LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

Transcriptie

1 LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Lene Wuyts Campus Heverlee Hertogstraat Heverlee Tel Vakkencombinatie: aardrijkskunde/biologie Stagebegeleider DLO:Veerle Gaeremynck School: Pius X Middenschool Onderwijsvorm: A-stroom Richting: Moderne wetenschappen Klas: 1F Lokaal: AA-lokaal Aantal leerlingen: 20 lln. Les gegeven door: Lene Wuyts Vak: aardrijkskunde Onderwerp: van weer tot klimaat Vakmentor: Meneer Theunis Datum/Data: 13/03/14 Lesuur/-uren: 10u10-11u00 BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks -Het thema klimaat en vegetatie neemt in totaal 7 lestijden in beslag -Hoofdstuk 2: van weer naar klimaat, is de tweede les en neemt 1 lesuur in beslag -Hierna gaan ze de klimaattypes en groepen leren bepalen -Voor dit thema hebben hoofdstuk 1: het weer besproken Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) - weten wat het weer is, en welke elementen het weer bepalen -Hebben al wel van klimaat gehoord, maar de leerlingen weten nog niet wat het verschil is met het weer -Kunnen een klimatogram nog niet aflezen Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit -Gaan in de vakantie op reis naar landen waar het warmer is dan hier -Nemen andere kledij mee wanneer ze gaan skiën dan wanneer ze in de zomer op vakantie gaan -Hebben al wel eens gehoord van de opwarming van de aarde in de media Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, -Er zitten in de klas heel enthousiaste leerlingen, andere zijn eerder passief -Wanneer het over hun leefomgeving gaat, verhoogt de interactie - kunnen zelfstandig kaarten opzoeken in hun atlas -Het samenwerken bij de oefeningen kan de klassfeer bevorderen DIDACTISCHE VERANTWOORDING -Structureringsprincipe: Aan de hand van een bordschema en PowerPoint wordt de structuur van de les duidelijk weergeven -Activeringsprincipe: worden per twee aan de slag gezet met het analyseren van de klimatogrammen -Aanschouwelijkheidprincipe: Aan de hand van een filmpje en atlaskaarten wordt het verschil tussen weer en klimaat duidelijk gemaakt. -Motivatieprincipe: Door de instapfase die nauw aansluit bij hun leefomgeving worden de leerlingen gemotiveerd voor het thema van de les. EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden) Vakoverschrijdende eindtermen: Niet van toepassing Vakgebonden eindtermen: 17 kunnen de overeenkomsten en de verschillen tussen weer en klimaat verwoorden. 20 kunnen gegevens over weer en klimaat van een gebied uit cijfers, grafische voorstellingen

2 en kaarten aflezen. Situering in het leerplan: VVKSO, Leerplan aardrijkskunde 1 e graad ASO, Brussel, September 2008, D/2008/7841/ Klimaat en vegetatie 2 De overeenkomsten en verschillen tussen weer en klimaat verwoorden. WENKEN Vanuit de voorbeelden kunnen de leerlingen het onderscheid tussen weer en klimaat uitleggen. Aan de hand van een weerbericht kunnen de weerselementen worden afgeleid. 3.3 De dominerende windrichting, de gemiddelde jaarneerslag en de gemiddelde jaartemperatuur van Ukkel als parate kennis kunnen gebruiken. WENKEN Uit de studie van de gegevens van Ukkel bepalen de leerlingen de dominerende windrichting, de gemiddelde jaarneerslag en de gemiddelde jaartemperatuur. Deze waarden moeten zij als parate kennis kunnen gebruiken om later vergelijkingen te kunnen maken. We opteren om hier sterk afgeronde cijfers te hanteren, nl. 10 C en 800 mm. ALGEMEEN LESDOEL kunnen aan de hand van berekeningen het verschil verklaren tussen weer en klimaat. kunnen een klimatogram analyseren op basis van de weerelementen neerslag en temperatuur. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) Hoofdstuk 2: Het klimaat BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) COMPOGRAVURE, G., geo 1, Plantyn, Mechelen, 2008, (p ). COPPENHOLLE,J., e.a., geogenie 1: leerwerkboek, De Boeck, Antwerpen, 2009, (p.82-88). PEETERS, J., e.a., werkmap aardrijkskunde: handleiding, Werkgroep didactische middelen, Hemiksem, 2010, (p. 9-15). VAN HECKE, E., e.a., zenit 1: handleiding, Pelckmans, Kapellen, 2008, (p.75-81). VAN HECKE,E., e.a., Algemene wereldatlas, Plantyn, Mechelen, 2012, (p.1-191). LEERMIDDELEN & MEDIA - -tassen voor kledij -kledij -werkboek -atlas -filmpje verschil tussen weer en klimaat

