De rol van de huisarts in valpreventie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De rol van de huisarts in valpreventie"

Magdalena van den Broek
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De rol van de huisarts in valpreventie Dr. B. Ponsaers huisarts

2 Incidentie (in WZC s) 30-70% valt éénmaalper jaar Waarvan 15-40% meerdere keren per jaar valt Het risico bij bewoners met cognitieve stoornissen Aantal valincidenten per bed bij ouderen met fysieke zorgbehoevendheid = 1,4 per jaar Aantal valincidenten per bed bij ouderen met een psychogeriatrisch profiel = 2,2 per jaar

valincidenten per bed bij ouderen met fysieke zorgbehoevendheid = 1,4 per jaar

3 Gevolgen Fysieke gevolgen: Schaafwonden en kneuzingen (20%) Snij- of scheurwonden en hematomen (17,5%) Hoofdtrauma s en ernstige verwondingen weke delen (11%) Heupfracturen (4,6%) Andere fracturen (1,4%) Opname ZH onvermijdelijk (44%)

$Heupfracturen (4,6%) Andere fracturen (1,4%) Opname ZH$

4 Gevolgen Psychische gevolgen 50% van de nieuw opgenomen bewoners heeft valangst Hiervan beperkt 67% zijn activiteiten uit angst om te vallen Andere gevolgen: verminderde mobiliteit, lagere participatie in sociale activiteiten, depressie, gedaalde levenskwaliteit

te vallen Andere gevolgen: verminderde mobiliteit, lagere

5 Kostenplaatje Gemiddelde kostvan een doorsneevalin een WZC: 1402binnen periode van 1 jaar Best case scenario (geen of slechts mineure letsels, bv. verstuiking): Worst case scenario (meerdere ernstige letsels, bv. heupfractuur ): Klachtenvan bewoners of familieleden, juridische gevolgen Angst of schuld bij familie en/of personeel

$heupfractuur ): 421-49.$

6 Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen valpreventie in Woonzorgcentra Valpreventiemaatregelen op voorzieningsniveau Individuele valpreventiemaatregelen Individuele fractuurpreventiemaatregelen Follow-up Implementatie

7 Individuele valpreventiemaatregelen Voor wie? Multifactoriëleevaluatiebij elke risicopatiënt is aangewezen! Na elk valincident (als uit de valomstandigheden blijkt dat dit nodig is) Bij wijziging van de algemene toestand Op zijn minst jaarlijks Bij opname in WZC

Na elk valincident (als uit de valomstandigheden blijkt dat dit

8 Wat is jouw ervaring? Neem even een minuutje voor jezelf om een top 3 lijstje op te maken van de risicofactoren voor vallen bij senioren

9 Multifactoriëleevaluatie Iedere discipline heeft zijn eigen focus: Kinesitherapeuten denken aan spierkracht, evenwicht, Ergotherapeuten denken aan valkuilen in de omgeving, Artsen en apothekers denken aan geneesmiddelen en interacties, Verpleegkundigendenken aan incontinentie en pijn gerelateerde factoren, Psychologendenken aan risicogedrag, onrust, depressie, cognitieve beperkingen, EEN VAL ONTSTAAT VAAK DOOR EEN SAMENSPEL VAN MEERDERE FACTOREN

en interacties, Verpleegkundigendenken aan incontinentie en pijn gerelateerde factoren, Psychologendenken aan

10 Multifactoriëleevaluatie Acht meest voorkomende en wijzigbare risicofactoren Evenwicht, mobiliteit en spierkracht Medicatie Orthostatische hypotensie Zicht Voeten en schoeisel Omgeving en gedrag Urinaire incontinentie Valangst Uiteraard zijn er nog andere mogelijke risicofactoren: Cardiale(bv. sicksinus-syndroom), neurologische (bv. Parkinson, CVA ), cognitieve (dementie, delirium, depressie ), orthopedische (bv. gonartrose, spinaal kanaal stenose), diabetes mellitus,

Uiteraard zijn er nog andere mogelijke risicofactoren: Cardiale(bv. sicksinus-syndroom), neurologische (bv.

