde leeftijd: 84,6 (95%BI 83,4-85,8) Geslacht: 78,7% vrouw, 21,3% man Herkomst: 80,3% thuis, 19,7% RVT Letsel: 62% heupfractuur 20% schouderfractuur

17 Resultaten Thuismedicatie Aantal GM: 7 (IQR 4,5-10) Aantal FRIDs: 3 (IQR 2-4) Polymedicatie ( 4 GM): 90% (55 van de 61 patiënten)

18 Resultaten: totaal aantal FRIDs C01 Cardiac therapy C02 Antihypertensives 30 C03 Diuretics C07 Beta blocking agents C08 Calcium channel blockers 33 C09 Agents acting on the reninangiotensin system M03 Muscle relaxants 30 N02 Analgesics 2 N03 Antiepileptics N05 Psycholeptics N06 Psychoanaleptics

19 Resultaten Discrepanties Totaal GM: 2 (IQR 1 4) FRIDs: 1 (IQR 0 1) Aandeel historieken: 80% minstens één discrepantie 56% minstens één discrepantie voor FRID

20 Resultaten: discrepanties FRIDs 8% 4% 11% 15% 32% Ontbrekend GM Foutieve posologie Ontbrekende dosis Foutieve dosis Foutief GM Gestopt GM 30%

21 Resultaten: discrepanties FRIDs C02 Antihypertensives C03 Diuretics C07 Beta blocking agents C08 Calcium channel blockers C09 Agents acting on the renin-angiotensin system M03 Muscle relaxants N02 Analgesics 7 N05 Psycholeptics 8 1 N06 Psychoanaleptics

22 Resultaten: andere risicofactoren 19 patiënten: recidiverend vallen 17 patiënten: duizeligheid bij rechtstaan 20 patiënten: zichtproblemen 22 patiënten: risicohoudend schoeisel/voetproblemen 14 patiënten: 0 risicofactoren 21 patiënten: 1 risicofactor 21 patiënten: 2 risicofactoren 5 patiënten: 3 risicofactoren

23 Resultaten: andere risicofactoren Aanwijsbare oorzaak 41/61 patiënten uitgegleden of gestruikeld Hulpmiddel 28 patiënten: geen 13 patiënten: wandelstok 16 patiënten: looprek/rollator 4 patiënten: rolstoel

24 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten Conclusie Toekomstperspectieven

25 Conclusie Discrepanties in medicatiehistoriek betreffende FRIDs kunnen leiden tot het niet herkennen van FRID als oorzaak van huidige ziekenhuisopname Oorzaak val vaak multifactorieel

26 Overzicht Inleiding Methodologie Resultaten Conclusie Toekomstperspectieven

27 Toekomstperspectieven Controles in ambulante setting: FRIDs? Weergave in KWS Verder onderzoek nodig naar invloed van medicatieaanpassing op recidiverend vallen Rol klinisch apotheker in het multidisciplinair team rond valpreventie?

28 Vragen?

VALPREVENTIE MB Brochure: Vallen l Ziekenhuis Oost-Limburg

VALPREVENTIE MB Brochure: Vallen l Ziekenhuis Oost-Limburg VALPREVENTIE MB 3036 Brochure: Vallen l Ziekenhuis Oost-Limburg 1 WELKOM Een val is snel gebeurd, ook tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. Samen met u en uw naasten willen alle ziekenhuismedewerkers

Nadere informatie

De rol van de huisarts in valpreventie

De rol van de huisarts in valpreventie De rol van de huisarts in valpreventie Dr. B. Ponsaers huisarts Incidentie (in WZC s) 30-70% valt éénmaalper jaar Waarvan 15-40% meerdere keren per jaar valt Het risico bij bewoners met cognitieve stoornissen

Nadere informatie

Perspectief vanuit de arts. Marielle Emmelot Klinisch geriater UMC Utrecht

Perspectief vanuit de arts. Marielle Emmelot Klinisch geriater UMC Utrecht Perspectief vanuit de arts Marielle Emmelot Klinisch geriater UMC Utrecht De 4 stappen in valpreventie 1. Valrisicoschatting 2. Multifactoriële valrisicobeoordeling 3. Behandelplan (verlaging valrisico)

Nadere informatie

Valproblematiek in de eerste en tweede lijn. Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht m.h.emmelotvonk@umcutrecht.

