De reiziger centraal

Een stadsentree met allure Integraal plan voor een Haarlemse stationsomgeving waar het prettig overstappen, lopen, werken en wonen is. maart 2001 Discussienota van de reizigersvereniging Rover, afdeling Haarlem e.o. http://www.rovernet.nl/haarlem haarlem@rovernet.nl

Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 De plannen tot nu toe 3 1.2 Rover: De reiziger staat centraal 3 2 De Visie 4 2.1 Het stationsplein 4 2.2 Het Kennemerplein 4 3 Het nieuwe Stationsplein 5 3.1 Uitgangspunt 5 3.2 De globale indeling 5 3.3 Busstation voor de nieuwe eeuw 7 3.4 Ruimte voor de fiets 8 3.5 Een prettige omgeving voor de voetganger 8 3.6 Goed bereikbaar per taxi 8 3.7 Toplocatie voor werken en wonen 9 3.8 Parkeergarage op 2 minuten lopen 10 3.8.1 Pakeergarage Gonnetstraat 10 3.8.2 Parkeergarage Kennemerplein 11 3.8.3 Parkeergarage Parklaan 11 4 Het nieuwe Kennemerplein 12 4.1 Inleiding 12 4.2 De globale indeling 12 4.3 Stap 1: Een eenvoudiger Kennemerplein 14 4.3.1 Snellere busroutes 14 4.3.2 Korter wachten met de auto 14 4.3.3 Allee naar het noorden 15 4.3.4 Éénrichtingsverkeer Kruiswegviaduct 15 4.4 Stap 2: Een leefbaar Kennemerplein 16 4.4.1 Auto s en taxi s te gast 17 4.4.2 Snelle busroute 17 4.4.3 Goed bereikbaar per fiets 17 4.4.4 Promenades naar centrum en Cronjé 18-2 -

1 Inleiding Vrijwel alle Haarlemmers zullen het er mee eens zijn: er kan een hoop verbeterd worden aan de huidige stationsomgeving. Het gebied wordt ervaren als onoverzichtelijk, lelijk, druk, beklemmend, somber en onveilig. Overstappende reizigers, bussen, auto s, taxi s, fietsers en wandelaars zitten elkaar in de weg. Wat de entree tot de stad zou moeten zijn, lijkt nu meer een donker poortje door een achterafbuurt. Bepaald geen visitekaartje voor Haarlem. 1.1 De plannen tot nu toe De gemeente Haarlem heeft enkele jaren geleden ook ingezien dat er wat moet veranderen en is een planproces gestart voor een nieuw stationsplein. Mede ook omdat de Zuidtangent, de snelle busverbinding van IJmuiden naar Schiphol, het station zal gaan aandoen. De Zuidtangent zal later een tram worden. De voorstellen die er nu liggen gaan uit van een veelheid aan functies, zoals stadskantoor, bibliotheek, terrasjes, open plein, parkeergarage, woningen, busstation, wonen, winkels, congreszalen, enz. Om ruimte te maken is gekozen om het busstation grotendeels ondergronds te situeren. 1.2 Rover: De reiziger staat centraal Rover vindt dat de belangrijkste gebruiker van het stationsgebied de openbaar vervoer reiziger is. Het station is immers hét OV-knooppunt van Haarlem. Dagelijks passeren hier vele forensen, dagjesmensen en toeristen. Wij vinden dat het gebied daarom vooral ingericht moet worden naar de wensen van al die overstappende en wachtende reizigers, fietsers en voetgangers. Een ondergronds busstation past daar niet in, daar deze als onveilig, smerig en onoverzichtelijk ervaren wordt. Zeker s avonds. Het parkeergarage-gevoel zegmaar. Een ondergronds busstation vinden wij zelfs een verslechtering ten opzichte van de huidige -ook al slechtesituatie! In deze discussienota presenteren we daarom ideeën hoe het anders kan. Daarbij kijken we verder dan het stationsplein omdat de omgeving rond het station een samenhangend geheel is dat een totaalvisie verdient. Zo kijken we naar het autoverkeer (files op het Kennemerplein), mogelijkheden voor kantoren en woningen, winkels, terrasjes, en naar goede fiets- en wandelroutes. Veel in deze nota is gebaseerd op geslaagde stationsomgevingen in andere steden in Nederland zoals Leiden, Den Bosch, Delft, Hilversum en in het buitenland (Zwitserland, Duitsland). De ondergrondse tunnel voor de latere Zuidtangenttram is naar onze mening niet noodzakelijk: de bochten in het hele stationsgebied (van Nassaulaan tot Rijksstraatweg) zijn ruimer dan de krapste bochten waarmee trams in Amsterdam te maken hebben. Dus dat moet met wat verkeerstechnische creativiteit, aangepaste snelheid en het juiste materieel geen probleem zijn. Ook financieel lijken onze plannen gunstig uit te vallen. Er hoeft namelijk weinig gesloopt te worden: alleen parkeergarage, Connexxion-kantoor en Beijneshal (gingen toch al weg); de kantoren en woontoren blijven staan. Er is zelfs ruimte voor extra kantoorruimte! En een dure tunnel is zoals gezegd niet nodig. Doordat onze plannen stap voor stap uitgevoerd kunnen worden, kan er bovendien snel mee begonnen worden en kunnen de kosten gespreid worden over de jaren. Wij beseffen wel dat we niet op alle terreinen deskundig zijn. Wellicht slaan we op sommige terreinen zelfs de plank volledig mis. Maar wellicht leidt een prikkelend idee toch tot nieuwe inzichten. Deze nota moet daarom gezien worden als een denkrichting en als discussiestuk! - 3 -

