LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Labratriumgeneeskunde Wat is CRP en wat kan je eruit leren? Wat det het? Waarm wrdt het in het lab gebruikt? Snelle en sensitieve merker vr inflammatie Helpt bij het pruimen van beschadigde cellen (innate immunity) bindt vreemde structuren (ex- en endgeen) plysachariden van micr-rganismen C plysacharide van celwand van S. pneumniae fsfatidylchline (vb membranen) plyaninen (vb DNA) ptentieel txische substanties vrijgezet uit beschadigd weefsel initïeert adhesie aan fagcyterende cellen activeert het cmplement systeem (psnizatie, fagcytse en lysis) acute fase eiwit met snelle en sterke tename krt half-leven, 1 dag (snelle daling na verdwijnen inflammatie) enkele indicaties: detectie (subklinische) inflammatie pvlgen activiteit van inflammatire aandeningen (RA) detectie (wanneer micrbilgische diagnse meilijk f te traag is) en pvlgen van bacteriële infectie nadeel: niet specifiek nrmale waarden: < 5 mg/l pvlging van bindweefselziekten RA, juveniele chrnische plyarteritis, plymyalgia reumatica uitzndering SLE inflammatire darmziekte nderscheid tussen functinele en inflammatire ziekte geen duidelijke stijging bij clitis ulcersa infecties nenatale infecties bij immuunsuppressie infectie na chirurgie ischemie, maligniteit, nierrejectie Geef drie bilgische factren die het ammniakgehalte in het bled beïnvleden Renale excretie -> verminderde nierfunctie Endgeen NH3 -> hge prteïne inname Leverprductie -> leverfalen Bespreek het syndrm van Gilbert (max. 3 lijnen) 6 tt 10% van de bevlking Cnjugatie vertraagd, direct billi <30% van ttaal Neemt te bij vasten en neemt af dr barbituraten Gevaar vr anti-virale middelen f chemtherapie die cnjugatie dependent is Bestaat er een verlaagd cardivasculair en nclgisch risic? (niet duidelijk) IS GEEN ZIEKTE!!
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Geef de mgelijke rzaken van esinfilie, mncytse, basfilie, neutrfilie Mncytse (>0,8 10 9 /L) Bacteriële infectie, tbc, parasitaire infecties Chrnische neutrpenie (cmpensatir) Hdgkin, maligne prces Esinfilie (> 0,4 10 9 /L) < 2 10 9 /l: allergische reacties > 2 10 9 /l: parasitaire infectie Hdgkin, maligne prces Basfilie (>0,1 10 9 /L) Chrnische myelïde leukemie Neutrfilie (>7.5 10 9 /L) Bacteriële infectie Meestal matig: 15-20 10 9 /L Sms sterk: > 40 10 9 /L Txische krreling, Döhle bdies Verhgde vrijgave uit beenmerg en marginale pl, later verhgde aanmaak (linksverschuiving) Ok bij andere ntstekingen, trauma, hartinfarct, tumren, brandwnden Wat bepaalt de pre-test prbabiliteit? Frequentie ziekte Afh van prevalentie (#zieken/mment) Afh van incidentie (#nieuwe/peride) Individuele patient Symptmen (vb retrsternale pijn uitstralend naar hals en Li arm) Presentatie (Q-wave p ECG) Vrgeschiedenis (vreger infarct, angr) RF (leeftijd, rken) Welke principes vr celtelling? Buis in elektrlyten plssing Als cel dr pening -> wrdt afgeslten -> effect p elektrlytenstrm = impedantie Dit heeft een grter effect bij een grte cel Dr naar de impedantie te kijken, krijg je een idee ver de grtte van de cel #impedatiesignalen = #cellen