Valproblematiek in de eerste en tweede lijn. Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht m.h.emmelotvonk@umcutrecht. Valproblematiek in de eerste en tweede lijn Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht m.h.emmelotvonk@umcutrecht.nl Het komt vaak voor Het heeft belangrijke gevolgen Balans en veroudering

Nadere informatie

Valpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014

Valpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Valpreventie az groeninge Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Video valpreventie Agenda Waarom valpreventie? Wat zijn de risicofactoren? Valpreventiebeleid az groeninge? Valkliniek? 3 Waarom

Nadere informatie

Valpreventie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Valpreventie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Valpreventie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

Rationeel geneesmiddelengebruik met behulp van de GheOP³S-tool DR. APR. ELINE TOMMELEIN

Rationeel geneesmiddelengebruik met behulp van de GheOP³S-tool DR. APR. ELINE TOMMELEIN Rationeel geneesmiddelengebruik met behulp van de GheOP³S-tool DR. APR. ELINE TOMMELEIN Inleiding 20% populatie > 65 jaar België: 2 200 000 personen Verandering in fysiologie, farmacokinetiek en -dynamiek

Nadere informatie

Valpreventie voor ambulante patiënten. Informatiebrochure

Valpreventie voor ambulante patiënten. Informatiebrochure Valpreventie voor ambulante patiënten Informatiebrochure 2 Beste mevrouw, meneer Welkom in het Sint-Andriesziekenhuis. Met deze infobrochure willen we u helpen om uw valrisico binnen het ziekenhuis en

Nadere informatie

Hallo, overlopen wij eens uw medicatieschema?

Hallo, overlopen wij eens uw medicatieschema? Hallo, overlopen wij eens uw medicatieschema? Medicatieanamnese door apotheekassistenten Mevr. Lily Thienpont Mevr. Stefanie Vangampelaere Prof. dr. Peter De Paepe 21 mei 2015 2015 Universitair Ziekenhuis

Nadere informatie

Multifactoriële C Multifactoriële evaluatie

Multifactoriële C Multifactoriële evaluatie A Case finding B Multifactoriële C Multifactoriële evaluatie interventies De zeven risicofactoren worden op gestandaardiseerde wijze geëvalueerd. In de praktijk gebeurt dit bij voorkeur multidisciplinair

Nadere informatie

Multifactoriële evaluatie

Multifactoriële evaluatie B Multifactoriële evaluatie De tweede stap van de richtlijn, de multifactoriële evaluatie, heeft tot doel de valrisicofactoren op een gedetailleerde en systematische wijze te evalueren. Deze evaluatie

Nadere informatie

Epidemiologische data en oorzaken van recidiverend vallen DR. W. JANSSENS DIENST GERIATRIE UZ GENT 18 NOVEMBER 2015

Epidemiologische data en oorzaken van recidiverend vallen DR. W. JANSSENS DIENST GERIATRIE UZ GENT 18 NOVEMBER 2015 Epidemiologische data en oorzaken van recidiverend vallen DR. W. JANSSENS DIENST GERIATRIE UZ GENT 18 NOVEMBER 2015 DEFINITIE = een onverwachte gebeurtenis waarbij de oudere op de grond, vloer of een lager

Nadere informatie

Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen

Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen Sirpa Hartikainen, MD, Professor of Geriatric Pharmacotherapy School of Pharmacy University of Eastern Finland, Kuopio, FINLAND Het risico op vallen en

Nadere informatie

Heet iedereen welkom en stel je voor als spreker.

Heet iedereen welkom en stel je voor als spreker. 1 Heet iedereen welkom en stel je voor als spreker. Kader het MFO d.m.v. het geven van de volgende korte inleiding: Geneesmiddelen behoren tot één van de risicofactoren die tot een val kunnen leiden. Vandaar

Nadere informatie

Het belang van valpreventie Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen Vallen

Het belang van valpreventie Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen Vallen Het belang van valpreventie Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen Marsham Cindy referentiepersoon valpreventie Vallen Een onverwachte gebeurtenis waarbij de persoon op de grond, vloer of een lager gelegen

Nadere informatie

VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS

VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS OVER MIJ Veiligheid & voorschrijven van medicatie 6-11-2014 2 IK ZAL HET VANDAAG HEBBEN OVER Onderzoek doen OF waarom onderzoek doen leuk is en soms

Nadere informatie

Polyfarmacie. Definities en situatieschets in het ziekenhuis. Apr. Lore Switten ZOL Genk

Polyfarmacie. Definities en situatieschets in het ziekenhuis. Apr. Lore Switten ZOL Genk Polyfarmacie Definities en situatieschets in het ziekenhuis Apr. Lore Switten ZOL Genk Overzicht Definitie polyfarmacie Epidemiologie Oorzaken Wat zijn de problemen? Wat zijn de oplossingen? Polyfarmacie

Nadere informatie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een

Nadere informatie

Ketenzorg Arnhem. Vallen bij ouderen

Ketenzorg Arnhem. Vallen bij ouderen Vallen bij ouderen Casus Vrouw, 82 jaar Voorgeschiedenis: hypertensie Medicatie: 1 dd 12,5 mg hydrochloorthiazide Bericht CHRA: gevallen, wond behaarde hoofd is geplakt. Verder geen letsel. RR 140/70.

