Onderwerpen Veranderingen in de zorg. helpt samenwerken?! 14 april 2015 Minke Nieuwboer, adviseur Radboudumc, PVI; coördinator DementieNet 1. Welke veranderingen in de zorg 2. Samenwerken; motieven en archetypen van samenwerking 3. Het proces van samenwerken 4. Netwerken: verschillende typen 5. Samenwerking: hoe doe ik het? 6. Voorbeeld DementieNet Veranderingen: ouderen Demografie: Dubbele vergrijzing: steeds meer ouderen ouderen steeds langer thuis verschillen tussen ouderen: jongere generatie versus 80+ Gevolg: Grote en gedifferentieerde zorgvraag Aantal 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0 2010 2020 2030 2040 jaar Verwacht absoluut aantal mensen met dementie Veranderingen in het zorgaanbod 1. Voorzieningen: Verzorgingshuiszorg krimpt, daardoor complexere situaties thuis, maar ook in verpleeghuis; Huishoudelijk hulp Meer gebruik maken van vrijwilligers 2. Versnippering van zorg en welzijn, door: Specialisaties: voorbeeld: geriatrische fysio, ParkinsonNet fysiotherapeut, COPD fysio Nieuwe functies: v.b. verpleegkundig specialist, Physician Assistent Veel parttime werkende professionals Veranderingen wet en regelgeving Grote omslag van 2014 naar 2015: Van AWBZ naar Langdurige Zorg, ZorgverzekeringsWet, WMO Financiering wijkverpleging Financiering huisartsen NB niet alleen voor ouderenzorg, maar ook voor jeugd en GGZ Gevolgen: Lokale en regionale verschillen: Voorbeeld: hoe vult gemeente de nieuwe rol in: sociale wijkteams, overal anders georganiseerd, idem voor de zogenaamde keukentafelgesprekken Voorbeeld: Zorgverzekeraars hebben visie verschillen voorbeeld invulling van casemanager dementie Onduidelijkheid over wie doet wat Veel verschillende mensen werken met en rondom één patiënt MEER AFSTEMMING NODIG 1
Conclusie: Huidige gezondheidszorg [is] voor ouderen met multimorbiditeit niet adequaat ingericht. Integrale ouderenzorg samenwerking/teamafspraken/spelregels Meer samenwerken als oplossing?! een doelgerichte relatie tussen twee of meer onafhankelijke entiteiten (individuen, organisaties) die samen uitwisselen, delen van bronnen en mogelijkheden om gezamenlijk relevant voordeel te behalen Zijn we samenwerken verleerd? Gulati, 1995 Volkskrant, 8 april 2015 Samenwerken doet er toe! Maar is niet vanzelfsprekend Netwerken: Als alternatief voor grootschaligheid of concentratie van zorg Als oplossing voor afstemmingsproblemen; biedt kansen Organisaties zien participaties cpa in allianties a en netwerken e e als een reële optie men is bewuster aan het nadenken over netwerken Samenwerken vergt de moed om een deel van de eigen autonomie op te geven in het vertrouwen dat dat uiteindelijk voor jezelf juist meer waarde oplevert (Kaats, 2005) 2
Inhoudelijke motieven Marktontwikkeling en positie Kostenvoordelen Kennisontwikkeling Externe druk Archetypen samenwerking Het proces van samenwerken De praktijk van samenwerken kijkglas samenwerkingsverbanden Kaats en Opheij, 2013 3
Levels van netwerksamenwerking Van macro naar micro: 1. Netwerk van organisaties Voorbeeld: UKON, netwerk 100, transmurale netwerken 2. Netwerk van professionals Verschil met team: losser verband/ diffuser Over grenzen van verschillende organisatie heen Voorbeeld: wijknetwerk 3. Netwerk van de patiënt: informele zorg: familie, vrienden, buren hoe doe jij dat: voorwaarden? Belangrijke voorwaarden: Is er onderling vertrouwen? Elkaar kennen: wat is je verantwoordelijkheid, welke kennis heb je? Professioneel leiderschap: is er iemand die de weg wijst? En beter nog: deel je samen deze rol? Staat patiënt centraal (of belangen)? Heb je een gezamenlijk doel? Heb je steun van je baas/ organisatie? Maar ook praktisch: Gelegenheid om elkaar te ontmoeten / discussie Afspraken en regels Infrastructuur voor informatie delen (ICT) D Amour, 2006 Hoe doe jij dat? Persoonlijke vaardigheden? Een multidisciplinair zorgplan opstellen Eigen doelen aanpassen aan teamdoelen Onderkennen en respecteren van bijdrage van andere teamleden Actief deelnemen aan team/ netwerk bijeenkomsten Inactieve teamleden/ netwerkleden een duwtje in de rug geven DementieNet zoekt verbinders (m/v) Minke Nieuwboer Marieke Perry/Henk Schers Marjolein van der Marck Marcel Olde Rikkert Fred Wolters Omgaan met onenigheden (feedback geven en ontvangen) Ingrijpen om team/ netwerk functioneren te verbeteren Hepburn et al 1996 Netwerkplaatje DementieNet: hoe? Uitgangspunten: Multidisciplinaire samenwerking op wijkniveau Leiderschapsprogramma netwerkverbinders Teamtraining: Patiënt en naaste als partner in de zorg (Shared Decision Making) Gezamenlijke methodiek: Kwaliteitsverbetercyclus van Deming Gezamenlijke scholing: Expertise professionals vergroten met praktijkgericht onderwijs op locatie Community van specialisten/ uitwisseling kennis/ expertise 4
Netwerk ontwikkeling Op maat: overal anders georganiseerd, één model niet mogelijk Gestart zijn: Berg en Dal Nijmegen Dukenburg Nijmegen West Beuningen Wijchen Rhenen Bemmel Mogelijk: Maasbracht, Overbetuwe, Rheden, Dieren, Doesburg.. Verbeterplannen onderwerpen Wie doet wat sociale kaart (2x) Dubbelingen voorkomen (b.v. huisarts SO casemanager) MDO verbeteren Zorgplan multidisciplinair (2 x) Structuur (rollen / afspraken) Welzijn aansluiten bij netwerk (2x) Verbeteren diagnose stellen in de eerste lijn Verbeteren signaleren/ vroege signalen Verbeteren omgaan met probleemgedrag Hoe / tools, b.v. : multidisciplinair trainen Sociale kaart Conclusie Samenwerking op alle niveaus belangrijk: micro, meso, macro Actief ondersteunen RESULTAAT voor de patiënt/ naaste! 5