3 Leerdoelen Lesfasen & timing Instapfase Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Twee koffers staan vooraan in de klas. Met de ene koffer ga ik op reis naar Zweden, met de andere koffer ga ik naar Griekenland. Vul de koffer met de aangepaste kledij. Welke kleren steek ik in welke koffer? Waarom hebben jullie de kledij in die bepaalde koffer gestoken? We gaan deze les bekijken waarom we in het ene land andere kleren nodig zijn dan in het andere land. Invullen agenda AGENDA: Hoofdstuk 2: Het klimaat (pag ) kunnen het verschil in klimaat aantonen door middel van een atlaskaart. (C3) Lesfase 1: Van weer naar klimaat We gaan eerst eens kijken wat het verschil is in temperatuur tussen beide landen. Bekijk atlaskaart pag. 37 E en F, vergelijk Griekenland en Zweden met elkaar. OLG Waar is de temperatuur het hoogste, in Griekenland of in Zweden? Hoe zou dit dan zijn als we de temperatuur over een langere periode zouden meten? De gemiddelde weerstoestand over een langere tijd is beter in Griekenland dan in Zweden. We zeggen dat Griekenland een warmer klimaat heeft als Zweden. BORD: Atlaskaart p Van weer naar klimaat Weerkundigen (meteorologen) volgen de evolutie van de weerelementen op de voet en doen in België al 150 jaar waarnemingen. Klimatologen berekenen de gemiddelde weerstoestand over een langere tijd. kunnen aan de hand van berekeningen de klimatologische gemiddelden bepalen. (C3) Bekijk de meettoestellen op de PowerPoint. Wat wordt er met het linkse meettoestel berekend? Voor wat gebruikt men het tweede meettoestel? Met deze toestellen wordt de totale jaarneerslag en de gemiddelde jaartemperatuur berekent over een periode van 30 jaar. Dit zijn de normaalwaarden of Filmpje _klimaatzones01

4 de klimatologische gemiddelden waarmee het klimaat bepaald wordt. Zoek eens op in jullie atlas pag. 150 kaart B welk klimaat er bij Griekenland en bij Zweden hoort. atlaskaart p.150 Welke klimaten heb je gevonden? Waarom zouden mensen dan liever naar het ene land dan naar het andere willen reizen? Klassikaal invullen besluit pag. 18 Zoals je in het filmpje gezien hebt, is er een duidelijk verschil tussen weer en klimaat. Wat moet er aangevuld worden in het kadertje bij klimaat? De berekende klimaatgegevens kunnen in een grafiek voorgesteld worden. Zo n grafiek noemen we een klimatogram. De normaalwaarden of klimatologische gemiddelden voor een bepaalde plaats op aarde kunnen ook in grafieken voorgesteld worden. kunnen een klimatogram samenstellen door twee weerelementen met elkaar te linken. (C3) Lesfase 2: Ontleden klimatogram We gaan zo n grafiek eens proberen samen te stellen aan de hand van de twee weerelementen temperatuur en neerslag. De linkerhelft van de klas mag de oefeningen maken over de neerslag. De rechterhelft mag de oefeningen oplossen over de temperatuur. Dit mogen jullie in stilte per twee in potlood oplossen. Daarna overlopen we klassikaal de oefeningen. DUOWERK- OEFENING 7: neerslag en temperatuur Wat stelt de blauwe grafiek voor? Waar kun je de hoeveelheid neerslag aflezen? Wat kan je aflezen op de rode grafiek? Waar kan je temperatuur terug vinden van de verschillende maanden? (Klassikale verbetering) BORD: 2.2 Klimatogram en windster Weerkundigen die het klimaat bestuderende klimatologen- stellen de normaalwaarden van temperatuur en neerslag voor in één grafische voorstelling: het klimatogram. OLG-aflezen klimatogram Als we de lijngrafiek en de staafgrafiek in één grafiek zetten, bekomen we een klimatogram. Hoe lees je een klimatogram? Wat lees je af op de lijngrafiek? Voor wat staat de grote letter T?