2 De Visie 2.1 Het stationsplein Wij zien graag dat er een open ruimte komt op het stationsplein. Stel je voor: vanuit het station kom je op een overzichtelijk en gezellig plein. Helemaal links in de Jansweg zie je direct de haltes van de Zuidtangent. Deze tram brengt je in enkele minuten naar winkelhart Haarlem of de Cronjéstraat. Direct daarnaast rijden de groene bussen van Connexxion via de Jansweg af en aan om passagiers richting andere delen van de stad op te pikken. Doordat de bussen maar een paar minuten stilstaan, is er maar weinig ruimte nodig. Op elektronische borden worden de vertrektijden en buslijnen aangegeven. In een rond gebouwtje met veel glas kunnen passagiers terecht voor een kop koffie en een krantje. Ook de kaartverkoop en informatiebalie van Connexxion is hier gevestigd. Zodra het weer het toelaat worden de terrasstoelen buiten gezet. Diagonaal over het plein lopen wandelroutes. Je wandelt zo over het plein naar de autovrije Kruisweg. Langs de winkeltjes ben je dan al snel in de Barteljorisstraat en loop je zo door naar de rest van het beste winkelgebied van Nederland. Voor fietsers is er een grote ondergrondse stalling aan de westkant van het plein. De rijtuigkap van het monumentale stationsgebouw biedt onderdak aan bloemenkraampjes en terrasjes. Maar bij mooi weer blijven de stoelen natuurlijk niet onder de kap staan! Het terras wordt dan uitgebreid naar het plein. Tenslotte vind je aan de zuidkant van het plein leuke winkeltjes met daarboven kantoren en woningen. De architectuur hiervan sluit mooi aan bij de panden rondom het plein en het stationsgebouw. Vanwege de mooie stationsomgeving, de goede treinverbindingen met Amsterdam en de nabijheid van het centrum zijn de kantoren erg in trek bij het bedrijfsleven. De VVV en de ANWB vormen samen één toeristenbalie. 2.2 Het Kennemerplein Aan noordkant van het station is het drukke autoverkeer ondergronds gegaan. Hierdoor zijn de dagelijkse files verdwenen en is er een open plein ontstaan met ruimte voor voetgangers en fietsers. Via een prettige, brede wandelroute loop je zo richting de winkels in de Cronjéstraat. Langs de rand van het plein rijden de bussen en de Zuidtangenttram vanuit de Jansbrug via de Kennemerbrug richting Cronjéstraat (en omgekeerd). Omdat de auto s ondergronds rijden, zijn de Bolwerken autoluw geworden. Het gebied heeft hierdoor een nieuwe impuls gekregen. De Bolwerken zijn nu twee wijkjes geworden waar het prettig wonen is en kinderen op straat kunnen spelen. De opgeknapte, historische panden zijn erg geliefd op de woningmarkt en in enkele voorname panden bij het plein hebben advocaten, makelaars en IT-bedrijfjes hun intrek genomen. - 4 -