Nadere informatie

Vallen bij de oudere patiënt

Vallen bij de oudere patiënt Vallen bij de oudere patiënt Hoe groot is het probleem? Vallen is een veelvoorkomend probleem bij ouderen. Het aantal valincidenten neemt toe met de leeftijd. Ongeveer 30% van de zelfstandig wonende 65-plussers

Nadere informatie

Multifactoriële interventies

Multifactoriële interventies C Multifactoriële interventies In deze derde stap van de richtlijn komen eerst de standaardmaatregelen aan bod die van toepassing zijn bij alle patiënten. Vervolgens worden specifieke maatregelen besproken.

Nadere informatie

Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands]

Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Klaas A. Hartholt; Nathalie van der Velde; Casper W.N. Looman;

Nadere informatie

Casus geriatrie. Symposium klinische farmacie 06 oktober Veerle Grootaert

Casus geriatrie. Symposium klinische farmacie 06 oktober Veerle Grootaert Casus geriatrie Symposium klinische farmacie 06 oktober 2012 Veerle Grootaert VG: permanente VKF, TIA, syst. Hartfalen, Dementie (MMSE = 15/30) RVO op geriatrie: val met rugpijn ontregelde INR =7 hartslag

Nadere informatie

Osteoporose: de feiten

Osteoporose: de feiten Reinier de Graaf Groep Osteoporose: de feiten Dieu Donne Niesten Orthopedisch chirurg RdGG CBO richtlijn 2011 Osteoporose is een chronische aandoening die in hoofdzaak bij ouderen voorkomt Mede als gevolg

Nadere informatie

Medicatie overdracht, klopt er iets van?

Medicatie overdracht, klopt er iets van? Medicatie overdracht, klopt er iets van? Karen Keijsers, aios geriatrie, klinisch farmacoloog Namens: dr PAF Jansen, klinisch geriater, klinisch farmacoloog Kenmerken van de oudere patiënt Multimorbiditeit

Nadere informatie

Valpreventie. Een taak van de ergocoach? /!

Valpreventie. Een taak van de ergocoach? /! 2017 Valpreventie Een taak van de ergocoach? /! Marleen de Boer 06-40259954 kr8mcc@gmail.com Wie zijn jullie? Eerste indruk; valpreventie jouw thema? Spar even met je buurman Waarom en hoe? Hebben we

Nadere informatie

Valpreventie INFORMATIE VOOR PATIËNTEN

Valpreventie INFORMATIE VOOR PATIËNTEN Valpreventie INFORMATIE VOOR PATIËNTEN 2 INHOUDSTAFEL Inleiding 4 1. Vallen: hoe en waarom? 5 2. Voorkomen is beter dan genezen 7 3. Nuttige tips 14 4. Wat als je gevallen bent? 15 3 INLEIDING Vallen is

Nadere informatie

Doel Preventie van duizeligheid en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen.

Doel Preventie van duizeligheid en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen. STAPPENPLAN DUIZELIGHEID IN DE EERSTE LIJN Doel Preventie van duizeligheid en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op duizeligheid in de eerste lijn. Hebt u de afgelopen maand

Nadere informatie

Afbouwen van geneesmiddelen bij ouderen Veerle Foulon Clinical pharmacology and pharmacotherapy KU Leuven 30/05/2017

Afbouwen van geneesmiddelen bij ouderen Veerle Foulon Clinical pharmacology and pharmacotherapy KU Leuven 30/05/2017 Studiedag GERIATRIE UZ Leuven Afbouwen van geneesmiddelen bij ouderen Veerle Foulon Clinical pharmacology and pharmacotherapy KU Leuven 30/05/2017 Come-On? A complex and multifaceted intervention Training

Nadere informatie

Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein

Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein Een praktijkvoorbeeld Patient gebruikt Sinemet 125 mg 4dd 1 Wordt opgenomen in ziekenhuis: Levodopa/carbidopa

Nadere informatie

valpreventie voor psychogeriatrische cliënten

valpreventie voor psychogeriatrische cliënten valpreventie voor psychogeriatrische cliënten Aantal valincidenten in verpleeghuizen In verpleeghuizen wordt veel gevallen. Jaarlijks vallen verpleeghuiscliënten gemiddeld 2 keer. Psychogeriatrische cliënten

Nadere informatie

> Veilig op stap: valpreventie bij ouderen. www.azstlucas.be

> Veilig op stap: valpreventie bij ouderen. www.azstlucas.be > www.azstlucas.be 2 Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 Gevolgen van een val 4 Risicofactoren en tips om valincidenten te vermijden 4 1. Beweging 4 2. Medicatie 4 3. Bepaalde aandoeningen 4 4. Ondervoeding 5

