LESONTWERP BaSO Naam: Sara Michels UC Leuven-Limburg Lerarenopleiding Vestiging Heverlee Hertogstraat 178, 3001 Heverlee Tel. +32 16 37 56 00 Vakkencombinatie: Wiskunde Aardrijkskunde Stagebegeleider: Mevr. Ann Schellemans School: KOSH Campus Ieperstraat Onderwijsvorm: A-stroom Richting: Handel Klas: 1HAN Lokaal: B1.20 Aantal leerlingen: 17 Les gegeven door: Sara Michels Vak: Aardrijkskunde Onderwerp: Referentiekaart van België + referentiekaart van Europa Vakmentor: Mevr. Lydia Reynders Datum/Data: 20/11/2017 Lesuur/-uren: 5 de lesuur (12u55-13u45) BEGINSITUATIE & DIDACTISCHE VERANTWOORDING Verantwoord, vanuit de beginsituatie, waarom je de les op deze manier aanpakt. Je kan onder andere verwijzen naar: algemene didactische principes, vakdidactiek, ontwikkelingspsychologie, situationele beginsituatie, verwachtingen van mentoren, eigen doelstellingen, De les begint met een verbetering van een oefening die de leerlingen eigenlijk vorige les al moesten gemaakt hebben als huiswerk. Er waren echter maar 5 leerlingen die de oefening wel maakten. Omdat ik niet wilde dat de overige leerlingen zouden genieten van de antwoorden van deze 5 leerlingen, kregen de leerlingen nog een 2 de kans. Op die manier kan de oefening in deze les op een vlottere manier verbeterd worden. De leerlingen beginnen hierna met het opstellen van de referentiekaart van België, ze hebben namelijk thuis de 2 thematische kaarten aangevuld die ze voor deze oefening zullen moeten raadplegen. Het is hierbij dus niet nodig om een herhaling van de leerstof te doen. De leerlingen moeten dit zelfstandig kunnen verwerken opdat dit parate kennis zou worden. In een volgende lesfase wordt er eerst een quiz gespeeld. De leerlingen werken hier in groepjes van 2 (of 3) en beantwoorden de vragen. Hierbij moeten ze telkens met een Europees land antwoorden. Op die manier wilt de leerkracht ervoor zorgen dat de leerlingen niet verveeld geraken door het werken met kaarten en wil dus op deze manier de aandacht weer trekken. In het vervolg van de les mogen de leerlingen in duo s werken om de kaart te vervolledigen. EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden) Uit: D/2008/7841/038 (http://eindtermen.vlaanderen.be/secundair-onderwijs/eerste-graad/vakgebonden/astroom/aardrijkskunde/eindtermen.htm) De leerlingen kunnen ET4 op werkkaarten van Vlaanderen of België en van andere bestudeerde gebieden diverse landschapscomponenten benoemen, zijnde reliëfgebieden, rivieren, landbouwgebieden, industriegebieden, agglomeraties en steden, zeehavens, transportassen, toeristische streken en toeristische centra. Situering in het leerplan: Leerplan 1 e graad, 1 e leerjaar 2 e leerjaar, september 2008 VVKSO-Brussel- D/2008/7841/038 4.3 Landschap en kaart 11.1 Een referentiekaart van België opbouwen. 11.2 De referentiekaart van België als parate kennis beheersen. 12.1 Een referentiekaart van Europa opbouwen. 12.2 De referentiekaart van Europa als parate kennis beheersen. ALGEMEEN LESDOEL - De leerlingen kunnen een referentiekaart van België opbouwen door rivieren, provincies, agglomeraties en steden, transportassen te benoemen. - De leerlingen kunnen de verschillende Europese regio s en landen situeren op een referentiekaart a.d.h.v. de atlas. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) Smartschool 1
BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) - Peeters, J., Rondeaux, B., Slootmans, T., Van Boven, M. & Wauters, J., Werkgroep Didactische Middelen, X, Diligentia Uitgeverij, 2014 - Van Hecke, E., Vanderhallen, D. & Callemeyn, A., Plantyn Algemene Wereldatlas, Mechelen, Uitgeverij Plantyn, 2016 LEERMIDDELEN & MEDIA Werkboek WDM Smartboard + beamer + PowerPoint Whiteboard + stiften Atlas Antwoordkaartjes (A-B-C-D) Kijkwijzer Stappenplan Kaartjes tips 2