3 Het nieuwe Stationsplein 3.1 Uitgangspunt Bij een stationsplein zoals in Haarlem zijn er vele soorten gebruikers zoals treinreizigers, busreizigers, mensen die per fiets of te voet komen, taxiklanten, enz. Het is in ieder geval duidelijk dat het station hét openbaar vervoer knooppunt van Haarlem is. Tienduizenden mensen passeren hier dagelijks op weg naar hun werk, vrienden, familie, winkels of gewoon voor een dagje uit. De hoofdtaak van het gebied is dus een reizigersknooppunt. Pas in tweede instantie gaat het om zaken zoals werk (kantoren), wonen, winkelen en horeca. Met dit reizigersknooppunt als uitgangspunt, geven we hieronder onze ideeën. 3.2 De globale indeling Reizigers willen graag een open en overzichtelijk plein waar het prettig verblijven en overstappen is. Om dit te bereiken dienen alleen de essentiële zaken voor reizigers op het plein te komen. Zoals een busstation met kaartverkoop en wachtruimte, taxistandplaatsen en enkele terrasjes. Overzichtelijkheid wordt bereikt door functies te groeperen. Dus bijvoorbeeld alle bushaltes geconcentreerd op één plek, en fietsvoorzieningen op een andere. Ook moet rekening gehouden worden met logische wandel- en fietsroutes, zoals via de Kruisweg naar het centrum. Tenslotte is het belangrijk dat de verschillende functies van het plein elkaar niet in de weg zitten. Zo is het handig om bijvoorbeeld fiets- en wandelroutes gescheiden te houden van banen voor de tram, bus en auto s. Uit de Nota Haarlem Autoluw en het Struktuurplan Binnenstad 1 blijkt dat de Kruisweg een zeer belangrijke functie heeft als fiets- en wandelroute naar de binnenstad. De westkant van het plein dient dan ook een voetgangers en fietsbestemming te krijgen. Hier komen fiets- en wandelroutes en een ondergrondse, goed verlichte, bewaakte fietsenstalling. Zuidtangent en bus kunnen het beste aan de oostkant van het plein komen. Hier bevindt zich immers de hoofduitgang van het station. Wanneer je dan het station uit loopt heb je direct zicht op de bussen waarop je wilt overstappen. De zuidkant van het plein is momenteel in gebruik als kantorencomplex. Het kantorencomplex langs de Lange Herenstraat kan blijven staan. Alleen parkeergarage, Connexxionkantoor en Beijneshal worden gesloopt (die laatste twee zouden toch ook al verdwijnen in de gemeentelijke plannen). In de zuidwesthoek is zelfs ruimte voor een extra kantorencomplex. Daarbovenop komt een toren die door zijn markante vorm een goed oriëntatiepunt vormt. Hierdoor is het station vanuit de rest van de stad makkelijker te vinden. In Afbeelding 2 is geschetst hoe het Stationsplein er uit zou kunnen zien. 1 beiden van Gemeente Haarlem - 5 -

De reiziger centraal Afbeelding 1, het huidige Stationsplein. Vol en onoverzichtelijk Afbeelding 2, het nieuwe Stationsplein. Een ruim, open en prettig plein. -6-

De reiziger centraal 3.3 Busstation voor de nieuwe eeuw Op het nieuwe busstation ziet de reiziger in één oogopslag waar en wanneer zijn bus vertrekt. De bussen staan namelijk met hun neus richting stationsingang. Op elektronische panelen boven de perrons is de vertrektijd en bestemming te zien. Op de foto s op deze pagina is te zien hoe dit er in Leiden uitziet. Ook Delft heeft een dergelijk busstation. Er komen 14 halteplaatsen aan zeven perrons. Per perron is plaats voor twee (gelede)bussen achterelkaar2. De Zuidtangent krijgt twee eigen perrons aan de zijde van de Jansweg. Omdat de perrons verder helemaal leeg zijn (er staan geen wachthokjes op), blijft ook dit deel van het stationplein open en overzichtelijk. Het nieuwe busstation heeft veel minder haltes dan het huidige. Dit is mogelijk doordat bussen er alleen nog stoppen om passagiers uit- en in te laten stappen. Bovendien zullen er meerdere buslijnen gebruik maken van één perron. Via een elektronisch systeem worden de bussen toegewezen aan een perron. Reizigers kunnen op de elektronische borden boven de perrons zien welke bus waar vertrekt en hoe laat. Goede informatie betekent ook dat reizigers niet langer in weer en wind op de perrons hoeven te wachten op de bus. Zij worden gewaarschuwd wanneer hun bus in aantocht is. In de centrale ronde wachtruimte op het plein hangen monitoren waarop relevante informatie zoals vertrektijd, perron en eventuele vertragingen wordt weergegeven. In de wachtruimte is ook een kiosk waar koffie en een broodje gekocht kan worden. Bovendien heeft Connexxion er een kaartverkoop- en informatiebalie. Om een eind te maken aan zwerftochten langs de bushokjes voor de juiste vertrektijden, komt er -net als in Leiden- een informatiezuil bij de wachtruimte. Deze informatiezuil bevat de vertrekstaten van alle bussen en een kaart van de buslijnen. Ook hier wordt met monitoren aangegeven wat de werkelijke vertrektijden van de eerstkomende bussen zijn. Bovendien kunnen reizigers op de informatiezuil hun bestemming intikken waarna de computer meldt welke bus zij het beste kunnen nemen, van welk perron hij vertrekt en hoe laat3. Zo scoort het nieuwe busstation viermaal: het neemt minder ruimte in beslag, de reiziger wordt beter geïnformeerd, het comfort van het reizen per bus is aanmerkelijk toegenomen en het geheel is fraai vormgegeven. 2 3 Dit is voldoende voor de ruim 1700 bussen per dag, zie Bijlage A. Ook op het Verwulft en Houtplein zou zo n informatiezuil erg prettig zijn. -7-