Nadere informatie

Therapietrouw bij hartfalen: Wat kan de huisapotheker doen? CARDIO 017 Apr. Lieven Zwaenepoel

Therapietrouw bij hartfalen: Wat kan de huisapotheker doen? CARDIO 017 Apr. Lieven Zwaenepoel Therapietrouw bij hartfalen: Wat kan de huisapotheker doen? CARDIO 017 Apr. Lieven Zwaenepoel APB MISSIE Het stimuleren, ontwikkelen en promoten van de meerwaarde van de OFFICINA-APOTHEKER waarbij GEZONDHEID

Nadere informatie

Valpreventie INFORMATIE VOOR PATIËNTEN

Valpreventie INFORMATIE VOOR PATIËNTEN Valpreventie INFORMATIE VOOR PATIËNTEN 2 INHOUDSTAFEL Inleiding 4 1. Vallen: hoe en waarom? 5 2. Voorkomen is beter dan genezen 7 3. Nuttige tips 15 4. Wat als je gevallen bent? 16 5. Beweeg- en valdagboek

Nadere informatie

Lynn De Gryze Apotheekassistente Apotheek UZGent. Transmurale zorg. door apotheekassistenten

Lynn De Gryze Apotheekassistente Apotheek UZGent. Transmurale zorg. door apotheekassistenten Lynn De Gryze Apotheekassistente Apotheek UZGent Transmurale zorg door apotheekassistenten Achtergrond Anamnese door apotheekassistenten: Sinds 2009 (pilootproject klinische farmacie) Gestart op spoedopname,

Nadere informatie

Cijfers geneesmiddelengebruik

Cijfers geneesmiddelengebruik Luc Hanegreefs Gert verpooten KARVA Cijfers geneesmiddelengebruik WZC Zorgbedrijf Antwerpen Cijfers geneesmiddelengebruik Onderzoek WZC Zorgbedrijf Antwerpen Deel l1 (Luc Hanegreefs): Voorstelling Vl Volgens

Nadere informatie

Inleiding. A Case finding B Multifactoriële C Multifactoriële. Transfer van informatie bij ontslag

Inleiding. A Case finding B Multifactoriële C Multifactoriële. Transfer van informatie bij ontslag Inleiding Het College van Geneesheren voor de dienst Geriatrie heeft in het kader van kwaliteitsverbeterende initiatieven de laatste jaren gewerkt rond het gebruik van assessment instrumenten. Aan de hand

Nadere informatie

Verslag MFO 22/9/2016 huisartsen -apothekers-az Groeninge Kortrijk

Verslag MFO 22/9/2016 huisartsen -apothekers-az Groeninge Kortrijk Verslag MFO 22/9/2016 huisartsen -apothekers-az Groeninge Kortrijk Reacties en feedback op de casussen aangebracht door de apothekers 1- CASUS 1 ste lijn: Roger komt zaterdagvoormiddag naar de apotheek.

Nadere informatie

Veilig bewegen in en om het huis. 16 maart 2017

Veilig bewegen in en om het huis. 16 maart 2017 Veilig bewegen in en om het huis 16 maart 2017 Veilig bewegen in en om het huis Cijfers en feiten m.b.t. valincidenten De gevolgen van een val Parkinson en valrisico Risicofactoren en wat kunt u er aan

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten Een onderschatte risicofactore voor vallen

Hart- en vaatziekten Een onderschatte risicofactore voor vallen Hart- en vaatziekten Een onderschatte risicofactore voor vallen Toekomstig letsel voorkomen Nathalie van der Velde Internist-Geriater & opleider Amsterdam UMC, Amsterdam Samenleving vergrijst Adaptatie:

Nadere informatie

Klinische farmacie op kindermaat. Symposium Klinische Farmacie Apr. K. Cosaert

Klinische farmacie op kindermaat. Symposium Klinische Farmacie Apr. K. Cosaert Klinische farmacie op kindermaat Symposium Klinische Farmacie 06-10-2012 Apr. K. Cosaert Klinische farmacie op kindermaat 1. Inleiding 2. Individuele klinische farmacie 3. Overkoepelende klinische farmacie

Nadere informatie

Interprofessionele vorming Gentbrugge-Ledeberg. Donderdag 11 juni 2015

Interprofessionele vorming Gentbrugge-Ledeberg. Donderdag 11 juni 2015 Interprofessionele vorming Gentbrugge-Ledeberg Donderdag 11 juni 2015 Medicatieproblematiek en valpreventie in de eerste lijn Carolien Bogaerts Interprofessionele vorming Wat is een IPV? IPV = interprofessionele

Nadere informatie

Valpolikliniek na een botbreuk

Valpolikliniek na een botbreuk Valpolikliniek na een botbreuk Orthopedie Locatie Hoorn/Enkhuizen Valpolikliniek voor patiënten na een botbreuk Welke omvang heeft het probleem vallen? Vallen heeft bij ouderen vaak meerdere oorzaken.