5 Wat stelt de staafgrafiek voor? Wat wordt er met de grote letter N voorgesteld? Van welke plaats is het klimatogram? Hoe kan je aflezen waar de plaats gelegen is? DOCEREN- windster Ook de overheersende windrichting wordt gedurende 30 jaar bijgehouden. Deze resultaten worden afgebeeld door een windster. Wat is dan de overheersende windrichting in Ukkel? De lengte van elk punt van de ster komt overeen met het voorkomen van winden uit de aangegeven richting: dit wil zeggen dat de langste punt wijst in de meest voorkomende windrichting. kunnen de afspraken voor de studie van het klimaat bepalen aan de hand van klimatogrammen en hieruit een besluit formuleren. (C4) Lesfase 3: klimaatstudie Er zijn enkele afspraken voor de studie van het klimaat. In deze lesfase gaan we onderzoeken welke afspraken dat zijn. OLG-klimaatgegevens Denk even de terug aan de lessen natuurwetenschappen. Wat heeft een plant nodig om te groeien? Aan welke twee weerelementen kan je dit linken? We gaan aan de hand van een klimatogram onderzoeken wat de ideale omstandigheden zijn voor plantengroei. BORD: 2.3 Ontleden van klimaatgegevens uit het klimatogram Biologen bestudeerden de invloed die temperatuur en neerslag hebben op de natuurlijke plantengroei. Hun onderzoek leerde hen een aantal grensvoorwaarden voor plantengroei. Klassikaal invullen oefening: Onderzoek van de gemiddelde maandtemperatuur We starten met het onderzoek van de gemiddelde maandtemperatuur. Wanneer de Tm groter of gelijk aan 18 C is, spreken we dan van warm, gematigd of koud? Hoe zit dit wanneer de Tm tussen de 10 C en 18 C ligt? Wanneer de Tm lager is dan 10 C spreken we dan van warm, gematigd en koud? Individueel invullen oefening: Onderzoek van de gemiddelde maandneerslag Omdat een plant water nodig heeft om te groeien, gaan we de gemiddelde maandneerslag Dankzij de speciale voorstelling van temperatuur en neerslag op een klimatogram volgens de verhouding Nm= 2.Tm- kan je onmiddellijk vaststellen

6 onderzoeken. We gaan eerst samen het eerste voorbeeld maken waarna jullie zelf individueel aan de slag gaan. Hoeveel bedraagt de gemiddelde maandneerslag? Wat is de gemiddelde maandtemperatuur? Met de formule Nm=2.Tm kan je aantonen of er sprake is van een droge of een natte maand. Wanneer de dubbele maandtemperatuur minder is dan de maandneerslag spreken we van een natte maand. Is er hier sprake van een natte of droge maand na het invullen van de formule? Nu mogen jullie de twee andere maanden zelf eens proberen in te vullen in potlood. (klassikale verbetering) wanneer er sprake is van een droge of een natte maand. We spreken van een natte maand als Nm 2.Tm. Klimaatomstandigheden beïnvloeden de plantengroei(flora) en dierenwereld (fauna). Welke klimaatfactoren zijn noodzakelijk voor plantengroei? Enkel wanneer beide voorwaarden vervuld zijn, kan je spreken van een groeimaand. OEFENING 8 We gaan deze theorie nu eens toepassen op een klimatogram van Ukkel. Jullie mogen per twee oefening 8 maken. Volg de instructies. (Klassikale verbetering) Opmerkingen i.v.m. bijlagen: Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek. Indien gebruik gemaakt wordt van transparanten of digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit). Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.

7 BORDSCHEMA Hoofdstuk 2: Het klimaat 2.1 Van weer naar klimaat 2.2 Klimatogram en windster 2.3 Ontleden van klimaatgegevens uit het klimatogram Onderzoek van de Tm Onderzoek van de Nm