3.4 Ruimte voor de fiets Het westelijke deel van het stationsplein staat in het teken van de fiets. Hier bevindt zich net als in Leiden- een grote, ondergrondse fietsenstalling. De stalling is goed verlicht, er is bewaking en je kunt er je fiets laten repareren. Bovengronds stallen kan in de nieuwe fietsenrekken van de NS. Deze modern vormgegeven, zwarte klemmen hebben een glazen afdak en zijn ruim opgezet. Door verbetering van de fietspadenstruktuur en verkeerslichten kunnen fietsers het station eindelijk goed bereiken. Zo krijgt de Kruisweg een fietspad in beide richtingen, heeft de Parklaan vrijliggende fietspaden en is door de autotunnel de verkeerschaos op het Kennemerplein verdwenen (zie hoofdstuk 4). 3.5 Een prettige omgeving voor de voetganger Doordat busstation, fietsvoorzieningen en kantoren zich aan de randen van het plein bevinden, blijft er een grote open ruimte over. Ook de auto s en taxi s zijn verdwenen. Het Stationsplein is hierdoor een echt plein geworden. Voetgangers voelen zich er weer thuis. Het zal dan ook niemand verbazen dat de terrasjes onder de rijtuigkap en bij het busstation zomers erg geliefd zijn. Zowel bij reizigers, omwonenden als werknemers van de kantoren. De huidige boekwinkel is verbouwd tot brasserie. En de bloemenverkopers hebben een plek gevonden aan de linkerkant van de rijtuigkap. Maar ook de winkeltjes onder de kantoren worden goed bezocht. Vooral ook omdat de kruisweg vanaf de Rozenstraat tot de Parklaan wandelgebied is geworden en er zo een prettige wandelroute richting het centrum is ontstaan. Ook de horeca langs de Kruisweg krijgt nieuwe kansen door de nieuwe allure van het Stationsplein. 3.6 Goed bereikbaar per taxi De taxi s hebben hun plaats aan de voorzijde van het station behouden. Dat is immers de plek waar de reiziger een taxi verwacht. Op de plaats waar nu het VVV-kantoor staat, is een uitgebreide taxistandplaats. Ook de treintaxi heeft hier een plek. Naast de taxistandplaats zijn enkele parkeervakken voor het afzetten of ophalen van reizigers met de auto. Omdat het station vooral een overstapfunctie heeft voor trein en busreizigers, fietsers en voetgangers, is de ruimte voor wegbrengers en afhalers zeer beperkt. Ook bij veel stations in andere historische steden zie je dat men voorrang heeft gegeven aan andere functies. Een stadsstation is immers geen transferium; daar is bijvoorbeeld Haarlem Spaarnwoude meer geschikt voor. Wanneer er een auto-tunnel is op het Kennemerplein (zie hoofdstuk 4), is er daar ook nog wat beperkte ruimte voor kiss & ride. - 8 -

De taxi s en afhalers kunnen het station bereiken via het Kruiswegviaduct. Via de Rozenstraat dienen zij het gebied weer te verlaten. De Kruisweg is namelijk eenrichtingsverkeer geworden om onder het Kruiswegviaduct ruimte te maken voor een vrijliggend fietspad in twee richtingen. 3.7 Toplocatie voor werken en wonen Het monumentale station, de goede bereikbaarheid per openbaar vervoer en de binnenstad op loopafstand maken het stationsplein tot toplocatie voor bedrijven en woningen. Ongeveer éénderde van het plein blijft dan ook bestemd voor kantoren en woningen. Het huidige kantorencomplex langs de Lange Herenstraat kan blijven staan, evenals de woontoren. Aan de zuidwestzijde is nog ruimte voor een nieuw (boogvormig) kantoorgebouw. Onder dit gebouw komen winkeltjes. Vanwege de toplocatie is het mogelijk om meer geld uit te trekken voor architectuur. Het complex valt hierdoor goed in de omgeving in te passen. De hoge toren op het nieuwe kantoor vormt een markant herkenningspunt. Een mooie locatie betekent ook dat er veel geld gevraagd kan worden voor de kantoren. Hoewel het belangrijk is dat er een goed onderkomen komt voor de gemeenteambtenaren, is het uit financieel oogpunt wellicht niet zo verstandig om een gemeentekantoor op het stationsplein te huisvesten. Bovendien zullen gemeenteambtenaren en bezoekers veelal niet met de trein komen. Het gemeentekantoor kan daarom beter ergens anders in de stad gehuisvest worden, bijvoorbeeld op het terrein van PTT Post aan de Westergracht. Daar rijden nu al twee buslijnen langs en wanneer de NS het station Haarlem-Zuid aanlegt is het gemeentekantoor ook goed bereikbaar per trein. De kantoorruimte op het stationsplein blijft zo beschikbaar om de plannen financieel haalbaar te maken. Een alternatieve locatie kan het gebied rond de Gonnetstraat zijn (zie volgende paragraaf). Ook in andere steden zoals Den Haag, Leiden, Amersfoort, Hilversum en Hoofddorp is de stationsomgeving uitgegroeid tot een toplocatie voor bedrijven. Bestemmingsverkeer voor de woningen en kantoren gaat via de Lange Herenstraat. Deze straat is éénrichtingsverkeer richting het oosten geworden, zodat er een route Parklaan- Tuinstraat-Korte Herenstraat-Lange Herenstraat-Jansweg-Parklaan ontstaat. Met deze rijrichting hoeven auto s niet de bussen in de Jansweg te kruisen (zij slaan immers gelijk rechtsaf) en de verleiding is kleiner om de busbaan op de Jansweg richting de Bolwerken te nemen (wat het geval zou zijn vanaf de Parklaan bij omgekeerde rijrichting). De rijrichting in de Tuinstraat moet hiervoor wel worden omgedraaid. De kruising van de Herenstraat met de wandelpromenade en fietspad in de Kruisweg is uitgevoerd met een verhoogd zebrapad en paaltjes. - 9 -