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Lichtverstriing Bledcellen passeren één vr één een lichtbrn Dit zrgt vr lichtverstriing Dit kan ldrecht/hek/verlengde liggen van de lichtbrn Geeft idee ver cmplexiciteit en grtte van de cel Je kan de cellen k tellen als ze één vr één passeren Wat is het verschil tussen accuraatheid en precisie van een labratriumtest? ACCURAATHEID Juistheid Mate waarin het gemiddelde van herhaalde metingen de juistheid benadert PRECISIE Mate van reprduceerbaarheid igv herhaalde metingen p eenzelfde mnster Nauwkeurigheid Mate waarin het resultaat van een enkelvudige meting de juiste waarde benadert Wat is de prtrmbinetijd? Plasma wrdt gemengd met weefselfactr en gerecalcifieerd. Tijd tussen recalcificatie en stlsel is maat vr activiteit extrinsieke stlweg Referentiewaarde is afh. van reagens en apparatuur (ca 12 sec) Verlengd: tekrt van een factr uit de extrinsieke weg Cntrle van cumarine therapie Verlengd dr heparine, vit K tekrt Internatinal Nrmalized Rati INR = (PT patient / PT cntrle) ISI ISI: internatinal sensitivity index van gebruikte reagens
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Wat is Geactiveerde partiële trmbplastinetijd (APTT) Plasma wrdt gemengd met cefaline (een fsflipidenmengsel) en geïncubeerd in een glazen buis (f met kaline) Na recalcificatie, stlling via intrinsieke weg. Ref. waarden: ca 35 sec Verlengd bij tekrt één van de factren Heparine Fibrinesplitprducten anti-factr VIII Wrdt gebruikt vr pvlgen heparine therapie. Wat zijn mgelijke rzaken van hypgammaglbulinemie? fysilgisch bij pasgebrene immuundeficiëntie Brutn s agammaglbulinemie cmmn variable immundeficiency malabsrptie autimmuunziekten nefrtisch syndrm, malabsrptie maligne prliferatie van lymfcyen (CLL, MM) urine eiwitelektrfrese Waaraan denk je bij verlengde APTT en verlengde PT? PT verlengd tekrt van een factr uit de extrinsieke weg APTT verlengd tekrt één van de factren, heparine, fibrinesplitprducten, anti-factr VIII APTT Nrmaal PT Verlengd PT Nrmaal Verlengd Nrmaal Verlengd Geen afwijking FVII tekrt Afwijking: HMWK - FVIII:C Afwijking: FX - FG he MGUS en plygammpathie uit elkaar halen? MM/WM MGUS cncentratie M-piek > 20 g/l < 20 g/l cncentratie andere immuunglbulines afgenmen nrmaal aanwezigheid Bence-Jnes eiwitten 50-70 % < 20 % anemie aanwezig afwezig btletsels, hypercalcemie aanwezig (MM) afwezig afwezig (WM) verandering in cncn van M-piek tename geen
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert leg uit alfa 1 antitrypsine deficientie alfa 1 antitrypsine inhibitr van neutrfiele elastase enzyme maakt deel uit van de serpins (serine prteinase inhibitrs) nrmale M-type AAT wrdt aangemaakt in parenchymcellen van de lever en uitgescheiden in het bled abnrmaal Z-type AAT wrdt weerhuden in ER van levercellen. Dit leidt tt pstapeling in de levercellen en verminderde bledcncentratie functie AAT beschermt de lngen tegen prtelytische activiteit van elastase bij deficiëntie: nevenwicht tussen prtease en anti-prtease activiteit is verantwrdelijk vr lngemfyseem intracellulaire pstapeling van Z-AAT leidt tt leveraandening nenatale chlestase levercirrse en primaire leverkanker he wrden WBC in urine gevnden, leg principe uit en waar met je p letten? Via een teststrk Ester (esterase, zit in WBC) alchl Alchl + diazniumzut geeft kleur Op juiste tijdstip aflezen!! Na 20 secnden, niet na 120 psitief indien >10-20 WBC/mm³ Wijst p infectie (prstaat, cervix, vagina, sigmid) f infectie/inflammatie (blaas f nier) Vals -: bij prteïnurie, glucsurie, hyperbilirubinemie, aminglycsiden en ascrbinezuur welke labwaarden zijn afwijkend bij hemlytische anemie? Hemlytische anemie kmt dr verhgde afbraak Orzaken: Aut-immuunhemlytische anemie All-immuunhemlytische anemie Mechanische rzaken Kunstmatige hartkleppen Fragmentcyten Intravasale stlling (fibrinenetwerk) Fragmentcyten Marshemglbinurie (lange afstandlpers) Geen fragmentcyten Labwaarden: Reticulcyten MCV Bilirubine Haptglbine