11 Multifactoriëleevaluatie: Medicatie Polyfarmacie? 4 of meer verschillende soorten geneesmiddelen Risicovolle geneesmiddelen? Sedativa, vnl benzodiazepines, ook Z-compounds! Antidepressiva, vnl tricyclische en SSRI s Antipsychotica, vnl klassieke Antihypertensiva Diuretica Digoxine Type IA anti-aritmica

Sedativa, vnl benzodiazepines, ook Z-compounds!

12 Multifactoriëleevaluatie: orthostatischehypotensie Screenende vragen: Heeft u soms last van duizeligheid/draaierigheid? Heeft u dit bij rechtstaan uit bed, stoel of zetel, bij het bukken? Heeft u dergelijke klachten binnen het uur na een maaltijd? (postprandiale hypotensie ) Klinische vaststelling: BD meting na liggende houding (minimaal 5 min, liefst 10 min; bij voorkeur s moof na middagrust ) BD meting en pols onmiddellijk na rechtstaan en na 3 min rechtstaan + bevraag symptomen

Heeft u dergelijke klachten binnen het uur na een maaltijd?

13 Multifactoriëleevaluatie: orthostatischehypotensie Wanneer OH? BD : systolisch 20 mm Hg OF diastolisch 10 mm Hg OF systolischebd 90 mm Hg Posturaalorthostatischtacycardiesyndroom? Bij rechtstaan (na 3-5 min) hartritme 30 slagen per minuut Bij rechtstaan (na 3-5 min) hartritme 120 slagen/min Falen respons hartritme: suggestief voor hartslag reducerende medicatie, autonoom falen, chronotrope incompetentie

Posturaalorthostatischtacycardiesyndroom?

14 Multifactoriëleinterventies Interventies per valrisicofactor Evenwicht, mobiliteit en spierkracht Medicatie Orthostatische hypotensie Zicht Voeten en schoeisel Omgeving en gedrag Urinaire incontinentie Valangst

Medicatie Orthostatische hypotensie Zicht Voeten en

15 Multifactoriëleinterventies: medicatie Arts: Adequate indicatiestellingvoor voorgeschreven geneesmiddelen: bij verdwenen indicaties geleidelijke afbouw ( langzaam afbouwen bij ouderen en slechts 1 geneesmiddel per keer ) Dubbeling? Aangepaste dosis? Correcte tijdsduur? Correcte frequentie en toedieningsweg? Bijwerkingen? Ongewenste interacties? Slaap- en of kalmeringsmiddelen? psycho-educatie, nietfarmacologische behandelingswijzen, geleidelijke afbouw van benzo sin overleg met patiënt Doe beroep op apotheker (voorziening) voor herevaluatie medicatieschema Medicatie geschikt voor ouderen? RVT formularium, gebruik STOP- START criteria,!!! Herevaluatie na ZH opname Toekomst? Computerprogramma s voor medicatiemanagement: controleren op dubbele medicatie, wisselwerkingen, (Computerized Decision Support System )

psycho-educatie, nietfarmacologische behandelingswijzen, geleidelijke afbouw van benzo sin overleg met patiënt Doe beroep op apotheker (voorziening) voor herevaluatie medicatieschema Medicatie

16 Multifactoriëleinterventies: medicatie Afdelingshoofd: Up-to-date en compleet medicatieoverzicht Registreren fouten in de medicatieverstrekking Verpleegkundige: Informerenbewoners over impact geneesmiddelengebruik op valrisico en stimuleren dit met de arts te bespreken Correct klaarzetten dagelijkse medicatie, toedienen en toezien op correcte inname Bevorderen van therapietrouw Signaleren van mogelijke klachten / bijwerkingen aan de huisarts

valrisico en stimuleren dit met de arts te bespreken Correct klaarzetten dagelijkse medicatie, toedienen en