3.8 Parkeergarage op 2 minuten lopen Het is duidelijk dat de hoofdtaak van het stationgebied een reizigersknooppunt is. Pas in tweede instantie gaat het om zaken zoals werk (kantoren), wonen, winkelen en horeca. Omdat het station in een historische binnenstad ligt, is de ruimte beperkt en zullen er keuzes gemaakt moeten worden. De huidige parkeergarage veroorzaakt problemen op het gebied van ruimtebeslag en de verkeersafhandeling. Het verkeer van en naar de garage hindert bussen, fietsers en voetgangers in grote mate. Hierdoor wordt de kerntaak van het station aangetast. En wij verwachten dat met de invoering van Haarlem Centrum Autoluw deze hinder nog verder zal toenemen. Er zal dan namelijk nog meer verkeer vanaf de Bolwerken via het stationsplein naar de garage gaan. Op het stationsplein kan daarom geen parkeergarage komen. Wel is er wellicht een kleine (privé) garage voor een beperkte groep werknemers onder de kantoren mogelijk (als er nieuwbouw gepleegd zou worden). Dit zal niet al te veel verkeer opleveren. Het is wel belangrijk dat er een vervangende grote parkeergarage komt. Wij zien de volgende drie alternatieven: Gonnetstraat Kennemerplein Parklaan Hieronder worden deze verder uitgewerkt. 3.8.1 Pakeergarage Gonnetstraat Wie vanaf het Spaarne richting Ripperdapark gaat, komt door een gebied met bedrijfspanden waar weinig mensen werken. Er zit een houthandel, een bedrijf dat motoren reviseert en een magazijn van een meubelzaak. De nabijheid van het station (2 minuten lopen), en de grootte van het gebied (iets kleiner dan het gehele Stationsplein, zie afbeelding hiernaast) maken deze locatie tot een ideale plek waar veel mensen komen, zoals kantoren en een parkeergarage. Ook het gemeentekantoor zou er prima passen. De garage past overigens ook in Haarlem Centrum Autoluw. De garage is vanaf de rondweg rond het centrum (de Bolwerken) uitstekend bereikbaar via het Spaarne. Omdat er voldoende ruimte is, is een dure ondergrondse garage niet nodig. Ook is dit een ideale locatie voor een uitgiftepunt van (ov-aanvullende) huurauto s, zoals Greenwheels (zie www.greenwheels.nl). - 10 -

3.8.2 Parkeergarage Kennemerplein Wellicht is het mogelijk om een parkeergarage te realiseren onder het Kennemerplein, eventueel gecombineerd met een tunnel voor het autoverkeer (zie hoofdstuk 4). Onderzoek zou moeten uitwijzen of op deze locatie wel voldoende ruimte is en waar de in- en uitgangen van de garage moeten komen. 3.8.3 Parkeergarage Parklaan In de nota Haarlem Centrum Autoluw wordt gesproken over een (kleine) parkeergarage onder het westelijk deel van de Parklaan. Ons alternatief is om deze parkeergarage te vergroten tot onder de hele Parklaan. Het autoverkeer kan dan net als bij de Gonnetgarage- via het Spaarne af- en aanrijden richting de centrumrondweg (de Bolwerken). Een nadeel van de locatie is wel dat het autoverkeer het openbaar vervoer op de Parklaan in de weg kan zitten. Om dit te minimaliseren dient de in- en uitgang van de garage aan de oostkant (bij het Spaarne) te komen. - 11 -