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Zet in gede vlgrde van afnemen: buis znder teveging, hemcultuur, EDTA, heparine, citraat f dmv kleuren: rd, geel, blauw, gren en paars, waarm in deze vlgrde? a. Cultuurafname Bijbesmetting vrkmen b. serumtube, drg (rd) cntaminatie met een anticagulantia te vrkmen c. serumtube, met gelseparatr (kergeel) cntaminatie met een anticagulantia te vrkmen d. citraat-tube (blauw) (tube vlledig vullen!!) i. cheleert calcium reversibel cntaminatie met heparine f EDTA vermijden nit als eerste afnemen -> dr te prikken is bled gecntamineerd met weefselvcht -> dit activeert stlling e. Heparine-tube (gren) i. Inhibeert trmbine (mzetting fibringeen naar fibrine geblkkeerd) f. EDTA-tube (paars) i. Cheleert calcium irreversibel (stllingscascade geblkkeerd) g. Oxalaat-tube (grijs) i. Cheleert calcium irreversibel Wat zijn de 2 vrdelen van gehepariniseerd plasma tv serum in het lab-nderzek in het ziekenhuis? Vrdelen van heparinebuizen in het ziekenhuis: Je met niet wachten tt bled stlt Bij heel wat patienten is er cntaminatie van het staal met heparine wv penhuden van catheters met heparine De stlling is k vertraagd bij patienten met leverinsufficientie dr een tekrt aan stllingsfactren - Deze kleine heveelheden heparine in het bled, samen met verminderde stllingsfactren vertragen het stllingsprces in belangrijke mate. Er met veel langer gecentrifugeerd wrden - In huisartsenpraktijk zijn deze prblemen niet relevant, daar kan je dus znder prblemen met serum ipv heparine werken Welke scheikundige nderzeken kunnen gestrd zijn indien heparine verwisselt wrdt met K-EDTA?
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Eiwit testen bij geznde mensen? Ttaal EW is nl <150mg/24u Dipstick Meet ALBUMINE (géén Bence-Jnes EW) Vals + bij alkalische ph Waardels vr micr-albuminerie Orzaken: Beninge: rthstatische, inspanning, stress Nt-renaal: hart insuff, infectie f krts Renaal: alle vrmen 24uur urinecllectie Ndzakelijk vr Bence-Jnes EW bij mnclnale gammapathieën Wat is de definitie van PPV? = psitief predictieve waarde Kans dat patient de ziekte heeft als hij psitief test Is afhankelijk van de prevalentie (wrdt berekend in ganse grep) = TP/(TP+FP) He kan haptglbine dalen? acute fase eiwit nrmaalwaarden (1 g/l - 3 g/l) verschillen naargelang fentype lage cncn bij kinderen bindt vrij hemglbine (vrkmt ijzerverlies in urine) hemglbine-haptglbine cmplex wrdt verwijderd dr reticul-endtheliaal systeem verlaagde waarden steeds bij - hemlyse (extravasculair f intravasculair) - inefficiënte erythrpïese (B12 en FZ def.) mgelijk bij: megalblastische anemie, hepatcellulaire pathlgie, mnnuclesis verhgde waarden acute fase reactie Welk recipient met de huisarts gebruiken m de glucse te meten? Verklaar Urine Teststrk Enkel glucse, geen andere suikers Indien bledsuiker > 160-180 mg/dl => glucsurie!! Bij DM Oxalaat-tube (grijs) Cheleert calcium irreversibel Het fluride inhibeert enlase (=enzyme in glyclyse) Afbraak glucse vertraagd
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert He hemglbine bepalen in lab? Internat. ref. methde Lyse van RBC (detergent) Oxidatie tt methb Cyanide binding aan ijzer: methemglbinecyanide met hge mlaire absrptiecöëfficient (540 nm) Nu minder txische stffen dan cyanide Vb? Natriumlaurylsulfaat-cmplex-Fe3+ referentiewaarden 14-18 g/dl mannen 12-16 g/dl vruwen He ziet serumeiwit elektrfrese eruit bij nefrtisch syndrm? Alfa-2-macrglbuline: verhgd selectieve retentie veranderingen in plasma vlume gamma-glbulines: verlaagd malabsrpte hypalbuminerie EW verlies via urine Wat is smlaliteit? Wat is de eenheid daarvan? Pathgenese veneuze thrmbse + welke lab tests? 3 rzaken van bilgische variatie? Intra-individueel (cntrleerbaar: belang pre-analytische fase) Dag/nachtritme Seizen Huding, immbilisatie (chrnisch neerliggen -> lagere hematcriet) Inspanning, veding Inter-individueel (niet-cntrleerbaar: belang gede referentiewaarde) Leeftijd Geslacht Ras Geven de aandeningen hyper f hyp smlair plasma vlume? Diabetes insipidus Diabetes mellitus (tn)manie (=verdreven water inname)