Nadere informatie

BIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS

BIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS BIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS NB: De amendementen van de samenvatting van de productkenmerken en bijsluiters moeten hierna

Nadere informatie

Valpreventie voor gehospitaliseerde patiënten. Informatiebrochure

Valpreventie voor gehospitaliseerde patiënten. Informatiebrochure Valpreventie voor gehospitaliseerde patiënten Informatiebrochure 2 Beste mevrouw, meneer Elke patiënt in dit ziekenhuis wordt gescreend op valrisico om u beter te kunnen begeleiden. U kreeg deze brochure

Nadere informatie

door Tamara Schellekens, Marcel Bouvy, Martine Kruijtbosch - 18-01-2013

door Tamara Schellekens, Marcel Bouvy, Martine Kruijtbosch - 18-01-2013 Apothekers sporen ouderen met valrisico op Zo n honderd deelnemers aan valpreventieproject door Tamara Schellekens, Marcel Bouvy, Martine Kruijtbosch - 18-01-2013 Een project op het gebied van geneesmiddelen

Nadere informatie

A. J A. S B. J B. G C. N C. C D. P E. A

A. J A. S B. J B. G C. N C. C D. P E. A Transmurale zorg door apotheekassistenten Lynn De Gryze Apotheekassistente Apotheek UZGent Achtergrond Anamnese door apotheekassistenten: Sinds 2009 (pilootproject klinische farmacie) Gestart op spoedopname,

Nadere informatie

Valpreventie in ziekenhuizen: update van de literatuur

Valpreventie in ziekenhuizen: update van de literatuur Valpreventie in ziekenhuizen: update van de literatuur Prof. Koen Milisen Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap, K.U.Leuven & Dienst Geriatrie, UZ Leuven Voorkomen 40% tot 60% van alle incidenten

Nadere informatie

Valpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen

Valpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen Valpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen Koen Milisen RN, PhD & Ellen Vlaeyen, RN, MSN Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen

Nadere informatie

Valpreventie Valpreventie

Valpreventie Valpreventie Valpreventie e d n a v Week e i t n e v Valpre WEEK VAN DE VALPREVENTIE Wist u dat : 1 op 3 van de 65-plussers ten minste één keer per jaar valt? Het risico om te vallen toeneemt met de leeftijd? 32 tot

Nadere informatie

Vallen en valreductie

Vallen en valreductie Vallen en valreductie Inhoudelijke nascholing in kader ouderen module 3 juni 2014 Opzet avond Uitleg vallen en gevolgen Interactief verschillende items: zie verder Plenaire terugkoppeling Wie doet wat:

Nadere informatie

Valpreventie: blijf op je eigen benen staan. Educatiebrochure SAP 7747

Valpreventie: blijf op je eigen benen staan. Educatiebrochure SAP 7747 Valpreventie: blijf op je eigen benen staan Educatiebrochure SAP 7747 Inleiding Vallen bij oudere mensen is een ernstig probleem. Eén op de drie thuiswonende ouderen en de helft van de verpleeghuisbewoners

Nadere informatie

Ervaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4)

Ervaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4) Fosinopril C09AA09, januari 2018 Indicatie Hypertensie en hartfalen. Standpunt Ephor In het rapport over de ACE-remmers van december 2017 wordt fosinopril door Ephor als behandeling van hypertensie niet

Nadere informatie

Vallen & Syncope. Dr. Nathalie van der Velde

Vallen & Syncope. Dr. Nathalie van der Velde Vallen & Syncope Dr. Nathalie van der Velde Internist Klinisch Geriater LOAG CGA 19-03-14 20-11-2013 Definities Val: onverwacht terecht komen op lagere positie zonder bewustzijnsverlies Syncope: voorbijgaand

Nadere informatie

INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN

INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN Valpreventie INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN OORZAKEN VAN VALLEN Vallen is een relatief vaak voorkomend probleem. Oorzaken van vallen zijn zeer uiteenlopend maar toch vaak een combinatie van een risicovolle

Nadere informatie

MET VALLEN EN OPSTAAN

MET VALLEN EN OPSTAAN MET VALLEN EN OPSTAAN VALPREVENTIE - Patiëntinformatie - Inleiding Ongeveer 30% van de 65-plussers valt minstens eenmaal per jaar. Bij de 80-jarigen verhoogt dit percentage zelfs tot 50 %. Zowel persoons-