4 Het nieuwe Kennemerplein 4.1 Inleiding Het huidige Kennemerplein kan het beste omschreven worden als chaotisch en rommelig. Op een veel te kleine ruimte zitten auto s, bussen, fietsers en voetgangers elkaar erg in de weg. Auto s razen vlak langs de stationshoofduitgang. Het verkeer loopt in de spits regelmatig vast en dien gevolge lopen bussen grote vertragingen op. Op mooie Zandvoortdagen zijn de beide Bolwerken één lange rij auto s. Stoepen en fietspaden zijn te smal, en fietsers en voetgangers moeten vaak tot 5 minuten wachten op groen licht. Het station en het drukke verkeer delen de stad in tweeën. Kennemerplein nu: auto s razen vlak langs de hoofdstationsuitgang (rechts). Leiden heeft bewezen hoe het beter kan: laat het autoverkeer ondergronds gaan en er ontstaat weer een echt open gebied. Een plein met ruimte voor fietsers en voetgangers. Een plein dat er voor zorgt dat het noorden van Haarlem weer verbonden wordt met het centrum. Een plein waar het prettig werken en wonen is. 4.2 De globale indeling Het drukke autoverkeer is ondergronds gegaan. Hierdoor zijn de dagelijkse files verdwenen en is er een open plein ontstaan met ruimte voor voetgangers en fietsers. Via een prettige, brede wandelpromenade loop je zo over de Kennemerbrug naar Haarlem-Noord, bijvoorbeeld naar de winkels in de Cronjéstraat. Langs de rechterrand van het plein rijden de bussen en de Zuidtangenttram vanuit de Jansbrug via de Kennemerbrug richting Cronjéstraat (en omgekeerd). Het doorgaande verkeer op de Kennemerbrug is verdwenen: alleen taxi s en bestemmingsverkeer mag nog via de Kennemerbrug richting station (Kruisweg) rijden. Voor fietsers is er naast de wandelpromenade een breed, in twee-richtingen te berijden fietspad. Omdat de auto s ondergronds rijden, zijn de Bolwerken doodlopende, autoluwe straatjes geworden. Het gebied heeft hierdoor een nieuwe impuls gekregen. Er zijn nu twee wijkjes ontstaan waar het prettig wonen is en kinderen op straat kunnen spelen. De opgeknapte, historische panden zijn erg geliefd op de woningmarkt en in enkele voorname panden bij het plein hebben advocaten, makelaars en IT-bedrijfjes hun intrek genomen. - 12 -

Afbeelding 3, het huidige Kennemerplein. Het autoverkeer beslaat de meeste ruimte. Afbeelding 4, het nieuwe Kennemerplein. Ruimte voor voetganger, fiets en bus. - 13 -

4.3 Stap 1: Een eenvoudiger Kennemerplein De eerste stap om de situatie op het Kennemerplein te verbeteren, is een vereenvoudiging van de verkeersituatie. Deze stap dient grotendeels tegelijk met de herinrichting van het stationsplein uitgevoerd te worden. De tweede stap, ondertunneling van het Kennemerplein, kan op een later tijdstip gerealiseerd worden. Doel van stap één, de vereenvoudiging van het Kennemerplein, is vermindering van het aantal elkaar kruisende verkeersstromen. Door de eenvoudigere verkeerssituatie zullen de files minder worden en zal de doorstroming van bus en Zuidtangent verbeteren. Ook krijgen voetgangers en fietsers meer ruimte en vaker groen licht. De vereenvoudiging bestaat uit vier delen die een samenhangend geheel vormen: 1. Snellere busroutes 2. Korter wachten met de auto 3. Allee naar het noorden 4. Éénrichtingsverkeer Kruiswegviaduct 4.3.1 Snellere busroutes Op het Kennemerplein zullen bussen en Zuidtangent alleen nog via de Kennemerbrug rijden. Bussen naar het oosten zullen daarom de route Parklaan-Spaarne-Prinsenbrug en vice-versa moeten nemen. Bussen in westelijke richting kunnen de routes Kennemerbrug-Kleverlaan, Parklaan- Kenaupark-Verspronckweg of Parklaan-Kenaupark- Kinderhuissingel-Raaksbrug nemen. Door deze maatregel is er alleen nog busverkeer in noord-zuid en zuid-noord richting. De verkeersregeling wordt hierdoor eenvoudiger waardoor de doorstroming van alle verkeersdeelnemers verbetert. 4.3.2 Korter wachten met de auto Om de wachttijd voor de verkeerslichten te verminderen komt er op de Kennemerbrug een bussluis 4. Door deze maatregelen heeft het Kennemerplein alleen nog autoverkeer in oost-west en west-oost richting 5. De verkeersregeling wordt hierdoor een flink stuk eenvoudiger, wat een grote verbetering in de doorstroming betekent. Bovendien kan de rijbaan op het Kennemerplein versmald worden van 4 naar 2 rijstroken omdat de 4 Dit kan een sluis zijn waar auto s niet doorkunnen of een camera die overtreders fotografeert (Breestraat Leiden). 5 Op het inrijden van de Kruisweg na, zie 4.3.4-14 -