17 Multifactoriëleinterventies: orthostatischehypotensie Adviezen : Voldoende lichaamsbeweging Voor het rechtstaan: met enkels/polsen draaien, handen dichtknijpen, Langzaam rechtkomen uit bed, traag opstaan uit stoel/zetel Hoofdeinde bed wat hoger plaatsen Indien nodig steunkousen dragen Bruuske bewegingen, langdurig platliggen, een te warme omgeving mijden Voldoende en regelmatig drinken Medicamenteuze behandeling: Indien conservatieve behandeling onvoldoende blijkt

bed wat hoger plaatsen Indien nodig steunkousen dragen Bruuske bewegingen, langdurig platliggen, een te warme

18 Fractuurpreventie Bij veel ouderen, vooral 75-plussers, is er een gecombineerd tekort calcium en vitamine D Overweeg combinatiesupplementen van calcium en vit D Correcte dosering: 800 IE vitamine D en 1500 mg calcium totaledaginname (voeding en supplement)! Vit D heeft bovendien een direct effect op de spierkracht(en dus evenwicht) gemoduleerd door specifieke vit D receptoren in het spierweefsel

D en 1500 mg calcium totaledaginname (voeding en supplement)!

19 Fractuurpreventie Dual-energyx-rayabsorptiometry( DXA ) Een systematische verwijzing voor een eenmalige DXA is verantwoord Opm: een DXA is heel specifiek, maar weinig sensitief Eerdere valgebonden fracturen, zoals heupfractuur? de diagnose osteoporose staat klinisch vast, ook zonder botmeting

$specifiek, maar weinig sensitief Eerdere valgebonden fracturen, zoals$

20 Fractuurpreventie Medicamenteuze behandeling 800 IE vit D en 15oo mg calcium (totale daginname) + Voorkeur bifosfonaat, denosumab of strontiumranelaat Ze verminderen zowel kans op wervelindeukingenals op perifere breuken De werkzaamheid bij ouderen met bewezen osteoporose blijft behouden Heupbeschermers??? Enkel te overwegen bij individuele bewoners met een verhoogd risico(vg valincident, osteoporose, lage BMI, EN Op voorwaarde dat er goede therapietrouw is

De werkzaamheid bij ouderen met bewezen osteoporose blijft behouden Heupbeschermers?

21 FOLLOW-UP Door het gans interdisciplinair team, bij voorkeur o.l.v. een valpreventiecoördinator Voorbeelden van follow-upsystemen: Systeem 1: Follow-up 3 m na opstart zorg- en begeleidingsplan Het aantal valincidenten van elke bewoner wordt permanent geregistreerd en 6-maandelijks in het interdisciplinair team besproken. Van elke bewoner met minstens 1 valincident nagaan of het zorg-en begeleidingsplan correct werd uitgevoerd en zo nodig aanpassen Bij elke bewoner dient minstens jaarlijks, of wanneer de algemene toestand wijzigt een nieuwe multifactoriële evaluatie te gebeuren Systeem 2: Minimum 2 x per jaar het gehele zorg-en begeleidingsplan voor valpreventie van elke bewoner bespreken ( = follow-up moment ) Systeem 3: De follow-up van elke bewoner bespreken wanneer door de valregistratie blijkt dat er meer vallen worden geregistreerd

24 Wat hebben we vandaag geleerd? Heb -als huisarts- oog voor de problematiek! Cave psychofarmaca! 75-plussers varen wel bij inname van Ca+ en vit D supplementen

25 Valpreventie loont! Meer info: * *Bij uw LOGO!

Vergelijkbare documenten

Het belang van valpreventie Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen Vallen

Het belang van valpreventie Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen Marsham Cindy referentiepersoon valpreventie Vallen Een onverwachte gebeurtenis waarbij de persoon op de grond, vloer of een lager gelegen