Nadere informatie

Ondersteuningsgroep valpreventie

Ondersteuningsgroep valpreventie Ondersteuningsgroep valpreventie Leen Bouckaert, Sara Bombeke, Katelijne Daelman, Els Herpels, Elien Saey-Van Peteghem, Chantal Schuerbeke Inleiding Ondersteuningsgroep valpreventie Valproblematiek Presentatie

Nadere informatie

Vallen of fixeren? Een keuze voor bewegingsvrijheid. Niet kunnen kiezen is verliezen, Keuzevrijheid in het wzc 18/02/2016

Vallen of fixeren? Een keuze voor bewegingsvrijheid. Niet kunnen kiezen is verliezen, Keuzevrijheid in het wzc 18/02/2016 Vallen of fixeren? Een keuze voor bewegingsvrijheid Niet kunnen kiezen is verliezen, Keuzevrijheid in het wzc 18/02/2016 Welke van volgende maatregelen zijn vrijheidsbeperking? Alle onvrijwillige toegepaste

Nadere informatie

Valpreventie. Beter voor elkaar

Valpreventie. Beter voor elkaar Valpreventie Beter voor elkaar Inleiding Deze folder geeft u informatie over valrisico s en welke maatregelen u kunt nemen om vallen te voorkomen. Wat zijn valrisico s? Het risico op vallen is bij de één

Nadere informatie

Een geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch

Een geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch Een geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch farmacoloog Ephor, UMC Utrecht Conflicterende belangen:

Nadere informatie

Vroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg

Vroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg Vroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg Dr Carolien Sino Hogeschool Utrecht Instituutsdirecteur-Onderzoeker Carolien.sino@hu.nl Voorstellen onderwijs Promotie zorgpraktijk onderzoek

Nadere informatie

1/02/2018. Casus. Casus: EMV. Check of Medication appropriateness (CoMA/COA) Check of Medication Appropriateness Klinische casus uit de praktijk

1/02/2018. Casus. Casus: EMV. Check of Medication appropriateness (CoMA/COA) Check of Medication Appropriateness Klinische casus uit de praktijk Check of Medication appropriateness (CoMA/COA) Klinisch symposium 27-01-2018 Klinisch Werkstation(KWS) EMV CDSS (interactiecontrole, allergiemodule, zwangerschap, borstvoeding, maximale dosis ) Check of

Nadere informatie

Bijlage 2: Informatiebrochure valpreventie voor patiënten

Bijlage 2: Informatiebrochure valpreventie voor patiënten Bijlage 2: Informatiebrochure valpreventie voor patiënten Bron: Haines TP. Prevention of falls in the subacute hospital setting. 2004. http://eprints.infodiv.unimelb.edu.au/archive/00001106/01/thesisregular.pdf.

Nadere informatie

Multimorbiditeit bij de oudere patiënt. De grijze golf. Man, 80 jaar. Levensverwachting vanaf geboorte mannen vs vrouwen

Multimorbiditeit bij de oudere patiënt. De grijze golf. Man, 80 jaar. Levensverwachting vanaf geboorte mannen vs vrouwen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Multimorbiditeit bij de oudere patiënt Waar moet ik rekening mee houden en wat kan ik doen? Prof. dr. Marielle Emmelot-Vonk Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson

Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?

Nadere informatie

Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic

Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie. Critically Appraised Topic Farmacotherapie in de acute fase van alcoholdetoxificatie Critically Appraised Topic Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring

Nadere informatie

Valpreventie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Valpreventie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie Valpreventie Informatiebrochure voor de patiënt en de familie VOORWOORD Een valpartij is snel gebeurd en kan vaak grote gevolgen hebben. Door voldoende te bewegen, veilig te handelen en je woning op een

Nadere informatie

Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen. Prof. Dr. Koen Milisen

Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen. Prof. Dr. Koen Milisen Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen Prof. Dr. Koen Milisen www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be 1 Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen Milisen et

Nadere informatie

Ondervoeding bij ouderen

Ondervoeding bij ouderen Ondervoeding bij ouderen Caroline Boomkamp Klinisch geriater Bernhoven Inhoud Definities Screening en assessment Prevalentie Oorzaken Gevolgen Behandeling van ondervoeding Definitie geriatrische patiënt

Nadere informatie

Dosering: dosisaanpassing is nodig bij ouderen: begindosering 6,25 12,5 mg 1 2 per dag.

Dosering: dosisaanpassing is nodig bij ouderen: begindosering 6,25 12,5 mg 1 2 per dag. Captopril C09AA0, februari 2019 Indicatie Hypertensie. Hartfalen: de behandeling van chronische decompensatio cordis met afname van de systolische ventriculaire functie, in combinatie met diuretica en,

Nadere informatie

Veilig en correct medicatiegebruik

Veilig en correct medicatiegebruik Veilig en correct medicatiegebruik Als je ziek bent of ouder wordt moet je vaak verschillende geneesmiddelen innemen. Door deze op een goede manier te gebruikt, kunnen ze de kwaliteit van je leven verbeteren.