voorsorteervakken richting Kennemerbrug en Jansweg kunnen vervallen. Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor fietsers en voetgangers. In het zuidelijk deel van de Jansweg (bij de Lange Herenstraat) komt ook een bussluis om te voorkomen dat auto s over de busbaan van de Jansweg gaan rijden. Dit alles past ook in het plan Haarlem Centrum Autoluw. Er is nu immers vanaf de Rijksstraatweg, via Jansstraat en Jansweg geen doorgaande sluiproute meer door het centrum. Doorgaand verkeer dient de Randweg en Spaarndamse weg te nemen. De Rijksstraatweg die dwars door woonwijken loopt- is voor niet-doorgaand verkeer. Dit heeft als bijkomend groot voordeel dat er meer ruimte en doorstroming mogelijk is voor de bussen en Zuidtangent op de Rijksstraatweg 6. Naar ons idee blijft Haarlem Noord voldoende verbindingen met de rest van Haarlem houden: via de Randweg, Verspronckweg, Kleverlaan en Spaarndamseweg zijn er genoeg mogelijkheden om de wijken ten noorden van het station te bereiken. De wijken rond het station (ten zuiden van de Bolwerken) kunnen via de Parklaan bereikt worden. 4.3.3 Allee naar het noorden Doordat het autoverkeer op de Kennemerbrug is verdwenen, komt er ruimte vrij om de brug en het aansluitende stukje zuidelijke weg richting station opnieuw in te richten. Aan de oostkant komt de baan voor bus en Zuidtangent. Auto s kunnen nog wel vanaf het plein de huizen en kantoren bereiken, maar de brug zelf heeft een bussluis. Aan de westkant komt een brede wandelpromenade waarmee je zo vanuit het station naar Haarlem- Noord kunt lopen. Naast de wandelroute komt een breed fietspad dat in twee richtingen is te berijden. Hierdoor ontstaat ook voor de fiets een goede verbinding met het noorden van de stad. De bomen in het midden zijn verplaatst naar de zijkanten. Samen met de groenstrook in het midden zorgt dit voor het karakter van een statige, lange laan. 4.3.4 Éénrichtingsverkeer Kruiswegviaduct Zoals al eerder bij de inrichting van het Stationsplein is besproken, wordt de Kruisweg onder het spoorviaduct éénrichtingsverkeer in zuidelijke richting. Dit is nodig om ruimte te maken voor een goede en veilige fietsroute in twee richtingen. Autoverkeer in de Kruisweg is alleen nog bedoeld voor bestemmingsverkeer zoals taxi s, afhalers, wegbrengers en omwonenden. Doordat auto s nu vanaf de Staten Bolwerken alleen nog de Kruisweg in kunnen rijden, wordt de verkeersregeling op de Bolwerken een stuk eenvoudiger. Dit zorgt ook hier voor een betere doorstroming van het verkeer. 6 We gaan ervan uit de Zuidtangent over de (brede) Rijksstraatweg zal rijden daar dit het meeste passagiers oplevert (hij gaat dan immers midden door de wijk). Een route via het spoor lijkt ons daarom absoluut niet zinvol. - 15 -

4.4 Stap 2: Een leefbaar Kennemerplein De tweede stap in verbetering van het Kennemerplein is de autotunnel. Al het doorgaande autoverkeer dat vroeger over de bolwerken reed, gaat nu ondergronds. In de nota Haarlem Centrum autoluw werd deze tunnel ook al genoemd als oplossing voor de verkeersproblemen op de Bolwerken. De Bolwerken maken immers deel uit van de rondweg rond het centrum. Autotunnel onder de Bolwerken en Kennemerplein De tunnelingangen zijn gesitueerd op plekken waar geen huizen staan. Net als in Leiden kan de tunnel gewoon recht-toe-recht-aan uitgegraven worden; er hoeft geen gebruik gemaakt te worden van dure boortechnieken. De Bolwerken zelf zijn doodlopende straatjes geworden, waar kinderen weer buiten kunnen spelen. Beide straten hebben dan ook een nieuwe impuls gekregen en zijn erg geliefd op de woningmarkt. Ook hebben zich kleine bedrijfjes gevestigd in enkele voorname panden. Wanneer daar behoefte aan is, kunnen de straatjes afgesloten worden met beweegbare paaltjes zoals in de binnenstad. Dit om parkeeroverlast door stationsbezoekers te voorkomen. Door de tunnel is er op het plein flink veel ruimte gekomen (zie Afbeelding 4 in 4.2). Er is nu plaats voor ruime tweezijdig te berijden fietspaden en grote, brede wandelroutes. Het plein is weer leefbaar geworden. Het noorden van de stad is eindelijk weer verbonden met het centrum. - 16 -

4.4.1 Auto s en taxi s te gast De autoluwe, doodlopende Bolwerken zijn bereikbaar via de Kennemerbrug. De busbaan op de brug is namelijk in deze tweede fase in zuidelijke richting opengesteld voor bestemmingsverkeer. Via de Kruisweg kan men het gebied weer verlaten. Via de Kruisweg kan ook het Stationsplein aan de voorkant van het station bereikt worden. Deze route kan dan ook gebruikt worden voor taxi s. Op het Kennemerplein is een kiss & ride voor het wegbrengen van reizigers met de auto. Omdat de route alleen gebruikt wordt voor bestemmingsverkeer en het Kennemerplein een prettige omgeving moet zijn voor de wandelaar, wordt de route langs het plein zo ingericht dat de auto te gast is. De weg komt er dan uit te zien zoals de Riviervismarkt bij de Grote Markt. 4.4.2 Snelle busroute De route van de bus en Zuidtangent blijft zoals in stap 1 aan de oostkant van het plein lopen (zie 4.3.1). 4.4.3 Goed bereikbaar per fiets Op de kaart hiernaast zijn de belangrijkste fietsroutes weergegeven. Deze komen overeen met de routes van de Fietsersbond die genoemd zijn in de nota Haarlem Centrum Autoluw. Alleen door de Jansweg is helaas vanwege ruimtegebrek geen fietsverkeer mogelijk. Fietsers zullen de brede route door de Kruisweg moeten nemen. Aan die kant van het stationsplein bevinden zich ook alle fietsvoorzieningen zoals rekken, stallingen en fietsenmakers. Om het kleine stukje omrijden te vergemakkelijken dient er een fietspad in de Parklaan te komen en duidelijke wegwijzers. Een alternatief zou de route Ripperdastraat-Janswegspoorbrug kunnen zijn. Tussen de spoordijk en het gebouw van de Arbeidvoorziening dient dan een stukje fietspad aangelegd te worden. Voor fietsers zijn beide Bolwerken geen doodlopende straten. Fietsers en wandelaars kunnen de tunnelingangen aan de zijkant passeren. - 17 -