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Welke labratriumtests zijn afwijkend bij ijzergebreksanemie? Lab: heme Hb MCHC Micrcytair, hypchrm Verlaagd ferritine (tenzij tevens acute fase reactie) Verlaagd serum ijzer Verhgd transferrine verhgde ijzerbindingscapaciteit verlaagde verzadiging Geen ijzer aantnbaar in beenmerg Ontstaat meestal dr bledverlies Maag-darm bleding Menstruatie Verhgde behefte Zwangerschap Malabsrptie Behandeling Ijzerpreparaten Transfusie (let wel dimrfe ppulatie erytrcyten) Welke labratriumtests zijn afwijkend bij hemfilie? Vrmen van hemfilie Hemfilie A: tekrt factr VIII Hemfilie B: factr IX deficiëntie X-gebnden Lab APTT verlengd PT nrmaal Factr VIII / IX stllingsactiviteit Factr VIII / IX antigeen Welke functies vervult albumine? cllïd smtische druk transprt medicamenten (penicilline, cefalsprine) hrmnen (thyrxine, sterïdhrmnen) metablieten (bilirubine) Cu ++, Ni ++, Ca ++ Brn van aminzuren Buffercapaciteit
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Wanneer kan je een hypalbuminemie vinden? verminderde eiwitpname malnutritie, malabsrptie syndrmen verminderde synthese leverpathlgie, intxicatie verhgd katablisme weefselbeschadiging, inflammatie eiwitverlies urine (nefrtisch syndrm, glmerulnefritis) faeces (prtein-lsing enterpathy) huid (brandwnden) gewijzigde distributie (in ascites) hyperalbuminemie? dehydratie albumineperfusie Wat is HbCO? Hemglbuline waaraan CO is gebnden CO heeft veel hgere affiniteit dan O 2 Orzaken: Rkers, uitlaatgassen, geiser Bespreek reticulcyten = nrijpe mature RBC bevat veel RNA, maar geen kern perifeer verlies RBC (b.v. bleding, hemlyse) tename aantal reticulcyten gestrde RBC aanmaak bekijk het abslute aantal, niet het percentage Welke afwijkingen kan je in bledbeeld vinden bij ldintxicatie? Ld inactiveert verschillende enzymen in de heemsynthese (stapeling van prfyrines) Ld remt enzymen betrkken bij afbraak van RNA neerslag van gedenatureerd RNA in erytrcyten: basfiele stippeling Hypchrm beeld Basfiele stippeling Neergeslagen resten ribsmen, mitchndriën Acute ldvergiftiging, verschillende vrmen van anemie Wat is txische krreling, Döhle bdies? Bij neutrfilie Txische krreling Activatie lyssmen Bacteriële infectie sepsis Lichaampjes van Döhle Lichtblauwe insluitsels Bacteriële infecties
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Vruw van 21 jaar klaagt ver dysurie en heeft een lichte temperatuursstijging tt 37.5 C Teststrk screening ph 7.5 WBC esterasen psitief 3+ psitief Nitriet Eiwit Glucse Ketnen spr Heem psitief 1+ Bilirubine => Blaasinfectie (geen hge krts, dysurie) Mgelijke rzaken - ph licht alkalisch (7-8): urineweginfectie - WBC Infectie/inflammatie blaas f niet Infectie prstaat, cervix, vagina, sigmid - Nitriet Bacteriën met nitraatreductase (mens kan zelf geen nitriet maken) - Heem Menes! Glmerulnefritis Pyelnefritis, UWI (urineweg infectie)
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Vruw van 21 jaar kmt p jaarlijkse cntrle bij IDEWE, klachtenvrij Teststrk screening ph 6.0 WBC esterasen Nitriet Eiwit Glucse Ketnen spr Heem psitief 2+ Bilirubine => menses, te cntrleren buiten menses Orzaken - Heem Menes!!!