Didactisch lesontwerp Leerdoelen Lln kunnen een kaart en een aardrijkskundig element in een atlas vinden en lokaliseren aan de hand van de inhoudstafel en het namenregister. Lesfasen & timing Instapfase: Verwerkingsfase 10min KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Lkr controleert of lln oefening 27.4 maakten. OLG (oefening 27.4): Lkr leest telkens de opgave voor. M.b.v. welke hulpmiddel zal je een gepaste kaart vinden? Waarom gebruik je dit hulpmiddel? Waar in de algemene inhoud/ het register/ de bladwijzers kan je het gevraagde terugvinden? Waar kan je de kaart terugvinden in de atlas? (Lkr vraagt dit ook aan lln die een atlas editie 2012 hebben!) Wat is het antwoord op de vraag? (Wat is een ander woord voor mensen die niet kunnen lezen?) Lkr noteert antwoorden telkens op bord WB p.39 BORD 1) Landschap en kaart 4. Soorten kaarten 4.2 Het gebruik van kaarten in de atlas Oefening 27 (4): werkboek p. 39 Lln kunnen een referentiekaart van België opbouwen door rivieren, provincies, agglomeraties en steden, transportassen te benoemen. Lesfase 1: Verwerkingsfase 20min Lkr controleert of lln kaarten p.46-47 aanvulden (oefening 32). Lkr vraagt of er moeilijkheden waren en helpt indien nodig. Lkr toont oplossing op ppt. Zelfstandig werk (referentiekaart van België): Jullie hebben thuis de 2 thematische kaarten van België aangevuld. Het is nu de bedoeling dat jullie a.d.h.v. die 2 kaarten een referentiekaart van België gaan opstellen. PROBLEEMSTELLING: Wat is een referentiekaart? Wel, dat is een blinde kaart waarop de belangrijkste waterwegen, autosnelwegen, steden en andere belangrijke herkenningspunten zijn aangeduid. Alles wat je op deze kaart aanduid ga je vanaf dit jaar als parate kennis moeten beheersen. WB p.44-45 + 46-47 PPT WB p.45 + 48 4.4 Referentiekaart van België Oefeningen 32: werkboek p. 44-45 Kaarten: werkboek p.46-47 Oefening 33: werkboek p. 45 Kaart: werkboek p.48 3
Je moet dus bepaalde rivieren, autosnelwegen enzovoorts, zonder al te veel na te denken weten liggen. De antwoorden op de verschillende vragen mag je ook al in potlood noteren. Lkr geeft aan dat de lln gebruik kunnen maken van de kijkwijzer, het stappenplan en de tips indien ze dit wensen. Lkr loopt rond doorheen de klas en helpt leerlingen indien nodig. Lkr toont oplossing kaart op ppt. (Lkr heeft nagekeken of meeste leerlingen de antwoorden hebben!) OLG (referentiekaart van België): 1. Welke afstand berekende je tussen punt A en B? Hoe heb je dit berekend? Welke afstand berekende je tussen punt B en C? Hoe heb je dit berekend? Welke afstand berekende je tussen punt A en C? Hoe heb je dit berekend? Lkr noteert afstanden op bord. 2. Welke herkenningspunten liggen in de buurt van Herentals? Lkr schrijft herkenningspunten op bord. Hoe beschrijf je de ligging van Herentals m.b.v. de windrichtingen en de herkenningspunten? 3. Op welke pagina vind je de gepaste kaart? Wat zijn de verschillende buurgemeenten? 4. Lkr vraagt telkens aan andere leerling om vraag te lezen en antwoord te geven. Kijkwijzer Stappenplan Kaartjes tips PPT BORD BORD Atlas p.22-23 4
Lln kunnen de verschillende Europese regio s en landen situeren op een referentiekaart a.d.h.v. de atlas. Lesfase 1: Verwerkingsfase 20min OLG (Quiz landen van Europa): (Lln zitten in groepjes van 2 of 3.) Lkr geeft korte uitleg over quiz. Lkr toont vraag en mogelijke antwoorden op ppt. Lkr leest vraagt voor en laat leerlingen 5 seconden nadenken. Lln moeten juiste antwoordkaartje tonen door het omhoog te steken. Antwoordkaartjes PPT 4.5 Referentiekaart van Europa Oefening 34 (1): werkboek p.49 Kaart: werkboek p.51 Lkr laat leerling juiste land aanduiden op kaart ppt. (Logische volgorde zodat iedere leerling aan de beurt is geweest en tijdens het stellen van een vraag al aan bord kan gaan staan.) PPT OLG (Landen van Europa): Oefening 1c Lkr vraagt aan leerling om opgave te lezen. Welke kaart ga je hiervoor gebruiken? Hoe kan je in je atlas vinden in welke steden er meer dan 5 miljoen inwoners zijn? Noteer dit kaartnummer ook achter de vraag zodat je bij het studeren nog weet hoe je aan het antwoord kwam. WB p.49 Atlas p.38-39 Duo-werk (Landen van Europa): Jullie mogen nu zelf oefening 34 beginnen afmaken. Voor oefening 1a zou je normaal gezien een kaart uit de atlas moeten gebruiken maar deze kaart staat niet meer in de nieuwste editie. Daarom toon ik jullie nu de kaart. Oefening 34 (1b) wordt door de lln m.b.v. de atlas gemaakt. WB p.49 Lkr loopt rond doorheen de klas en helpt leerlingen indien nodig. Lkr toont oplossing op ppt. PPT 5
BORDSCHEMA Oefening 27.4: b) Bulgarije 38-39 c) Tsjechië/ Oekraïne/ Roemenië/ Duitsland 48A d) Rijn, Lippe, Emscher, Ruhr 70 e) Afrika 179G Smartboard Oefening 33: 1) i. 220km j. 180km k. 280km 2) E313, Antwerpen, Hasselt, Kleine Nete 6
7
8
9
10
11
12
13
14