4.4.4 Promenades naar centrum en Cronjé Nu het prettig wandelen is op het nieuwe Stationsplein en Kennemerplein, dient er ook aandacht besteed te worden aan de routes naar de pleinen. Hoewel er voetgangers vanuit alle straten van en naar het stationsgebied komen, zijn twee routes het populairst: de route station-centrum (Barteljorisstraat) en de route station-cronjéstraat. Op de kaart hiernaast zijn deze als dikke lijnen weergegeven. Om een wandeling naar het centrum of de Cronjé aantrekkelijk te maken, worden deze twee routes ingericht als brede, ruime promenades. Verhoogde zebrapaden maken het oversteken van straten met weinig verkeer eenvoudig (b.v. Lange Herenstraat). Bij drukke wegen zorgen voetgangerslichten met korte wachttijden voor een prettige en veilige oversteek. --o - 18 -

Bijlage A Globale capaciteitberekening dynamisch busstation Capaciteitsberekening Het dynamische busstation heeft -net als in Leiden- zeven perron s waar telkens twee bussen kort halteren (2 minuten) om passagiers in en uit te laten stappen. De Zuidtangent heeft daarnaast nog twee eigen perrons. In Leiden zijn de 14 perrons voldoende voor 1600 bussen per dag. Op dit moment halteren er in Haarlem zo n 1750 bussen per dag. Door de komst van de Zuidtangent zal het Haarlemse lijnennet echter flink veranderen. Bussen die (nagenoeg) hetzelfde traject rijden zullen bijvoorbeeld vervallen of veel minder gaan rijden. Bijvoorbeeld lijn 70 (200 bussen per dag), 71/72 (130 per dag), 75 (80 per dag), 140 (75 per dag) en 174 (130 per dag). Als we alleen al lijn 70 laten overnemen door de Zuidtangent, is duidelijk dat het nieuwe busstation globaal gezien ruim voldoende capaciteit heeft. Verder kan de capaciteit verhoogd worden door nog meer buslijnen aan elkaar te knopen, zodat het station geen eindpunt is, maar een halte halverwege de route. Ook is er nog plaats voor een 8e perron. Kort bufferen Een dynamisch busstation heeft een kleine zogenaamde korte bufferruimte nodig. Bussen die te vroeg zijn, kunnen daar wachten tot het tijd is om het busstation aan te doen. Deze bufferruimte dient dicht bij het busstation gesitueerd te worden. In Leiden is er dan ook een kleine buffer direct achter het busstation. Wij zien hiervoor de volgende mogelijkheden: Achter het busstation Direct zuidelijk van het busstation is de meest ideale plek voor een bufferruimte. Wanneer het huidige kantorencomplex gesloopt zou worden, kunnen de kantoren daar bijvoorbeeld op palen gebouwd worden zodat de bussen eronder kunnen bufferen. Of er wordt op die plek een ondergrondse buffer gerealiseerd. Parklaan-oost Op de plek waar nu een parkeerterreintje is (op de hoek Parklaan-Jansweg), is plek voor een bufferruimte van zo n 6 bussen. Deze plek zet wel de leefbaarheid op de Parklaan onder druk. Vandaar dat een ondergrondse bufferruimte wellicht een beter idee is. Gonnetstraat In het al eerder beschreven grote gebied rondom de Gonnetstraat (zie 3.8.1) is ruimte genoeg. Wellicht kan de buffer onder (of op de begane grond) van de parkeergarage aldaar gerealiseerd worden. Lang bufferen Voor bussen die nu nog een begin- en eindpunt op het station hebben, is er in het dynamische busstation geen parkeerplaats meer beschikbaar. Dit betekent dat deze bussen na het afzetten van de passagiers- ergens anders heen moeten rijden. Wij zien hiervoor de volgende mogelijkheden: Connexxiongarage Leidsevaart Waarderpolder Deze locatie heeft het voordeel dat het station dicht bij is. Dat heeft een gunstig effect op de rijtijd en financiën 7. Bovendien ontstaat er gelijk een goede busverbinding met de Waarderpolder. Spoorwegdriehoek Via de Bolwerken(tunnel) Spaarne Parklaan is de bus zo bij het station. 7 Wellicht is het een idee om de Connexxiongarage helemaal naar de Waarderpolder te verhuizen? Op het huidige Connexxionterrein aan de Leidsevaart ontstaan dan mogelijkheden voor woningbouw. - 19 -