Nadere informatie

VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA

VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd

Nadere informatie

Vallen als symptoom: een alarmteken?

Vallen als symptoom: een alarmteken? h.-hartziekenhuis vzw Vallen als symptoom: een alarmteken? Dr. C. Mertens geriater www.hhzhlier.be 1 Vallen als symptoom Val bij ouderen meer dan een traumatologisch probleem! www.hhzhlier.be Valevaluatie

Nadere informatie

Tussen vallen en opstaan

Tussen vallen en opstaan Tussen vallen en opstaan s Herenbaan 172 2840 Rumst tel: 03 880 90 11 (algemeen) tel: 03 880 91 90 (afspraken) e-mail: info@hfr.be www.azheiligefamilie.be deze informatiebrochure bezorgt jou informatie

Nadere informatie

Gezondheidsenquête, België Medische consumptie. Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu.

Gezondheidsenquête, België Medische consumptie. Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu. Medische consumptie Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu. . Inhoudstafel Inhoudstafel... 79 Bestudeerde indicatoren... 81 1. Contacten met zorgverstrekkers... 81

Nadere informatie

Valpreventie in woonzorgcentra

Valpreventie in woonzorgcentra Valpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen Wintermeeting, 27 februari 2015 Ellen Vlaeyen, RN, MSN & Koen Milisen RN, PhD Expertisecentrum

Nadere informatie

De oudere patiënt met comorbiditeit

De oudere patiënt met comorbiditeit De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers

Nadere informatie

Farmacoepidemiologisch onderzoek door koppeling van de PALGA-databank met het PHARMO datanetwerk

Farmacoepidemiologisch onderzoek door koppeling van de PALGA-databank met het PHARMO datanetwerk De mogelijkheden van PALGA voor Ziekte gebied/ Overall subject wetenschappelijk onderzoek Name Symposium presenter 7 Month-Year oktober 2014 Dr. ir. Myrthe van Herk-Sukel Hoofd Onderzoek, Epidemioloog

Nadere informatie

Toolkit Val- en fractuurrisico

Toolkit Val- en fractuurrisico Toolkit Val- en fractuurrisico Doelen 1. Preventie van (recidief) valincidenten bij zelfstandig wonende ouderen. 2. Preventie van (recidief) valincidenten bij in het ziekenhuis opgenomen patiënten. Achtergrond:

Nadere informatie

ZORGPROGRAMMA VALPREVENTIE. Versie augustus 2013

ZORGPROGRAMMA VALPREVENTIE. Versie augustus 2013 ContactpersoonA.J.Biewenga,voorzitterenhuisarts Raadhuislaan4 7981EMDiever 0521 592575 biewenga@huisartsdiever.nl InschrijfnummerKamervanKoophandel: 55332544 AGBcoderechtspersoon: 53 530470 Bankrekeningnummer:

Nadere informatie

Valincidenten bij ouderen: Valt het mee?

Valincidenten bij ouderen: Valt het mee? Valincidenten bij ouderen: Valt het mee? Michiel Hijwegen, geriatrie fysiotherapeut TSz Huub Maas, geriater TSz Waarom zijn valincidenten relevant? Uiting van kwetsbaarheid/negatieve gezondheidsuitkomsten

Nadere informatie

Dosering: geen dosisaanpassing op basis van leeftijd. Een startdosering van 5 mg wordt geadviseerd.

Dosering: geen dosisaanpassing op basis van leeftijd. Een startdosering van 5 mg wordt geadviseerd. Fosinopril C09AA09, april 2019 Indicatie Behandeling van hypertensie en symptomatisch hartfalen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Fosinopril wordt door Ephor niet geadviseerd als behandeling van hypertensie

Nadere informatie

Transmurale zorg: Casus geriatrie 1/02/2018. Achtergrond. Thuismedicatie. Casus. Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent

Transmurale zorg: Casus geriatrie 1/02/2018. Achtergrond. Thuismedicatie. Casus. Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent Achtergrond Klinische farmacie op dienst geriatrie: Door ZAIO2, vier maanden dezelfde ZAIO (drie ZAIO s per jaar) Twee halve dagen per week (0,2 FTE) Transmurale

Nadere informatie

Cardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico

Cardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico Cardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico Geeske Peeters Susan Tett Samantha Hollingworth Danijela Gnijdic Sarah Hilmer Annette Dobson Ruth Hubbard Richtlijn Acuut Coronair Syndroom