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Man van 21 jaar kmt p jaarlijkse cntrle bij IDEWE, klachtenvrij Teststrk screening ph 6 WBC esterasen Nitriet Eiwit psitief 1+ Glucse Ketnen Heem psitief 2+ Bilirubine => Glmerulnefritis dient te wrden uitgeslten Orzaken - Eiwit - Heem Beingne: rthstatisch, inspanning, stress Niet renaal: hartinsufficiëntie, infectie, krts Renaal: alle vrmen van nieraantasting Bij nierschade: EW (albumine) in urine mdat ze dan kunnen drfilteren Glmerulnefritis Pyelnefritis, UWI Eventueel mechanisch wrijven: marathn gelpen?
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Man van 61 jaar kmt klaagt ver nycturie, plyurie en deshydratatie. Teststrk screening ph 6 WBC esterasen Nitriet Eiwit Glucse psitief 3+ Ketnen psitief 1+ Heem Bilirubine => Diabetes mellitus Orzaken: - Glucse Diabetes mellitus - Ketnen Ontregelde diabetes en uithngering
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Vruw van 61 jaar presenteert zich met pijnlze icterus. Teststrk screening ph 6 WBC esterasen Nitriet Eiwit Glucse Ketnen Heem Bilirubine psitief 3+ => Stijging gecnjugeerd bilirubine in bled Orzaken: - Bilirubine Gestegen bij lever en galwegenziekten hemlyse
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Vruw van 61 jaar presenteert zich met pijnlze icterus. Teststrk screening ph 6 WBC esterasen Nitriet Eiwit Glucse Ketnen Heem Bilirubine => Stijging niet-gecnjugeerd bilirubine in bled Orzaken: - urine is nrmaal - enkel gecnjugeerd bilirubine wrdt gefilterd - hier dus stijging van niet-gecnjugeerd bilirubine
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Baby van 18 maand heeft hge krts (40 C) znder duidelijke fcus Teststrk screening ph 8.0 WBC esterasen psitief 3+ Nitriet psitief Eiwit psitief 3+ Glucse Ketnen Heem psitief 3+ Bilirubine => pyelnefritis (hge krts) Orzaken: - ph - WBC - Nitriet - EW - Heem urineweginfectie Infectie/inflammatie blaas-nier Infectie prstaat, cervix, vagina, sigmid bacteriën Renaal: alle vrmen van nieraantasting Glmerulnefritis Pyelnefritis, UWI Baby met krts van ngekende rsprng -> denk altijd aan pyelnefritis! + WBC en +nitriet = urineweginfectie + heem en + krts = pyelnefritis
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Jngen van 15 jaar gaat p 2-jaarlijks medisch nderzek met de schl. Hij is klachtenvrij. Teststrk screening ph 5.0 WBC esterasen Nitriet Eiwit psitief 1+ Glucse Ketnen Heem Bilirubine => Vermedelijk rthstatisch, te cntrleren bij huisarts Orzaken - ph - EW nrmaal tussen 4,5 en 8 zure urine: metable acidse Beingne Orthstatisch Inspanning Stress Prteïnurie kan k nierprbleem zijn, maar hier geen heel, dus waarschijnlijk niets ernstig. Tch cntrleren!
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Vruw van 21 jaar klaagt ver dysurie en heeft een lichte temperatuursstijging tt 37.5 C Teststrk screening ph 7.5 WBC esterasen psitief 3+ Nitriet Eiwit Glucse Ketnen spr Heem psitief 1+ Bilirubine => Blaasinfectie (met nitraat-reductase neg kiem) Orzaken: - WBC - Heem Infectie/inflammatie Glmerulnefritis Pyelnefritis, UWI Infectie kan nitraat tch ng zijn Er zijn bacteriën znder nitraat reductase (vb E.cli) Of als urine niet lang in blaas heeft gezeten
LABO plssing examenvragen 2014-2015 N. Pessaert Een marathnlper valt neer tijdens een wedstrijd en wrdt bij u gebracht. Teststrk screening ph 5.0 WBC esterasen Nitriet Eiwit psitief 2+ Glucse Ketnen Heem psitief 2+ Bilirubine Micrscpie geen afwijkingen Inspanningsgebnden prteïnurie Orzaken - EW - Heem Beninge: inspanning, stress Mechanisch wrijven: marathn