Nadere informatie

Geriatrisch probleem: Val- en fractuurrisico

Geriatrisch probleem: Val- en fractuurrisico Geriatrisch probleem: Val- en fractuurrisico Doel: - Preventie van (recidief) valincidenten bij zelfstandig wonende ouderen - Preventie van (recidief) valincidenten bij in het ziekenhuis opgenomen patiënten

Nadere informatie

Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten

Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten Valpreventie voor psychogeriatrische cliënten Blijf Staan valpreventie Aantal valincidenten in verpleeghuizen In verpleeghuizen wordt veel gevallen. Onder een valincident verstaan we een onbedoelde verandering

Nadere informatie

Valpreventie voor Patiënten in het ziekenhuis en thuis Ziekenhuis Maas en Kempen

Valpreventie voor Patiënten in het ziekenhuis en thuis Ziekenhuis Maas en Kempen Informatiebrochure Valpreventie voor Patiënten in het ziekenhuis en thuis Ziekenhuis Maas en Kempen Inleiding U heeft dit boekje ontvangen omdat u deze informatie kan gebruiken om uw valrisico te verminderen

Nadere informatie

Samenwerking HUISAPOTHEKER - HUISARTS

Samenwerking HUISAPOTHEKER - HUISARTS Samenwerking HUISAPOTHEKER - HUISARTS An inconvenient truth An inconvenient truth Bron: FOD Economie (2006) Verdubbeling op 20 jaar tijd 50% 45% Prevalence of chronic diseases in different ICPC organ groups

Nadere informatie

Delirium management ICU. Zoran Trogrlic - 16 & 27 oktober 2014 Schakels in de Zorg

Delirium management ICU. Zoran Trogrlic - 16 & 27 oktober 2014 Schakels in de Zorg Delirium management ICU Zoran Trogrlic - 16 & 27 oktober 2014 Schakels in de Zorg Delierstudie meer informatie: Deze studie is mogelijk gemaakt door: Delirium guideline implemented Part I Part II Problem

Nadere informatie

Polyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015

Polyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Polyfarmacie bij ouderen Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Inhoud Inleiding Farmacokinetiek Farmacodynamiek Problemen bij polyfarmacie Medicatiebeoordeling Take home messages

Nadere informatie

Nationale Hartfalendag 2018

Nationale Hartfalendag 2018 Richtlijn palliatieve zorg 2018 Concrete adviezen tav medicatie in NYHA III-IV hartfalen Louise Bellersen cardioloog, RadboudUMC, Nijmegen Nationale Hartfalendag 2018 Vrijdag 28 september 2018 Disclosure

Nadere informatie

Casusbespreking Toedieningstijdstippen. Symposium Klinische Farmacie Leuven Apr. Sofie Desmet 8 oktober 2011

Casusbespreking Toedieningstijdstippen. Symposium Klinische Farmacie Leuven Apr. Sofie Desmet 8 oktober 2011 Casusbespreking Toedieningstijdstippen Symposium Klinische Farmacie Leuven Apr. Sofie Desmet 8 oktober 2011 Medische voorgeschiedenis Patiënt: vrouw, 81 jaar - Chronische VKF - Arteriële hypertensie -

Nadere informatie

Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis

Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis Ineke Lokker Project groep: M.E. Lokker MSc (NL), Dr L. Gwyther (UCT ZA), Professor R. Harding

Nadere informatie

Chronische nierinsufficiëntie en geneesmiddelen. Apr. Anneleen Robberechts 29 september 2016

Chronische nierinsufficiëntie en geneesmiddelen. Apr. Anneleen Robberechts 29 september 2016 Chronische nierinsufficiëntie en geneesmiddelen Apr. Anneleen Robberechts 29 september 2016 Inhoud Algemene richtlijnen Project KAVA Casussen Algemeen Bij CNI: opletten op GM die renaal geklaard worden

Nadere informatie

Geneesmiddelen, Zwangerschap en Borstvoeding

Geneesmiddelen, Zwangerschap en Borstvoeding Geneesmiddelen, Zwangerschap en Borstvoeding 2014 Geneesmiddelen en Kinderwens Kinderwens vrouw Inleiding Adviezen Literatuur Geneesmiddelen en Zwangerschap Zwangerschap Inleiding Onderzoek Placentapassage

Nadere informatie

WANNEER EEN MEDICAMENTEUZE BEHANDELING STOPPEN VÓÓR EEN HEELKUNDIGE INGREEP?

WANNEER EEN MEDICAMENTEUZE BEHANDELING STOPPEN VÓÓR EEN HEELKUNDIGE INGREEP? WANNEER EEN MEDICAMENTEUZE BEHANDELING STOPPEN VÓÓR EEN HEELKUNDIGE INGREEP? In het algemeen zijn er weinig geneesmiddelen die een specifieke aanpak vereisen tijdens de perioperatieve periode. Bepaalde

Nadere informatie